Bài giảng Tài chính doanh nghiệp: Bài 1 - TS. Nguyễn Thị Hà

BÀI 1
TỔNG QUAN VỀ TÀI CHÍNH
DOANH NGHIỆP

Giảng viên: TS. Nguyễn Thị Hà

1
v2.0013107202


TÌNH HUỐNG KHỞI ĐỘNG BÀI
Vai trị của nhà Quản trị được thể hiện khác nhau trong các nền kinh tế khác
nhau. Nếu như trong nền kinh tế bao cấp kế hoạch hóa trước đây vai trị của
nhà Quản trị rất thụ động mờ nhạt. Họ không cần quan tâm tới việc làm như
thế nào để huy động vốn bởi vì toàn bộ lượng vốn cần cho hoạt động sản xuất
kinh doanh được nhà nước cấp, đồng thời cũng không cần xác định lượng vốn
thực tế là bao nhiêu mà chỉ cần quan tâm đạt được kế hoạch nhà nước đặt ra.
Bên cạnh đó trong nền kinh tế thị trường doanh nghiệp muốn kinh doanh phải
chủ động trong việc tìm và huy động nguồn vốn do đó họ phải xác định chính
xác lượng vốn cần để duy trì hoạt động sản xuất kinh doanh. Không những thế
các nhà quản trị tài chính phải tìm cách sử dụng hiệu quả nguồn vốn đó.
Chính vì vậy Tài chính doanh nghiệp cũng
như các nhà quản trị tài chính có vai trị
quan trọng trong nền kinh tế thị trường.
Tài chính doanh nghiệp là một khâu then
chốt, cơ sở không thể thiếu được trong
hệ thống Tài chính Việt Nam.
v2.0013107202

2

MỤC TIÊU

•

Hiểu và nắm được nội dung chủ yếu,
vai trị và mục tiêu của tài chính
doanh nghiệp;

•

Nắm được các nhân tố chủ yếu ảnh
hưởng đến tài chính và việc tổ chức
tài chính của doanh nghiệp.

3
v2.0013107202


HƯỚNG DẪN HỌC
• Để học tốt bài này cần có cái nhìn tổng quan
về quá trình hoạt động kinh doanh của
doanh nghiệp và mối quan hệ giữa hoạt
động kinh doanh với hoạt động tài chính của
doanh nghiệp;
• Cần nắm vững nội dung chủ yếu tài chính
doanh nghiệp, trên cơ sở đó phân biệt tài
chính với kế tốn của doanh nghiệp;
• Trong quá trình học cần nghiên cứu, liên hệ
với thực tế để thấy rõ hơn ảnh hưởng của

các nhân tố: Hình thức pháp lý tổ chức
doanh nghiệp, đặc điểm về kinh tế – kỹ thuật
của các ngành kinh doanh và mơi trường
kinh doanh đến tài chính của doanh nghiệp.

4
v2.0013107202


NỘI DUNG

• Tài chính doanh nghiệp;
• Những nhân tố chủ yếu ảnh
hưởng đến việc tổ chức tài
chính doanh nghiệp.

5
v2.0013107202


1. TÀI CHÍNH DOANH NGHIỆP

• Hoạt động của doanh nghiệp và tài chính;
• Nội dung tài chính doanh nghiệp;
• Vai trị và mục tiêu của tài chính doanh nghiệp;
• Kết luận về tài chính doanh nghiệp.

6
v2.0013107202

1.1. HOẠT ĐỘNG CỦA DOANH NGHIỆP

• Hoạt động của doanh nghiệp;
• Các quan hệ tài chính chủ yếu
trong doanh nghiệp.

7
v2.0013107202


1.1.1. KHÁI NIỆM HOẠT ĐỘNG CỦA DOANH NGHIỆP
• Khái niệm: Doanh nghiệp là một tổ chức kinh tế thực hiện các hoạt động
sản xuất, cung ứng hàng hóa cho người tiêu dùng qua thị trường nhằm
mục đích sinh lời.
• Q trình hoạt động của doanh nghiệp: Là quá trình kết hợp các yếu tố
đầu vào với sức lao động để tạo ra yếu tố đầu ra là hàng hóa và thơng
qua thị trường mua bán hàng hóa để thu lợi nhuận. Như vậy q trình
hoạt động của doanh nghiệp tóm tắt qua sơ đồ sau:
Doanh nghiệp huy
động vốn, tạo lập quỹ

Quá trình tạo lập,
phân phối và sử
dụng quỹ

Hoạt động tài chính
của doanh nghiệp

Dịng tiền vào

Phát sinh
dịng tiền
Dịng tiền ra

Sự vận
động của
vốn hay
quỹ tiền tệ
ban đầu

8
v2.0013107202


1.1.2. CÁC QUAN HỆ TÀI CHÍNH CHỦ YẾU TRONG
DOANH NGHIỆP
• Quá trình tạo lập, phân phối và sử
dụng quỹ tiền tệ cũng là quá trình
phát sinh các quan hệ kinh tế dưới
hình thức giá trị hợp thành các quan
hệ tài chính của doanh nghiệp.
• Các quan hệ tài chính, bao gồm:
 Quan hệ tài chính giữa doanh
nghiệp với Nhà nước;
 Quan hệ tài chính giữa doanh
nghiệp với các chủ thể kinh tế và
các tổ chức xã hội khác;
 Quan hệ tài chính giữa doanh
nghiệp với người lao động trong
doanh nghiệp;

 Quan hệ tài chính giữa doanh
nghiệp với các chủ sở hữu của
doanh nghiệp;
 Quan hệ tài chính trong nội bộ
doanh nghiệp.
v2.0013107202

9


1.1.3. ĐẶC ĐIỂM CỦA CÁC HOẠT ĐỘNG TÀI CHÍNH

• Về hình thức: Tài chính doanh nghiệp
là quỹ tiền tệ trong q trình vận
động: Tạo hợp, phân phối, chuyển hóa
hình thái và sử dụng quỹ tiền tệ phát
sinh trong quá trình hoạt động của
doanh nghiệp.
• Về bản chất: Tài chính doanh nghiệp
là các quan hệ kinh tế dưới hình thức
giá trị gắn liền với việc tạo lập, phân
phối, chuyển hóa hình thái và sử dụng
quỹ tiền tệ phát sinh trong các hoạt
động của doanh nghiệp.

10
v2.0013107202


1.2. NỘI DUNG TÀI CHÍNH DOANH NGHIỆP

• Lựa chọn và quyết định đầu tư: Trên
cơ sở là dựa vào quá trình hoạch định
dự tốn vốn đầu tư và đánh giá hiệu
quả tài chính của việc đầu tư.
• Xác định nhu cầu vốn và tổ chức huy
động vốn: Cần xem xét cân nhắc trên:
Kết cấu nguồn vốn, những điểm lợi
của từng hình thức huy động, chi phí
cho việc sử dụng nguồn vốn…
• Sử dụng vốn hiện có, quản lý chặt chẽ
các khoản thu, chi và đảm bảo khả
năng thanh toán của doanh nghiệp.

11
v2.0013107202


1.2. NỘI DUNG TÀI CHÍNH DOANH NGHIỆP (tiếp theo)
• Nội dung tài chính doanh nghiệp:
 Thực hiện phân phối lợi nhuận, trích lập
và sử dụng các quỹ doanh nghiệp;
 Kiểm sốt hoạt động của doanh nghiệp:
Thơng qua tình hình thu, chi; các báo cáo
tài chính… để đánh giá hiệu quả sử dụng
vốn, đưa ra các quyết định trong hoạt
động kinh doanh và tài chính;
 Thực hiện kế hoạch hóa tài chính.
• Nội dung tài chính được cụ thể hóa bằng các
quyết định tài chính. Các quyết định tài chính

chiến lược:
 Quyết định đầu tư;
 Quyết định tài trợ hay huy động vốn;
 Quyết định phân chia lợi nhuận (đối với
công ty cổ phần là quyết định trả cổ tức).
v2.0013107202

12


1.3. VAI TRỊ VÀ MỤC TIÊU CỦA TÀI CHÍNH DOANH NGHIỆP

• Vai trị của tài chính doanh nghiệp.
 Huy động vốn;
 Nâng cao hiệu quả hoạt động
kinh doanh của doanh nghiệp;
 Kiểm sốt tình hình kinh doanh
của doanh nghiệp.
• Mục tiêu bao trùm, hàng đầu của tài
chính doanh nghiệp: Tối đa hóa giá
trị doanh nghiệp.

13
v2.0013107202


2. NHỮNG NHÂN TỐ CHỦ YẾU ẢNH HƯỞNG TỚI TỔ CHỨC
TÀI CHÍNH DOANH NGHIỆP

• Hình thức pháp lý tổ chức doanh nghiệp;

• Đặc điểm kinh tế – kỹ thuật của ngành
kinh doanh;
• Mơi trường kinh doanh.

14
v2.0013107202


2.1. HÌNH THỨC PHÁP LÝ TỔ CHỨC DOANH NGHIỆP
Tại Việt Nam, theo luật doanh nghiệp 2005, xét về hình thức pháp lý có 04
loại hình doanh nghiệp chủ yếu sau:

Các loại hình doanh nghiệp

Doanh nghiệp
tư nhân

Cơng ty
hợp danh

Cơng ty
trách nhiệm
hữu hạn (TNHH)

Cơng ty
cổ phần

Tóm lại, hình thức pháp lý ảnh hưởng đến việc tổ chức tài chính của doanh
nghiệp trên các khía cạnh: Huy động và chuyển nhượng vốn, trách nhiệm
của chủ sở hữu đối với khoản nợ…

15
v2.0013107202


2.1.1. DOANH NGHIỆP TƯ NHÂN
• Khái niệm:
Là doanh nghiệp do một cá nhân
làm chủ và tự chịu trách nhiệm
bằng toàn bộ tài sản của mình về
mọi hoạt động của doanh nghiệp.
• Đặc điểm:
 Chủ doanh nghiệp là một cá
nhân và có tồn quyền quyết
định đến mọi hoạt động của
doanh nghiệp;
 Khơng được phát hành bất kỳ
loại chứng khốn nào;
 Chịu trách nhiệm vô hạn đối với
các khoản nợ của doanh nghiệp.
16
v2.0013107202


2.1.2. CƠNG TY HỢP DANH
• Khái niệm:
Là doanh nghiệp có ít nhất hai thành viên
hợp danh; ngoài các thành viên hợp danh có
thể có thành viên góp vốn.
• Đặc điểm:
 Thành viên hợp danh là cá nhân có trình

độ chun mơn, uy tín nghề nghiệp, chịu
trách nhiệm bằng tồn bộ tài sản của
mình về các khoản nợ;
 Thành viên góp vốn chỉ chịu trách nhiệm
trong phạm vi số vốn đã góp vào cơng ty
về các khoản nợ;
 Khơng được phát hành bất kỳ loại chứng
khoán nào.

17
v2.0013107202


2.1.3. CÔNG TY TRÁCH NHIỆM HỮU HẠN
CÔNG TY TNHH
MỘT THÀNH VIÊN

• Khái niệm:
Là doanh nghiệp do một tổ chức
hoặc một cá nhân làm chủ sở hữu.
• Đặc điểm:

CƠNG TY TNHH HAI
THÀNH VIÊN TRỞ LÊN

• Khái niệm:
Là doanh nghiệp có thể là tổ
chức, cá nhân với số lượng không
vượt quá 50.

 Cơng ty có tư cách pháp nhân • Đặc điểm:
từ ngày được cấp giấy chứng
 Cơng ty có tư cách pháp nhân
nhận đăng ký kinh doanh;
từ ngày được cấp giấy chứng
nhận đăng ký kinh doanh;
 Chủ sở hữu Công ty chịu trách
nhiệm trong phạm vi số vốn
điều lệ của Công ty về các
khoản nợ;
 Không được quyền phát hành
cổ phiếu.

v2.0013107202

 Thành viên chịu trách nhiệm
trong phạm vi số vốn cam kết
góp vào doanh nghiệp về các
khoản nợ;
 Khơng được quyền phát hành
cổ phiếu.
18


2.1.4. CƠNG TY CỔ PHẦN
• Khái niệm:
 Là doanh nghiệp trong đó: Vốn điều
lệ được chia thành nhiều phần bằng
nhau gọi là cổ phần;
 Cổ đơng có thể là tổ chức, cá nhân;

số lượng tối thiểu là ba và không
hạn chế số lượng tối đa.
• Đặc điểm:
 Có tư cách pháp nhân;
 Cổ đông chỉ chịu trách nhiệm hữu
hạn về các khoản nợ trong phạm vi
số vốn đã góp;
 Có quyền phát hành chứng khoán
các loại để huy động vốn.
19
v2.0013107202


2.2. ĐẶC ĐIỂM KINH TẾ KỸ THUẬT CỦA NGÀNH KINH DOANH

• Mỗi ngành kinh doanh có đặc điểm
riêng về mặt kinh tế và kỹ thuật.
• Các đặc điểm kinh tế – kỹ thuật ảnh
hưởng rất lớn đến tài chính và quản trị
tài chính của doanh nghiệp, bao gồm:
 Ảnh hưởng của tính chất ngành
kinh doanh;
 Ảnh hưởng của tính chất thời vụ
và chu kỳ kinh doanh.

20
v2.0013107202


2.3. MƠI TRƯỜNG KINH DOANH

• Các mơi trường chủ yếu hợp thành
mơi trường kinh doanh.
• Tác động của mơi trường kinh tế tài
chính đến hoạt động tài chính của
doanh nghiệp.

21
v2.0013107202


2.3.1. TÁC ĐỘNG CỦA MƠI TRƯỜNG KINH DOANH TỚI
DOANH NGHIỆP
• Doanh nghiệp tồn tại trong một môi trường kinh doanh nhất định.
• Mơi trường kinh doanh có tác động đến doanh nghiệp.
Mơi trường kinh doanh

Những ràng buộc

Khả năng thích ứng

Những cơ hội

Doanh nghiệp

Khả năng chớp cơ hội
22

v2.0013107202

2.3.2. CÁC MÔI TRƯỜNG CHỦ YẾU HỢP THÀNH MÔI
TRƯỜNG KINH DOANH

• Mơi trường kinh tế – tài chính;
• Mơi trường pháp lý;
• Mơi trường văn hóa;
• Mơi trường xã hội;
• Mơi trường cơng nghệ thơng tin;
• Mơi trường chính trị;
• Mơi trường sinh thái;
• Mơi trường quốc tế….

23
v2.0013107202


2.3.3. TÁC ĐỘNG CỦA MÔI TRƯỜNG KINH TẾ – TÀI CHÍNH
ĐẾN DOANH NGHIỆP

• Cơ sở hạ tầng của nền kinh tế;
• Tình trạng của nền kinh tế;
• Lãi suất thị trường;
• Lạm phát;
• Chính sách kinh tế và tài chính của
nhà nước đối với doanh nghiệp;
• Mức độ cạnh tranh;
• Thị trường tài chính và các trung
gian tài chính.

24
v2.0013107202


TĨM TẮT CUỐI BÀI
• Tài chính doanh nghiệp là một bộ phận khơng thể thiếu trong doanh
nghiệp. Được hình thành thơng qua hoạt động tài chính của doanh
nghiệp và biểu hiện ra bên ngoài dưới dạng quan hệ giữa doanh nghiệp
với Nhà nước; với các chủ thể khác; với người lao động; với chủ sở hữu
và ngay trong nội bộ doanh nghiệp.
• Hoạt động tài chính của doanh nghiệp là một hoạt động thông qua việc
tạo lập, phân phối, sử dụng và vận động chuyển hóa của quỹ tiền tệ của
doanh nghiệp nhằm đạt tới các mục tiêu của doanh nghiệp đề ra.
• Tài chính của doanh nghiệp là cơng cụ quan trọng để thực hiện các mục
tiêu của doanh nghiệp, trong đó mục tiêu bao trùm, quan trọng hàng đầu
là tối đa hóa giá trị doanh nghiệp. Tuy nhiên việc tổ chức tài chính của
doanh nghiệp cũng có những điểm khác nhau do ảnh hưởng bởi các yếu
tố như: Hình thức pháp lý tổ chức doanh nghiệp, đặc điểm kinh tế kỹ
thuật của ngành nghề kinh doanh cũng như môi trường kinh doanh….
25
v2.0013107202