slide bài giảng công nghệ lớp 9 tiết 04 các phương pháp nhân giống cây ăn quả

Chươngư5
Nhânưgiốngưcâyưănưquảư

1. Các phơng pháp nhân giống CAQ
Đặc điểm của nhân giống cây ăn quả
-

Cây ăn quả có nhiều loại, có nhiều hình thức
nhân giống

+ Nhân giống bằng gieo hạt
+ Nhân giống bằng tách chồi, chia cây
+ Nhân giống bằng giâm cành, giâm rễ
+ Nhân giống bằng chiết cành
+ Nhân giống b»ng gieo h¹t


-

Các phơng pháp nhân giống tiên tiến mới chỉ đ
ợc áp dụng đối với một số loại cây ăn quả, giá
thành cây giống cao

-

Hệ thống nhân giống cây ăn quả trong khu vực
t nhân phát triển mạnh nhng theo hớng tự phát,
khó quản lý về chất lợng cây giống:

+ Thiếu vên c©y mĐ lÊy vËt liƯu nh©n gièng
+ Sư dơng gốc ghép, hạt làm gốc ghép tuỳ tiện

+ Hệ thống giá thể nhân giống không theo qui
định, ảnh hởng đến sinh trởng của cây và tỷ
lệ sống
+ Tiêu chuẩn cây giống xuất vờn không đợc kiểm
soát


1.1 Nhân giống bằng
gieo hạt (na, đu đủ,
cây gốc ghép)
- u điểm:
- Dễ làm, có thể áp
dụng ở nhiều nơi
- Hệ số nhân giống
- cao
Nhợc điểm:
-- Cây
có bộ
khoẻ,
Cây lâu
rarễ
quả
tuổi thọ cao
- Dễ biến dị
- Thân tán lớn, khó chăm
sóc và thu ho¹ch


- Kỹ thuật nhân giống
- Chuẩn bị đất gieo hạt:

- Đất gieo hạt đợc sử lý trừ nấm bệnh bằng
biện pháp canh tác hoặc thuốc hoá học
- Đất đợc bón phân hữu cơ: 3-5kg/m2
- Luống đất có kích thớc rộng: 80-100cm,
cao 15-20cm. ĐÃ đợc làm đất kỹ: nhỏ, tơi,
sạch cỏ dại
- Đất có thể đợc đóng vào bầu nilon với
thành phần: đất bột + 5% phân hữu cơ
hoai mục + 0,5% phân lân.
- Bầu đợc xếp sát nhau thành luống réng
80-100cm



- Chuẩn bị hạt giống
- Hạt giống đợc thu từ các cây mẹ khoẻ
mạnh, đà chín sinh lý
- Hạt giống phải đợc sử lý:
+ Sử lý diệt khuẩn bằng nớc nãng 540C hc
thc trõ nÊm bƯnh
+ Sư lý kÝch thÝch nẩy mầm: bằng nhiệt
độ, bằng cơ giới
- Tuỳ loại hạt có thể gieo ngay (hạt CAQ
nhiệt đới) hoặc phải bảo quản thông qua
giai đoạn xuân hoá (hạt CAQ ôn đới)



- Gieo hạt và chăm sóc cây con
- Hạt giống sau khi sư lý cã thĨ đ cho nÈy

mÇm, nøt nanh ròi gieo hạt:
+ Trên luống đất: gieo dày để ra ngôi (200250 hạt/m2) hoặc gieo theo khoảng cách
cây trên luống: 10-20cm/cây
+ Gieo trực tiếp vào bầu nilon
- Lấp đất trên hạt, tủ mặt luống, tời nớc đủ
ẩm
- Phòng trừ sâu: ăn lá, vẽ bùa...
- Phòng trừ bệnh: lở cổ rễ...
- Tỉa cành, nhánh cây con


- Tiêu chuẩn cây xuất vờn
- Cây gieo hạt trồng thẳng
+ Cây khoẻ mạnh, không sâu bệnh, có 6-8 lá
thật, ở giai đoạn ngừng sinh trởng
- Cây làm gốc ghép
- Cây sinh trởng khoẻ, không sâu bệnh. Có
đờng kính gốc: 0,5-1,0cm
- Dóc vỏ, gốc nhẵn nhụi, không có cành
nhánh



1.2 Nhân giống bằng tách chồi,
chia cây (chuối, dứa)
- u điểm:
- Dễ làm
- Cây nhanh ra quả
- Cây giống giữ đợc đặc điểm
tốt của cây mẹ

- Nhợc điểm:
- Hệ số nhân giống không cao
- Vờn cây thờng không đồng đều
- Có thể gây hại cho cây mẹ nếu vết
tách quá lín


- Kỹ thuật nhân giống
- Điều kiện tách cây
- Tách cây, chồi ở thời kỳ cây ngừng sinh tr
ởng để không ảnh hởng đến cây mẹ
- Chỉ tách các chồi đà thành thục để trồng
trực tiếp, các chồi nhỏ yếu phải đa vào v
ờn giâm cho đủ tiêu chuẩn
- Phải phân loại chồi trứơc khi trồng đề v
ờn cây đồng ®Ịu
+ Døa: chåi lo¹i 1: 300-500g; chåi lo¹i 2: 200300g; chồi loại 3: <200g
+ Chuối: Phân loại theo kích thớc và số lá
của chồi


- Kỹ thuật tách
cây
- Dùng dụng cụ
sắc tách chồi
rời khỏi cây
mẹ ở chỗ tiếp
giáp nhỏ nhất
- Cắt tỉa bớt
rễ, lá

- Sử lý kích
thích ra rễ
mới
- Cắt tỉa bớt là
già, lá gèc



1.3. Nhân giống bằng giâm
cành, giâm rễ
- u điểm:
- Có hệ số nhân giống cao. Có
thể sản xuất theo tính công
nghệp
- Vờn cây đồng đều, dễ chăm
hoạch
- sóc,
Nhợc thu
điểm:
-- Cây
giữ tr
đởng
ợc đặc
điểm
Cây giống
nhỏ, sinh
chậm
giai đoạn đầu
tốt của cây mẹ
- Nếu sản xuất lớn phải đầu t trang thiết

bị: nhà giâm, phun...
- Có thể gây hại cho cây mẹ nếu lấy hom


- Kỹ thuật nhân giống
- Điều kiện cây giâm
- Hom cành và hom rễ phải lấy ở các cây
mẹ thành thục, đà ra quả ổn định, biết
rõ lý lịch
- Lấy hom ë thêi kú c©y ngõng sinh trëng
- Hom lÊy xong phải giâm ngay, nếu để
lâu phải Bảo Quản không ®Ĩ mÊt níc
- Thêi vơ gi©m:
+ vơ xu©n: T2-4
+ Vơ thu: T8-10


- Kỹ thuật giâm cành, giâm rễ
+ Chọn hom:
ã hom cành bánh tẻ có kích thớc 0,51,0cm, Hom rễ: 0,5-1,5cm
+ Cắt hom:
ã hom cành cắt 8-10cm, để 1 hoăc 1/2 lá
trên cùng
ã Hom rễ cắt dài 8-10 cm. Chủ ý đánh
dấu đầu rễ
+ Sử lý hom: các chất KTST: NAA, IBA,
GA3...
ã Sử lý nhanh với nồng độ đặc: 0.1-1.0%

+ Cắm hom:
ã Hom sau sử lý đợc cắm dày trong luống
cát hoặc cắm trực tiếp vào bầu nilon
ã độ sâu cắm hom: 4-6cm
+ Điều chỉnh ánh sáng:
ã Cây sau khi cắm hom phải điều chỉnh
ánh sáng tán xạ. Sau khi cây ra rễ, nới
dần giàn che để cây nẩy mầm
+ Giữ ẩm
ã Cây sau khi giâm phải thờng xuyên giữ
ẩm bÃo hoà trong luống giâm bằng tời
phun mù


+ Tiêu chuẩn cây giâm xuất vờn:
ã Cây giâm phải ra rễ, nẩy mầm ổn
định lộc
ã Chồi giâm cao 20-40cm, đờng kính gốc
cành 0.5-0.6cm cành đà hoá gỗ, ở giai
đoạn ngõng sinh trëng



1.4 Nhân giống bằng chiết cành
u điểm:
- Dễ làm, dễ đạt kết quả
- Cây nhanh ra quả, rút ngắn thời kỳ KTCB
- Thấp cây, thuận tiện cho chăm sóc, thu
hoạch
- Cây

Nhợc giống
điểm:giữ đợc đặc điểm tốt của cây
mẹ
- Hệ số nhân giống không cao, chiết nhiều
dễ ảnh hởng cây mẹ
- Chủ yếu là rễ bên, cây kém chịu gió bÃo,
tuổi thä kh«ng cao


- Kỹ thuật nhân giống
- Chọn cành chiết
- Cành chiết đợc chọn ở cây đà ra quả ổn
định
- Cành ở ngang tán, có nhiều ánh sáng,
khoẻ, không sâu bệnh
- Đờng kính cành 0,8-1,5cm, có chặc đôi,
chặc ba
- Thời vụ chiết:
+ vơ xu©n: T2-4
+ Vơ thu: T8-10


- Chuẩn bị chất độn
- Tạo kết cấu bầu: đất bột, bùn ao phơi
khô, đập nhỏ
- Tạo dinh dỡng: phân hữu cơ hoai mục
- Tạo độ xốp: rơm rạ mục nát, tóc, lông lợn...
Các vật liệu trên mỗi thứ 1/3, trén ®Ịu, trén
víi níc cho ®đ Èm: A0: 85-90%
- Khoanh vỏ, bó bầu

- Dùng dao khoanh vỏ cách nhau 2-3cm, bóc
bỏ vỏ, cạo sạch lớp tợng tầng sát phần gỗ
- Phơi cành đối với loài cây có nhiều nhựa
mủ


- Khoanh vỏ, bó bầu
- Dùng dao khoanh vỏ cách nhau 2-3cm, bóc
bỏ vỏ, cạo sạch lớp tợng tầng sát phần gỗ
- Phơi cành đối với loài cây có nhiều nhựa
mủ
- Bôi thuốc kích thích ra rễ
- Đa hỗn hợp bầu vào nilon, bó vào chỗ
khoanh của cành chiết
- Cố định bầu trên cành chiết bằng 3 lạt
buộc


- Hạ và giâm cành chiết
- Khi quan sát qua giấy nilon thấy rễ đà ra
đều xung quanh bầu, rễ có màu vàng, có
nhiều rễ nhánh thì cắt cành chiết ra
khỏi cây mẹ
- Cắt tỉa bớt bộ lá để giảm sự thoát hơi nớc
- Giâm cành chiết vào nhà giâm để cây
ổn định