SEMINAR các PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN LAO (bộ môn LAO)

LOGO

CÁC PHƯƠNG PHÁP
PHÁT HIỆN LAO

www.themegallery.com


 1. Sự ra đời của nó làm cuộc đời trở nên rõ ràng hơn.
 2. Cùng với nó Atoni Leeuwenhook đã trở thành ông tổ
ngành vi sinh học.


- Những kính hiển vi ban đầu được phát
minh vào năm 1590 ở Middelburg, Hà
Lan . Ba người thợ tạo kính là Hans
Lippershey (người đã phát triển các kính
viễn vọng trước đó), Zacharias Janssen,
cùng với cha của họ là Hans Janssen là
những người đầu tiên xây dựng nên những
kính hiển vi sơ khai.
-Đóng góp lớn nhất thuộc về nhà phát
minh người Hà Lan Antoni Philips van
Leeuwenhoek, người đã phát triển kính
hiển vi, là người đầu tiên quan sát thấy
các vi khuẩn và động vật nguyên sinh và
trở thành ông tổ của ngành vi sinh học.


 Bạn có thể nhìn thấy nó trên ghế đá, ngoài bãi cỏ,
dưới gốc cây, trong thùng rác và thậm chí đơi khi ở

dưới dép của mình.
 Là kết quả vận chuyển từ hốc mũi xuống phế nang và
ra ngoài bằng miệng.


Đờm là các chất
tiết ra từ hốc
mũi tới phế
nang và thải ra
ngồi miệng.
Đờm gồm các
dịch tiết của khí
phế quản, phế
nang, họng, các
xoang hàm trán,
các hốc mũi. 


 24/03/1882, tại 1 buổi họp ở
Viện sinh lý học Berlin, Robert
Koch -39 tuổi đã tuyên bố
dõng dạc “ Bệnh lao do 1 loại
trực khuẩn gây ra”


ĐẶC ĐIỂM VI KHUẨN LAO
VK lao thuộc họ
Mycobacteriaccae

Dài từ 3-5µm, rộng 0.30.5µm, khơng có lơng, 2

đầu trịn, thân có hạt, đứng
từng đám hay riêng rẽ trên
tiêu bản nhuộm ZiehlNelsen

Không bị cồn và acid làm mất màu.
Ngồi ra có nhóm vi khuẩn kháng cồn,
kháng toan khơng điển hình.


PHÂN LOẠI VI KHUẨN LAO
Phân loại dựa vào khả năng gây bệnh cho người và
các động vật:
   Vi khuẩn lao người(M. Tuberculosis Hominis)
   Vi khuẩn lao bò(M.bovis)
   Vi khuẩn lao chim(M. Avium)
   Vi khuẩn lao chuột (M. Microti)


PHÂN LOẠI VI KHUẨN LAO
Vi khuẩn kháng cồn kháng toan khơng điển hình
(M.Atipique)
 Đây là nhóm vi khuẩn có hình thể giống vi khuẩn lao.
Khi nhuộm Ziehl – Neelsen cũng bắt màu đỏ của
fuchsin, có nghĩa là khơng thể phân biệt được chúng
với vi khuẩn lao bằng phương pháp nhuộm soi kính.
Trước thập kỷ 80 của thế kỷ XX, chúng ít gây bệnh ở
người, thường chỉ gây bệnh lao ở những bệnh nhân bị
bệnh bụi phổi, ghép cơ quan, điều trị corticoid kéo
dài… Nhưng hiện nay, ngày càng gặp nhiều gây bệnh
lao ở người có HIV/AIDS.

PHÂN LOẠI VI KHUẨN LAO
 Phân loại dựa trên cấu trúc ADN:Đoạn IS 6110 (với
1361 cặp base) chỉ có ở 4 loại Mycobacteria là M.
tuberculosis, M. bovis, M. avium , M. microti (gọi
chung là M. tuberculosis complex), mà khơng có ở các
Mycobacteria khác.


CÁC PHƯƠNG PHÁP PHÁT
HIỆN VI KHUẨN LAO:
CÓ 2
PHƯƠNG
PHÁP

Phương pháp trực
tiếp:
Xác định trực
khuẩn hoặc các
thành phần cấu
trúc đặc trưng của
BK

Phương pháp gián
tiếp:
Xác định sự có mặt
của vi khuẩn lao
hoặc thành phần cấu
trúc của vk sinh ra

trong quá trình xâm
nhập vào cơ thể


Nhuộm soi trực tiếp bằng kính hiển
vi.
CÁC KỸ THUẬT TRỰC
TIẾP:

CÁC KỸ
THUẬT
TRỰC TIÊP

Nuôi cấy phân lập bằng môi trường
nuôi cấy nhân tạo.
Xác định kháng nguyên của vi khuẩn
lao
Xác định AND, ARN của vi khuẩn lao…


Các kỹ thuật gián tiếp:
1
2
3

• Xác định kháng thể dịch thể

• Xác định đáp ứng miễn dịch tế bào

• Xác định các enzyme hoặc protein phát sinh trong

quá trình đáp ứng miễn dịch với vi khuẩn lao…


A. PHƯƠNG PHÁP TRỰC TIẾP:

I. Kỹ thuật nhuộm soi kính tìm vi khuẩn kháng acid- cồn:
• Mục đích: chẩn đốn nguồn lây và theo dõi diến tiến của bệnh trong
quá trình điều trị.
• Mẫu bệnh phẩm: chủ yếu là đàm, ngồi ra có thể lấy các bênh phẩm
khác như dịch khớp, dịch màng bụng, dịch màng phổi, dịch não tủy
trong các thể lao ngoài phổi tương ứng.


Theo khuyến cáo của Hiệp hội chống lao quốc tế và Chương trình chống lao quốc gia quy định cần lấy 3 mẫu
đờm xét nghiệm:

Mẫu 1

Mẫu 2

Lấy tại chỗ
khi bệnh
nhân tới
khám lần
đầu tại
phịng
khám

Lấy vào buổi
sáng sớm hơm

sau bệnh nhân
mới ngủ dậy,
khạc đàm
trong 1-2h

Mẫu 3
Lấy tại chỗ
khi bệnh
nhân mang
mẫu đàm
thứ 2 đến
phòng khám.


Chỉ định xét nghiệm:
+ Khi có triệu chứng lâm sàng gợi ý lao phổi
+ Các triệu chứng lao ngoài phổi tương ứng với các cơ quan
+ Người tiếp xúc gần gũi với người được chẩn đốn lao hoặc những
người có nguy cơ mắc lao như suy giảm miễn dich, HIV,… khi có
triệu chứng gợi ý.
+ Những người có test sàng lọc lao dương tính và Xquang phổi gợi
ý.


Hướng dẫn lấy đàm
Kỹ  thuật lấy đàm làm xét
nghiệm đạt chất lượng là:
 Súc miệng với nước lọc
 Bệnh nhân phải hít thở sâu 3
lần: hít hơi vào thật sâu, nín

thở  vài giây và thở ra chầm
chậm.
 Hít hơi vào thật sâu, ho
mạnh cho đến khi có đàm
trong miệng, rồi nhẹ nhàng
nhổ hết đàm vào trong lọ.


Cách bảo quản và vận chuyển mẫu bệnh phẩm

  Nếu bệnh phẩm được lấy tại
thực địa và chưa thể thực hiện
xét nghiệm ngay, bệnh phẩm
phải được chuyển về phịng thí
nghiệm trong vòng 3-4 ngày.
    Bệnh phẩm phải được giữ ở
nhiệt độ lạnh hoặc mát trong
hộp vận chuyển đặc biệt có
khóa cài an tồn, chống rị rỉ,
chịu va đập mạnh và được dán
nhãn báo hiệu hộp luôn phải
được đặt theo phương thẳng
đứng ( hình bên).


A.PHƯƠNG PHÁP TRỰC TIẾP
I. Kỹ thuật nhuộm soi kính tìm vi khuẩn kháng acid- cồn:
1.Kỹ thuật nhuộm Ziehl- Neelsen:

• Nguyên lý

    Chất nhuộm carbol fuchsin
dưới tác dụng của nhiệt độ sẽ
gắn với axit mycolic có trong
vách tế bào vi khuẩn và không
bị mất sau khi tẩy màu và
nhuộm với xanh methylene,
tạo hình ảnh trực khuẩn bắt
mầu hồng đỏ đặc trưng.



Sơ đồ tóm tắt quy trình xét nghiệm:


• Đọc kết quả: Trên tiêu bản trực khuẩn kháng acid- cồn là
những vi khuẩn hình que bắt màu đỏ Fuchsin.
Số lượng AFB

Kết quả

Mức độ

0

Âm tính

Âm tính

Số vi
trường cần

kiểm tra
100

1-3/100 vi
Âm tính
trường
4-9/100 vi
Dương tính
trường
10-99/ 100 vi
Dương tính
trường
1-10/ 1 vi trường Dương tính

Xin thử lại

100

Ghi số lượng vi
khuẩn
1+

100

2+

50

>10/ 1 vi trường Dương tính

3+

20

100


Kỹ thuật nhuộm Ziehl- Neelsen:

Độ nhạy thấp. Mẫu bệnh
phẩm phải có từ > 5000 vi
khuẩn / 1 
ml, mới có kết quả dương
tính-

- Đơn giản, rẻ
tiền, Cho kết quả
trong vịng 2 giờ

Không phân biệt được
MTB với NTM

Phát hiện được
nguồn lây 

Ưu
điểm

Giúp theo dõi kết
quả điều trị

Nhược
điểm

Không phân biệt được
VK sống hay chết; VK
kháng thuốc.

Kết quả bị ảnh hưởng của
nhiều yếu tố như : kỹ thuật
lấy đờm bệnh nhân, vị trí ,
đặc điểm tổn thương , kỹ
thuật làm xét nghiêm.


2.
sán
• Nguyên lý:
Dùng thuốc nhuộm Auramine ( AFB bắt màu trắng hay màu xanh lơ)
hay phối với Rhodamine ( AFB bắt màu hồng hay da cam).


PHƯƠNG PHÁP TRỰC TIẾP
I. Soi trực tiếp
2.Phương pháp nhuộm huỳnh quang với ánh sáng
cực tím (Flouro chrome procedure)
• Các bước tiến hành: