Tổ chức các hoạt động ngoại khoá Địa lí cho họcsinh THPT

<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

<b>ĐẶT VẤN ĐỀ </b>

<b>TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG NGOẠI KHỐ ĐỊA LÍ </b>
<b>CHO HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG </b>

<i><b>Sinh viên thực hiện: Nguyễn Phương Thảo</b><b>A</b><b>, K55A </b></i>
<i><b>Giáo viên hướng dẫn: PGS.TS Đặng Văn Đức </b></i>

Giáo dục thời nào cũng được coi là quốc sách của mỗi dân tộc. Trong thời đại
tồn cầu hố, một u cầu đặt ra là phải đổi mới nền giáo dụcnước nhà. Có nhiều dự án
đã đầu tư cho việc nâng cao chất lượng và hiệu quả trong giáo dục đào tạo. Các dự án
này đã mang lại những thay đổi, tiến bộ cho chất lượng nhất định. Tuy nhiên, nhiều ý
kiến cho rằng có một số hoạt động giáo dục trong nhà trường chưa được tiến hành một
cách đồng bộ, chưa mang lại hiệu quả thật sự cho quá trình đào tạo và tựđào tạo trong
nhà trường. Đó là hoạt động ngoại khóa trong nhà trường phổ thông (THCS - THPT).
Hoạt động ngoại khố khơng chỉ giúp học sinh phát triển nhanh về tư duy, mà còn tạo
cho học sinh khả năng ứng dụng tốt, vận dụng kiến thức linh hoạt vào thực tế. Thông
qua hoạt động ngoại khoá, học sinh củng cố, mở rộng các kiến thức đã học, tìm kiếm
các kiến thức mới, phát triển hứng thú nhận thức các môn học, do đó, kiến thức và kĩ
năng của các em chắc hơn, sâu hơn và rộng hơn.

Một nghiên cứu ở Mỹ cho thấy, cứ 49% học sinh không tham gia vào các hoạt
động ngoài giờ lên lớp sử dụng ma tuý, 37% trong độ tuổi từ 13 – 19 phải làm bố mẹ sớm
hơn những em khác có tham gia từ 1 – 4 giờ vào các hoạt động ngoại khoá. Gần 8/10 em
có tham gia các hoạt động ngoại khoá đạt được kết quả học tập cao. Những học sinh
thường xuyên tham gia vào các chương trình hoạt động ngoại khố thường có thành tích
học tập cao hơn, có hành vi đạo đức tốt hơn trong nhà trường, có mối quan hệ xúc cảm tốt
hơn, phát triển tốt hơn và khơng có các hiện tượng sử dụng ma tuý, bạo lực...

Môn Địa lí là một mơn học trong nhà trường phổ thơng có nhiều thuận lợi để tổ
chức hoạt động ngoại khoá, và hoạt động ngoại khố cũng là một hình thức dạy học ngồi

giờ có hiệu quả cao giúp học sinh hiểu sâu hơn các vấn đề của môn học. Tuy vậy, ở đa số
các trường phổ thông hiện nay, hoạt động ngoại khoá Địa lí, cũng như những môn học
khác chưa được quan tâm đúng mức, và nếu có thì cũng chưa thực sựđạt hiệu quả.

<b>NỘI DUNG VÀ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU </b>

<i><b>1. Cơ sở lí luận và thực tiễn của việc tổ ch</b><b>ức hoạt động ngoại khoá trong nhà trường THPT </b></i>

<i>1.1. Cơ sở lí luận</i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

1998, trang 378 - 389) thì: <i>“Ngoại khố không nên hiểu là công việc ngoài giờ học, </i>

<i>ngoài chương trình, thực hiện tuỳ tiện được sao hay vậy. Ngoại khố chỉ có nghĩa là </i>

<i>không đặt sự giảng dạy của giáo viên bộ môn lên hàng đầu mà xem trọng hoạt</i> <i>động tự </i>

<i>giác vận dụng sáng tạo của học sinh. Đó cũng là việc học đích thực, do học sinh tự </i>

<i>nguyện, tự chọn, tự làm ra mà học”</i>. Vì vậy, có thể nói ngoại khố là một hình thức tổ

chức học tập ngoài giờ lên lớp có kế hoạch, có phương hướng xác định được học sinh
tiến hành theo nguyên tắc tự nguyện ở ngoài giờ lên lớp chính khố, dưới sựđiều khiển,
hướng dẫn của giáo viên, nhằm bổ sung, củng cố, mở rộng và nâng cao kiến thức, kĩ
năng bộ môn đã được học trong chương trình chính khố, đồng thời góp phần giáo dục
học sinh một cách tồn diện.

Hoạt động ngoại khóa có vai trò to lớn trong việc nâng cao chất lượng dạy học ở
trường THPT. Các hoạt động này giúp học sinh mở rộng, nâng cao kiến thức; giúp phát
hiện năng khiếu của học sinh, làm giảm thiểu tình trạng yếu kém vềđạo đức, là con đường
quan trọng để hình thành, phát triển nhân cách cho học sinh, góp phần nâng cao chất lượng

giáo dục. Khi thiết kế các hoạt động ngoại khoá nhất thiết phải dựa vào đặc điểm tâm sinh lí
lứa tuổi của học sinh THPT để thiết kế các hoạt động cho phù hợp và đạt hiệu quả cao.
Chính vì thế mà vai trị của người giáo viên và nhà quản lí trong việc tổ chức là rất lớn.

<i>1.2. Cơ sở thực tiễn</i>

Mặc dù hoạt động ngoại khố có vai trị vơ cùng to lớn nhưng hiện nay thực
trạng của việc tổ chức các hoạt động này ở các trường phổ thông đang bị bỏrơi. Nguyên
nhân do các nhà quản lí, các giáo viên bộ môn chưa nhận thức rõ vai trò của các hoạt
động này, do các nhà trường thiếu cơ sở vật chất kĩ thuật cũng như kinh phí, thời gian
để tổ chức hoạt động ngoại khố cho học sinh.

Khơng là ngoại lệ, hoạt động ngoại khoá Địa lí ở các trường THPT hiện nay cũng
rơi vào tình trạng khơng được quan tâm. Ngoài những nguyên nhân trên, cịn thêm ngun
nhân mơn Địa lí vốn dĩ bị coi là môn “phụ” trong các môn học ở nhà trường phổ thơng Việt
Nam hiện nay. Vì thế, ít nhận được sự quan tâm, hào hứng học tập của học sinh.

<i><b>2. Tổ chức các hoạt </b><b>động ngoại khố </b><b>Địa lí cho học sinh THPT </b></i>

<i>2.1. Chương trình và SGK Địa lí lớp 10, 11, 12</i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

Tất cả những điều đề cập đến ở trên được thực hiện thơng qua việc phát huy có
hiệu quả các đặc trưng của bộ môn, được quán triệt từ việc cấu tạo từ một chương trình
có hệ thống, hợp lý, đến việc lựa chọn các chuẩn về kiến thức, kĩ năng; ở việc thực hiện
các yêu cầu trong sách giáo khoa, các sách tham khảo; và cuối cùng là ở việc dạy học,
việc đánh giá kết quả học tập của học sinh.

<i>2.2. Các hình thức tổ chức hoạtđộng ngoại khố Địa lí</i>

Dựa trên đặc điểm chương trình SGK, cũngnhưđặc điểm tâm sinh lí lứa tuổi

học sinh THPT mà tác giảđề xuất một số gợi ý cho việc tổ chức hoạt động ngoại khố
Địa lí như sau:

- Thăm quan Địa lí

- Câu lạc bộ (Câu lạc bộĐịa lí, Câu lạc bộ bảo vệ môi trường, Câu lạc bộ tư vấn)
- Đố vui Địa lí

- Hội thảo khoa học vềĐịa lí
- Thi làm đồ dùng dạy họcĐịa lí
- Hoạt cảnh Địa lí

<i><b>3. Thực nghiệm sư phạm </b></i>

<i>3.1. Mụcđích, thực nghiệm</i>

Thực nghiệm sư phạm nhằm kiểm tra, đánh giá các kết quả nghiên cứu lí thuyết
và khẳng định tính khả thi, hiệu quả của các đề xuất lí thuyết đưa ra.

<i>3.2. Nội dung</i>

Việc tổ chức thực nghiệm được thực hiện song song ở hai lớp thực nghiệm và đối
chứng ở trường THPT Yên Hoà (Cầu Giấy, Hà Nội). Các lớp thực nghiệm (lớp 10A4 và
12A3) được tổ chức một số hoạt động ngoại khố Địa lí kể trên. Các lớp đối chứng (10A3
và 12A2) không được tổ chức hoạt động ngoại khoá.

- Hoạt động ngoại khoá 1: <i><b>đố vui </b><b>Địa lí: </b></i>Tổ chức vào giờ sinh hoạt của hai lớp
(khối 12 học sáng, khối 10 học chiều). Hình thức tổ chức: soạn câu hỏi trên Powerpoint và
dùng máy chiếu để tổ chức, cả lớp cử ra 3 đội chơi, mỗi đội gồm 3 người, các học sinh còn
lại là khán giả.

- Hoạt động ngoại khoá 2: Hội thảo khoa học vềĐịa lí, chủđề Vấn đề lao động
<i><b>và việc làm </b><b>ở nước ta hiện nay. Giáo viên giao ch</b></i>ủ đề cho học sinh chuẩn bị trong 1
tuần. Lý do chọn chủ đề này là vấn đề việc làm ở nước ta hiện nay đang trở nên nóng
bỏng, giáo viên nên giúp các em học sinh THPT quan tâm đến vấn đề này để có định
hướng học tập tốt hơn. Buổi thảo luận được tổ chức tại lớp, khơng khí rất sơi nổi, các
em trình bày kết quả làm việc của mình trước lớp, đã có sự chuẩn bị khá tốt về mặt số
liệu, đa phần các em đều bày tỏ quan tâm tới vấn đề lựa chọn ngành nghề, việc làm cho
tương lai.

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

<i>3.3. Kết quả</i>

Tiến hành phỏng vấn học sinh lớp 10 và 12 về việc học tập Địa lí ở nhà
trường phổ thông (Phỏng vấn trước và sau khi tiến hành tổ chức hoạt động ngoại
khoá). Ở các lớp thực nghiệm, đa phần các em đều bày tỏ rất thích và thích học Địa
lí sau khi tham gia vào các hoạt động ngoại khoá trên, các em có ham thích tìm hiểu
về các kiến thức Địa lí, quan tâm để ý hơn tới vấn đề kinh tế - xã hội. Trong các tiết
học, học sinh phát biểu xây dựng bài nhiệt tình. Ở các lớp đối chứng, các em trả lời
hứng thú đối với việc học mơn Địa lí chỉở mức độ thích, bình thường, khơng khí học
trầm hơn, hứng thú học tập chưa cao.

<b>KẾT LUẬN </b>

Hoạt động ngoại khoá là một hoạt động hữu ích trong việc nâng cao chất
lượng dạy họcở các trường phổ thông nói chung và ở trường THPT nói riêng. Mặc dù
có tác dụng to lớn như vậy nhưng hiện nay việc tổ chức hoạt động ngoại khố ở các
trường phổ thơng nói chung và ở trường THPT nói riêng cịn bị xem nhẹ và hiệu quả
hoạt động chưa cao, chưa lôi cuốn được nhiều học sinh tham gia. Nguyên nhân do
cán bộ giáo viên, các nhà quản lí cũng như học sinh chưa nhận thứcđược đầy đủ vai
trò và ý nghĩa của các hoạt động ngoại khoá. Các nhà trường còn gặp khó khăn trong

việc tổ chức do thiếu cơ sở hạ tầng, cơ sở vật chất kĩ thuật, kinh phí. Hoạt động ngoại
khố Địa lí ở các trường THPT hiện nay vẫn chưa được quan tâm đúng mức. Thông
qua các hoạt động ngoại khố Địa lí, học sinh được bồi dưỡng lòng yêu khoa học,
ham muốn được tìm hiểu, khám phá tri thức khoa học, được tăng cường kĩ năng
trong học tập bộ môn, biết quan tâm và có thái độđúng đắn đối với các vấn đề kinh
tế, xã hội, mơi trường. Các hình thức ngoại khố Địa lí cũng rất đa dạng và phong phú.
Giáo viên bộ mơn cần có kế hoạch để tổ chức cho học sinh với các mức độứng dụng
khác nhau, tuỳ thuộc vào điều kiện của trường học, của địaphương.

<b>TÀI LIỆU THAM KHẢO </b>

[1] Nguyễn Minh Châu. <i>Một số biện pháp quản lí hoạt</i> <i>động ngoại khố bộ mơn </i>

<i>trong nhà trường THPT</i>. Luận văn thạc sĩ, 2005. Khoa quản lí giáo dục. ĐHSPHN.

[2] Nguyễn Dược, Nguyễn Trọng Phúc, 2006. <i>Lí luận dạy học Địa lí</i>. NXB Đại học Sư
phạm. [3] James J. Shields, Jr, Japanese Schooling (1989), The Pennsylvania State.
[4] Kelly (15 February 2005), Outdoor learning, DFES.

</div>

<!--links-->