Phát triển công nghiệp phụ trợ ngành công nghiệp sản xuất ôtô việt nam đến năm 2020

..

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHỆ TP.HCM
---------------------------------

TRẦN TRUNG TÍN

PHÁT TRIỂN CƠNG NGHIỆP PHỤ TRỢ NGÀNH
CƠNG NGHIỆP SẢN XUẤT ÔTÔ VIỆT NAM
ĐẾN NĂM 2020

LUẬN VĂN THẠC SĨ
Chuyên ngành: Quản trị kinh doanh
Mã số ngành: 60340102

TP.HỒ CHÍ MINH, tháng 12 năm 2013


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHỆ TP.HCM
---------------------------------

TRẦN TRUNG TÍN

PHÁT TRIỂN CƠNG NGHIỆP PHỤ TRỢ NGÀNH
CƠNG NGHIỆP SẢN XUẤT ÔTÔ VIỆT NAM
ĐẾN NĂM 2020

LUẬN VĂN THẠC SĨ
Chuyên ngành: Quản trị kinh doanh

Mã số ngành: 60340102
CÁN BỘ HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS NGUYỄN ĐÌNH LUẬN

TP.HỒ CHÍ MINH, tháng 12 năm 2013


CƠNG TRÌNH ĐƯỢC HỒN THÀNH TẠI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC CƠNG NGHỆ TP. HCM

Cán bộ hướng dẫn khoa học : Tiến sỹ Nguyễn Đình Luận

Luận văn Thạc sĩ được bảo vệ tại Trường Đại học Công nghệ
TP. HCM ngày 21 tháng 01 năm 2014
Thành phần Hội đồng đánh giá Luận văn Thạc sĩ gồm:
TT

Họ và tên

Chức danh Hội đồng

1

TS. Lưu Thanh Tâm

Chủ tịch

2

TS. Nguyễn Hải Quang

Phản biện 1

3

TS. Nguyễn Văn Trãi

Phản biện 2

4

PGS. TS. Phan Đình Nguyên

5

TS. Lê Tấn Phước

Ủy viên
Ủy viên, thư ký

Xác nhận của Chủ tịch Hội đồng đánh giá Luận sau khi Luận văn đã
được sửa chữa (nếu có).
Chủ tịch Hội đồng đánh giá Luận Văn


TRƯỜNG ĐH CƠNG NGHỆP TP.HCM

CỘNG HỊA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM

PHÒNG QLKH – ĐTSĐH

Độc lập – Tự do – Hạnh phúc

TP.HCM, ngày………tháng……….năm 2013
NHIỆM VỤ LUẬN VĂN THẠC SĨ

I.

Họ tên học viên: TRẦN TRUNG TÍN

Giới tính: Nam

Ngày, tháng, năm sinh: 17/12/1976

Nơi sinh: Bến Tre

Chuyên ngành: Quản trị kinh doanh

MSHV: 1241820100

Tên đề tài: PHÁT TRIỂN CÔNG NGHIỆP PHỤ TRỢ NGÀNH CÔNG

NGHIỆP SẢN XUẤT ÔTÔ VIỆT NAM ĐẾN NĂM 2020.
II.

Nhiệm vụ và nội dung:
- Nhiệm vụ:


Đề xuất các giải pháp nhằm phát triển công nghiệp phụ trợ ngành sản
xuất ôtô Việt Nam định hướng đến năm 2020.

- Nội dung:
 Chương 1: Cơ sở lý luận về công nghiệp phụ trợ ngành công nghiệp sản
xuất ôtô
 Chương 2: Thực trạng phát triển công nghiệp phụ trợ ngành công nghiệp
sản xuất ôtô Việt Nam
 Chương 3: Phát triển công nghiệp phụ trợ ngành công nghiệp sản xuất ôtô
Việt Nam đến năm 2020
III. Ngày giao nhiệm vụ:
IV.

Ngày hoàn thành nhiệm vụ:

V.

Cán bộ hướng dẫn: Tiến sĩ Nguyễn Đình Luận

CÁN BỘ HƯỚNG DẪN
(Họ tên và chữ ký)

NGUYỄN ĐÌNH LUẬN

KHOA QUẢN LÝ CHUYÊN NGÀNH
(Họ tên và chữ ký)


i

LỜI CAM ĐOAN

Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu khoa học của riêng tôi. Các số
liệu, kết quả nghiên cứu trình bày trong Luận văn là trung thực và chưa từng được
công bố trong bất kỳ công trình nghiên cứu khoa học nào khác.
Tơi xin cam đoan rằng mọi sự giúp đở cho việc thực hiện Luận văn này đã
được cảm ơn và các thơng tin trích dẫn trong Luận văn đã được chỉ rõ nguồn gốc.
Thành phố Hồ Chí Minh, tháng 12/2013
Học viên thực hiện

TRẦN TRUNG TÍN


ii

LỜI CẢM ƠN

Em xin bày tỏ lời cảm ơn sâu sắc đến các Thầy cô giáo giảng dạy tại trường
Đại học Cơng Nghệ Thành Phố Hồ Chí Minh, đặc biệt là các thầy cô giáo giảng dạy
tại khoa Quản trị kinh doanh, những người đã dìu dắt em và truyền đạt cho em
những kiến thức bổ ích trong suốt thời gian học tập tại trường.
Em xin chân thành cảm ơn thầy Tiến Sỹ Nguyễn Đình Luận, người đã trực
tiếp hướng dẫn em, đóng góp những ý kiến quý báu trong quá trình em thực hiện
Luận văn tốt nghiệp này.
Xin chân thành cản ơn tất cả những người trong gia đình, bạn bè, đồng nghiệp
đã giúp đỡ và tạo mọi điều kiện để tơi hồn thành Luận văn tốt nghiệp này.
Thành phố Hồ Chí Minh, tháng 12/2013
Học viên thực hiện

TRẦN TRUNG TÍN

iii

TĨM TẮT
Cơng nghiệp phụ trợ phát triển sẽ giúp các ngành sản xuất chủ động được
nguồn nguyên vật liệu đầu vào, chủ động lựa chọn được nhà cung cấp, cắt giảm chi
phí sản xuất, giảm giá thành, tăng năng lực cạnh tranh. Công nghiệp phụ trợ phát
triển sẽ giúp doanh nghiệp lựa chọn được chiến lược phát triển phù hợp với chuỗi
giá trị gia tăng của ngành trong phạm vi quốc gia, khu vực và quốc tế. Ngoài ra,
phát triển cơng nghiệp phụ trợ cịn tạo cơ hội và thúc đẩy khối doanh nghiệp vừa và
nhỏ phát triển mạnh mẽ, tạo nên mạng sản xuất kinh doanh đa dạng và rộng khắp.
Đây chính là nền tảng để phát triển một nền công nghiệp tự chủ, hiện đại. Không
những thế công nghiệp phụ trợ còn làm gia tăng năng lực cạnh tranh của ngành và
quốc gia, bù đắp cho thế mạnh đang suy giảm của Việt Nam về giá nhân công rẻ.
Đây là một trong những điểm mấu chốt để tiếp tục thu hút vốn đầu tư nước ngoài
vào nước ta. Với những lý do đó, phát triển cơng nghiệp phụ trợ đặc biệt ngành sản
xuất ô tô trở thành một nhiệm vụ cấp bách để tái cấu trúc nền công nghiệp nước nhà
phù hợp với điều kiện mới.
Có thể nói, chính sự yếu kém của cơng nghiệp phụ trợ cũng góp phần vào
thâm hụt cán cân thương mại của Việt Nam. Một trong những nguyên nhân khiến
nhập siêu tăng phi mã là sự yếu kém của nền công nghiệp phụ trợ, dẫn đến việc
chúng ta vẫn phải nhập khẩu rất nhiều đầu vào cho sản xuất hàng xuất khẩu. Càng
đẩy mạnh xuất khẩu thì nhu cầu về đầu vào cho sản xuất càng tăng mạnh.
Theo nhiều chuyên gia kinh tế, Nhà nước cần hỗ trợ mạnh mẽ, chiến lược và
có hiệu quả hơn, trước mắt là thiết lập một cơ quan đầu mối, tạo sự chuyên nghiệp
về công nghiệp phụ trợ. Có chính sách hỗ trợ doanh nghiệp vừa và nhỏ tham gia
vào các lĩnh vực công nghiệp hỗ trợ. Hoàn thiện, ban hành mới các tiêu chuẩn kỹ
thuật đối với các sản phẩm công nghiệp, xây dựng các rào cản kỹ thuật cần thiết cho
từng ngành, từng chủng loại sản phẩm… Để xây dựng cơ sở khoa học cho việc ban
hành các chính sách này, việc nghiên cứu đề tài “Phát triển công nghiệp phụ trợ
ngành công nghiệp sản xuất ơ tơ Việt Nam đến năm 2020” mang tính cấp thiết

cả về lý luận và thực tiễn.


iv

Nội dung của luận văn được chia thành 3 chương:
Chương 1:Cơ sở ý luận về công nghiệp phụ trợ ngành công nghiệp sản xuất ô tô
Chương 2: Thực trạng phát triển công nghiệp phụ trợ ngành công nghiệp sản xuât
ô tô Việt Nam
Chương 3: Phát triển công nghiệp phụ trợ ngành công nghiệp sản xuất ô tô Việt
Nam đến năm 2020
Các kết luận và kiến nghị.


v

ABSTRACT
Supporting industrial development will help the manufacturing sector is
actively raw materials input , be proactive supplier selection , cut production costs ,
reduce costs and increase competitiveness . Supporting industrial development will
help enterprises select appropriate strategies to develop value-added chain of the
sector in national , regional and international . In addition, the development of
supporting industries also provide opportunities and promote small and medium
enterprises flourished , create business network and wide variety . This is a
development platform for industry self modernization . Besides supporting
industries also increase the competitiveness of industries and countries, to
compensate for the declining strength of Vietnam 's cheap labor . This is one of the
key points to attract foreign investment into the country . For these reasons ,
development of supporting industries especially the automotive manufacturing
industry become an urgent task to restructure the water industry in accordance with

the new conditions .
We can say that the main weakness of supporting industries also contribute
to the trade deficit of Vietnam . One of the reasons that the deficit is skyrocketing
weaknesses of ancillary industries , leading to what we still have to import a lot of
inputs for export production . The more boost exports , the demand for
manufacturing inputs rising sharply .
According to many economists , the State needs strong support , strategies
and more effective , first establish a lead agency , created the professional support
industry . There are policies to support small and medium enterprises engaged in the
industrial sector support . Completing promulgate technical standards for industrial
products , building technical barriers needed for each sector and product category ...
To build a scientific basis for the issuance of this policy , the research project "
Support industry development industry Vietnam Automobile Manufacturers
in 2020 " brought urgency both theory and practice .


vi

The content of the thesis is includes three chapters :
Chapter 1: Basis about supporting industrial industry carmaker
Chapter 2: Current Development of ancillary industries industry Vietnam
Automobile Manufacturers
Chapter 3: A number of solutions to support industry development industry
Vietnam Automobile Manufacturers in 2020
The conclusions and recommendations .


vii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN ....................................................................................................... i
LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................ ii
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT .......................................................................... xi
DANH MỤC CÁC BẢNG...................................................................................... xiii
DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ ................................................................................. xiv
DANH MỤC CÁC HÌNH .........................................................................................xv
LỜI MỞ ĐẦU .............................................................................................................1
1

Đặt vấn đề ...........................................................................................................1

2

Tính cấp thiết của đề tài .....................................................................................1

3

Mục tiêu nghiên cứu của đề tài...........................................................................2

4

Phương pháp nghiên cứu của đề tài....................................................................2

5

Phạm vi nghiên cứu ............................................................................................2

6

Kết cấu của đề tài ...............................................................................................2

CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CÔNG NGHIỆP PHỤ TRỢ NGÀNH CÔNG
NGHIỆP SẢN XUẤT Ô TÔ .......................................................................................4
1.1

Ngành công nghiệp phụ trợ sản xuất ôtô .......................................................4

1.1.1

Khái niệm ngành công nghiệp phụ trợ ...........................................................4

1.1.1.1 Một số khái niệm và định nghĩa về công nghiệp phụ trợ..............................4
1.1.1.2 Các giai đoạn phát triển và đặc điểm của công nghiệp phụ trợ .....................7
1.1.2

Khái niệm ngành công nghiệp phụ trợ sản xuất ô tô ...................................10

1.1.3

Vai trò của công nghiệp phụ trợ trong ngành sản xuất ôtô ..........................12

1.1.3.1 Sự cần thiết của công nghiệp phụ trợ trong ngành sản xuất ôtô ..................12


viii

1.1.3.2 Những yếu tố cần thiết để phát triển công nghiệp phụ trợ ngành sản xuất ô
tô

......................................................................................................................19

1.1.3.3 Một số nhân tố ảnh hưởng tới công nghiệp phụ trợ ôtô Việt Nam ..............22
1.2

Nội dung của công nghiệp phụ trợ ngành sản xuất ơtơ................................23

1.3

Phân loại cơng nghiệp phụ trợ .....................................................................25

1.3.1

Theo loại hình hỗ trợ ...................................................................................25

1.3.2

Theo các cấp hỗ trợ .....................................................................................26

1.4

Kinh nghiệm phát triển công nghiệp phụ trợ ngành ô tô của một số nước ..26

1.4.1

Thái Lan .......................................................................................................27

1.4.2

Trung Quốc ..................................................................................................29

1.4.3

Malaysia .......................................................................................................30

1.4.4

Nhật Bản ......................................................................................................31

1.4.5

Bài học kinh nghiệm đối với Việt Nam ......................................................33

TÓM TẮT CHƯƠNG 1 ............................................................................................35
CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN CÔNG NGHIỆP PHỤ TRỢ NGÀNH
CÔNG NGHIỆP SẢN XUẤT Ô TÔ Ở VIỆT NAM ................................................36
2.1

Thực trạng phát triển của ngành công nghiệp ô tô ở Việt Nam ...................36

2.1.1

Lịch sử hình thành và phát triển ngành ơ tơ Việt Nam ...............................36

2.1.2

Vị trí của ngành ơ tô Việt Nam trong khu vực ...........................................37

2.1.3

Qui mô thị trường tiêu thụ ..........................................................................39

2.1.4

Chuỗi giá trị của ngành ô tô .........................................................................42

2.2

Đánh giá thực trạng của công nghiệp phụ trợ ngành sản xuất ơ tơ ..............43

2.2.1

Tình hình nội địa hố của các doanh nghiệp sản xuất và lắp ráp ô tô ........43

2.2.2

Cơ cấu thu mua linh phụ kiện của các nhà sản xuất, lắp ráp .......................47


ix

2.2.3

Tình hình phát triển của các doanh nghiệp sản xuất linh phụ kiện ô tô.......49

2.2.3.1 Qui mô, năng lực sản xuất của các doanh nghiệp sản xuất linh phụ kiện ...49
2.2.3.2 Trình độ cơng nghệ của các doanh nghiệp sản xuất linh phụ kiện ..............52
2.3

Đánh giá chung về phát triển công nghiệp phụ trợ ngành công nghiệp sản

xuất ô tô .....................................................................................................................55
2.3.1

Thành tựu .....................................................................................................55

2.3.2

Tồn tại ..........................................................................................................57

2.3.3

Nguyên nhân ................................................................................................57

TÓM TẮT CHƯƠNG 2 ............................................................................................61
CHƯƠNG 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN CÔNG NGHIỆP PHỤ TRỢ
NGÀNH CÔNG NGHIỆP SẢN XUẤT Ô TÔ VIỆT NAM ĐẾN NĂM 2020 ........62
3.1

Định hướng và mục tiêu phát triển ngành công nghiệp ô tô Việt Nam đến

năm 2020 ...................................................................................................................62
3.1.1

Quan điểm phát triển ....................................................................................62

3.1.2

Định hướng chiến lược phát triển ngành ô tô Việt Nam đến năm 2020 ......63

3.1.3

Mục tiêu phát triển công nghiệp ô tô đến năm 2020 ...................................64

3.2

Định hướng và mục tiêu phát triển công nghiệp phụ trợ ô tô Việt Nam đến

năm 2020 ...................................................................................................................66
3.2.1

Quan điểm phát triển công nghiệp phụ trợ sản xuất ô tô .............................66

3.2.2

Định hướng phát triển công nghiệp phụ trợ sản xuất ô tô ...........................68

3.3

Các giải pháp thúc đẩy sự phát triển của công nghiệp phụ trợ ngành sản

xuất ô tô .....................................................................................................................71
3.3.1

Các giải pháp về chính sách .........................................................................71

3.3.2

Các giải pháp về vốn ....................................................................................73

3.3.3

Phát triển nguồn nhân lực có kỹ năng ..........................................................74


x

3.3.4

Nâng cao năng lực cơng nghệ và trình độ quản lý .......................................75

3.3.5

Phát triển mạng lưới doanh nghiệp sản xuất linh phụ kiện ô tô ..................76

3.3.6

Mở rộng thị trường tiêu thụ trong nước và thúc đẩy xuất khẩu ...................77

3.3.7

Phát huy tối đa lợi thế so sánh quốc gia .......................................................78

3.3.8

Tham gia vào mạng lưới sản xuất khu vực ..................................................79

3.4

Các kiến nghị phát triển công nghiệp phụ trợ ngành công nghiệp sản xuât ô

tô Việt Nam ...............................................................................................................80
3.4.1

Về phía Bộ Công Thương ............................................................................80

3.4.2

Về phía Bộ Khoa học và Cơng nghệ ............................................................81

3.4.3

Về phía Bộ Tài Chính ..................................................................................81

3.4.4

Về phía Bộ Kế Hoạch và đầu tư ..................................................................81

3.4.5

Về phía Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương. .......82

3.4.6

Về phía hiệp hội các doanh nghiệp phụ trợ ngành sản xuất ơ tơ Việt Nam 82

TĨM TẮT CHƯƠNG 3 ............................................................................................83
KẾT LUẬN ...............................................................................................................84
TÀI LIỆU THAM KHẢO .........................................................................................86
PHỤ LỤC

xi

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

Từ Viết tắt

Tiếng Anh

ASEAN

Asia South East Nation

ACFTA

Asean- China Free Trade Area

Tiếng Việt
Hiệp hội các quốc gia
Đông Nam Á
Khu vực mậu dịch tự do
Asean- Trung Quốc

AFTA

Asean Free Trade Area

Khu vực mậu dịch tự do
Asean

American International Automo

Hiệp hôi các đại lý tiêu

Bile Dealers

thụ xe Mỹ

AIADA

Hiệp định thương mại

BTA

Bilateral Trade Agreement

CNC

Computerized Numerical Control

Điều khiển bằng máy tính

CEPT

Common Effective Preferential Tariff

Thuế quan có hiệu lực

DWT

Displacement Weight Tonnage

EDM

Electrical Discharge machining

Gia công tia lửa điện

Engineering Procurement

Hợp đồng tổng thầu Xây

Construction

dựng

EPC

Việt Mỹ

Khối lượng thay thế trọng
lượng tương đương


xii

Đầu tư trực tiếp nước

FDI

Foreign Direct Investment

IEC

International Electrical Comission

ISO

International Standard Organization

MFN

Most Favoured Nation

Nguyên tắc tối huệ quốc

R&D

Research and Development

Nghiên cứu và phát triển

RPT

Rapid Prototyping Technology

Máy tạo mẫu nhanh

ngoài
Ủy ban kỹ thuật điện quốc

tế
Tổ chức đánh giá tiêu
chuẩn Quốc Tế

Tiêu chuẩn Việt Nam

TCVN
USD

United State Dolla

Đô la Mỹ

VDA

Verband der Automobilindustrie

Tiêu chuẩn kỹ thuật Đức

VAMA

Vietnam Automobile Asocciation

WJC

Water Jet Cutting

WTO

World Trade Organization

Hiệp hội các nhà sản xuất
Ơ tơ Việt Nam
Máy gia cơng tia nước
Tổ chức Thương mại thế
giới


xiii

DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 1.1 :Mối quan hệ trong ngành ô tô...................................................................11
Bảng 1.2: Các dự án hỗ trợ 2 chiến lược chính trong quy hoạch Thái Lan ..............28
Bảng 2.1: Lượng ô tô lưu hành giai đoạn 12007-2012 .............................................39
Bảng 2.2: Doanh số của các thành viên VAMA trong năm 2012.............................41
Bảng 2.3: Điểm tỉ lệ nội địa hoá của một số chi tiết theo phương pháp tính tỉ lệ nội
địa hố theo điểm ......................................................................................................45
Bảng 2.4: Phụ tùng nội địa hoá & nhà cung cấp chính trong nước của Toyota .......46
Bảng 2.5: Kim ngạch nhập khẩu linh kiện ô tô từ các thị trường chính ...................48
Bảng 3.1: Dự kiến sản lượng ơ tơ các loại đến năm 2020 ........................................66
Bảng 3.2: Mục tiêu tỉ lệ cung cấp của Công nghiệp phụ trợ.....................................71


xiv

DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ

Biểu đồ 1. 1: Giảm chi phí đơn vị trong cơng nghiệp phụ trợ ..................................19
Biểu đồ 2.1: Sản lượng ô tô qua các năm..................................................................37
Biểu đồ 2.2: Tình hình kinh doanh các dịng xe tại Việt Nam năm 2012 .................40

Biểu đồ 2.3: Số lượng nhà cung cấp Công nghiệp phụ trợ .......................................51
Biểu đồ 2.4: Yêu cầu cải thiện về nhiều mặt đối với công nghiệp phụ trợ Việt Nam
của các công ty đa quốc gia (%)................................................................................52


xv

DANH MỤC CÁC HÌNH
Hình 1. 1: Sơ đồ các phạm vi của cơng nghiệp phụ trợ ..............................................6
Hình 1. 2: Cách thức sản xuất - lắp ráp ô tô từ công nghiệp phụ trợ ........................10
Hình 1. 3: Các vùng cơng nghệ chính trong cơng nghiệp phụ trợ sản xuất ơ tơ .......11
Hình 1. 4: Mơ hình giả định về tăng tỷ lệ nội địa hố ..............................................16
Hình 1. 5: Các cơng đoạn chính của cơng nghiệp phụ trợ sản xuất ơ tơ ...................23
Hình 1.6: Tham gia vào chuỗi giá trị khu vực ..........................................................34
Hình 2.1: Cụm ngành cơng nghiệp ơ tơ ở Châu Á ....................................................38
Hình 2.2: Chuỗi giá trị của ngành ơ tơ ......................................................................42
Hình 2.3: Cơ cấu thu mua linh kiện của cơng ty ơ tơ Honda năm 2012 ...................49
Hình 2.4: Vịng luẩn quẩn của ngành công nghiệp ô tô Việt Nam ...........................60


1

LỜI MỞ ĐẦU
1 Đặt vấn đề
Thế giới ngày nay đã chuyển dần từ thời đại công nghiệp sang thời đại cơng
nghệ, trong đó thành cơng thuộc về các lực lượng nắm giữ cơng nghệ và thơng tin,
do đó q trình sản xuất công nghiệp trong các thập kỷ vừa qua cũng đã có những
biến đổi hết sức sâu sắc và rõ nét. Trình độ phân cơng lao động quốc tế và phân chia
quá trình sản xuất đã đạt đến mức rất cao. Các sản phẩm cơng nghiệp hầu hết khơng
cịn được sản xuất trọn bộ tại một không gian hay một địa điểm, mà được phân chia

thành nhiều công đoạn, ở các châu lục, các quốc gia, các địa phương khác nhau.
Khái niệm Công nghiệp phụ trợ ra đời như là một cách tiếp cận sản xuất công
nghiệp mới với nội dung cơ bản là việc chun mơn hố sâu sắc các cơng đoạn của
q trình sản xuất.
2 Tính cấp thiết của đề tài
Ngay từ khi mới được hình thành, ngành cơng nghiệp ơ tơ Việt Nam đã được
Chính phủ dành cho những quan tâm đặc biệt. Trong bảng quy hoạch phát triển
ngành công nghiệp ô tô đến năm 2010 và tầm nhìn đến năm 2020, Nhà nước cũng
đã nêu rõ quan điểm của Việt Nam đó là đưa ngành công nghiệp ô tô trở thành
ngành rất quan trọng của đất nước.
Tuy nhiên sau hơn 15 năm phát triển, ngành ô tô Việt Nam vẫn chưa đạt được
những thành tựu xuất sắc xứng đáng với kỳ vọng của Chính phủ, trở thành một
ngành rất quan trọng của nền kinh tế. Mà nguyên nhân cơ bản dẫn đến thực trạng
trên đó là do hệ thống công nghiệp phụ trợ ngành ô tơ ở Việt Nam chưa phát triển.
Vì vậy, để ngành cơng nghiệp ơ tơ Việt Nam có thể đi theo đúng định hướng của
nhà nước đề ra thì chúng ta cần phải phát triển được một hệ thống công nghiệp phụ
trợ cho ngành. Hệ thống công nghiệp phụ trợ của ngành càng phát triển thì chứng tỏ
trình độ phát triển của ngành càng cao. Xuất phát từ thực trạng trên của ngành ô tô,
em đã lựa chọn nghiên cứu đề tài “Phát triển công nghiệp phụ trợ ngành công
nghiệp sản xuất ô tô Việt Nam đến năm 2020”.


2

3 Mục tiêu nghiên cứu của đề tài
-

Sơ lược về tình hình phát triển của cơng nghiệp phụ trợ ngành sản xuất ô tô
Việt Nam trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế.

-

Phân tích thực trạng phát triển các doanh nghiệp phụ trợ ngành sản xuất ô tô
Việt Nam. Từ đó thấy được những điểm mạnh điểm yếu, những ưu điểm và
hạn chế của ngành công nghiệp phụ trợ sản xuất ơ tơ.

-

Trên cơ sở đó đề xuất các giải pháp nhằm từng bước tháo gở những khó khăn
hạn chế để thúc đẩy phát triển ngành công nghiệp phụ trợ sản xuất ô tô trong
thời gian tới.

4 Phương pháp nghiên cứu của đề tài
Luận văn sử dụng các phương pháp nghiên cứu cơ bản trên cơ sở phương pháp
nghiên cứu định tính với nguồn thứ cấp, các phương pháp thống kê mô tả, so sánh,
hệ thống và tổng hợp...
5 Phạm vi nghiên cứu
Thời gian: Nghiên cứu thực trạng hoạt động của công nghiệp phụ trợ Việt
Nam ngành công nghiệp sản xuất ô tô trong những năm gần đây cụ thể từ năm
2005- 2012
Không gian: Nghiên cứu thực trạng phát triển của công nghiệp phụ trợ ngành
công nghiệp sản xuất ô tô Việt Nam và một số bài học kinh nghiệm từ các nước
trên thế giới.
6 Kết cấu của đề tài
Cấu trúc của đề tài bao gồm 3 chương chính:
Chương 1: Cơ sở lý luận về công nghiệp phụ trợ ngành công nghiệp sản
xuất ô tô.
Chương 2: Thực trạng phát triển công nghiệp phụ trợ ngành công nghiệp
sản xuất ô tô ở Việt Nam.

3

Chương 3: Phát triển công nghiệp phụ trợ ngành công nghiệp sản xuất ô
tô Việt Nam đến năm 2020.


4

CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CÔNG NGHIỆP PHỤ TRỢ NGÀNH
CƠNG NGHIỆP SẢN XUẤT Ơ TƠ

1.1 Ngành cơng nghiệp phụ trợ sản xuất ôtô
1.1.1 Khái niệm ngành công nghiệp phụ trợ
Thuật ngữ “công nghiệp phụ trợ” được sử dụng rộng rãi ở nhiều nước, mặc dù
vậy thuật ngữ này vẫn rất mơ hồ và khơng có được định nghĩa thống nhất. Tại mỗi
một quốc gia, theo các nhà nghiên cứu và hoạch định chính sách thì thuật ngữ này
lại được định nghĩa theo cách hiểu và mục đích sử dụng của từng người. Trên thực
tế, công nghiệp phụ trợ (supporting industries) là một từ tiếng Anh - Nhật đã được
các doanh nghiệp Nhật sử dụng từ lâu trước khi trở thành một thuật ngữ chính thức.
1.1.1.1 Một số khái niệm và định nghĩa về công nghiệp phụ trợ


Bộ kinh tế, Thương mại và Cơng nghiệp Nhật Bản (MEIT) chính thức

định nghĩa về cơng nghiệp phụ trợ trong chương trình hành động phát triển công
nghiệp phụ trợ Châu Á (1993): Công nghiệp phụ trợ là các ngành công nghiệp cung
cấp các yếu tố cần thiết như nguyên liệu thô, linh kiện và vốn … cho các ngành
công nghiệp lắp ráp (bao gồm ô tô, điện và điện tử). Bộ Năng lượng, Mỹ: Công
nghiệp phụ trợ là những ngành công nghiệp cung cấp nguyên liệu và quy trình cần

thiết để sản xuất ra sản phẩm trước khi chúng được đưa ra thị trường.


Định nghĩa của Văn phịng phát triển cơng nghiệp phụ trợ, Thái Lan:

Công nghiệp phụ trợ là các ngành cơng nghiệp cung cấp linh kiện, phụ kiện, máy
móc, dịch vụ đóng gói và dịch vụ kiểm tra cho các ngành cơng nghiệp cơ bản (có
nghĩa là các ngành cơ khí, máy móc, linh kiện cho ơ tơ, điện và điện tử là những
ngành công nghiệp phụ trợ quan trọng).


Định nghĩa của Hội đồng đầu tư, Thái Lan: Hội đồng đầu tư phân loại

các ngành công nghiệp sản xuất thành phẩm thành 3 bậc: lắp ráp, sản xuất linh kiện
và phụ kiện, và các ngành công nghiệp phụ trợ. Năm sản phẩm chính của ngành
cơng nghiệp phụ trợ là gia công khuôn mẫu, gia công áp lực, đúc và gia công nhiệt.


5

Tóm lại, cơng nghiệp phụ trợ là khái niệm chỉ tồn bộ những sản phẩm cơng
nghiệp có vai trị hỗ trợ cho việc sản xuất các thành phẩm chính. Cụ thể là những
linh kiện, phụ liệu, phụ tùng, sản phẩm bao bì, ngun liệu để sơn, nhuộm,… và
cũng có thể bao gồm cả những sản phẩm trung gian, những nguyên liệu sơ chế.
Tuy nhiên, thuật ngữ “công nghiệp phụ trợ” chính thức được sử dụng ở Việt
Nam tương đối muộn, từ năm 2003 bắt nguồn từ sáng kiến chung Việt Nam - Nhật
Bản nhằm cải thiện môi trường đầu tư với quan điểm nâng cao khả năng cạnh tranh
của Việt Nam, trong đó kêu gọi sự phát triển, thiết lập và sử dụng ngành công
nghiệp phụ trợ ở Việt Nam.
Mặc dù nhận thức được tầm quan trọng của ngành công nghiệp phụ trợ nhưng

hầu hết các quan chức trong bộ máy Nhà nước vẫn mơ hồ về khái niệm công nghiệp
phụ trợ. Do vậy, thuật ngữ công nghiệp phụ trợ được sử dụng trong các chính sách,
chiến lược cơng nghiệp là khác nhau. Nếu khơng có một định nghĩa cụ thể về cơng
nghiệp phụ trợ thì khơng thể xác định được đó là ngành cơng nghiệp nào, hỗ trợ cho
cái gì, cho ai.
Ngồi khái niệm “cơng nghiệp phụ trợ” một vài khái niệm khác cũng được sử
dụng để chỉ ngành công nghiệp chuyên cung cấp đầu vào cho các ngành cơng
nghiệp chính: cơng nghiệp liên quan và hỗ trợ, thầu phụ, công nghiệp phụ thuộc,
công nghiệp linh phụ kiện. Các khái niệm này đều có nghĩa gần với nghĩa của “cơng
nghiệp phụ trợ”, cùng có chung quan điểm, cùng nhấn mạnh tầm quan trọng của các
ngành công nghiệp sản xuất đầu vào cho thành phẩm. Mỗi một khái niệm về “công
nghiệp phụ trợ” được xác định bởi một phạm vi khác nhau. Ta có thể đưa ra ba khái
niệm về công nghiệp phụ trợ tương ứng với ba phạm vi như sau:


Khái niệm hạt nhân: công nghiệp phụ trợ là những ngành công nghiệp

cung cấp linh kiện, phụ kiện, phụ tùng và các công cụ sản xuất ra các linh kiện, phụ
tùng này.


6



Khái niệm mở rộng 1: công nghiệp phụ trợ là những ngành công nghiệp

cung cấp linh kiện, phụ tùng, công cụ để sản xuất linh kiện phụ tùng này và các dịch
vụ sản xuất như hậu cần, kho bãi, phân phối và bảo hiểm.


Khái niệm mở rộng 2: công nghiệp phụ trợ là những ngành cơng nghiệp

cung cấp tồn bộ đầu vào vật chất, gồm linh kiện, phụ tùng, công cụ, máy móc và
nguyên vật liệu.
Sản phẩm cuối cùng

CNPT (phạm vi chính)

Hàng hố trung gian
Phụ tùng
Linh kiện

Dịch vụ sản xuất
Hậu cần
Kho bãi

Hàng hố tư bản

Phân phối

Cơng cụ

CNPT (phạm vi mở rộng 1)

CNPT (phạm vi mở rộng 2)

Lắp ráp
Lắp ráp chưa hồn chỉnh

Máy móc

Ngun liệu
Thép
Hố chất

Hình 1. 1: Sơ đồ các phạm vi của công nghiệp phụ trợ
Nguồn: Xây dựng công nghiệp hỗ trợ tại Việt Nam (VDF)
Do bối cảnh Việt Nam là một nước có nền cơng nghiệp cơng nghiệp phụ trợ
chưa phát triển nên trong luận văn sử dụng khái niệm công nghiệp phụ trợ theo như
khái niệm hạt nhân.
Khái niệm công nghiệp phụ trợ được sử dụng trong khn khổ bài viết: Cơng
nghiệp phụ trợ là một nhóm các hoạt động công nghiệp cung cấp các sản phẩm đầu