NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ BẢO HIỂM TRÁCH NHIỆM DÂN SỰ CỦA CHỦ XE CƠ GIỚI VÀ PHÂN TÍCH THỐNG KÊ NGHIỆP VỤ BẢO HIỂM TRÁCH NHIỆM DÂN SỰ CỦA CHỦ XE CƠ GIỚI

NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ BẢO HIỂM TRÁCH NHIỆM DÂN SỰ
CỦA CHỦ XE CƠ GIỚI VÀ PHÂN TÍCH THỐNG KÊ NGHIỆP VỤ
BẢO HIỂM TRÁCH NHIỆM DÂN SỰ CỦA CHỦ XE CƠ GIỚI.
I. NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ BẢO HIỂM TRÁCH NHIỆM DÂN SỰ
CỦA CHỦ XE CƠ GIỚI.
1. Khái niệm bảo hiểm thương mại và bảo hiểm trách nhiệm dân sự của
chủ xe cơ giới.
1.1. Khái niệm về bảo hiểm thương mại.
Bảo hiểm thương mại còn được gọi là bảo hiểm rủi ro hay bảo hiểm kinh
doanh - được hiểu là sự kết hợp giữa hoạt động kinh doanh với việc quản lý rủi
ro. Bảo hiểm thương mại có từ rất lâu trước cả bảo hiểm xã hội và bảo hiểm y
tế, manh nha của hoạt động này có từ rất lâu trong lịch sử văn minh nhân loại,
khi con người săn bắn tìm kiếm thức ăn cái mặc đã biết tích trữ phòng khi
không kiếm được hoặc có chiến tranh. Cuộc sống của con người ngày càng phát
triển kéo theo rất nhiều rủi ro nên đồng thời nhu cầu về an toàn cũng trở nên lớn
hơn.
Tuy vậy, cho đến nay vẫn chưa có một khai niệm thống nhất và chính xác
về bảo hiểm thương mại, mà mới chỉ có thể đưa ra các quan niệm khác nhau về
bảo hiểm thương mại theo các góc độ tiếp cận khác nhau. Theo tập đoàn bảo
hiểm lớn của Mỹ A.I.A cho rằng: "Bảo hiểm là một cơ chế, theo cơ chế này một
người, một doanh nghiệp hay một tổ chức chuyển nhượng rủi ro cho công ty
bảo hiểm, công ty đó sẽ bồi thường cho người được bảo hiểm các tổn thất thuộc
phạm vi bảo hiểm và phân chia giá trị thiệt hại giữa tất cả những người được
bảo hiểm".
Dựa trên góc độ kỹ thuật bảo hiểm ta có thể hiểu bảo hiểm thương mại là
biện pháp chia sẻ rủi ro của một hay một số ít người có cùng khả năng rủi ro
bằng cách đóng góp tiền vào một quỹ chung là công ty bảo hiểm. Lẽ ra tổn thất
sẽ là rất lớn và rất nghiêm trọng đối với một hoặc một số ít người nhưng với bảo
hiểm thương mại tổn thất đó sẽ được gánh chịu bởi cả một cộng đồng người
tham gia bảo hiểm. Vì vậy người tham gia bảo hiểm bị tổn thất có thể dễ dàng
khắc phục hậu quả. Chính vì lí do này mà ta có thể nói rằng trong một phạm vi

nhất định, bảo hiểm cũng có thể coi là một hoạt động tiết kiệm.
Tuy nhiên tựu chung lại ta thấy khái niệm của người Pháp về bảo hiểm
thương mại có thể nói là toàn diện và chính xác nhất, theo họ thì: " Bảo hiểm là
một hoạt động, thông qua đó một cá nhân hay một tổ chức có quyền được
hưởng bồi thường hoặc chi trả nếu rủi ro xảy ra nhờ vào khoản đóng góp cho
mình hay cho người khác. Khoản bồi thường hoặc chi trả này do một tổ chức
đảm nhận, tổ chức này có trách nhiệm trước các rủi ro và bù trừ chúng theo
đúng quy luật thống kê".
1.2. Khái niệm về bảo hiểm trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới.
Giao thông được coi như là huyết mạch của bất kỳ một nền kinh tế nào
nhất là của một nền kinh tế đang phát triển như đất nước ta. Giao thông đường
bộ với những ưu điểm là tính cơ động cao, khả năng vận chuyển lớn, tốc độ
tương đối nhanh và giá cả hợp lý luôn chiếm một vị trí quan trọng trong giao
thông vận tải nước ta. Nhưng giao thông đường bộ ở nước ta cũng tiềm ẩn khá
nhiều những khó khăn và nguy hiểm mang tính đặc thù như:
- Sự bùng nổ ngày càng nhiều phương tiện giao thông với nhiều chủng
loại và phân phối đa dạng. Số lượng xe tham gia giao thông ở nước ta tăng lên
với tốc độ chóng mặt, nhất là xe máy. Bên cạnh đó là sự chưa kiểm duyệt một
cách kỹ càng của nhà sản xuất và các cơ quan có thẩm quyền nên rất dễ xảy ra
tai nạn.
- Do điều kiện địa hình nước ta rất phức tạp, với 3/4 diện tích là đồi núi
đan xen nhau với nhiều sông suối, đèo dốc và vực sâu nguy hiểm.
- Do hệ thống đường xá ở nước ta chưa tốt và chất lượng chưa cao, dù đã
có sự nâng cấp nhưng vẫn không theo kịp sự gia tăng về số lượng của các
phương tiện cơ giới. Sự thiếu về cả chất lượng lẫn số lượng cơ sở hạ tầng như
vậy luôn là những hiểm hoạ cho các phương tiện tham gia giao thông.
- Ý thức của người dân khi tham gia giao thông còn nhiều hạn chế do đa
phần dân trí nước ta chưa cao cộng với thói quen tự do, coi thường của người
dân.
Tai nạn giao thông là một tồn tại khách quan, ta chỉ có thể hạn chế và

giảm bớt chứ không thể ngăn cho nó không xảy ra được. Chính vì vậy, bảo hiểm
trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới luôn là một nghiệp vụ cần thiết và ích lợi
cho xã hội.
Vậy bảo hiểm trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới là gì?
Đó chính là phần trách nhiệm được xác định bằng tiền theo quy định của
luật pháp và sự phán quyết của toà án mà chủ xe phải gánh chịu do việc lưu
hành xe gây tai nạn cho người thứ ba (bảo hiểm không chịu trách nhiệm về mặt
hình sự của lái xe).
Để tham gia được bảo hiểm trách nhiệm dân sự chủ xe cơ giới, các chủ
phương tiện phải đóng góp một khoảng tiền nhỏ gọi là phí bảo hiểm để lập quỹ
bảo hiểm đặt tại công ty bảo hiểm, quỹ này sẽ dùng tiền thanh toán cho bất kỳ
một thành viên nào tham gia quỹ bị tai nạn. Do đó, nghiệp vụ bảo hiểm này có ý
nghĩa rất lớn đối với xã hội. Ngoài vấn đề nộp thuế cho nhà nước để cho nhà
nươc dùng tiền ấy để tái đầu tư cho các vấn đề khác, ngoài ra công ty bảo hiểm
còn phải trích phần lợi nhuận ra để đầu tư cho việc tuyên truyền về an toàn giao
thông, tạo thêm các đường thoát hiểm các bảng chi dẫn an toàn.
2. Đặc điểm của bảo hiểm trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới.
Bảo hiểm trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới ngoài những đặc điểm
vốn có của bảo hiểm trách nhiệm dân sự nói chung, nó còn mang những đặc
điểm riêng biệt mang tính đặc trưng:
- Hoạt động bảo hiểm trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới chính là hoạt
động kinh doanh nhằm mục đích sinh lợi, theo đó công ty bảo hiểm trách nhiệm
nhận một khoản tiền gọi là phí bảo hiểm để rồi có khả năng sẽ phải trả một
khoản tiền cho người thụ hưởng hoặc bồi thường cho người được bảo hiểm khi
có tai nạn xảy ra. Khoản tiền bồi thường hay chi trả này thường lớn hơn gấp
nhiều lần so với khoản phí mà các công ty bảo hiểm nhận được.
Để làm được điều này, hoạt động bảo hiểm trách nhiệm dân sự của xe cơ
giới phải dựa trên nguyên tắc số đông bù số ít. Theo đó hậu quả của rủi ro xảy
ra đối với một hoặc một số ít người sẽ được bù đắp bằng số tiền huy động được
từ rất nhiều người có khả năng cùng gặp rủi ro như vậy. Thông qua việc huy

động đủ số phí cần thiết để giải quyết chi bồi thường cho các tổn thất có thể xảy
ra trong cộng đồng những người tham gia bảo hiểm, công ty bảo hiểm đã thực
hiện việc bù trừ rủi ro theo quy luật số lớn. Theo nguyên tắc này, càng nhiều
người tham gia bảo hiểm thì quỹ bảo hiểm càng tích tụ được lớn, việc chi trả
càng trở nên dễ dàng hơn, rủi ro được san sẻ cho nhiều người hơn.
- Hoạt động bảo hiểm trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới cung cấp
dịch vụ bảo hiểm cho những cá nhân và tổ chức có nhu cầu. Tuy nhiên không
phải trong mọi trường hợp, công ty bảo hiểm đều chấp nhận các yêu cầu bảo
hiểm.
Hiếm có công ty nào đồng ý thoả thuận bồi thường cho các trường hợp
tổn thất gây ra do sự cố ý của người được bảo hiểm. Chính vì vậy, công ty bảo
hiểm không thể chấp nhận đứng ra bảo hiểm trách nhiệm dân sự cho một chiếc
xe cơ giới trong tình trạng không an toàn về kỹ thuật hay không được phép lưu
hành. Đây là một nguyên tắc không thể thiếu được trong hoạt động kinh doanh
của các công ty bảo hiểm.
Theo nguyên tắc này các rủi ro đã xảy ra, chắc chắn hoặc gần như chắc
chắn sẽ xảy ra thì bị từ chối bảo hiểm như: xe vi phạm nghiêm trọng luật giao
thông, xe quá hạn sử dụng… Nói cách khác, rủi ro có thể được bảo hiểm phải là
những rủi ro bất ngờ không lường trước được. Việc xác định các rủi ro có thể
bảo hiểm nhằm tránh cho công ty bảo hiểm phải bồi thường những tổn thất thấy
trước, mà với nhiều trường hợp như vậy chắc chắn sẽ dẫn đến phá sản. Đồng
thời đặc điểm này cũng giúp công ty bảo hiểm có thể lập nên một quỹ bảo hiểm
đầy đủ để bảo đảm cho công tác bồi thường. Không chỉ bảo đảm quyền lợi cho
các công ty bảo hiểm mà ngay cả những người tham gia bảo hiểm trách nhiệm
dân sự của chủ xe cơ giới cũng thấy công bằng hơn.
- Đòi hỏi người tham gia bảo hiểm phải có lợi ích tài chính bị tổn thất nếu
đối tượng bảo hiểm gặp rủi ro. Nói cách khác, người tham gia bảo hiểm phải có
một số quan hệ với đối tượng được bảo hiểm và được pháp luật công nhận. Đây
là đặc điểm mang tính đặc thù của bảo hiểm trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ
giới, nhằm loại bỏ khả năng trục lợi bảo hiểm.

- Ngoài ra, bảo hiểm trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới không chịu
trách nhiệm về mặt hình sự của chủ xe (nếu như tai nạn gây chết người và chủ
xe phải chịu phạt tù), chủ xe phải trả thêm cho nạn nhân số tiền chênh lệch giữa
số tiền toà phán quyết bồi thường cho nạn nhân và số tiền được bảo hiểm bồi
thường. Điều này nhằm gia tăng ý thức trách nhiệm của chủ phương tiện cơ giới
khi tham gia giao thông.
- Đối tượng của bảo hiểm trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới mang
tính trừu tượng, do đối tượng mà trong các hợp đồng bảo hiểm đề cập đến chính
là phần trách nhiệm hoặc nghĩa vụ bồi thường các thiệt hại cho bên thứ ba.
Tiến hành bảo hiểm trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới là một việc
làm có ý nghĩa nhân đạo, nhằm bảo vệ quyền lợi của nạn nhân, nâng cao hơn
nữa trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới, có tác dụng thúc đẩy việc thực
hiện nghiêm chỉnh luật lệ giao thông, phòng ngừa và hạn chế tai nạn giao
thông. Chính vì thế mà loại hình bảo hiểm này thường mang tính bắt buộc
cho tất cả các chủ phương tiện ô tô, xe máy.. . theo QĐ 30/HĐBT ngày
10/03/1988, nghị định 115/1997/NĐ-CP 17/12/1997.
3. Tác dụng của bảo hiểm trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới.
- Giúp ổn định cho chủ phương tiện khi không may rủi ro xảy ra khi tham
gia giao thông. Tất nhiên không một ai mong muốn xảy ra tai nạn, nhưng rủi ro
lại không tránh né bất kỳ ai, bởi nếu mọi người đi cẩn thận không để xảy ra tai
nạn thì rủi ro có thể lại đến từ các phương tiện giao thông khác. Khi xảy ra tai
nạn, thường sẽ có thiệt hại cho cả hai bên, chủ phương tiện sẽ được bảo hiểm
đứng ra bồi thường cho người thứ ba nếu chủ phương tiện sai hoặc sẽ đứng ra
đòi quyền lợi chủ phương tiện nếu người thứ ba sai. Việc làm này giúp giảm
thiệt hại cho chủ phương tiện cơ giới sau khi xảy ra rủi ro.
- Bảo hiểm trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới còn đảm bảo quyền
được bồi thường của người bị tai nạn giao thông trong mọi trường hợp. Khi tai
nạn xảy ra, rất nhiều trường hợp chủ phương tiện gây ra tai nạn bị tử vong
không còn khả năng chi trả hoặc bỏ trốn. Trong khi đó những người bị nạn vẫn
còn sống và rất cần có các chế độ đền bù thỏa đáng khi không có một tổ chức

nào có kinh phí, chế độ giải quyết các trường hợp này.
- Bảo hiểm trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới góp phần không nhỏ
vào việc tăng thu ngân sách Nhà nước thông qua việc nộp thuế của các công ty
bảo hiểm. Từ đó Nhà nước có kinh phí cho việc đầu tư, nâng cấp, xây dựng các
cơ sở hạ tầng, công trình công cộng nâng cao mức sống dân cư.
- Nghiệp vụ này góp phần không nhỏ trong việc các công ty bảo hiểm tái
đầu tư một phần lợi nhuận vào việc đề phòng hạn chế tổn thất. Các công ty bảo
hiểm lớn đầu tư hàng tỷ đồng cho việc xây dựng các đường lánh nạn, đường
phụ, hốc cứu nạn tại các đèo dốc và nguy hiểm như: đèo Cả, đèo Cù Mông, đèo
Hải Vân… hay tuyên truyền, khuyến khích các chủ phương tiện tự giác thực
hiện các biện pháp hạn chế, đề phòng tổn thất. Hoặc giảm phí bảo hiểm cho các
phương tiện sau một thời gian không gặp sự cố nào.
Các biện pháp trên trước mắt giúp các công ty bảo hiểm giảm bớt rủi ro
trong kinh doanh bảo hiểm và tăng thu nhập, nhưng cũng góp phần quan trọng làm
giảm thiểu tai nạn giao thông, hạn chế tổn thất góp phần ổn định đời sống xã hội.
II. NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ PHÂN TÍCH THỐNG KÊ NGHIỆP VỤ
BẢO HIỂM TRÁCH NHIỆM DÂN SỰ CỦA CHỦ XE CƠ GIỚI.
1. Lựa chọn hệ thống chỉ tiêu thống kê phân tích nghiệp vụ bảo hiểm
trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới.
1.1. Tại sao phải lựa chọn hệ thống chỉ tiêu thống kê.
1.1.1. Khái niệm hệ thống chỉ tiêu thống kê.
- Chỉ tiêu thống kê phản ánh lượng gắn với chất của các mặt, các tính
chất cơ bản của hiện tượng số lớn trong điều kiện địa điểm và thời gian cụ thể.
Tính chất của các hiện tượng cá biệt được khái quát hoá trong chỉ tiêu thông kê.
Do đó chỉ tiêu thống kê phản ánh những mối quan hệ chung của tất cả đơn vị
hoặc nhóm đơn vị tổng thể,
- Hệ thống chỉ tiêu thống kê là tập hợp những chỉ tiêu có mối quan hệ hữu
cơ với nhau, phản ánh các mặt các tính chất quan trọng, các mối liên hệ cơ bản
giữa các mặt của tổng thể và mối liên hệ với các hiện tượng có liên quan.
- Hệ thống chỉ tiêu về bảo hiểm trách nhiệm dân sự là tập hợp các chỉ tiêu

phản ánh các mặt, các tính chất quan trọng về bảo hiểm trách nhiệm dân sự, các
mối liên hệ của bảo hiểm trách nhiệm dân sự tới các vấn đề khác có liên quan
như: quy mô bảo hiểm trách nhiệm dân sự, cơ cấu bảo hiểm trách nhiệm dân
sự…
1.1.2 Sự cần thiết phảI lựa chọn hệ thống chỉ tiêu thống kê về bảo hiểm trách
nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới.
Trong thị trường bảo hiểm ở Việt Nam hiện nay, nghiệp vụ bảo hiểm
trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới được coi là một lĩnh vực bảo hiểm khá
sôi động kéo theo sự cạnh tranh khốc liệt của khá nhiều công ty bảo hiểm. Họ
có nhiệm vụ phải phổ biến, tiếp thị để cho người tiêu dùng dịch vụ bảo hiểm
này có thể dễ dàng chấp nhận đồng thời cũng phải nghiên cứu các mức độ rủi ro
để có thể đề ra mức phí và thu phí nhằm xây dựng quỹ bảo hiểm. Ngoài ra còn
phải thẩm định và bồi thường bảo hiểm cho các rủi ro.
Hiện nay trong các công ty bảo hiểm vẫn chưa có hệ thống chỉ tiêu thống
kê hoàn chỉnh để đánh giá, phân tích nghiệp vụ bảo hiểm trách nhiệm dân sự
của chủ xe cơ giới cũng như một phòng thống kê độc lập. Mà thường chỉ là một
bộ phận nằm trong phòng kế toán của công ty bảo hiểm.
Để đáp ứng nhu cầu tổ chức, quản lý và điều hành, đồng thời để đánh giá
một cách toàn diện về nghiệp vụ bảo hiểm trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ
giới thì các công ty bảo hiểm nói chung và các nghiệp vụ bảo hiểm nói riêng
cần phải có hệ thống chỉ tiêu thống kê riêng của mình.
1.2. Nguyên tắc lựa chọn hệ thống chỉ tiêu.
Để cho hệ thống chỉ tiêu có thể đảm bảo yêu cầu phân tích, đánh giá
nghiệp vụ bảo hiểm trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới cần phải đảm bảo
một số đặc tính sau đây:
* Đảm bảo tính hướng đích:
Theo nguyên tắc này thì hệ thống chỉ tiêu phải được hình thành từ mục
đích và nhiệm vụ nghiên cứu, nghĩa là từ việc xác định nhiệm vụ ta mới có thể
xây dựng hệ thống chỉ tiêu. Chính vì vậy hệ thống chỉ tiêu phân tích nghiệp vụ
bảo hiểm trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới phải đáp ứng nhu cầu phân tích

và đánh giá về nghiệp vụ bảo hiểm trên.
* Đảm bảo tính hệ thống:
Hệ thống chỉ tiêu thống kê phải có khả năng nêu lên được mối liên hệ
giữa các mặt, các bộ phận, giữa hiện tượng nghiên cứu với các hiện tượng có
liên quan (trong phạm vi mục đích nghiên cứu). Trong hệ thống chỉ tiêu thống
kê bảo hiểm trách nhiệm dân sự có các chỉ tiêu mang tính chất chung, các chỉ
tiêu mang tính chất bộ phận và cũng có các chỉ tiêu nhân tố nhằm phản ánh
toàn diện và sâu sắc đối tượng nghiên cứu.
* Đảm bảo tính thống nhất:
Phải có được sự nhất quán giữa các chỉ tiêu tổng thể và các chỉ tiêu bộ
phận. Đảm bảo trong khi tính toán các chỉ tiêu phải có sự thống nhất chung về
nội dung, phương pháp và phạm vi tính.