Một số biện pháp phát triển vốn từ cho trẻ 5-6 tuổi người dân tộc thiểu số tại trường Mầm non Bình Minh, buôn Tuôr A, xã Dray Sáp, huyện Krông Ana, tỉnh Đăk Lăk
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (646.18 KB, 28 trang )
SKKN: Một số biện pháp phát triển vốn từ cho trẻ 56 tuổi người dân tộc thiểu số.Tại trường
MN Bình Minh, bn Tr A, xã Dray Sáp, huyện Krơng Ana, tỉnh Đăk Lăk
Phần thứ nhất: MỞ ĐẦU
I. Đặt vấn đề
Như chúng ta đã biết, nội dung của chương trình CSGD trẻ theo hướng
đổi mới của ngành giáo dục mầm non hiện nay là u cầu trẻ được phát triển qua
5 mặt: thể chất, nhận thức, ngơn ngữ, thẩm mỹ, tình cảm xã hội. Trong 5 mặt
phát triển đó thì ngơn ngữ là cơng cụ giao tiếp quan trọng nhất của con người,
khơng có một phương tiện giao tiếp nào có thể sánh được với ngơn ngữ. Trong
giao tiếp nhờ có ngơn ngữ mà con người có khả năng hiểu biết lẫn nhau. Ở trẻ,
nhu cầu giao tiếp rất lớn, khi giao tiếp trẻ sử dụng ngơn ngữ của mình để trình
bày ý nghĩ, tình cảm, hiểu biết của mình với bạn bè và mọi người xung quanh.
Trong cơng tác giáo dục trẻ ở các trường mầm non. Việc phát triển ngơn
ngữ, mở rộng vốn từ cho trẻ giữ một vai trị quan trọng trong việc hình thành và
phát triển nhân cách cho trẻ. Việc làm giàu vốn từ, giúp trẻ sử dụng vốn từ phải
được sử dụng thường xun, liên tục. Đây là q trình giáo dục lâu dài trong suốt
những năm trẻ học ở trong trường mầm non. Song trong thực tế giáo dục mầm
non đã chứng minh được rằng : Sự phát triển của trẻ chỉ diễn ra khi các cháu
được lĩnh hội những tri thức về sự vật và hiện tượng xung quanh. Việc lĩnh hội
tri thức đó nó chỉ được thực hiện tốt khi ngơn ngữ của nó phát triển. Ngơn ngữ
chính là phương tiện để giúp cho tư duy của trẻ phát triển, là cơng cụ để trẻ
tiếp thu tri thức, thể hiện tình cảm, nguyện vọng cũng như ý muốn của trẻ.
Ngơn ngữ là phương tiện mở rộng giao tiếp, đồng thời cũng là phương tiện để
hình thành nên ý thức của con người. Thơng qua việc phát triển vốn từ cho trẻ,
trẻ tích lũy được vốn kinh nghiệm trong cuộc sống xã hội.
Trong thực tế chúng ta thường thấy khi trẻ giao tiếp. Tại sao trong cùng
một độ tuổi nhưng ở cháu này nói năng mạch lạc, rõ ràng, diễn đạt đầy đủ ý
muốn, suy nghĩ của mình để cho người khác nghe được rõ ràng. Nhưng ở cháu
khác thì lại lúng túng, thiếu tự tin trong giao tiếp, chưa mạnh dạn, chưa truyền
GV : Nguyễn Thị Tươi
Đơn vị: Mầm non Bình Minh
1
SKKN: Một số biện pháp phát triển vốn từ cho trẻ 56 tuổi người dân tộc thiểu số.Tại trường
MN Bình Minh, bn Tr A, xã Dray Sáp, huyện Krơng Ana, tỉnh Đăk Lăk
đạt được ý muốn, nguyện vọng của mình cho người khác hiểu. Nhìn chung rất
hạn chế về giao tiếp bằng ngơn ngữ. Vì vậy có biện pháp nào để giải quyết và
giải quyết bằng cách nào để trẻ mạnh dạn và tự tin vào ngơn ngữ của mình đó
là cả một vấn đề lớn có liên quan đến việc phát triển ngơn ngữ, mở rộng vốn từ
cho trẻ. Xuất phát từ thực tế tại trường tơi đang cơng tác, tơi thấy việc phát
triển ngơn ngữ, làm giàu vốn từ cho trẻ chưa phát huy được tính tích cực của trẻ
trong q trình giao tiếp. Vì vậy ngơn ngữ của trẻ cịn có nhiều hạn chế cần có
hướng khắc phục. Việc làm này nằm trong khả năng của giáo viên mầm non,
người làm cha làm mẹ và những người xung quanh trẻ. Hiểu được tầm quan
trọng của việc phát triển vốn từ cho trẻ, nhất là trẻ người dân tộc thiểu số. Vì
thế tơi đã mạnh dạn chọn đề tài « Một số biện pháp phát riển vốn từ cho trẻ 5
6 tuổi người dân tộc thiểu số. Tại trường mầm non Bình Minh, Bn tr A, xã
Dray sap, huyện Krơng Ana, tỉnh Đăk Lăk ».
II. Mục đích ( mục tiêu) nghiên cứu
Tìm ra phương pháp và biện pháp thích hợp để phát triển vốn từ cho trẻ 5
6 tuổi người dân tộc thiểu số
Giúp trẻ phát âm đúng, nói đúng cấu trúc ngữ pháp câu, phát triển ngơn ngữ
bằng tiếng Việt.
Tích lũy được vốn từ tiếng Việt ngày càng nhiều hơn chất lượng được
nâng lên, giúp cho việc giao tiếp và tham gia vào các hoạt động của trẻ dễ dàng,
tự tin hơn khi bước vào lớp 1 và đó cũng chính là tiền đề để hình thành và phát
triển tồn diện nhân cách cho trẻ.
Phần thứ hai: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
I. Cơ sở lí luận của vấn đề
Mục tiêu của giáo dục mầm non trong thời kì hiện nay là giúp trẻ phát
triển tồn diện (thể chất, nhận thức, ngơn ngữ, tình cảm quan hệ xã hội, thẩm
mỹ). Song vị trí của phát triển vốn từ cho trẻ mầm non tương đối đặc biệt vì từ
sự phát triển vốn từ sẽ tham gia trực tiếp vào phát triển các lĩnh vực khác. Bởi
GV : Nguyễn Thị Tươi
Đơn vị: Mầm non Bình Minh
2
SKKN: Một số biện pháp phát triển vốn từ cho trẻ 56 tuổi người dân tộc thiểu số.Tại trường
MN Bình Minh, bn Tr A, xã Dray Sáp, huyện Krơng Ana, tỉnh Đăk Lăk
ngơn ngữ là phương tiện giao lưu tình cảm, phương tiện để trẻ nhận thức, khám
phá tự nhiên. Ngơn ngữ giúp ta làm chính xác hóa các hình ảnh của tưởng tượng
đang nảy sinh, tách ra trong chúng những mặt cơ bản nhất, gắn chúng lại với
nhau, cố định chúng lại bằng từ và lưu giữ chúng trong trí nhớ. Ngơn ngữ làm cho
tưởng tượng trở thành một q trình ý thức, được điều khiển tích cực, có kết quả
và chất lượng cao.
Sự nhận thức của trẻ bao giờ cũng thắng với sự mở rộng vốn từ, trẻ nhìn
vật và nói tên tuổi của sự vật đó. Bởi vì « từ » là hình thái biểu đạt của khái
niệm. Vì thế khi trẻ tiếp nhận được những khái niệm mới thì trẻ cũng được tiếp
nhận từ mới. Khi trẻ tiếp xúc với vật liệu mới trẻ được người lớn cung cấp tên
gọi của vật, cơng dụng, chất liệu,… cho trẻ và trẻ hiểu và ghi nhớ.
Khi trẻ được 56 tuổi thì vốn từ của trẻ có thể đạt tới 3400 – 4500 từ.
Trong đó danh từ và động từ chiếm ưu thế hơn cả (50%). Cịn tính từ và các loại
từ khác chiếm 50%. Tuy nhiên trong khi sử dụng các loại từ đó trẻ mới chỉ sắp
xếp được các từ trong câu chứ chưa có khả năng cấu trúc logic nội dung ý mà trẻ
muốn biểu đạt. Vốn từ của trẻ được hồn thiện dần theo tháng tuổi và việc phát
triển ngơn ngữ cho trẻ có ý nghĩa quan trọng đối với việc phát triển tâm lý khác
nhau của trẻ. Nhưng sự phát triển vốn từ của trẻ cịn phụ thuộc rất nhiều vào q
trình tâm lý như cảm giác, tri giác, trí nhớ, tư duy…
Sự phát triển vốn từ của trẻ có những đặc điểm như trên, song qua mỗi
thời kì phát triển cùng với sự phát triển của xã hội thì vốn từ có sự thay đổi. Vì
vậy sự phát triển vốn từ cho trẻ là rất quan trọng và rất cần thiết. Song để có sự
tác động của sư phạm mang lại kết quả cao thì người nghiên cứu chương trình
phải dựa vào cơ sở luận điểm để đánh giá đặc điểm phát triển vốn từ cho trẻ. Đó
là sự thay đổi tồn bộ về số lượng, chất lượng diễn ra trong hoạt động tư duy
gắn liền với lứa tuổi với sự tích lũy kinh nghiệm phong phú của trẻ trong cuộc
sống và chịu sự tác động giáo dục ở lứa tuổi này sẽ làm cơ sở cho sự tích lũy tri
GV : Nguyễn Thị Tươi
Đơn vị: Mầm non Bình Minh
3
SKKN: Một số biện pháp phát triển vốn từ cho trẻ 56 tuổi người dân tộc thiểu số.Tại trường
MN Bình Minh, bn Tr A, xã Dray Sáp, huyện Krơng Ana, tỉnh Đăk Lăk
thức ở trẻ được diễn ra một cách nhanh chóng. Vốn từ của trẻ được hình thành
thì các q trình nhận thức của trẻ cũng được hồn thiện và trẻ nắm được những
phương thức cơ bản, đơn giản của hoạt động trí tuệ
II. Thực trạng vấn đề
Trường mầm non Bình Minh là một trường nằm ở một bn khó khăn của
huyện Krơng Ana. Học sinh 97% là con em đồng bào dân tộc thiểu số, bố mẹ của
trẻ đa số là dân lao động nghèo. Trẻ nói tiếng mẹ đẻ là chủ yếu, vốn từ tiếng
Việt cịn nghèo nàn, trẻ nhút nhát thụ động trong các hoạt động giao tiếp bằng
tiếng Việt. Qua thực tế :
Năm 20172018 khảo sát thực trạng về sự phát triển vốn từ tiếng Việt của
trẻ qua các loại từ: Động từ, danh từ, tính từ, đại từ của trẻ 56 tuổi vào đầu
tháng 9/2017 đến cuối tháng 03/2018. Với 35 trẻ, kết quả đạt như sau:
STT
Nội dung khảo sát
Đầu năm
Cuối năm
(Tháng 9/2017)
(Tháng 3/2018)
Số trẻ đạt
Tỷ lệ %
Số trẻ đạt
Tỷ lệ %
1
Khả năng sử
19/35
dụng các danh từ,
động từ, tính từ, đại
từ chính xác
54,3
28/35
80
2
Khả năng sử 19/35
dụng các danh từ,
động từ, tính từ, đại
từ thành câu hồn
chỉnh
54,3
27/35
80
3
Khả năng phát
âm, diễn đạt gắn
với tình huống giao
tiếp.
51,4
26/35
74,3
18/35
Nhìn qua bảng chúng ta thấy đến cuối năm vốn từ của trẻ có tăng nhưng
vẫn cịn thấp. Là giáo viên cơng tác tại đơn vị đã được 10 năm, tơi vẫn cịn băn
khoăn, trăn trở và chưa hài lịng với kết quả trên. Do vậy, năm học 20182019 tơi
GV : Nguyễn Thị Tươi
Đơn vị: Mầm non Bình Minh
4
SKKN: Một số biện pháp phát triển vốn từ cho trẻ 56 tuổi người dân tộc thiểu số.Tại trường
MN Bình Minh, bn Tr A, xã Dray Sáp, huyện Krơng Ana, tỉnh Đăk Lăk
tiếp tục nghiên cứu với những giải pháp mới để làm tăng vốn từ cho trẻ 56 tuổi
tại lớp của mình đang chủ nhiệm, với tổng số trẻ trong lớp: 33 , dân tộc: 32, nữ
dân tộc: 14. Trong q trình thực hiện tơi đã gặp một số thuận lợi và khó khăn
sau:
1. Thuận lợi, khó khăn
1.1. Thuận lợi
Được sự quan tâm tạo điều kiện của Phịng GD&ĐT huyện cùng ban
giám hiệu nhà trường, ban lãnh đạo xã nhà và sự quan tâm nhiệt tình của thơn
trưởng, thơn phó nơi địa bàn tơi đang cơng tác.
Ban giám hiệu nhà trường đã thường xun sắp xếp tạo điều kiện cho tơi
được tham dự các buổi tập huấn bồi dưỡng chun mơn và đi dự giờ các đợt lên
chun đề hoạt động phát triển ngơn ngữ cũng như chun đề của các mơn học
khác do Phịng GD&ĐT huyện tổ chức.
Cơ sở vật chất lớp học tương đối đầy đủ. Đồ dùng đồ chơi sạch sẽ bảo
đảm an tồn cho trẻ.
Bản thân là giáo viên có trình độ chuẩn về chun mơn, nhiệt tình u
nghề mến trẻ. Có khả năng dạy trẻ tham gia vào các hoạt động phát triển vốn từ
và biết định hướng cho trẻ tham gia vào các hoạt động phát triển vốn từ có hiệu
quả, tạo được mơi trường hoạt động ở lớp tương đối phong phú.
Bản thân có trình độ sử dụng vi tính, tạo các bài giảng điện tử thu hút trẻ
hứng thú tham gia vào hoạt động phát triển vốn từ tích cực.
Được sự giúp đỡ nhiệt tình của các đồng nghiệp trong trường, nhất là
những đồng nghiệp có kinh nghiệm giảng dạy lâu năm trong nghề.
Được sự tín nhiệm và tin cậy của phụ huynh học sinh khi gửi con em
mình đến trường, lớp.
1.2. Khó khăn :
GV : Nguyễn Thị Tươi
Đơn vị: Mầm non Bình Minh
5
SKKN: Một số biện pháp phát triển vốn từ cho trẻ 56 tuổi người dân tộc thiểu số.Tại trường
MN Bình Minh, bn Tr A, xã Dray Sáp, huyện Krơng Ana, tỉnh Đăk Lăk
Số trẻ trong lớp 97,9% là con em dân tộc thiểu số, nề nếp học tập cũng
như kiến thức của trẻ cịn hạn chế, sử dụng tiếng mẹ đẻ là chủ yếu, vốn từ
tiếng Việt cịn nghèo nàn nên gặp nhiều khó khăn trong việc tổ chức các hoạt
động phát triển vốn từ cho trẻ cũng như cá hoạt động khác.
Phụ huynh học sinh phần lớn là lao động nghèo, trình độ học vấn thấp,
chưa có ý thức cao trong việc đưa con em mình đến trường lớp học là một việc
làm thiết thực và cần thiết nhất trong xã hội cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa như
ngày nay. Nên rất khó khăn trong việc hỗ trợ đóng góp kinh phí để tạo góc hoạt
động vui chơi phát triển vốn từ cho trẻ.
Khi dạy trẻ tham gia vào các hoạt động phát triển vốn từ giáo viên chưa
vận dụng triệt để các mơn học khác và chưa đầu tư sưu tầm các trị chơi phát
triển vốn từ ngồi chương trình.
Đầu tháng 9/ 2019 tơi đã làm khảo sát thực trạng về sự phát triển vốn từ
tiếng Việt của trẻ 5 6 tuổi tại lớp mình đang giảng dạy qua các loại từ: Động từ,
danh từ, tính từ, đại từ, trạng từ. Thấy được kết quả như sau:
Tổng số khảo sát 33 trẻ trong lớp
STT
Nội dung khảo sát
Đạt
Chưa đạt
(đầu tháng 9/2019)
(đầu tháng 9/2019)
Số trẻ đạt
Tỷ lệ
Số trẻ
Tỷ lệ
chưa đạt
1
Khả năng sử
dụng các danh từ,
động từ, tính từ, đại
từ chính xác
20/33
60,6
13/33
29,4
2
Khả năng sử
dụng các danh từ,
động từ, tính từ, đại
từ thành câu hồn
chỉnh
18/33
54,5
15/33
45,5
GV : Nguyễn Thị Tươi
Đơn vị: Mầm non Bình Minh
6
SKKN: Một số biện pháp phát triển vốn từ cho trẻ 56 tuổi người dân tộc thiểu số.Tại trường
MN Bình Minh, bn Tr A, xã Dray Sáp, huyện Krơng Ana, tỉnh Đăk Lăk
3
Khả năng phát
âm, diễn đạt gắn
với tình huống giao
tiếp.
18/33
54,5
15/33
45,5
III. Các giải pháp đã tiến hành để giải quyết vấn đề
Để việc phát triển vốn từ tiếng Việt cho trẻ 56 tuổi người dân tộc thiểu số
đạt được kết quả cao nhất tơi đã sử dụng các giải pháp sau:
Giải pháp 1: Tạo mơi trường phát triển vốn từ cho trẻ ở trong lớp học.
Để thực hiện giải pháp này tơi đã thực hiện các biện pháp sau:
Biện pháp 1: Tạo mơi trường tiếng Việt trong lớp học?
Đối với trẻ mầm non, lớp học chính là mái nhà thứ hai của trẻ. Cảm giác
đầu tiên khi bé bước vào cửa lớp, phản xạ tự nhiên của bé là nhìn xung quanh
xem có những gì và có đẹp hay khơng, đặc biệt những gì mới lạ. Vì vậy, các
mảng chính trong lớp học đó là mảng chủ điểm, các góc hoạt động là đối tượng
đầu tiên khi trẻ bước vào lớp trẻ nhìn thấy. Để trẻ hứng thú với các mảng hoạt
động, tơi đã tập chung trẻ cùng tham gia thảo luận dưới dạng kể chuyện sáng
tạo. Cuối cùng cơ và trẻ đi đến thống nhất chọn tên của từng góc chơi mỗi khi
chuyển chủ điểm mới. Các tp chữ, có tên gọi ngây thơ, ngộ nghĩnh, gần gũi trẻ,
và bắt buộc phải có hình ảnh minh hoạ cho các tiêu đề ấy. Như vậy sẽ thu hút
được sự chú ý của trẻ, từ đó mục đích ơn luyện chữ đã học, cung cấp vốn từ cho
trẻ đạt hiêụ quả tối đa.
Ví dụ: Chủ điểm thế giới động vật: Tơi và trẻ cùng trị chuyện về chủ điểm,
sau đó cơ hướng trẻ vào câu truyện: Tại một khu rừng có rất nhiều con vật sinh
sống, nào là hổ, báo, voi, ngựa, sư tử …nào là chim, cây xanh, hoa, cỏ…Cơ tiên
xanh rất muốn chúng mình đặt tên cho khu rừng này đấy, nào chúng mình cùng
nghĩ ra một cái tên nhé.Trẻ nghe, suy nghĩ và đưa ra ý kiến của mình như: khu
GV : Nguyễn Thị Tươi
Đơn vị: Mầm non Bình Minh
7
SKKN: Một số biện pháp phát triển vốn từ cho trẻ 56 tuổi người dân tộc thiểu số.Tại trường
MN Bình Minh, bn Tr A, xã Dray Sáp, huyện Krơng Ana, tỉnh Đăk Lăk
rừng xanh, khu rừng của những con vật ngộ nghĩnh, khu rừng đáng u…với
nhiều cái tên ngộ nghĩnh như vậy, và cả q trình cơ đàm thoại với trẻ. Chính lúc
đó trẻ đã tư duy xem mình đã bao giờ được thấy những con vật thật này chưa, đã
nghe thấy cái tên đó chưa, và ngẫu nhiên cơ đã cung cấp vốn từ cho trẻ.
Hay với việc đặt tên cho các góc trong lớp, cơ và trẻ cùng đàm thoại, thoải
mái trao đổi để đặt tên như: Bé làm ca sĩ, ban nhạc tý hon, nốt nhạc vui, đồ rê
mí…( đối với góc âm nhạc).
Từ những tên gọi gần gũi với trẻ mà chính cơ và trẻ đặt tên, đã kích thích trẻ
ghi nhớ từ đó lâu hơn, và trẻ đã phần nào hiểu về từ đó.
Biện pháp 2: Gắn tên, gắn ký hiệu vào các đồ dùng đồ chơi và các giá góc
trong lớp
Đặc điểm tâm lý của trẻ mầm non là “ dễ nhớ dễ qn”. Vì vậy, các kiến
thức mới cung cấp cho trẻ, nếu khơng thường xun ơn luyện trẻ sẽ nhanh chóng
qn ngay khi lĩnh hội kiến thức khác.
Mặt khác, khi trẻ hoạt động trẻ thường cất đồ dùng đồ chơi nhanh nhưng
khơng ngăn nắp, giáo viên thường mất nhiều thời gian sắp xếp lại đồ chơi cho
trẻ sau khi chơi. Như vậy rất vất vả cho cơ mà trẻ lại khơng có thói quen lao
động tự phục vụ. Đặc biệt khơng được làm quen với tên gọi các từ, hay các chữ
cái tiếng Việt ghép thành từ đó.
Để khắc phục tình trạng này, tơi xếp đồ dùng đồ chơi trên giá góc gọn, đẹp,
khoa học, sao cho trẻ dễ lấy, dễ cất, các đồ dùng trên giá phải tn theo một trật
tự nhất định. Khi gắn tên cho đồ chơi tơi thường đàm thoại với trẻ:
Ví dụ: Với đồ chơi; hộp bánh, quả bóng, ti vi,…
Tơi hỏi trẻ đây là cái gì? chúng mình nhìn xem để chỉ tên của hộp bánh cơ có
từ gì? từ “hộp bánh” cho trẻ phát âm. Chữ cái đầu tiên trong từ “ hộp bánh” là
GV : Nguyễn Thị Tươi
Đơn vị: Mầm non Bình Minh
8
SKKN: Một số biện pháp phát triển vốn từ cho trẻ 56 tuổi người dân tộc thiểu số.Tại trường
MN Bình Minh, bn Tr A, xã Dray Sáp, huyện Krơng Ana, tỉnh Đăk Lăk
chữ gì?...Cứ như vậy tơi cho trẻ phát âm, tri giác trọn vẹn từ “ hộp bánh” và các
chữ cái cịn lại trên giá đồ chơi.
Nhiều lần như vậy, trẻ ghi nhớ và thuộc các ký hiệu các chữ cái và sắp xếp
thành từ có thể trẻ tự đọc được.
Khi trang trí tên gọi các góc, tơi thường lựa chọn cỡ chữ cho phù hợp với góc,
dán chữ ở độ cao vừa tầm nhìn của trẻ để trẻ dễ nhìn thấy. Đặc biệt kiểu chữ
phải chuẩn, hầu hết các chữ này tơi thường để ở dạng chữ in thường, với màu
sắc đẹp phù hợp với mảng hoạt động và hình ảnh minh hoạ của góc.
Đối với các ngăn giá góc, tơi vẽ ký hiệu đồ dùng đồ chơi kèm theo từ ( tên
gọi của đồ dùng) và giới thiệu với trẻ: Khi chơi tơi thường trị chuyện với trẻ:
Đây là khối gì? dưới khối chữ nhật có từ: “ khối chữ nhật”. Cho trẻ hằng ngày
tham gia vào góc thư viện thân thiện với nhiều loại truyện tranh, hình ảnh có tên
nội dung ở dưới để trẻ xem và cô thường xuyên kể về những nội dung câu
truyện cho trẻ nghe. Nghe nhiều lần trẻ kể lại như vậy vốn từ c ủa tr ẻ phát triển
rất nhanh
Việc ghép tên các đồ vật đồ chơi trong lớp không những tác động lên giác
quan của trẻ để nhớ các chữ các từ lâu và chính xác mà cịn giúp cho hoạt động
phát triển vốn từ một cách thoải mái nhẹ nhàng.
Qua các chủ điểm, mỗi khi thay đổi đồ dùng đồ chơi, thay đổi các tiêu đề
trên giá đồ chơi, tơi lại giới thiệu cho trẻ đồ dùng đồ chơi mới, giới thiệu chữ
mới, từ mới. Kết hợp áp dụng thực tế bên ngồi xã hội, cùng với việc giới thiệu
chữ cái của cơ, trẻ có thể đọc được nhiều từ trong sách báo và trong sinh hoạt
thực tế hàng ngày. Tơi thấy rằng đó thực sự là mơi trường phong phú và có hiệu
quả.
Biện pháp 3: Lấy trẻ làm trung tâm nhằm phát triển vốn từ của trẻ:
GV : Nguyễn Thị Tươi
Đơn vị: Mầm non Bình Minh
9
SKKN: Một số biện pháp phát triển vốn từ cho trẻ 56 tuổi người dân tộc thiểu số.Tại trường
MN Bình Minh, bn Tr A, xã Dray Sáp, huyện Krơng Ana, tỉnh Đăk Lăk
Để phát huy tính tích cực của trẻ ở mơi trường trong lớp học giáo viên
thường xun cho trẻ hoạt động trong cac góc chơi, đặc biệt là góc thư viện. Đây
là nơi trẻ được tiếp xúc nhiều với chữ, từ, câu.. và rèn luyện kỹ năng tiền biết
đọc, biết viết của trẻ như: cách lật giở sách, cách đưa mắt từ trái sang phải khi
đọc, hoặc các từ mới như: tên truyện, tên các trang bìa, tên các album tự tạo….với
các mẫu chữ khác nhau.
Ví dụ: Cơ tạo cơ hội cho trẻ được hoạt động với truyện thơ tranh chữ to có
sẵn, tự tạo... trẻ được xem tranh, tập kể chuyện, tập "đọc" chữ to trong
truyện...và như vậy một lần nữa trẻ mở rộng vốn từ, phát triển ngơn ngữ, trẻ
như được hồ nhập với thế giới của người lớn. Khi trẻ tiếp xúc với các loại sách,
báo, tạp chí...có nhiều kiểu chữ khác nhau ở bất kỳ nơi nào trẻ cũng rất tự tin và
có thể tự mình khám phá nội dung.
Ví dụ: Cơ tổ chức cho trẻ cùng làm album và truyện tranh chữ to theo chủ
điểm. Nếu là chủ điểm “thế giới động vật” cơ và trẻ sưu tầm album về các con:
chó mèo, gà, vịt,…Tơi u cầu trẻ tìm các chữ trong hoạ báo cắt và ghép từ “con
mèo”, “con chó”…dán dưới hình ảnh các con vật tương ứng. Một đều tơi ln
lưu ý nhắc trẻ là phải ghép chữ lần lượt từ trái sang phải, hết chữ này đến chữ
khác, hết từ này đến từ khác bên cạnh phía phải, và sau đó tơi u cầu trẻ phát âm
các chữ, "đọc" các từ .
Để trẻ hứng thú tích cực tham gia vào hoạt động tơi hướng trẻ tham gia vào
góc học tập, hướng cho trẻ làm tranh:
Ví dụ: Cho trẻ sưu tầm các chữ có trong hoạ báo, lịch cũ,…trẻ cắt, tơ màu và
cùng ghép chữ với cơ để tạo thành các tp chữ, các tiêu đề xung quanh lớp mỗi
khi thay đổi chủ điểm. Với chủ điểm “ thế giới động vật”, cơ u cầu trẻ ghép
chữ mà trẻ sưu tầm được …Trong suốt q trình hoạt động tích cực như vậy,
bản thân trẻ lại một lần nữa khắc sâu chữ và từ.
GV : Nguyễn Thị Tươi
Đơn vị: Mầm non Bình Minh
10
SKKN: Một số biện pháp phát triển vốn từ cho trẻ 56 tuổi người dân tộc thiểu số.Tại trường
MN Bình Minh, bn Tr A, xã Dray Sáp, huyện Krơng Ana, tỉnh Đăk Lăk
Trẻ được tham gia hoạt động tích cực như vậy, trẻ rất hứng thú và biết trân
trọng những sản phẩm mình là ra. Đặc biệt các chữ, các từ mà trẻ tự tay sưu tầm
được, thực tế cho thấy trẻ nhớ chữ nhớ từ rất lâu. Khơng những hoạt động ở các
góc giáo viên cịn hướng trẻ tham gia vào các trị chơi học tập, trị chơi vận động
như “Mèo đuổi chuột”, “Bịt mắt bắt dê”, “Bán hàng”… Vui chơi là người bạn
đường của tuổi thơ, vui chơi ln đem lại cho trẻ sự thoải mái, thỏa mãn, phấn
chấn. Trị chơi học tập, trị chơi vận động đối với trẻ mầm non được sử dụng
vừa là phương tiện củng cố tri thức, rèn luyện kỹ năng, nó có tác dụng kích thích
cho trẻ phát huy tính tích cực, tính sáng tạo trong hoạt động nhận thức nhờ các
tình huống chơi hấp dẫn.
Trị chơi học tập có ý nghĩa rất quan trọng, nó là phương tiện để phát triển
trí tuệ, giáo dục một số phẩm chất đạo đức cho trẻ. Trong lĩnh vực phát triển trí
tuệ, trị chơi học tập chính là một phương tiện phát triển ngơn ngữ, sự tập trung
chú ý của trẻ mầm non. Trong q trình chơi, trẻ phải sử dụng các giác quan và
ngơn ngữ (nói to) của mình để thực hiện các thao tác chơi, nhiệm vụ chơi. Do đó,
ngơn ngữ của trẻ trở nên mạch lạc và phát triển. Trẻ 5– 6 tuổi sẽ biết chú ý đến
nhiệm vụ và luật chơi hơn, tuy nhiên, chúng vẫn thích thú đến q trình chơi
nhiều hơn là kết quả chơi. Chính q trình chơi đó đã giúp trẻ tích cực nhận thức
được nội dung chơi và giúp trẻ sử dụng vốn từ để giải quyết vấn đề một cách
phong phú hơn. Việc sử dụng trị chơi học tập , trị chơi vận động với việc phát
triển vốn từ giúp trẻ hứng thú với việc học từ mới, ơn lại các từ cũ và khắc sâu
hơn, bên cạnh đó, trẻ cịn được chơi, qn đi nhiệm vụ chính là học, giúp trẻ
tránh buồn chán và mệt mỏi, ngồi ra chính những trị chơi đó sẽ giáo dục trẻ
những kỹ năng sống cho trẻ..
Biện pháp 4: Phát triển vốn từ cho trẻ thơng qua việc làm quen cơng nghệ
thơng tin:
GV : Nguyễn Thị Tươi
Đơn vị: Mầm non Bình Minh
11
SKKN: Một số biện pháp phát triển vốn từ cho trẻ 56 tuổi người dân tộc thiểu số.Tại trường
MN Bình Minh, bn Tr A, xã Dray Sáp, huyện Krơng Ana, tỉnh Đăk Lăk
Tâm lý trẻ vốn hiếu động, thích tị mị, ham hiểu biết và nhạy cảm nên tiếp
thu cơng nghệ thơng tin chẳng mấy khó khăn. Muốn thực hiện được ứng dụng
cơng nghệ thơng tin trong việc chăm sóc giáo dục trẻ thì trước tiên giáo viên phải
biết sử dụng máy vi tính. Bản thân tơi đã dạy được nhiều tiết giáo án điện tử cho
chị em trong trường dự. Qua các tiết dạy giáo án điện tử đa số trẻ rất hứng thú
tham gia và kết quả đạt được trên trẻ cũng rất cao.
Để đáp ứng nhu cầu nhận thức của trẻ, đồng thời thực hiện mục tiêu nhiệm
vụ của nhà trường giao. Đó là việc ứng dụng cơng nghệ thơng tin, giáo án điện tử
vào giảng dạy thơng qua việc khai thác trị chơi kidsmart và happykids, các nguồn
dữ liệu thiết kế trên máy tính:
Trẻ được tham gia vui chơi với những trị chơi vơ cùng lý thú, hấp dẫn
học mà chơi, chơi mà học .
Trị chơi học tập: “Ghép đúng hình”
Cách chơi: Trẻ sẽ Clich con chuột và bấm chọn các hình có sẵn trên máy
( hình trịn, hình vng, hình chữ nhật, hình tam giác, hình ơ van…) để tạo thành
chiếc ơ tơ, tàu lửa, con chim, con cá, con bướm….
Sau khi trẻ hồn thành nhiệm vụ chơi giáo viên hỏi trẻ. Cháu đã ghép thành
hình gì? Trẻ trả lời: Cháu ghép hình ơ tơ. Vậy ơ tơ cháu ghép từ những hình nào?
Trẻ kể tên hình, đồng thời trẻ cịn ghép thành nhiều đồ vật, con vật khác nữa.
+ Tơi tìm các dữ liệu từ: sưu tầm tranh ảnh động trên mạng, scan các loại
tranh ảnh tự vẽ hoặc mua đưa vào máy, phân loại theo từng chủ đề chủ điểm
khác nhau.
Ví dụ: Chủ điểm: " Trường mầm non", tơi thiết kế trên máy tính các loại
tranh ảnh về hoạt động ở trường mầm non như: Tập thể dục, cơ dạy học, trẻ
chơi trị chơi kéo co, chơi ở nhà banh.., hoặc là chủ đề “ thế giới động vật”
Tranh ảnh về con vật như: con chó, con mèo, con cá, con hổ, con voi, con kiến…...
có các từ chỉ tên tương ứng kèm theo. Trẻ được chơi dưới hình thức chọn tranh
GV : Nguyễn Thị Tươi
Đơn vị: Mầm non Bình Minh
12
SKKN: Một số biện pháp phát triển vốn từ cho trẻ 56 tuổi người dân tộc thiểu số.Tại trường
MN Bình Minh, bn Tr A, xã Dray Sáp, huyện Krơng Ana, tỉnh Đăk Lăk
theo u cầu của cơ hoặc của bạn, trẻ quan sát phát âm chữ, "đọc" các từ dưới
tranh, và ngẫu nhiên trẻ được ơn luyện, phát triển ngơn ngữ rất nhẹ nhàng thơng
qua trị chơi này.
Tương tự giáo viên cho trẻ tham gia vào nhiều trị chơi khác như:
Trị chơi: Cái gì đã thay đổi
Trị chơi: Gặp gỡ bạn mới
Trị chơi: Chiếc túi kì diệu….
Và cịn nhiều trị chơi khác nữa trẻ vơ cùng hứng thú và rất thích đến
trường. Có nhiều trị chơi phát triển vốn từ cho trẻ nhưng cịn phải tùy thuộc vào
sự sáng tạo của cơ và mục đích cơ đặt ra phát triển, củng cố những từ, cụm từ
nào đó.
Giải pháp 2: Tạo mơi trường phát triển vốn từ ngồi lớp học. Tơi sử
dụng các biện pháp sau:
Biện pháp 1: Phát triển vốn từ với nơi trẻ thường hoạt động
+ Nơi để đồ dùng cá nhân của trẻ như: mũ, ba lơ, giầy dép, khăn mặt,…Tơi
ln gắn ảnh kèm theo tên của trẻ. Như vậy, hàng ngày trẻ cất đồ dùng hoặc sử
dụng đồ dùng vừa đúng qui định, vừa biết tên của mình (của bạn), biết thứ tự của
từng chữ từ trái sang phải của các chữ như thế nào..Và trẻ cịn viết tên của mình
vào bài vẽ khi vẽ tạo hình. Mỗi một mơi trường hoạt động của trẻ, tơi đều chủ
động tạo mơi trường để trẻ có cơ hội được luyện phát âm, ơn luyện các chữ, các
từ đã biết, làm quen chữ mới và làm quen từ một cách rất tự nhiên thoải mái
khơng gị bó áp đặt trẻ.
+ Khu vực tun truyền ngồi lớp học: Đây là nơi khơng những tạo mơi
trường chữ cho trẻ mà cịn mang tính tun truyền đến các bậc phụ huynh để
phụ huynh hiểu biết về chữ , từ, câu mà con em mình đang học. Và từ đó phối kết
hợp cho trẻ học tập thêm tại gia đình. Tránh trường hợp “trống đánh xi, kèn
thổi ngược”. Cơ dạy một đường phụ huynh lại dạy một nẻo:
GV : Nguyễn Thị Tươi
Đơn vị: Mầm non Bình Minh
13
SKKN: Một số biện pháp phát triển vốn từ cho trẻ 56 tuổi người dân tộc thiểu số.Tại trường
MN Bình Minh, bn Tr A, xã Dray Sáp, huyện Krơng Ana, tỉnh Đăk Lăk
Ví dụ: Chủ đề “Thế giới thực vật”. Cơ dạy trẻ phát âm từ “cây xanh”,
nhưng có ơng bà lại dạy là “cây sanh”. Hay từ “phát triển” lại đọc là “phát triễn”
…Và nếu khơng thống nhất trẻ sẽ giao động khơng biết như thế nào là đúng, hơn
nữa nếu đã đọc sai thì rất khó sửa. Xác định được điều đó, mỗi hoạt động tun
truyền tơi đều có hình ảmh kèm theo chữ in hoa tuyệt đối khơng viết chữ cách
điệu chữ bay.
Ví dụ: Chế độ sinh hoạt của trẻ trong ngày
ảnh
ảnh
ảnh
ảnh
Đón trẻ Tập thể dục Hoạt động ngồi trời Hoạt động học
Hay tên chủ điểm viết dạng: “ thế giới động vật”, các tranh ảnh con vật. …
có kèm theo từ để trẻ có thể phát âm, tự đọc.
Ngồi ra tơi cho trẻ một mảng hoạt động để hàng ngày trẻ tập ghi số điện
thoại, chép tên mình và địa chỉ cá nhân của mình…Từ đó trẻ ghi nhớ các từ, chữ,
tên của mình của bạn, biết nhà bạn hoặc nhà mình ở đâu?..
+ Góc thiên nhiên ngồi trời:
Đây là nơi trẻ được tiếp xúc mọi lúc mọi nơi, mọi thời điểm trong ngày. Tạo
mơi trường chữ có kèm hình ảnh khơng những cho trẻ hiểu về thế giới các lồi
cây, lồi hoa, biết các giai đoạn phát triển của cây, hiện tượng thử nghiệm khoa
học…mà cịn có thể ghi chép hiện tượng mà trẻ theo dõi hàng ngày.
Ví dụ: Tơi gắn tiêu đề cho góc : “ vườn hoa bé u” và tơi làm các biển cắm
có chữ ghi tên hoa có kèm hình ảnh.
(Hình)
Cây hoa hồng
GV : Nguyễn Thị Tươi
Đơn vị: Mầm non Bình Minh
14
SKKN: Một số biện pháp phát triển vốn từ cho trẻ 56 tuổi người dân tộc thiểu số.Tại trường
MN Bình Minh, bn Tr A, xã Dray Sáp, huyện Krơng Ana, tỉnh Đăk Lăk
Khi cho trẻ tri giác từ dưới mỗi hình ảnh trong biển cắm tơi đều u cầu trẻ
tìm đúng từ “ cây hoa hồng” gắn vào cây hoa hồng, và các loại cây khác cũng vậy,
trẻ biết tên, chữ, từ, của cây đó, tập "đọc"tên các cây mà trẻ đã tìm đúng. Và như
vậy trẻ được tri giác từ có hình ảnh tương ứng, trẻ lại được ơn luyện từ cũ và
được làm quen từ mới ngay cả trong khi chơi, ngơn ngữ của trẻ phát triển, vốn từ
của trẻ được mở rộng thêm.
Biện pháp 2. Phát triển vốn từ ở mọi lúc, mọi nơi, trong các hoạt động
hằng ngày của trẻ.
Một trong những biện pháp tốt nhất để nâng cao chất lượng học tập nói
chung và việc phát triển vốn từ nói riêng là giúp trẻ có điều kiện học tập mà
khơng thấy nhàm chán. Thơng qua các giờ đón, trả trẻ tơi có thể cho trẻ xem một
số tranh ảnh đẹp và gọi tên hình ảnh trong tranh .Ví dụ: Trong giờ đón trẻ. Cơ hỏi
hơm nay Y.Than có cái gì đeo đằng sau lưng mới vậy? Trẻ trả lời thưa cơ: cặp
sách mới ạ
Trong giờ hoạt động ngồi trời cho trẻ đọc thơ ca, hị vè luyện phát âm cho
trẻ và tích lũy từ mới.
Ví dụ: Cho cháu đọc bài đồng dao: "Dung dăng dung dẻ" hoặc cho trẻ chơi
trị chơi “Chi chi chành chành”. Trẻ tạo thành từng nhóm, một bạn xịe bàn tay ra
và các bạn khác lấy 1 ngón tay vừa đọc lời ca vừa chạm và nhấc tay lên, khi đến
câu cuối tay tay phải nhấc lên nhanh, bạn nào bị chụp lại thì bạn ấy trả lời câu
hỏi của cơ. Như các con vừa chơi trị chơi gì? Trẻ trả lời trị chơi “Chi chi chành
chành ”. Cơ hỏi tiếp ai giỏi nói xem cơ và các con vừa chơi trị chơi gì? trẻ trả lời
Thơng qua hoạt động khám phá khoa học: cho trẻ đọc từ dưới tranh, gọi tên
các con vật, đồ vật…nhằm phát triển vốn từ cho trẻ.
Hoạt động làm quen văn học: Cho cháu đọc thơ, kể chuyện, đóng kịch, kể
chuyện sáng tạo… theo chủ đề chủ điểm.
GV : Nguyễn Thị Tươi
Đơn vị: Mầm non Bình Minh
15
SKKN: Một số biện pháp phát triển vốn từ cho trẻ 56 tuổi người dân tộc thiểu số.Tại trường
MN Bình Minh, bn Tr A, xã Dray Sáp, huyện Krơng Ana, tỉnh Đăk Lăk
Hoạt động thể dục: Đối với hoạt động thể dục giáo viên cho trẻ đọc tên
các hoạt động trẻ được tham gia như: Chuyền bóng, chui qua cổng, ném xa….để
trẻ tích lũy vốn từ mới và củng cố vốn từ cũ.
Hoạt động vui chơi: Thơng qua việc “học mà chơi, chơi mà học”. Bởi vì nó
có thể thay thế được tồn bộ hoạt động của cơ và trẻ trong tiết học thơng qua các
trị chơi giúp trẻ củng cố, tiếp thu kiến thức, kỹ năng một cách nhẹ nhàng, trẻ có
cảm giác chơi nhưng thực chất là học.
Hoạt động làm quen chữ cái: Trẻ được làm quen với 29 chữ cái qua từng
chủ đề, chủ điểm trong năm học. Giáo viên dạy trẻ phát âm đúng chữ cái, nhận ra
chữ cái trong từ. Từ đó trẻ có thêm vốn từ. Ví dụ: Trị chơi tìm chữ cái “ơ cửa bí
mật”, trẻ phải mở ơ cửa ra và nhận biết nhanh và phát âm đúng chữ cái trong ơ cửa.
Khơng chỉ những hoạt động nêu trên mà cịn rất nhiều hoạt động trong ngày
ở trường mầm non để phát triển vốn từ cho trẻ. Vì vậy tơi thường xun quan sát
trẻ, ghi chép vào sổ để theo dõi, đánh giá q trình phát triển, những kĩ năng cần
thiết chuẩn bị cho việc phát triển vốn từ của trẻ nhằm điều chỉnh các biện pháp
giáo dục đối với từng cá nhân trẻ.
Hoạt động chiều: Trong hoạt động tăng cường tiếng Việt. Giúp trẻ biết
phát âm các từ, cụm từ thơng qua từng chủ đề, chủ điểm. Ví dụ: Chủ đề trường
Mầm non. Thứ hai: Trẻ biết phát âm các từ: chào cơ, chào bạn, chào bố mẹ….Cơ
lần lượt nói: Chào cơ, chào bạn, chào bố mẹ cho trẻ nghe và khuyến khích trẻ tích
cực nói. Cơ cho trẻ tập nói: chào cơ, chào bạn, chào bố mẹ. Lần lượt các thứ khác
trong tuần trẻ được tăng cường tiếng Việt với các từ, cụm từ khác. Từ đó trẻ tích
lũy được vốn từ cho bản thân và vận dụng vào trong các hoạt động giao tiếp ngày
càng dễ dàng, tự tin hơn.
Biện pháp 3: Phát triển vốn từ thơng qua hoạt động trải nghiệm
Ở tuổi mầm non hoạt động trải nghiệm có nhiều thế mạnh để phát triển
vốn từ cho trẻ. Bởi trong hoạt động này, trẻ được tiếp xúc trực tiếp với các sự
GV : Nguyễn Thị Tươi
Đơn vị: Mầm non Bình Minh
16
SKKN: Một số biện pháp phát triển vốn từ cho trẻ 56 tuổi người dân tộc thiểu số.Tại trường
MN Bình Minh, bn Tr A, xã Dray Sáp, huyện Krơng Ana, tỉnh Đăk Lăk
vật hiện tượng, được hành động với đối tượng hoặc được làm trực tiếp…nhờ đó
mà tích lũy được vốn từ phong phú, đa dạng và tích cực.
Trong các hoạt động trải nghiệm, giáo viên mầm non có vai trị định hướng,
hỗ trợ, đánh giá, uốn nắn, sửa sai cho trẻ. Tùy thuộc vào từng hoạt động trải
nghiệm, giáo viên đưa ra các tình huống có vấn đề để trẻ trải nghiệm với các tình
huống
đó.
Ví dụ: Hoạt động trải nghiệm “ Tham quan, nhổ cỏ tại vườn hoa của lớp”.
Cho trẻ quan sát vườn hoa. Giáo viên đưa ra các tình huống hỏi trẻ để trẻ trả lời
và thực hành. Để vườn hoa ln ln đẹp các con phải làm gì? (tưới nước, làm
cỏ..). Nếu trẻ nói chưa đúng thì giáo viên sửa sai, cho trẻ nhắc lại. Vậy bạn nào
đi lấy nước tưới cho hoa? Bạn nào nhổ cỏ. Khi nhổ cỏ các con phải chú ý điều
gì?...Như vậy trẻ đã tư duy để trả lời các tình huống cơ đưa ra, sau đó được thực
hành. Từ đó, trẻ rất hứng thú và kiến thức, kỹ năng sẽ hình thành một cách nhẹ
nhàng, tự nhiên. Do vậy, tại các trường mầm non, các cơ giáo đã cho trẻ trải
nghiệm thơng qua hoạt động ngồi trời, các hoạt động khám phá khoa học, hoạt
động trải nghiệm tham quan, dã ngoại, giao lưu,…
Ví dụ: Trong chủ đề ‘thế giới thực vật” Hoạt động khám phá khoa học,
giáo viên cho trẻ hoạt động trải nghiệm: “ Làm thợ cắm hoa”, hoặc ở chủ đề “
Tết và mùa xn”, hoạt động giao lưu, giáo viên tổ chức cho trẻ trải nghiệm “Kể
chuyện, múa hát..”
Hoạt động trải nghiệm khơng chỉ giúp hình thành kiến thức mới mà quan
trọng hơn là tạo cho trẻ có niềm say mê tìm hiểu, thích khám phá và biết cách lĩnh
hội những kiến thức mới, cách hình thành kỹ năng mới. Ngồi ra, nó cịn giúp học
sinh thấu hiểu ý nghĩa của sự lao động, sáng tạo khi làm ra một sản phẩm nào đó.
Giải pháp 3: Phát triển vốn từ qua các hoạt động khác
Biện pháp 1: Phối kết hợp giữa gia đình và nhà trường.
GV : Nguyễn Thị Tươi
Đơn vị: Mầm non Bình Minh
17
SKKN: Một số biện pháp phát triển vốn từ cho trẻ 56 tuổi người dân tộc thiểu số.Tại trường
MN Bình Minh, bn Tr A, xã Dray Sáp, huyện Krơng Ana, tỉnh Đăk Lăk
Đây là hai mơi trường trẻ hàng ngày hoạt động, Trẻ tiếp thu lĩnh hội và
phản ánh lại qua mọi hoạt động. Nên khi về nhà phụ huynh cần phải nắm được
hơm nay trẻ học những gì để kịp thời củng cố, luyện lại cho trẻ .
Ví dụ: Hơm nay ở trường trẻ làm quen với bài thơ : “Chú hải qn” nhưng
có một số cháu phát âm chưa chuẩn như “qn thù mà ló mặt” trẻ phát âm thành
“qn thù mà có mặt ” mặc dù cơ đã luyện rất nhiều lần do vậy nên giáo viên cần
phối kết hợp với phụ huynh về nhà tập phát âm thêm cho cháu từ “ló” và khuyến
khích động viên trẻ đọc lại bài thơ cho người lớn trong gia đình cùng nghe, trị
chuyện với trẻ về ngày học hơm nay ở trường.
Trong các buổi họp phụ huynh lớp, tơi đã dành thời gian để nhấn mạnh tầm
quan trọng của việc phát triển vốn từ cho trẻ 56 tuổi như: Về nhà tập cho trẻ nói
bằng tiếng Việt, giảm trị chuyện với trẻ bằng tiếng mẹ đẻ, khuyến khích trẻ:
hát, đọc thơ, kể chuyện cho bố mẹ cùng nghe nhằm hình thành và phát triển vốn
từ, một số kỹ năng giao tiếp cần thiết để chuẩn bị cho trẻ vào lớp một.
Ví dụ : Nói được trọn vẹn câu dài và đầy đủ câu như: Khi trẻ ra về “ con
chào cơ con đi về”; “con chào bố mẹ con đi học về”
Thơng báo các nội dung cần thiết về việc phát triển vốn từ cho phụ huynh
rõ. Giới thiệu cho phụ huynh xem những đồ dùng, đồ chơi cần thiết để phục vụ
cho việc phát triển vốn từ. Từ đó phụ huynh sẽ thấy được vị trí quan trọng của
việc phát triển vốn từ cho trẻ. Cần có những đồ dùng đồ chơi phục vụ việc dạy
học cho trẻ để trang bị cho trẻ kiến thức vững chắc vào lớp một.
Từ đó tơi trao đổi với phụ huynh hỗ trợ nguyên vật liệu sẵn có ở địa
phương để làm ra nhiều đồ dùng đồ chơi phục vụ cho trẻ.
Ngày nay khi khoa học công nghệ thông tin bùng nổ, ngoài giờ học ở
trường ra về nhà một số cháu thường ngồi ngay vào máy vi tính với những trị
chơi phim ảnh bạo lực. Do vậy tơi cũng thường nhắc nhở phụ huynh về nhà nên
cho trẻ xem những chương trình thiếu nhi như: Ai thơng minh nhất , vườn cổ tích,
GV : Nguyễn Thị Tươi
Đơn vị: Mầm non Bình Minh
18
SKKN: Một số biện pháp phát triển vốn từ cho trẻ 56 tuổi người dân tộc thiểu số.Tại trường
MN Bình Minh, bn Tr A, xã Dray Sáp, huyện Krơng Ana, tỉnh Đăk Lăk
ca nhạc thiếu nhi, kể chuyện cho bé nghe…nhằm tích lũy vốn từ cho trẻ và cũng
để trẻ học tập theo các bạn..
Tơi thường xun trao đổi với phụ huynh về việc học tập của từng trẻ. Đối
với những cháu yếu, vốn từ cịn hạn chế ngồi việc học ở lớp, tơi cịn tranh thủ
nhờ phụ huynh giúp đỡ thêm cho cháu ở nhà như : mẹ nói câu mẫu trẻ nhắc lại
nhiều lần sau đó đặt câu hỏi để trẻ sử dụng vốn từ của mình để trả lời câu hỏi.
Biện pháp 2: Phối kết hợp với cán bộ thơn bn
Khơng chỉ nhà trường và gia đình cùng chung tay ni dạy trẻ. Mà là tồn
xã hội, tất cả mọi người đều phải quan tâm để thấy được tầm quan trọng của
ngành học mầm non cần phải phát triển vốn từ ngay từ những năm học đầu tiên.
Tích lũy được vốn từ nhiều thì giúp trẻ mạnh dạn tự tin trong giao tiếp vì xã hội
cịn là mơi trường để trẻ thể hiện mình. Vì vậy cơ giáo phải làm tốt cơng tác xã
hội hóa giáo dục, phối kết hợp với các cán bộ trong thơn bn như: thơn trưởng,
thơn phó, hội trưởng phụ nữ, bí thư đồn thanh niên…tun truyền về việc phát
triển vốn từ tiếng Việt cho trẻ bằng nhiều hình thức như : nhắc nhở bố mẹ về
dạy cho các cháu nói tiếng phổ thơng, gọi tên các đồ dùng, con vật, các hiện
tượng gần gũi xung quang trẻ, kể chuyện đọc thơ.. Khuyến khích trẻ tham gia
vào các hoạt động xã hội như: lễ hội của bn làng, biểu diễn văn nghệ.. tạo sự
mạnh dạn tự tin, giao tiếp thoải mái với mọi người xung quanh..
IV. Tính mới của gải pháp
Đối với trẻ:
+ Làm phong phú vốn từ tiếng Việt của trẻ. Trẻ mạnh dạn tự tin trong các
hoạt động giao tiếp. Tỉ lệ trẻ sử dụng danh từ, động từ, tính từ, đại từ chính xác
vào trong các hoạt động ở trường mầm non tăng, vốn từ tiếng Việt của trẻ tăng,
ngơn ngữ của trẻ phát triển theo chiều tiến bộ.
GV : Nguyễn Thị Tươi
Đơn vị: Mầm non Bình Minh
19
SKKN: Một số biện pháp phát triển vốn từ cho trẻ 56 tuổi người dân tộc thiểu số.Tại trường
MN Bình Minh, bn Tr A, xã Dray Sáp, huyện Krơng Ana, tỉnh Đăk Lăk
+ Trẻ có những tri thức đơn giản, có hệ thống câu từ và phương thức diễn
đạt tình cảm của ngơn ngữ. Trẻ có khả năng nói được câu dài và diễn đạt lưu
lốt, phát âm chuẩn.
+ Trẻ làm trung tâm trong mọi hoạt động phát triển vốn từ cũng như các
hoạt động khác ở trường mầm non. Trẻ được trải nghiệm qua nhiều hoạt động
thiết thực, phong phú. Hồn thiện ngơn ngữ cho trẻ tạo nền tảng vững chắc cho
hoạt động nhận thức sau này.
Đối với giáo viên:
+ Biết định hướng cho trẻ tham gia vào các hoạt động để phát triển vốn từ
tiếng Việt có hiệu quả, tạo được mơi trường hoạt động ở trong lớp cũng như
ngồi lớp học tương đối phong phú.
+ Chọn hoạt động cho trẻ phát triển vốn từ phù hợp theolứa tuổi, đặc điểm
của trẻ vùng dân tộc thiểu số…. Luyện cho trẻ tích lũy vốn từ chính xác phù hợp
với từng hoạt động. Ln quan tâm đến việc sử dụng câu từ, cách phát âm của
trẻ, sửa sai kịp thời.
+ Nắm chắc phương pháp cho từng loại tiết và biết cách sử dụng linh hoạt
áp dụng trong giờ học. Ln tìm tịi, sáng tạo đồ dùng trực quan đẹp, sinh động,
hấp dẫn phù hợp với trẻ.
+ Lựa chọn vật liệu để tạo ra một số đồ dùng đồ chơi cho trẻ đẹp mắt, có
sáng tạo, có độ bền phù hợp với hoạt động dạy cho trẻ phát triển vốn từ.
Đối với phụ huynh học sinh:
+ Tin tưởng và gởi con em mình tới trường lớp
+ Ủng hộ tích cực các hoạt động của lớp khi được thơng báo
+ Phối kết hợp với nhà trường, giáo viên phụ trách lớp thực hiện tốt các cơng
tác phối kết hợp.
GV : Nguyễn Thị Tươi
Đơn vị: Mầm non Bình Minh
20
SKKN: Một số biện pháp phát triển vốn từ cho trẻ 56 tuổi người dân tộc thiểu số.Tại trường
MN Bình Minh, bn Tr A, xã Dray Sáp, huyện Krơng Ana, tỉnh Đăk Lăk
V. Hiệu quả sáng kiến kinh nghiệm
Sáng kiến kinh nghiệm đã áp dụng cho tất cả các lớp 56 tuổi. Tại trường
mầm non Bình Minh, bn tr A, xã Dray sap, huyện Krơng Ana, tỉnh Đăk Lăk.
Thể hiện qua việc đối chiếu với kết quả khảo sát của trẻ 56 tuổi vào cuối
tháng 3/2018 với kết quả kết khảo sát của trẻ 56 tuổi vào cuối tháng 3/2019
STT
Nội dung khảo
Đạt
Chưa đạt
sát
(cuối tháng
3/2018)
Đạt
Chưa
(cuối tháng (cuối tháng
3/2018)
3/2019)
đạt
(cuối
tháng
3/2019)
Số
Tỷ lệ
Số
Tỷ
Số
Tỷ
Số trẻ
Tỷ
trẻ
%
trẻ
lệ
trẻ
lệ
chưa
lệ
đạt
1
2
3
đạt
Khả năng sử 28/35
dụng các danh
từ, động từ, tính
từ, đại từ chính
xác
80
Khả năng sử 27/35
dụng các danh
từ, động từ, tính
từ, đại từ thành
câu hồn chỉnh
77,1
Khả năng 26/35
phát âm, diễn đạt
gắn với tình
huống giao tiếp.
74,3
7/35
%
20
đạt
%
31
93,
đạt
%
2
6,1
3
9,1
2
6,1
9
8/35
22,9
30
90,
9
9/35
25,7
31
93,
9
Nhìn qua bảng kết quả khảo sát của hai năm kề nhau, chúng ta thấy cùng
một thời điểm và cùng một lứa tuổi. Với việc sử dụng các biện pháp cũ, truyền
thống của năm 20172018 thì các nội dung khảo sát cuối năm tăng khơng đáng kể.
GV : Nguyễn Thị Tươi
Đơn vị: Mầm non Bình Minh
21
SKKN: Một số biện pháp phát triển vốn từ cho trẻ 56 tuổi người dân tộc thiểu số.Tại trường
MN Bình Minh, bn Tr A, xã Dray Sáp, huyện Krơng Ana, tỉnh Đăk Lăk
Nhưng với việc sử dụng các giải pháp mới chúng ta thấy các nội dung khảo sát tăng
hơn rõ rệt so với năm trước. Như vậy vốn từ của trẻ tăng, khả năng sử dụng các
danh từ, động từ, tính từ, đại từ chính xác, khả năng sử dụng các danh từ, động từ,
tính từ, đại từ thành câu hồn chỉnh tăng, khả năng phát âm, diễn đạt gắn với tình
huống giao tiếp dễ dàng hơn, trẻ tự tin, mạnh dạn..
+ Sử dụng các giải pháp cũ:
Vốn từ tiếng Việt của trẻ cịn thấp. Phát âm tiếng Việt chưa chuẩn. Sử
dụng danh từ, động từ, tính từ, đại từ cịn chưa chính xác,
Khả năng phát âm, diễn đạt gắn với tình huống giao tiếp cịn hạn chế, trẻ
nhút nhát chưa mạnh dạn, tự tin tham gia vào các hoạt động.
Khi trẻ tham gia vào các hoạt động phát triển vốn nhưng cơ chưa vận dụng
tích hợp triệt để các mơn học khác vào hoạt động và chưa đầu tư sưu tầm các trị
chơi phát triển vốn từ ngồi chương trình.
III. PHẦN KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ
1. Kết luận :
Bậc giáo dục mầm non là một bậc học đặc biệt quan trọng trong sự nghiệp
đào tạo con người mới, là cơ sở hình thành và phát triển con người. Chính vì vậy
là một giáo viên mầm non cần có phẩm chất đạo đức, lối sống, tư tưởng, lập
trường vững vàng . Ln bồi dưỡng trau dồi kiến thức, rèn luyện kỹ năng nhận
biết, phát âm chuẩn vốn từ cho trẻ ngay từ những ngày đầu đến trường lớp mầm
non, vì kỹ năng này đóng một vị trí rất quan trọng trong cuộc sống hàng ngày của
trẻ giúp trẻ có thêm nhiều vốn từ mới làm giàu cho kho tàng tiếng Việt. Giúp trẻ
người dân tộc thiểu số tự tin, mạnh dạn hơn khi giao tiếp gắn liền với tình
huống vì đây là ngơn ngữ thứ hai của trẻ.
Phát triển vốn từ tiếng Việt cho trẻ 56 tuổi người dân tộc qua tất cả các
hoạt động ở trường mầm non là sự tổng hợp tồn bộ nội dung rèn luyện phát
GV : Nguyễn Thị Tươi
Đơn vị: Mầm non Bình Minh
22
SKKN: Một số biện pháp phát triển vốn từ cho trẻ 56 tuổi người dân tộc thiểu số.Tại trường
MN Bình Minh, bn Tr A, xã Dray Sáp, huyện Krơng Ana, tỉnh Đăk Lăk
triển ngơn ngữ cho trẻ. Vốn từ được tích lũy nhiều, trẻ sẽ nói mạch lạc chứng tỏ
ngơn ngữ của trẻ đã đạt u cầu cao về mặt biểu hiện âm thanh, từ diễn đạt, câu
đúng ngữ pháp, cũng như sự mạnh dạn tự tin trong giao tiếp. Đề tài nghiên cứu
này sẽ làm cơ sở vững chắc cho việc học tập của trẻ những năm tiếp theo .
Việc phát triển vốn từ tiếng Việt cũng như việc rèn luyện kỹ năng cho trẻ
sử dụng danh từ, động từ, tính từ phối hợp vào trong từng hồn cảnh giao tiếp.
Giúp trẻ nói mạch lạc, đúng cấu trúc ngữ pháp tiếng Việt hiện nay là một vấn đề
rất quan trọng, nhất là đối với trẻ ở vùng dân tộc thiểu số khó khăn như trường
mầm non Bình Minh hiện nay. Nên mỗi giáo viên khơng chỉ rèn cho trẻ tốt qua các
tiết học mà phải rèn cho trẻ ở mọi lúc mọi nơi, trao đổi với phụ huynh học sinh
về tình hình của trẻ ở trường thường xun. Bên cạnh đó phải rèn luyện bản thân
để có trình độ chun mơn dạy tốt , mang tri thức thắp sáng thế hệ mầm non,
phấn đấu tất cả vì : trẻ thơ thân u .
Qua đó thấy được vai trị và tầm quan trong của người giáo viên mầm non
trong việc chăm sóc và giáo dục trẻ. Giáo viên cần dựa vào vốn kinh nghiệm của
trẻ, khai thác khả năng hoạt động của trẻ, tạo mọi cơ hội cho trẻ tự tìm tịi khám
phá, trải nghiêm …. vào cuộc sống. Tơn trọng nhu cầu cá nhân của trẻ, tao cơ hội
để trẻ phát triển, thích ứng, hịa nhập với cuộc sống xung quanh. Gây hứng thú,
kích thích động cơ bên trong của trẻ để lơi cuốn trẻ vào các hoạt động, thường
xun tạo tình huống có vấn đề để trẻ giải quyết đặc biệt là hoạt động nhận
thức. khuyến khích trẻ tự hoạt động và tự trải nghiệm, tự hồn thiện trên cơ sở
tơn trọng sự sáng tạo và đặc điểm cá nhân của trẻ. Khơng gị ép, áp đặt làm trẻ
thụ động.
Giáo viên xác định chủ đề, lên kế hoạch hoạt động, tổ chức hoạt động,
lồng ghép các chương trình, các biện pháp nhằm phát huy tính tích cực chủ động,
sáng tạo của trẻ. Kích thích trẻ hoạt động cá nhân, tích cực chủ động nêu câu hỏi
và trả lời câu hỏi của cơ cũng như của bạn, bổ sung ý kiến của bạn, tự tìm tịi,
GV : Nguyễn Thị Tươi
Đơn vị: Mầm non Bình Minh
23
SKKN: Một số biện pháp phát triển vốn từ cho trẻ 56 tuổi người dân tộc thiểu số.Tại trường
MN Bình Minh, bn Tr A, xã Dray Sáp, huyện Krơng Ana, tỉnh Đăk Lăk
khám phá phát hiện những vấn đề mới, khuyến khích sự sáng tạo và thực hiện
nhiệm vụ tới cùng. Tổ chức trẻ tham gia bàn bạc trong nhóm để giải quyết vấn
đề được giao. Khuyến khích trẻ tự đánh giá kết quả hoạt động … Bên cạnh đó
phải đảm bảo các ngun tắc và xây dưng các biện pháp phù hợi với khả năng
của trẻ.
2. Kiến nghị :
Theo tơi việc phát triển vốn từ cho trẻ 56 tuổi người dân tộc thiểu số hiện
nay cịn gặp rất nhiều hạn chế về mọi mặt. Do vậy bản thân tơi có một số kiến
nghị như sau:
Các cấp các ngành cần quan tâm hơn nữa đến bậc học mầm non vì đây là
cấp học đầu tiên có vai trị quan trọng đến việc học tập, tiếp thu kiến thức sau
này của trẻ đặc biệt là hình thành nhân cách cho trẻ.
Tạo điều kiện trang bị cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học thiết yếu như :
máy tính, máy chiếu dạy trẻ cho giáo viên thực hiện tốt phương pháp đổi mới
trong cơng tác giảng dạy, gây sự hứng thú của trẻ, hiệu quả học tập của trẻ đạt
chất lượng cao và vốn từ tiếng Việt của trẻ ngày càng tích lũy được nhiều hơn.
Giúp trẻ giao tiếp bằng tiếng Việt tự tin mạnh dạn hơn trong mọi tình huống.
Quan tâm hơn nữa tới đội ngũ cán bộ cơng nhân viên của ngành đặc biệt là các
chế độ cho cơng nhân viên.
Hàng năm cấp phát sách vở miễn phí, đồ dùng đồ chơi để tạo điều kiện
cho trẻ được học tập, vui chơi phát triển vốn từ ngày càng tốt hơn…
Với phụ huynh học sinh cần quan tâm hơn nữa đối với việc học tập của
con em mình, thường xun trao đổi với giáo viên chủ nhiệm để nắm rõ tình hình
học tập của con em mình để từ đó có biện pháp giáo dục phù hợp. Tránh tình
trạng “Trống đánh xi, kèn thổi ngược”.
GV : Nguyễn Thị Tươi
Đơn vị: Mầm non Bình Minh
24
SKKN: Một số biện pháp phát triển vốn từ cho trẻ 56 tuổi người dân tộc thiểu số.Tại trường
MN Bình Minh, bn Tr A, xã Dray Sáp, huyện Krơng Ana, tỉnh Đăk Lăk
Tham gia đầy đủ các cuộc họp, trao đổi kinh nghiệm do nhà trường mở.
Cùng với trẻ thực hành ở nhà những điều trẻ học được ở trường
Trên đây là một số biện pháp hữu ích nhằm giúp “Phát triển vốn từ cho trẻ
56 tuổi người dân tộc thiểu số. Tơi rất mong được sự ủng hộ của các đồng
nghiệp và của các cấp lãnh đạo.
Đray sáp, ngày 3 tháng 03 năm 2019
Người viết
Nguyễn Thị Tươi
NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG SÁNG KIẾN
GV : Nguyễn Thị Tươi
Đơn vị: Mầm non Bình Minh
25
