Một số giải pháp nhằm duy trì và cải thiện tính chuyên nghiệp trong KTĐL ở Việt Nam

Một số giải pháp nhằm duy trì và cải thiện tính chuyên nghiệp trong KTĐL ở
Việt Nam
3.1. Sự cần thiết phải đảm bảo tính chuyên nghiệp của KTĐL ở Việt Nam
Thứ nhất, Đảm bảo vai trò và vị trí của KTĐL trong nền kinh tế quốc
dân
Trong nền kinh tế thị trường, ngoài các nhà quản lý đơn vị và Nhà nước, số
liệu kế toán ở các đơn vị còn thu hút sự chú ý của bên thứ ba như các ngân hàng, tổ
chức tín dụng, các nhà đầu tư, người bán… Thông tin kinh tế tài chính của doanh
nghiệp là cơ sở để các bên thứ ba xem xét đưa ra các quyết định trong mối quan hệ
với doanh nghiệp. Tuy nhiên ý nghĩa, vai trò của các thông tin kế toán chỉ có thể
thực hiện được nếu các thông tin này có chất lượng và đáng tin cậy. Trên thực tế
các thông tin tren BCTC thường có rủi ro sai lệch lớn. Khi xã hội ngày càng phức
tạp, khả năng thông tin kém tin cậy được cung cấp cho các nhà ra quyết định càng
tăng lên. Các nguyên nhân rủi ro thông tin có thể bao gồm:
Một là, Sự cách trở của thông tin: Người ra quyết định khó có khả năng hiểu
biết cụ thể, tường tận về đối tác mà họ có quan hệ. Thông tin sử dụng là do người
khác cung cấp và khả năng bị chủ ý hoặc không chủ ý xuyên tạc, bóp méo sẽ tăng
lên.
Hai là, Thành kiến và động cơ của người cung cấp thông tin: Nếu lợi ích của
người cung cấp thông tin trái ngược với lợi ích của người sử dụng thông tin thì
thông tin có thể được biến tướng theo lợi ích của người cung cấp thông tin.
Ba là, Dữ kiện quá nhiều: Khi quy mô hoạt động càng lớn thì càng có nhiều
giao dịch và quy mô của thông tin sẽ ngày càng to lớn. Nhiều thông tin sai lệch có
thể được ẩn giấu trong một khối lượng lớn các thông tin khác.
Bốn là, Tính phức tạp của các thông tin kinh tế: Xã hội ngày càng phát triển,
tính chất hoạt động ngày càng phức tạp thì rủi ro tiềm tàng sai lệch các thông tin là
ngày càng tăng.
Luật pháp yêu cầu và để yên lòng cho người sử dụng thì các BCTC phải
được kiểm toán và chỉ có những thông tin kinh tế đã được kiểm toán mới là căn cứ
tin cậy cho việc đề ra các quyết định hiệu quả và hợp lý. Việc các quy định mang
tính pháp lý bắt buộc các thông tin tài chính trước khi công bố phải được kiểm

toán, điều này thể hiện rõ nét vai trò của kiểm toán trong quá trình đổi mới nền
kinh tế. KTĐL không thể thiếu được của hoạt động kinh tế trong nền kinh tế thị
trường có sự quản lý của Nhà nước. Kiểm toán làm tăng mức độ tin cậy đối với các
thông tin tài chính, góp phần lành mạnh hoá các quan hệ kinh tế. Dựa vào kết quả
kiểm toán, những người sử dụng BCTC được kiểm toán có được các thông tin
khách quan, chính xác theo đó có thể đánh giá một cách đúng đắn tình hình tài
chính cũng như kết quả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp làm cơ sở cho các
quyết định kinh tế của mình. Chính vì thế mà lợi ích của KTĐL rõ ràng lớn hơn rất
nhiều so với chi phí bỏ ra trong quá trình kiểm toán và đó cũng là phần lợi ích kinh
tế chung của xã hội.
Ngoài ra, KTĐL còn góp phần hướng dẫn nghiệp vụ và củng cố nề nếp hoạt
động tài chính kế toán. Mọi hoạt động, đặc biệt là hoạt động tài chính đều bao gồn
những mối qua hệ đa dạng, luôn luôn biến đổi và được cấu thành bởi hàng loạt
nghiệp vụ cụ thể. Để hướng các nghiệp vụ này vào mục tiêu giải quyết tốt các quan
hệ trên không chỉ cần có định hướng đúng và thực hiện tốt mà cần thường xuyên
soát xem việc thực hiện để hướng các nghiệp vụ vào quỹ đạo mong muốn. Hơn
nữa chính định hướng và tổ chức thực hiện tốt trên cơ sở những bài học thực tiễn
soát xét và luôn uốn nắn thường xuyên những lệch lạc trong quá trình thực hiện.
Nước ta đang trong quá trình chuyển đổi cơ chế kinh tế trong đó các quan hệ tài
chính chế độ kế toán thay đổi nhiều lần. Trong khi đó công tác kiểm tra kiểm soát
chưa chuyển hướng kịp thời, dẫn tới tình trạng vi phạm các nguyên tắc chế độ tài
chính kế toán. Đã có ý kiến cho rằng chưa thể cải cách công tác kiểm tra trong khi
chưa triển khai toàn diện và rộng khắp công tác kế toán. Tuy nhiên kinh nghiệm
thực tế đã chỉ rõ chỉ có triển khai tốt công tác kiểm toán mới có thể nhanh chóng
đưa tài chính kế toán đi vào nề nếp.
Một vai trò nữa là kiểm toán góp phần nâng cao hiệu quả và năng lực quản
lý, thông qua quá trình kiểm toán, KTV đưa ra những kiến nghị giúp doanh nghiệp
hoàn thiện hệ thống kiểm soát, nâng cao hiệu quả trong công tác quản lý tài chính
nói riêng cũng như hoạt động kinh doanh nói chung. Những nhận xét của KTV sẽ
giúp cho các chủ doanh nghiệp kịp thời phát hiện những sai sót, lãng phí hoặc vi

phạm pháp luật do cố ý hay vô ý để xử lý kịp thời hay ngăn ngừa các tổn thất. Điều
đó giúp doanh nghiệp hạn chế được những rủi ro hay phát hiện ra thế mạnh những
tiềm năng tài chính nội tại có trong doanh nghiệp.
Thứ hai, Môi trường kinh doanh ảnh hưởng đến hoạt động KTĐL
Một đặc thù của ngành kiểm toán Việt Nam là môi trường kinh doanh phụ
thuộc rất nhiều vào các mối quan hệ nên người hành nghề KTĐL chưa thể độc lập.
Nhiều doanh nghiệp vẫn còn quan điểm “trốn được cái gì là trốn”. KTV hay kế
toán trong doanh nghiệp dù biết làm sai nhưng nhiều khi không thể một mình
chống lại chủ. Khi làm việc, vẫn còn tình trạng KTV nể nang, vì bạn học, vì đồng
hương, người quen giới thiệu... Thậm chí, đã có những trường hợp KTV làm hộ
BCTC của doanh nghiệp rồi sau đó lại kiểm toán chính báo cáo đó, cho nhau mượn
thẻ hành nghề… Một vấn đề nữa là hối lộ trong khu vựa tư. Mục tiêu phấn đấu cho
môi trường kinh doanh ở nước ta là “Văn hoá không hối lộ”. Trong Chuẩn mực
đạo đức nghề nghiệp kế toán, kiểm toán Việt Nam đã có riêng một phần về Hối lộ,
điều 327 thừa nhận rằng “Việc nhận được các đề nghị ưu đãi có thể tạo ra các nguy
cơ đối với sự tuân thủ các nguyên tắc cơ bản của chuẩn mực đạo đức …”, điều 328
cho rằng “Mức độ nghiêm trọng của những nguy cơ này sẽ phụ thuộc vào bản chất,
giá trị và dự tính tiềm ẩn đằng sau sự mời chào đó …”. Thực tế hiện nay ở Việt
Nam, trong công việc hàng ngày, KTV luôn phải đối mặt với “thói quen” quà biếu,
phong bì của các đơn vị “bị” kiểm toán và khiến nhiều KTV phải lưỡng lự. Điều
này làm cho KTV bị chi phối, tác động làm ảnh hưởng đến sự trung thực, khách
quan và độc lập nghề nghiệp của mình trong quá trình kiểm toán.
Thứ ba, Nâng cao uy tín, hình ảnh của các CTKT
Kiểm toán là một trong những ngành nghề đòi hỏi nhiều niềm tin của người
tiêu dùng, danh tiếng hãng và được kiểm soát bởi các quy định rất chặt chẽ về chất
lượng dịch vụ. Một câu hỏi được đặt ra là tại sao cùng cung cấp một loại hình dịch
vụ kiểm toán và tư vấn tài chính giống nhau cho cùng một khách hàng, chưa xét
đến chất lượng kiểm toán (vì chất lượng kiểm toán chỉ xác định được chính xác sau
khi cuộc kiểm toán kết thúc) nhưng phí kiểm toán mà các công ty đưa ra lại khác
nhau, thậm chí là chênh lệch rất lớn mà vẫn được khách hàng chấp thuận? Câu trả

lời nằm chính ở uy tín, hình ảnh công ty. Một công ty, muốn phát triển bền vững,
phải tạo được uy tín, thương hiệu cho riêng mình, đó thực sự là mong muốn, mục
đích lâu dài của ban lãnh đạo, cán bộ công nhân viên trong bất kỳ công ty nào. Tuy
nhiên, làm thế nào để xây dựng, khẳng định được thương hiệu kiểm toán? Chắc
chắn với gần hai thập kỷ hoạt động và phát triển của ngành KTĐL ở Việt Nam đây
là vấn đề được nhiều lãnh đạo CTKT trăn trở và đi tìm lời giải.
Cho tới thời điểm này, trên thế giới có hàng trăm ngàn CTKT đăng ký hoạt
động và được công nhận, thế nhưng, trong số các công ty lớn nhỏ trên toàn cầu chỉ
có 4 công ty - thường được gọi là "Big Four" - là những "đại gia" hàng đầu trong
lĩnh vực kiểm toán và tư vấn (Pricewaterhouse Coopers, Deloitte & Touche,
KPMG, Ernst & Young). Vậy điều gì khiến 4 đại gia này trở nên nổi tiếng và khác
biệt với tất cả các CTKT khác trên thế giới? Câu trả lời đó là tính chuyên nghiệp
của các KTV và CTKT đã được người ta quan tâm đúng mực, bao gồm các tiêu
chuẩn về đội ngũ KTV hành nghề, các cơ chế kiểm soát chất lượng… Hiện nay,
Việt Nam đang có trên 150 CTKT hoạt động tạo nên môi trường cạnh tranh ngày
càng sôi động. Do vậy muốn có được vị thế của mình trong ngành KTĐL, các
CTKT cần phải khẳng định sự khác biệt về chất lượng dịch vụ thông qua nguồn
nhân lực và các cơ chế kiểm soát chất lượng của mình. Xây dựng thương hiệu đã
khó, giữ được nó còn khó hơn. Vì thế các CTKT cần không ngừng nâng cao chất
lượng, đáp ứng nhu cẩu của khách hàng, bảo vệ uy tín, phát triển một cách bền
vững, khẳng định được vị thế trên thị trường và góp phần quan trọng cho sự phát
triển của nền kiểm toán Việt Nam.
3.2 Một số giải pháp nhằm duy trì và cải thiện tính chuyên nghiệp trong KTĐL ở
Việt Nam
Để duy trì và cải thiện tính chuyên nghiệp của KTV và các CTKT độc lập ở
Việt Nam, chúng em kiến nghị một số giải pháp như sau:
Thứ nhất, Về phía các CTKT
Một là, Không ngừng nâng cao trình độ và năng lực hành nghề của KTV,
thông qua các chính sách về tuyển dụng, huấn luyện, đào tạo, khen thưởng, xử
phạt. Xây dựng và áp dụng các tiêu chuẩn cho từng cấp bậc, chức danh và tạo cơ

hội thăng tiến nghề nghiệp cho các nhân viên là cách thức hiệu quả để tăng động
lực khuyến khích các KTV không ngừng nâng cao khả năng chuyên môn. Hơn
nữa, để góp phần nâng cao năng lực và kỹ năng cho các nhân viên, các CTKT cần
tiến hành đánh kết quả công tác và định kỳ thông báo cho họ triển vọng và cơ hội
thăng tiến của từng cá nhân.