Tổng hợp các giải pháp đã thực hiện xây dựng các dự án kè bờ sông và kênh nội thành (1995-2018)

Quy hoạch và phát triển kè bờ sơng Sài Gịn và sơng, kênh nội thành và các giải pháp
để hồn thành cơ bản kè sơng Sài Gịn, sơng và kênh nội thành vào năm 2025

TỔNG HỢP CÁC GIẢI PHÁP ĐÃ THỰC HIỆN
XÂY DỰNG CÁC DỰ ÁN KÈ BỜ SÔNG VÀ
KÊNH NỘI THÀNH (1995 - 2018)
Sở Xây dựng TP.HCM

162


Quy hoạch và phát triển kè bờ sơng Sài Gịn và sơng, kênh nội thành và các giải pháp
để hồn thành cơ bản kè sơng Sài Gịn, sơng và kênh nội thành vào năm 2025

1. Về tổng hợp các giải pháp đã thực hiện xây dựng các dự án kè bờ sông và kênh nội thành
(1995 - 2018); đánh giá giải pháp đã thực hiện:
Khu vực nội thành thành phố Hồ Chí Minh có 5 tuyến kênh rạch chính với tổng chiều dài
khoảng 76 km đảm nhận chức năng tiêu thoát nước cho khu vực nội thành, bao gồm:
- Hệ thống kênh Nhiêu Lộc – Thị Nghè;
- Hệ thống kênh Tân Hố – Lị Gốm;
- Hệ thống kênh kênh Đơi – kênh Tẻ;
- Hệ thống kênh Tàu Hủ– Bến Nghé;
- Hệ thống kênh Tham Lương – Bến Cát – Vàm Thuật;
1.1. Trong giai đoạn từ năm 1995 - 2018, Thành phố đã triển khai thực hiện được các dự án kè
bờ kênh nội thành như sau:
- Dự án Vệ sinh môi trường Thành phố - Giai đoạn 1 (kè bờ kênh Nhiêu Lộc - Thị Nghè):
Kênh Nhiêu Lộc - Thị nghè dài khoảng 10km, lưu vực thoát nước đảm nhận là 3.324ha. Năm
1992, trước khi thực hiện dự án, khoảng 900.000 người dân sống trên địa bàn này, chiếm 25% dân số
thành phố. Khi thủy triều lên, nước sông Sài Gòn chỉ vào được khoảng 2,5km dưới hạ lưu làm phần
lớn kênh trên thượng lưu thường xuyên có rác, mùi hôi. Gần 70% dân cư ở trên và ven kênh là vãng
lai, khơng có hộ khẩu, thiếu nhà vệ sinh và nước sạch.

- Dự án được chia ra làm 02 giai đoạn:
+ Từ năm 1993-1998: giải phóng mặt bằng, nạo vét kênh và chỉnh trang đô thị dọc kênh;
+ Từ năm 2002-2012: xây dựng hệ thống thu gom nước thải, kè bờ, làm đường, trồng cây
xanh hai bên bờ.
Sau khi được Hội đồng nhân dân khóa 5 Thành phố thơng qua, đại cơng trình cải tạo Nhiêu Lộc
- Thị Nghè được chuẩn bị thực hiện. Các Quận 1, 3, Phú Nhuận, Bình Thạnh, Tân Bình, Quận 10 và
Gị Vấp được giao thực hiện công tác di dời, tái định cư người dân ở trên và hai bên kênh. Dự án có
Tổng mức đầu tư: 317 triệu USD tương đương 5.660 tỉ VNĐ (1USD = 17.867 VNĐ). Trong đó, vốn
ODA là: 294 triệu USD tương đương 5.252 tỷ VNĐ; vốn đối ứng là: 23 triệu USD tương đương 408 tỷ
VNĐ, quy mơ chính thực hiện như sau:
STT

Hạng mục cơng việc

Thực hiện

1

Tuyến cống bao (sử dụng phương pháp
kích ống) và thiết bị xả tràn (CSO)

9.051 m (cống D 2,5m và cống D 3m), 36
Shaft, 59 CSO

2

Mở rộng và thay thế cống cấp 2, cấp 3 và XD: 58.145 m,
Sửa chữa, cải tạo cống hiện hữu bằng
Sửa chữa: 5.171m
phương pháp CCTV trên Lưu vực NL-TN

3

Trạm bơm có lược rác và các thiết bị phụ
trợ

Công suất: 64,000m3/giờ
Nạo vét kênh
Tường cừ

4

Cải tạo tuyến kênh NLTN

Lan can
Cây xanh
Chiếu sáng

163


Quy hoạch và phát triển kè bờ sơng Sài Gịn và sơng, kênh nội thành và các giải pháp
để hồn thành cơ bản kè sơng Sài Gịn, sơng và kênh nội thành vào năm 2025

Riêng đối với kênh Nhiêu Lộc - Thị Nghè, đoạn thượng lưu kênh ở quận Tân Bình (Út Tịch, Lê
Bình) được đặt cống hộp để làm đường. Đoạn hạ lưu kênh dài 8,6km được nạo vét, khơi thông, kè bờ
kiên cố và làm đường, trồng cây xanh hai bên bờ.
- Dự án Cải thiện môi trường nước - Giai đoạn 1 (kè bờ kênh Tàu Hủ- Bến Nghé):
Kênh Tàu Hủ - Bến Nghé là một trong năm lưu vực kênh, rạch lớn của thành phố Hồ
Chí Minh. Kênh dài khoảng 9,3km bắt đầu từ sông Sài Gòn đến kênh Lò Gốm chảy qua quận 1, 4,

5, 6, và 8. Dự án Cải thiện môi trường nước - Giai đoạn 1 được khởi công năm 2001, do Ban
Quản lý dự án đại lộ Đông - Tây và Môi trường nước Thành phố làm chủ đầu tư. Tổng mức đầu
tư toàn dự án trên 4.000 tỉ đồng, trong đó Cơ quan Hợp tác quốc tế Nhật Bản (JICA) tài trợ hơn
3.000 tỉ đồng, vốn đối ứng ngân sách gần 1.000 tỉ đồng. Các hạng mục trong gói thầu cải tạo kênh
như sau:
+ Nạo vét kênh Tàu Hủvà Bến Nghé với chiều dài khoảng 7,3km.
+ San lấp một số đoạn kênh Bến Nghé và hạ lưu kênh Tàu Hũ.
+ Xây dựng khỏang 6,3km kè đá xây dọc theo bờ Nam của kênh Tàu Hủvà Bến Nghé.
+ Xây dựng khoảng 6,3km đường quản lý liền kề bờ kè được cải tạo.
+ Xây dựng cảnh quan dọc theo bờ Nam của kênh Tàu Hủvà Bến Nghé với chiều dài
khoảng 6,3km.
- Dự án Thành phần số 4 “Cải tạo kênh và đường dọc kênh Tân Hóa - Lị Gốm” (kè bờ kênh
Tân Hóa - Lị Gốm):
Kênh Tân Hóa - Lị Gốm là một trong năm lưu vực kênh, rạch lớn của thành phố Hồ Chí
Minh. Với diện tích lưu vực khoảng 19km2, kênh dài khoảng 6,8km bắt đầu từ khu Bàu Cát Quận Tân Bình đến kênh Lị Gốm chảy qua Quận 6, 11, Tân Bình, Tân Phú.
Ngân hàng Thế giới đã khởi xướng chương trình nâng cấp đơ thị quốc gia là giảm nghèo đô
thị thông qua nâng cấp cơ sở hạ tầng theo phương pháp có sự tham gia của cộng đồng hưởng lợi.
Tại Thành phố, Ban Quản lý đầu tư xây dựng cơng trình Nâng cấp đơ thị Thành phố được thành
lập nhằm triển khai nhiệm vụ quan trọng: Cải thiện các cơng trình dân sinh và hạ tầng xã hội trên
địa bàn các quận thông qua nguồn vốn vay ưu đãi của Ngân hàng Thế giới. Trong đó có dự án
Thành phần số 4 “Cải tạo kênh và đường dọc kênh Tân Hóa - Lị Gốm”, thực hiện kè bờ kênh Tân
Hóa - Lị Gốm. Các hạng mục cải tạo kênh như sau:
+ Lý trình từ Km 0+000 đến Km 4+353,79: xây dựng kênh hở kè đá mái dốc, tường chắn bê
tơng cốt thép.
+ Lý trình từ Km 4+353,79 đến Km 6+854,36: cống hộp bê tông cốt thép với các kích
thước: 2(2x2,5)m, 2(3x2,5)m, 4(2x2,5) m, 4(2,5x 3,0)m.
1.2. Đánh giá giải pháp đã thực hiện:
Với các lợi ích như chống xói lở, bảo vệ bờ, tạo điều kiện phát triển hạ tầng kỹ thuật, cải tạo
môi trường nước, chỉnh trang đô thị... việc thực hiện giải pháp xây dựng kè bờ như các dự án nêu
trên đã tác động tích cực đến cuộc sống của người dân và bộ mặt đô thị của Thành phố.

Nếu đánh giá về những đổi thay của Thành phố trong hơn 40 năm qua, khơng thể khơng
nhắc đến những dịng kênh. Từ hàng trăm năm nay, bên những dòng kênh đã xuất hiện những khu
nhà tạm bợ nhơ ra giữa dịng, được chống đỡ bằng những cọc gỗ, nơi trú ngụ của hàng chục nghìn
người dân. Những bất cập trong hệ thống thốt nước, ý thức bảo vệ môi trường kém của nhiều
người trong nhiều năm đã làm cho nhiều kênh rạch bị ô nhiễm nặng nề, nước bị nhuộm đen, lềnh
bềnh rác, tôm cá bị tận diệt vì ơ nhiễm...
Với hệ thống kênh rạch đa dạng, trong đó có 5 kênh rạch nội thị góp phần tạo nên tiềm
năng và nội lực phát triển của Thành phố cũng như những đặc thù về cảnh quan, văn hóa đơ thị,

164


Quy hoạch và phát triển kè bờ sơng Sài Gịn và sơng, kênh nội thành và các giải pháp
để hồn thành cơ bản kè sơng Sài Gịn, sơng và kênh nội thành vào năm 2025

việc đầu tư và cải tạo các dự án kênh Nhiêu Lộc – Thị Nghè, Tân Hóa – Lị Gốm, Tàu Hủ- Bến
Nghé có ý nghĩa vơ cùng quan trọng đối với Thành phố, góp phần cải tạo, chỉnh trang môi trường
đô thị.
Một ý nghĩa lớn lao hơn nữa, đó là cả 3 cơng trình đã làm thay đổi cuộc sống của hàng ngàn hộ
dân từng sinh sống dọc những con kênh này và mang lại cuộc sống mới cho bao hộ dân sống ở hai
bên tuyến kênh như ngày nay, đồng thời cũng giúp kết nối mạng lưới giao thơng, góp phần mang lại
diện mạo đô thị mới. Đây là một trong những dấu son trong quá trình phát triển hơn 40 năm của thành
phố, mang lại niềm vui, niềm tự hào cho người dân thành phố mang tên Bác.
2. Xây dựng tiêu chí phân loại dự án để kêu gọi đầu tư thực hiện dự án và phân công nhiệm vụ
các cơ quan quản lý nhà nước để triển khai và giám sát thực hiện dự án đối với từng nguồn lực
(Nhà nước/doanh nghiệp/người dân):
Theo phân công của Ủy ban nhân dân Thành phố, Sở Kế hoạch và Đầu tư là cơ quan đầu mối
về kêu gọi đầu tư thực hiện dự án. Do đó, đề nghị Sở Kế hoạch và Đầu tư thực hiện việc Xây dựng
tiêu chí phân loại dự án để kêu gọi đầu tư thực hiện dự án và phân công nhiệm vụ các cơ quan quản lý
nhà nước để triển khai và giám sát thực hiện dự án đối với từng nguồn lực (Nhà nước/doanh

nghiệp/người dân).
Trên đây là nội dung Sở Xây dựng chuyển Sở Quy hoạch - Kiến trúc tổng hợp, giải quyết theo
thẩm quyền./.

165