Bài 14. Chương trình địa phương (phần Văn)

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (156.61 KB, 6 trang )

(1)<div class='page_container' data-page=1>

PHÒNG GD - ĐT BINH SƠN KẾ HOẠCH BÀI DẠY
TRƯỜNG THCS BÌNH TÂN Ngày 10 tháng 11 năm 2018
 Môn: Ngữ văn 8 - tiết 52

Tên bài dạy: CHƯƠNG TRÌNH ĐỊA PHƯƠNG PHẦN VĂN
 Họ và tên giáo viên soạn: Phạm Văn Hoanh

I. MỤC TIÊU:

1. Kiến thức, kỹ năng, thái độ:

- HS hiểu một số tác gỉa, tác phẩm ở địa phương

- Qua việc chọn lọc, chép các bài thơ hoặc bài văn về địa phơng vừa củng cố tình cảm quê
hơng, vừa bớc đầu rèn luyện năng lực thẩm bình và tuyển chọn văn thơ.

- Bớc đầu có ý thức quan tâm đến truyền thống văn học của địa phơng
2. Định hướng phỏt triển năng lực:

Giúp HS phat triển một số năng lực

- Năng lực làm chủ và phát triển bản thân: Năng lực tự học , năng lực giải quyết vấn đề, năng
lực sáng tạo

- Năng lực xã hội: Năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác
- Năng lực công cụ: Năng lực sử dụng ngôn ngữ.
3. Phương pháp kỹ thuật dạy học:

- Vấn đáp, thuyết trình, nêu và giải quyết vấn đề
- Trình bày một phút, chia nhóm

II. CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH

1. Giáo viên: SGV, sgk, kế hoạch bài dạy, ảnh chân dung các nhà văn nhà thơ của Quảng
Ngãi

2. Học sinh: Đọc, soạn, sgk, vở ghi.
III. CHUỖI CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC

1. Hoạt động khởi động: (5 phút)

2. Hoạt động hỡnh thành kiến thức 
Hot ng ca

giáo viên - học sinh

Nội dung 
- HS lên trình bày các tác

gi - tỏc phm địa phơng
(3 HS), các HS khỏc b
sung.

+ Phát hiện những chi tiết
thiếu chính xác trong cách
trình bày hoặc sắp xếp cha
hợp lý GV chốt lại ghi
bảng.

I. Lập bảng danh sách tác giả - tác phẩm
1- Nh th Thanh Thảo:

Nhà thơ Thanh Thảo tên khai sinh là Hồ Thành Cơng, sinh năm
1946 trong một gia đình có truyền thống cách mạng ở xã Đức
Tân, huyện Mộ Đức, tỉnh Quảng Ngãi. Sau khi tốt nghiệp Khoa
Ngữ văn Trường đại học Tổng hợp Hà Nội, ông đã vào chiến
trường miền Nam làm báo và sáng tác văn học.

Thanh Thảo là cây bút đa năng, viết nhiều thể loại, nhưng sở
trường vẫn là thơ, đặc biệt thành công với một số trường ca viết
sau chiến tranh. Ông là nhà thơ hàng đầu thế hệ chống Mỹ mà
cho đến nay, những thập niên đầu thế kỷ XXI, vẫn sáng tác rất
sung sức với phong cách hiện đại và xuất hiện thường xuyên
trong đời sống văn học, báo chí.

Nhà thơ Thanh Thảo từng là Chủ tịch Hội Văn học nghệ thuật
tỉnh Quảng Ngãi, Chủ tịch Hội đồng thơ Hội Nhà văn Việt Nam
khố IX (2015-2017). Hiện nay ơng vẫn sống và sáng tác tại quê
hương Quảng Ngãi.

</div>
(2)<div class='page_container' data-page=2>

- Những người đi tới biển (trường ca - 1977)
- Dấu chân qua trảng cỏ (thơ - 1978)

- Khối vuông rubic (thơ - 1985)
- Từ một đến một trăm (thơ - 1988)

- Những ngọn sóng mặt trời (trường ca - 1994)
- Trường ca chân đất (2012)

- Dạ, tôi là Sáu Dân (trường ca 2016)

- Đám mây hình người thợ săn và con chó (trường ca 2016)
…

Giải thưởng văn học:

- Giải thưởng Hội Nhà văn Việt Nam năm 1979 với tập thơ Dấu
chân qua trảng cỏ.

- Giải thưởng của Ban văn học Quốc phòng An ninh, Hội Nhà
văn Việt Nam năm 1995 với tập trường ca Những ngọn sóng mặt
trời.

- Giải thưởng Nhà nước về Văn học nghệ thuật.

- Giải thưởng của Uỷ ban toàn quốc Liên hiệp các Hội VHNT
Việt Nam, Giải thưởng Hội Nhà văn Việt Nam và Giải thưởng
Văn học ASEAN năm 2012

3. Nhà thơ Nguyễn Ngọc Hưng

Nguyễn Ngọc Hưng (1960-) sinh tại xã Hành Thịnh, huyện Nghĩa
Hành, tỉnh Quảng Ngãi, cha anh là một kép trong gánh hát bội.
Trên đường lưu diễn, cha anh đã gặp mẹ anh tại vùng trồng dâu
nuôi tằm nổi tiếng bên bờ sông Vệ thuộc xã Hành Thịnh, huyện
Nghĩa Hành, và sinh ra anh. Vì đã có bà vợ cả và những người
con ở xã Phổ Thuận, huyện Đức Phổ, nên người cha ấy đã bỏ mẹ
anh một mình tần tảo ni anh.

Năm 1979, anh thi đỗ vào Trường Đại học Sư phạm Quy Nhơn,
khoa Ngữ văn. Năm 1983, anh tốt nghiệp thủ khoa, được Ban

giám hiệu trường PTTH Nghĩa Hành, Quảng Ngãi nhận vào và
phân cơng làm chủ nhiệm lớp 11C, thì căn bệnh bất ngờ xảy ra
khiến anh phải bỏ việc. Khi mẹ mất, nhóm bạn thân thiết của anh
đành đưa anh về ở chung với gia đình vợ chồng người bạn học
cùng quê,

4. Nhà thơ Hồ Nghĩa Phương

Họ tên thật: Hồ Văn Minh. Q qn: Sơng vệ, Tư Nghĩa, Quảng
Ngãi.

Ngun là Phó chủ nhiệm CLB Thơ Trà Giang, nguyên Phó Chủ
tịch Hội viên Hội VHNT Quảng Ngãi

Tác phẩm đã xuất bản: Nhật ký thời gian (2008), Dấu chân (2010
5. Nhà văn Phạm Văn Hoanh

Bút danh: Bá Hoành, Phạm Văn Khanh

</div>
(3)<div class='page_container' data-page=3>

- HS đọc bài thơ, bài văn
viết về địa phơng mà em
yêu thích?

- Nêu giá trị ND và NT
của bài thơ vừa đọc?
+ Các HS khác tham gia
thảo luận

 GV bæ sung.

Giải thưởng:

- Cuộc thi viết về “Gia đình văn hóa tiêu biểu xuất sắc” do
cục Văn hóa - Thơng tin cơ sở (Bộ Văn hóa - Thể thao và Du
lịch) tổ chức năm 2007.

- Cuộc thi “Vẽ tranh, sáng tác tiểu phẩm vui chào mừng gói
cước “Cha và con” do Viettel Telecom và Báo Thiếu niên tiền
phong tổ chức năm 2009.

- “Sáng tác về Nhà máy lọc dầu Dung Quất” của Hội VHNT
Quảng Ngãi năm 2011

- Cuộc thi viết với chủ đề “Xây dựng trường học thân thiện
và những tình huống ứng xử” do Báo Giáo dục và Thời đại tổ
chức năm 2012.

- “Sáng tác về Nhà máy lọc dầu Dung Quất” của Hội VHNT
Quảng Ngãi năm 2012

Đã xuất bản:
* In chung:

“Nóc có vững nhà mới bền” Truyện ký NXB Văn hóa
-Dân tộc 2007

- “Mn dặm tình q” (Tập V) - Thơ - NXB Văn hóa - Văn
nghệ 2011

- “Xây dựng trường học thân thiện và những tình huống

ứng xử” - Bút ký -Tùy bút” - NXB Văn học - 2013

- “Trà Giang thương nhớ” - Thơ - NXB Hội Nhà văn - 2013
* In riêng:

“Thương về mùa hoa súng” Tản văn & Truyện ngắn
-NXB Thanh niên 2009

- “Giậu mồng tơi” - Truyện ngắn - NXB Văn học 2011
“Đằng sau câu nói” Tản văn Hội VHNT Quảng Ngãi
-2013

- “Chuyện tình hai mươi mốt nm Tiu thuyt
II. S u tầm và chép lại một số bài văn, thơ

- Cui h trờn nỳi Thỡnh Thỡnh của Hồ Nghĩa Phương.
- Lời bình

“Cuối hạ trên núi Thình Thình” một bài thơ tâm cảnh hay

Hồ Nghĩa Phương tên thật là Hồ Văn Minh. Quê ở Sông Vệ, Tư
Nghĩa, Quảng Ngãi. Anh là hội viên Hội VHNT Quảng Ngãi.
“Thơ anh khơng chỉ mang đậm chất trữ tình mà còn phảng phất
hơi thở của ca dao, đồng dao và sử thi” (Nguyễn Quang Trần).
Bài thơ “Cuối hạ trên núi Thình Thình” được anh viết nhân
chuyến đi dã ngoại trên núi Thình Thình, (Bình Tân, Bình Sơn)
năm 2008 là một trong những bài thơ như thế. Bài thơ được in
trong tập “Dấu chân” do Hội Văn học – Nghệ thuật Quảng Ngãi
ấn hành năm 2011.

</div>
(4)<div class='page_container' data-page=4>

Thình.

Nhà thơ Hồ Nghĩa Phương mở đầu bài thơ bằng một câu tự trách
lịng mình “Anh vơ tình dẫm nhẹ lá khơ”. Từ “vơ tình” sao mà dễ
thương q vậy? Nó thể hiện tấm lịng u thiên nhiên thiết tha
của anh nơi đất khách. Dẫm nhẹ chân lên lá khơ mà Hồ Nghĩa
Phương cảm thấy như mình có lỗi với cỏ cây hoa lá. Có lẽ lần
đầu tiên đặt chân lên núi Thình Thình, nên anh đã huy động mọi
giác quan để cảm nhận hương sắc đất trời nơi đây. Anh say sưa,
thả hồn mình lãng đãng phiêu diêu cùng núi rừng, nên một tiếng
“chim gù trong rú”, một ánh sáng ban mai “đượm hàng cổ thụ”,
một làn gió “mơn man” cũng khiến anh giật mình, xao xuyến.
Anh vơ tình dẫm nhẹ lá khơ

Giật mình bởi chim gù trong rú
Bất chợt ánh ngày đượm hàng cổ thụ
Gió mơn man vương gợn tóc em.

Khổ thơ rất mộc mạc, giản dị nhưng lại là cảm xúc rất chân thành
của nhà thơ Hồ Nghĩa Phương khi lần đầu bước chân đến núi
Thình Thình. Ánh sáng ban mai thấm sâu vào hàng cây cổ thụ, ẩn
giấu bên trong một cái gì rất thắm thiết, hay chính tình cảm mà
Hồ Nghĩa Phương muốn gửi gắm một điều gì ở nơi đây. Khổ thơ
thật ấm áp thân quen, khơng chỉ bởi hình ảnh thân thuộc của núi
rừng (“lá khô”, tiếng chim, “hàng cổ thụ”), mà cịn bởi cách xưng
hơ rất thân mật của anh trước thắng cảnh núi Thình Thình

(“Anh”, “em”). Từ “em” trong khổ thơ không được xác định. Em
đây là ai? Nam hay nữ? Hay là núi Thình Thình? Đến khổ thơ thứ
hai từ “em” lại xuất hiện một lần nữa.

Không gian rực vàng sau giấc ngủ đêm
Đếm lá rụng những ngày cuối hạ
Em tiếc gì nhặt từng chiếc lá

Nhung nhớ một thời e ấp mộng mơ.

Nghệ thuật nhân hóa, ẩn dụ được Hồ Nghĩa Phương sử dụng rất
tài tình. Khơng gian mới ngày nào là một màu xanh um, thế mà
chỉ qua một giấc ngủ cuối hạ bỗng chốc trở nên vàng rực. Cây lá
dường như cũng nuối tiếc về những tháng ngày gắn bó bên nhau.
Giờ đang là thời khắc giao mùa lá bắt đầu lìa cành để về với đất
mẹ. Dẫu biết rằng đó là quy luật của tự nhiên nhưng sao anh vẫn
thấy xót xa:

Em tiếc gì nhặt từng chiếc lá

Nhung nhớ một thời e ấp mộng mơ.

</div>
(5)<div class='page_container' data-page=5>

Ai lên đến đó cho mình hỏi thăm
Vì đâu nên tiếng nên tăm

Để cho mảnh đất ngàn năm Thình Thình.

Núi Thình Thình có ngơi chùa tên là Viên Giác Tự, nhưng người
dân địa phương quen gọi là Thình Thình. Ai đã từng đến đây một
lần thì mới thấy hết vẻ đẹp lung linh của bức tranh phong cảnh
Thình Thình mà Hồ Nghĩa Phương đã khắc họa.

Thình Thình ơi, cảnh đẹp nên thơ

Phía đằng Đơng dạt dào biển biếc
Dãy Trường Sơn đằng Tây cách biệt
Phố thị xa mờ ồn ã người đi.

Mạch cảm xúc của nhà thơ Hồ Nghĩa Phương trào dâng lai láng.
Cả khổ thơ ta chỉ gặp một dấu chấm. Nhiều người thắc mắc tại
sao nhà thơ không dùng dấu cảm mà dùng dấu chấm. Nhưng theo
tơi thì khơng phải vậy. Bởi mạch thơ đang tuôn trào trên đầu
ngọn bút, nên anh không thể cưỡng lại được. Đây chính là nét độc
đáo trong phong cách của nhà thơ Hồ Nghĩa Phương. Anh đã
cách tân thể thơ truyền thống chăng? Ba câu thơ trên mỗi câu bảy
chữ, nhưng câu cuối lại tám chữ. Anh khơng bị gị bó ràng buộc
bởi một thể thơ nào. Anh rất phóng khống trong việc dùng từ.
Chỉ có hai mươi chín chữ mà anh đã vẽ nên bức tranh phong cảnh
núi Thình Thình đẹp như một bức tranh thủy mặc. Những từ láy
“dạt dào”, “ồn ã” đã điểm xuyêt cho bức tranh phong cảnh núi
rừng thêm sinh động, nó tốt lên tấm tình của anh nơi núi Thình
Thình rất thắm thiết.

Anh đứng đây lắng đọng tình si
Trên đỉnh núi thấy mình bé nhỏ
Kỷ niệm đến và đi vậy đó

Mang nỗi lịng theo gió lang thang.

Đứng trước cảnh đẹp của núi Thình Thình, tình cảm của Hồ
Nghĩa Phương lắng dần và đọng lại; anh mê mẩn, cảm thấy mình
như nhỏ lại. Kỷ niệm cứ chập chờn, đến và đi mang nỗi lòng của
anh theo gió lang thang.

Đến khổ thơ này, ta mới thấy hết được tâm trạng của Hồ Nghĩa
Phương trước cảnh đẹp của núi Thình Thình.

Nói tóm lại, bài thơ “Cuối hạ trên núi Thình Thình” cơ bản vẫn là
bài thơ tả thực, nhưng rất sống động. Qua bài thơ ta thấy được hơi
thở của ca dao, đồng dao, chất sử thi, thấy được chất trữ tình đậm
đà sâu lắng. Đặc biệt thấy được trạng thái, tình cảm, tâm lý của
Hồ Nghĩa Phương trước cảnh đẹp của núi Thình Thình. Có thể
nói đây là bài thơ tâm cảnh hay.

3. Hoạt động luyện tập:

Hoạt động của giáo viên và học sinh Nội dung

</div>
(6)<div class='page_container' data-page=6>

4. Hoạt động vận dụng:

Hoạt động của giáo viên và học sinh Nội dung

GV HD HS viết đoạn văn Viết đoạn văn cảm nhận về một bài thơ ở địa
phương mà em thích

5. Hoạt động tìm tịi/ mở rộng

Hoạt động của giáo viên và học sinh Nội dung

- Su tầm, tìm hiểu VH địa phơng
- Chuẩn bị “ Dấu ngoặc kép ”

</div>