Công tác tổ chức và hoạt động thông tin thư viện tại trường cao đẳng kinh tế kỹ thuật thương mại

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
-----------------------------------------------------

BÙI THỊ THẢO TRINH

CÔNG TÁC TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG THÔNG TIN THƯ VIỆN TẠI TRƯỜNG CAO ĐẲNG KINH TẾ - KỸ THUẬT
THƯƠNG MẠI

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC THÔNG TIN - THƯ VIỆN

1 2017
Hà Nội-


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
-----------------------------------------------------

BÙI THỊ THẢO TRINH

CÔNG TÁC TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG THÔNG TIN THƯ VIỆN TẠI TRƯỜNG CAO ĐẲNG KINH TẾ - KỸ THUẬT
THƯƠNG MẠI
Luận văn thạc sĩ chuyên ngành: Khoa học thông tin - thư viện
Mã số: 60 320 203
Người hướng dẫn khoa học: TS. Chu Ngọc Lâm

XÁC NHẬN HỌC VIÊN ĐÃ CHỈNH SỬA THEO GÓP Ý CỦA HỘI ĐỒNG
Giảng viên hướng dẫn

Chủ tịch hội đồng chấm luận văn thạc sĩ

TS. Chu Ngọc Lâm

PGS. TS. Nguyễn Hữu Hùng

Hà Nội- 2017
2


XÁC NHẬN CỦA HỘI ĐỒNG BẢO VỆ LUẬN VĂN
………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………….
Chủ tịch hội đồng

PGS. TS. Nguyễn Hữu Hùng

3


LỜI CAM ĐOAN

Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu của riêng tôi. Các kết quả

nghiên cứu là hồn tồn trung thực.
Tơi xin cam đoan rằng những tài liệu tham khảo được trích dẫn trong luận
văn đều được xác định rõ nguồn gốc.

Hà Nội, ngày 02 tháng 11 năm 2016
Tác giả luận văn

Bùi Thị Thảo Trinh

4


LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành được luận văn tốt nghiệp này, tôi xin chân thành cảm ơn thầy
giáo TS. Chu Ngọc Lâm đã trực tiếp hướng dẫn và giúp đỡ tôi trong suốt thời gian
thực hiện đề tài.
Tiếp đến, tôi cũng xin bày tỏ lòng biết ơn tới quý Thầy Cô đã tham gia
giảng dạy cùng cán bộ Khoa Thông tin - Thư viện đã giúp đỡ tôi trong quá trình
theo học, cung cấp những tri thức quý báu và tài liệu để tơi hồn thành được đề
tài; cũng như các thầy cơ Phịng Sau đại học, Khoa Thơng tin - Thư viện Trường
Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn đã hỗ trợ tơi trong suốt tiến trình đào tạo.
Tơi cũng xin bày tỏ lịng biết ơn tới Ban Giám hiệu, Phòng Khoa học & Quan hệ
quốc tế, lãnh đạo Phòng và cán bộ Thư viện Trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật
thương mại đã giúp đỡ và tạo điều kiện cho tôi về mọi mặt trong quá trình học
tập, nghiên cứu và thực hiện luận văn. Nhân dịp này tôi cũng xin chân thành cảm
ơn sự quan tâm sâu sắc, động viên và hỗ trợ kịp thời của gia đình, đồng nghiệp,
bạn bè đã tạo mọi điều kiện để tơi có thể hồn thành khóa học và thực hiện được
đề tài Luận văn một cách tốt nhất.
Hà Nội, ngày 02 tháng 11 năm 2016
Tác giả luận văn

Bùi Thị Thảo Trinh

5


MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN…………………………………………………………………………………………1
LỜI CẢM ƠN................................................................................................................................................5
MỤC LỤC .....................................................................................................................................................1
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT .............................................................................................................5
DANH MỤC BẢNG, BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ.....................................................................................................6
MỞ ĐẦU .......................................................................................................................................................8

1. Tính cấp thiết của đề tài ............................................................................................. 8
2. Tình hình nghiên cứu ................................................................................................ 11
3. Giả thuyết nghiên cứu ............................................................................................... 15
4. Xác định phạm vi nghiên cứu của đề tài ................................................................. 15
5. Mục đích nghiên cứu ................................................................................................. 16
6. Nhiệm vụ nghiên cứu ................................................................................................ 16
7. Phương pháp nghiên cứu ........................................................................................... 17
8. Ý nghĩa khoa học và ứng dụng của đề tài ............................................................... 18
9. Dự kiến kết quả nghiên cứu và cấu trúc luận văn ................................................. 18
CHƯƠNG 1. LÝ LUẬN CHUNG VỀ CÔNG TÁC TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG THÔNG TIN –TH
ƯVIỆN TẠI TRƯỜNG CAO ĐẲNG KINH TẾ - KỸ THUẬT THƯƠNG MẠI ...................................19

1.1. Khái niệm chung .................................................................................................... 19
1.1.1. Khái niệm tổ chức thông tin - thư viện .....................................................................................19
1.1.2. Khái niệm hoạt động thơng tin - thư viện .................................................................................21
1.1.3. Vai trị của công tác tổ chức và hoạt động thông tin - thư viện ...............................................23

1.1.4. Các tiêu chí đánh giá về hiệu quả tổ chức và hoạt động thông tin - thư viện .........................29
1.1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến công tác tổ chức và hoạt động thông tin - thư viện ..........................35

1.2. Khái quát chung về trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Thương mại ............ 39
1.2.1. Quá trình hình thành và phát triển ............................................................................................39
1.2.2. Chức năng, nhiệm vụ .................................................................................................................41
1.2.3. Cơ cấu tổ chức và đội ngũ cán bộ .............................................................................................41
1.2.4. Cơ sở vật chất và kỹ thuật ........................................................................................................42

1


1.3. Khái quát về thưviện trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Thương mại .......... 44
1.3.1. Lịch sử ra đời và phát triển........................................................................................................44
1.3.2. Chức năng, nhiệm vụ .................................................................................................................45
1.3.3. Cơ cấu tổ chức và đội ngũ cán bộ .............................................................................................46
1.3.3. Đặc điểm người dùng tin và nhu cầu tin...................................................................................46
1.3.4. Cơ sở vật chất, vốn tài liệu .......................................................................................................54

1.4. Tầm quan trọng của công tác tổ chức và hoạt động thông tin - thưviện đối với
Nhà trường ..................................................................................................................... 54
1.4.1. Cải thiện và nâng cao hiệu quả hoạt động Thư viện ................................................................54
1.4.2. Nâng cao chất lượng đào tạo và nghiên cứu khoa học của Nhà trường .................................56
1.4.3. Nâng cao vị thế thư viện và trường cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật thương mại..............................57
CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG CÔNG TÁC TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG THÔNG TIN - THƯVIỆN
TẠI TRƯỜNG CAO ĐẲNG KINH TẾ - KỸ THUẬT THƯƠNG MẠI .................................................58

2.1. Thực trạng công tác tổ chức tại Thưviện ........................................................... 58
2.1.1. Cơ cấu tổ chức ..........................................................................................................................58
2.1.2. Đội ngũ cán bộ ..........................................................................................................................60

2.1.3. Hạ tầng cơ sở vật chất - kĩ thuật .............................................................................................65
2.1.4. Nguồn kinh phí hoạt động của thư viện ...................................................................................67

2.2. Thực trạng hoạt động của Thưviện .................................................................... 68
2.2.1. Công tác xây dựng, phát triển và thanh lọc tài liệu ...................................................................68
2.2.2. Cơng tác xử lí tài liệu .................................................................................................................79
2.2.3. Công tác tổ chức kho, sắp xếp, bảo quản tài liệu ....................................................................84
2.2.4. Hoạt động phục vụ người dùng tin ..........................................................................................92
2.2.6. Các hoạt động hỗ trợ khác ......................................................................................................103

2.3. Đánh giá hiệu quả công tác tổ chức và hoạt động của Thưviện trường Cao
đẳng Kinh tế Kỹ thuật - Thương mại ......................................................................... 107
2.3.1. Hiệu quả công tác tổ chức .......................................................................................................107
2.3.2. Hiệu quả công tác hoạt động ..................................................................................................109

2


2.4. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến công tác tổ chức và hoạt động thông tin
– thưviện tại trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật thương mại ............................... 113
2.4.1. Các nguyên nhân cơ bản..........................................................................................................113
2.4.2. Các nguyên nhân trực tiếp.......................................................................................................117
2.4.3. Nhận xét chung ........................................................................................................................119
CHƯƠNG 3. GIẢI PHÁP VÀ KIẾN NGHỊ HỒN THIỆN CƠNG TÁC TỔ CHỨC VÀ HOẠT
ĐỘNG THÔNG TIN - THƯVIỆN TẠI TRƯỜNG................................................................................121
CAO ĐẲNG KINH TẾ - KỸ THUẬT THƯƠNG MẠI .........................................................................121

3.1. Giải pháp ............................................................................................................... 121
3.1.1. Hoàn thiện văn bản quy phạm pháp luật, cơ chế, chính sách cho sự phát triển của thư viện
đại học................................................................................................................................................122

3.1.2. Đối mới mơ hình tổ chức của thư viện ...................................................................................125
3.1.3. Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực thư viện ......................................................................130
3.1.4. Tăng cường mức độ đầu tư cho hoạt động thư viện ............................................................132
3.1.5. Nâng cao chất lượng hoạt động chuyên môn, nghiệp vụ của thư viện .................................132
3.1.6. Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động thư viện ......................................135
3.1.7. Tăng cườngcác hoạt động liên kết chia sẻ nguồn lực thông tin và hoạt động thông tinvowis
các cơ quan thông tin – thư viện.......................................................................................................138
3.1.8. Tăng cường xã hội hóa và hợp tác quốc tế về thư viện .........................................................139

3.2. Kiến nghị ............................................................................................................... 140
3.2.1. Đối với Quốc hội .....................................................................................................................142
3.2.2. Đối với Chính phủ ....................................................................................................................143
3.2.3. Đối với Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch .................................................................................144
3.2.4. Đối với Bộ Giáo dục và Đào tạo ...............................................................................................145
3.2.5. Đối với Bộ Tài Chính .................................................................................................................146
3.2.6. Đối với Bộ Nội vụ .....................................................................................................................146
3.2.7. Đối với Ban giám hiệu Trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật thương mại..............................140
3.2.8. Đối với Thư viện trường Trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật thương mại .........................141
KẾT LUẬN ...............................................................................................................................................148
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................... Error! Bookmark not defined.
PHỤ LỤC 1:..............................................................................................................................................154
HÌNH ẢNH MINH HỌA .........................................................................................................................154

3


PHỤ LỤC 2:..............................................................................................................................................159
NỘI QUY TRUNG TÂM THÔNG TIN THƯVIỆN TRƯỜNG CAO ĐẲNG KINH TẾ - KỸ THUẬT
THƯƠNG MẠI ..........................................................................................................................................159
PHỤ LỤC 3:..............................................................................................................................................161

PHIẾU ĐIỀU TRA THỰC TRẠNG TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG THƯVIỆN TẠI TRƯỜNG CAO
ĐẲNG KINH TẾ KỸ THUẬT – THƯƠNG MẠI ..................................................................................161

4


DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
1. Bảng chữ viết tắt tiếng Việt
TV
TT-TV

Thư viện
Thông tin - thư viện

NDT

Người dùng tin

NCT

Nhu cầu tin

CSDL

Cơ sở dữ liệu

DV TT-TV

Dịch vụ thông tin - thư viện

CSVC-KT

Cơ sở vật chất - kỹ thuật

KHCN

Khoa học công nghệ

CNTT

Công nghệ thông tin

CĐ - KT-KTTM
KH &QHQT

Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật - Thương mại
Khoa học và Quan hệ quốc tế

CB/GV

Cán bộ/ Giảng viên

HS/SV

Học sinh/ Sinh viên

2. Bảng chữ viết tắt tiếng Anh
OPAC

Online Public Access Catalog - Mục lục truy cập công cộng trực tuyến

LAN

Local area Network - Mạng nội bộ

ISBD

International Standard Biliographic Description
(Chuẩn Mô tả Thư mục Quốc tế)

MARC Machine Readable Cataloging - (Khổ mẫu Biên mục Đọc máy)

5


DANH MỤC BẢNG, BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ
1. Danh mục bảng
Bảng

Nội dung

Trang

Bảng 1.1.

Đội ngũ và trình độ GV theo từng Khoa

51

Bảng 1.2.

Đội ngũ và trình độ cán bộ, chuyên viên theo từng Phịng

52

Bảng 1.3.

Đặc điểm NCT của từng nhóm NDT

55

Bảng 2.1.

Loại hình tài liệu tại Thư viện

67

Bảng 2.2.

Số đầu và số bản sách tại Thư viện

71

Bảng 2.3.

Số đầu và số bản báo/tạp chí tại Thư viện

72

Bảng 2.4.

Mức độ quan tâm sử dụng các loại hình tài liệu của NDT

73

Bảng 2.5.

Mức độ thỏa mãn tài liệu của NDT

78

Bảng 2.6.

Đánh giá của NDT về mức độ cập nhật tài liệu tại TV

79

Bảng 2.7.

Đánh giá của NDT về chất lượng các SP&DV của TV

80

Bảng 2.8.

Thống kê thói quen sử dụng TV của NDT

86

Bảng 2.9.

Đánhgiá của NDT về tinh thần, thái độ phục vụ của

95

CBTV
2. Danh mục biểu đồ
Biểu đồ

Nội dung

BĐ 1.1. Tỷ lệ các nhóm NDT của Thư viện
BĐ 1.2. Số lượng tuyển sinh của Nhà trường qua từng năm

6

Trang
52
57


BĐ 1.3. Số lượng NDT đến TV qua từng năm
BĐ 2.1. Vốn đầu tư bổ sung TL qua từng năm

57

BĐ 2.2. Số tài liệu hỏng qua từng năm
BĐ 2.3. Tỷ lệ giữa các đối tượng NDt làm hỏng sách qua từng năm

91

BĐ 2.4. Mức độ sử dụng thư viện của CB/GV
BĐ 2.5. Mục đích sử dụng thư viện của CB/GV

94

BĐ 2.6. Mức độ sử dụng thư viện của HS/SV
BĐ 2.7. Mục đích sử dụng thư viện của HS/SV

97

70

91

96

98

3. Danh mục sơ đồ
Sơ đồ

Nội dung

Trang

SĐ 1.1.

Cơ cấu tổ chức của trường CĐ KT-KTTM

44

SĐ 2.1.

Cơ cấu tổ chức các phòng chức năng của Thư viện

58

SĐ 2.2.

Chu trình đường đi của tài liệu tại Thư viện

80

SĐ 2.3.

Sơ đồ kho sách 1

85

SĐ 2.4.

Sơ đồ kho sách 2

86

SĐ 2.5.

Sơ đồ kho lưu trữ TV

86

SĐ 2.6.

Quy trình tìm tin thủ cơng

102

7


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Trong thời đại phát triển mạnh mẽ của Khoa học công nghệ hiện nay, với xu
hướng tồn cầu hóa tiến tới nền kinh tế tri thức, giáo dục đại học đóng vai trị chủ
đạo trong toàn bộ hệ thống giáo dục của một quốc gia. Cùng với quá trình đổi mới
và hội nhập quốc tế, trong thời gian qua, giáo dục đại học Việt Nam liên tục có
những đổi mới nhằm nâng cao hiệu quả cơng tác đào tạo nhân tài, góp phần lớn cho
công cuộc xây dựng tổ quốc, chấn hưng nền kinh tế nước Nhà. Chính vì vậy Bộ
Giáo dục và Đào tạo luôn hết sức quan tâm các vấn đề về cải cách, đổi mới giáo
dục đại học nhằm đưa nền giáo dục đại học Việt Nam sánh vai với các nền giáo dục
đại học tiên tiến trên thế giới.
Một trong những định hướng nổi trội trong hoạt động cải cách giáo dục đại
học chính là chuyển từ đào tạo niên chế sang đào tạo theo học chế tín chỉ. Đề án đổi
mới giáo dục đại học Việt Nam giai đoạn 2006 - 2020 được Chính phủ phê duyệt đã
khẳng định: “… xây dựng học chế tín chỉ thích hợp cho giáo dục đại học ở nước ta
và vạch ra lộ trình hợp lý để tồn bộ hệ thống giáo dục đại học chuyển sang đào tạo
theo học chế tín chỉ…”[1]. Cho đến nay, gần như tất cả các trường đại học và cao
đẳng trên toàn quốc đã và đang chuyển đổi từ kiểu đào tạo niên chế (hoặc hỗn hợp
niên chế + học phần) sang kiểu đào tạo theo tín chỉ với nhiều mức độ khác nhau.

Nối tiếp các thành công công hoạt động đổi mới Giáo dục đại học, Nghị
quyết số 77/NQ-CP ngày 24/10/2014 của Chính phủ về thí điểm đổi mới cơ chế
hoạt động đối với các cơ sở giáo dục đại học công lập giai đoạn 2014 – 2017 cũng
ra đời. Trong đó, việc thí điểm tự chủ Đại học được triển khai bao gồm các vấn đề

8


về tự chủ Học thuật – Tổ chức và Tài chính. Nếu Nghị quyết này chính thức được
triển khai rộng rãi ở tất cả các trường ĐH, CĐ thì đây thực sự là một cơ hội cũng
như thách thức vô cùng lớn đối với các trường ĐH, CĐ ở nước ta.
Trường Cao đẳng Kinh tế Kỹ thuật - Thương mại (CĐ KT KT-TM) ra đời
năm 1961 với tiền thân là trường Cán bộ vật tư được thành lập theo Quyết định số
1681/TVT-TC của Tổng cục vật tư. Qua hơn 50 năm tồn tại và phát triển, đến nay,
Nhà trường đang từng bước hồn thiện mình để đảm đương ngày càng tốt hơn nữa
sứ mệnh đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, nghiên cứu, ứng dụng và chuyển
giao công nghệ trong lĩnh vực công nghiệp, thương mại và du lịch; hợp tác quốc tế
về đào tạo và nghiên cứu khoa học phục vụ sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Nhận thức được định hướng mang tầm chiến lược chủ trương của Đảng, Nhà
nước, từ năm học 2010-2011, trường CĐ KT - KT TM đã có những thay đổi trong
đổi mới công tác đào tạo và là một trong số những trường cao đẳng đầu tiên ở nước
ta chuyển từ đào tạo niên chế sang hình thức đào tạo tín chỉ. Cùng với đó là sự thay
đổi tồn diện về hệ thống văn bản pháp lý về quản lý chương trình đào tạo, những
u cầu nhất định về phía người dạy (giảng viên) và cả phía người học (sinh viên).
Để thực hiện việc đổi mới phương pháp dạy và học, trường CĐ KT - KT TM
đã quán triệt tinh thần và phương thức giảng dạy cho các giảng viên, đó là lên lớp
khơng diễn giải lý thuyết dài dịng mà nêu vấn đề để cả lớp cùng thảo luận hay ấn
định một vấn đề cần nghiên cứu để các sinh viên cùng thảo luận trong các buổi học
sau. Đồng thời, hướng cho sinh viên phương pháp học tập: muốn thực hiện tốt vấn
đề cần nghiên cứu, sinh viên sẽ phải vào thư viện tìm tịi sách báo, thơng tin điện

tử, nghiên cứu các báo cáo, luận văn các công trình khoa học liên quan đến đề tài;
sau đó thực hiện phân tích, so sánh, phê bình đánh giá các dữ liệu, tổng hợp kiến
9


thức đưa đến nhận định chung. Vai trò của “giảng đường thứ hai” vốn đã quan
trọng, nay lại trở nên quan trọng hơn bao giờ hết.
Hiện nay, có thể khẳng định rằng cơng tác tổ chức và hoạt động chính là yếu
tố quyết định cơ bản thành bại của mỗi cơ quan TT-TV. Công tác tổ chức và hoạt
động càng tốt thì thư viện mới phát huy được hết vai trị của mình đặc biệt trong
cơng tác giảng dạy, đào tạo của Nhà trường. Chính vì vậy, song song với công tác
giáo dục định hướng dạy và học, vấn đề đầu tư trang thiết bị, cơ sở vật chất
(CSVC) chung như: tăng cường phòng học thực hành, trang bị hệ thống máy chiếu
cố định, hệ thống loa cho các phòng học lớn, hệ thống thông tin phục vụ người học
(Website, Wifi, thông tin học vụ,…) cũng được Nhà trường quan tâm đầu tư.. Tuy
nhiên, hệ thống thư viện của Nhà trường chỉ mới ở mức ban đầu như trang bị thêm
sách giáo trình, tài liệu chun ngành,…, mà chưa có kế hoạch phát triển cụ thể và
lâu dài mang tầm chiến lược tương xứng với quy mô Nhà trường. Hơn hết, ban lãnh
đạo Nhà trường chưa thực sự nắm rõ được tầm quan trọng của thư viện trong công
tác đổi mới đào tạo hiện nay và lợi ích lâu dài của nó trong tương lai. Chính vì vậy,
Thư viện chưa phát huy một cách trọn vẹn vai trò quan trọng của mình trong mơi
trường Giáo dục.
Thư viện trường CĐ KT-KTTM là một bộ phận trong quy mô của Trường, sự
thành bại của Trường gắn liền với sự sống còn của Thư viện. Đặc biệt nếu trong thời
gian sắp tới, nếu Bộ Giáo dục và Đào tạo triển khai vấn đề tự chủ trong tất cả các
trường ĐH/CĐ đồng nghĩa với việc Thư viện và Trường CĐ KT-KTTM cũng khơng
nằm ngồi quy luật này. Trong đó, vấn đề tự chủ cơ bản đối với Thư viện là vấn đề
tài chính. Nghị quyết cũng nêu rõ : “Cơ sở giáo dục đại học cơng lập khi cam kết tự
bảo đảm tồn bộ kinh phí hoạt động chi thường xuyên và chi đầu tư được thực hiện

10


tự chủ, tự chịu trách nhiệm tồn diện”[7]. Chính vì vậy, bản thân Thư viện không
chỉ phải phát huy được vai trị của mình, mà cịn hướng tới sự phát triển mang tính
quyết định sống cịn. u cầu đặt ra đối với thư viện trường CĐ KT-KTTM khơng
chỉ là hồn thiện cơng tác tổ chức và hoạt động mà cịn hướng tới những mục đích
lớn hơn, vấn đề này trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết.
Tuy nhiên cũng phải nói rằng, khơng chỉ riêng Thư viện trường CĐ KT - KT
TM mà còn rất nhiều các thư viện trường cao đẳng trong hệ thống thư viện các
trường đại học khác hiện nay vẫn chưa thực sự được quan tâm đầu tư. Do vậy, việc
xây dựng một hệ thống lý luận về tổ chức hoạt động trong thư viện để làm cơ sở
cho việc triển khai thực tế cũng chưa được chú trọng. Chính vì vậy, cùng với vấn
đề xây dựng hệ thống lý luận, việc tìm hiểu và đánh giá thực trạng hoạt động thông
tin - thư viện tại trường CĐ KT - KT TM là việc làm tất yếu để tìm ra các giải pháp
nhằm hồn thiện và nâng cao hiệu quả hoạt động. Từ đó, thúc đẩy sự phát triển của
Thư viện trường CĐ KT - KT TM nói riêng và nâng cao chất lượng giáo dục đào
tạo và nghiên cứu khoa học của Nhà trường nói chung. Đồng thời, đây cũng là cơ
sở nền tảng để sẵn sàng cho những kế hoạch phát triển sắp tới trước yêu cầu tự chủ
của Bộ Giáo dục và Đào tạo đối với Nhà trường nói chung và Thư viện nói riêng.
Từ những lý do cấp thiết như trên, tơi quyết định lựa chọn đề tài: “Công tác
tổ chức và hoạt động thông tin - thư viện tại trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật
Thương mại” làm đề tài luận văn của mình.
2. Tình hình nghiên cứu
Nghiên cứu về vấn đề tổ chức và hoạt động của thư viện, có nhiều cơng trình
khác nhau đã được cơng bố, đề cập đến những vấn đề tổng quát hay những khía

11

cạnh khác nhau trong tổ chức và hoạt động tại các loại hình thư viện, có thể kể đến
các cơng trình như:
Tiếp cận trên góc độ tổng qt về tổ chức và hoạt động thơng tin thư
viện có các cơng trình như: “Hướng đến mơ hình thư viện đại học hiện đại phục
vụ chiến lược nâng cao chất lượng giáo dục đại học” của TS. Vũ Bích Ngân
(2009), “Về chuẩn hóa cơng tác thư viện đại học Việt Nam” của ThS. Nguyễn Văn
Hành (số 4 - 2010), “Tăng cường hoạt động nghiên cứu người dùng tin và nhu cầu
tin trong thư viện trường đại học phục vụ đào tạo theo học chế tín chỉ” của tác giả
Nguyễn Thị Kim Dung (số 3 - 2015), “Phát triển các loại hình sản phẩm và dịch
vụ thư viện - thông tin trong các trường đại học hướng tới mơ hình đại học nghiên
cứu” của tác giả Vũ Duy Hiệp (số 4 - 2015).
Tạp chí Thơng tin và tư liệu có một số cơng trình nghiên cứu tiêu biểu gần
đây như: “Yêu cầu đối với thư viện đại học trước những thay đổi của giáo dục đại
học” của tác giả Nguyễn Hồng Sinh (số 1 - 2014), “Quản lý thư viện đại học Việt
Nam: mơ hình tiếp cận từ lý thuyết thể chế” (số 3 - 2015), “Bàn về một số yêu cầu
đặt ra đối với thư viện đại học trong công cuộc thực hiện đổi mới giáo dục đại học
Việt Nam” của tác giả Vũ Dương Thúy Ngà (số 5 -2015),….
Về các công trình nghiên cứu được cơng bố dưới dạng Luận Văn Thạc sĩ:
Tại hội đồng Đại học Văn hóa từ năm 2010 đến nay, đã có tới 08 đề tài nói
về công tác tổ chức và hoạt động thư viện của các trường đại học/cao đẳng
(ĐH/CĐ). Năm 2010 bao gồm các đề tài: “Hoạt động thông tin- thư viện tại trường
Cao đẳng Sư phạm Trung ương” của tác giả Lê Thị Minh Phương, “Tăng cường
hoạt động thông tin thư viện tại Trung tâm Thông tin Khoa học và Tư liệu giáo

12


khoa ở Học viện An ninh nhân dân” của tác giả Hồng Thị Dung. Năm 2011 có 04
đề tài: “Hồn thiện tổ chức và hoạt động thông tin- thư viện tại trường Đại học
Thăng Long” của tác giả Nguyễn Thị Nga, “Hồn thiện tổ chức và hoạt động

Trung tâm thơng tin- thư viện tại trường Cao đẳng Cộng đồng Lai Châu” của tác
giả Khúc Thị Cúc, “Nâng cao chất lượng hoạt động thông tin- thư viện tại trường
Cao đẳng Sư phạm Hà Nội trong giai đoạn đổi mới giáo dục hiện nay” của tác giả
Đinh Thị Kim Liên, “Nghiên cứu hồn thiện hoạt động thơng tin- thư viện tại
trường Cao đẳng du lịch Hà Nội” của tác giả Hà Thị Kim Hương. Năm 2012 có đề
tài “Đổi mới tổ chức và hoạt động thông tin thư viện tại Học viện Báo chí và Tuyên
truyền” của tác giả Nguyễn Thị Kim Oanh; năm 2013, đề tài “Hoạt động thông tin
thư viện đáp ứng yêu cầu đào tạo theo học chế tín chỉ tại trường đại học Công
nghiệp Hà Nội” tác giả Nguyễn Thị Mai.
Tại hội đồng trường Đại học Khoa học xã hội và Nhân văn - Đại học quốc
gia Hà Nội, vẫn trong phạm vi nghiên cứu tổng thể tổ chức và hoạt động TT-TV tại
các trường ĐH/CĐ, từ năm 2010 đến nay đã có tới 15 đề tài bảo vệ và được đánh
giá cao về khả năng ứng dụng thực tiễn. Năm 2010, có 02 đề tài: “Đổi mới hoạt
động TT - TV đáp ứng yêu cầu đào tạo theo học chế tín chỉ tại Đại học Quốc gia
Hà Nội” của tác giả Nguyễn Thị Phương Thảo, “Nghiên cứu hồn thiện tổ chức và
hoạt động của Trung tâm Thơng tin - Thư viện trường Đại học Hà Nội trước yêu
cầu đổi mới sự nghiệp đào tạo của Nhà trường” của tác giả Phạm Lan Anh. Năm
2012, có 02 đề tài “Tăng cường hoạt động thông tin - thư viện trong Đại học Y tế
công cộng trong giai đoạn hiện nay” tác giả Bùi Thị Ngọc Oanh, “Nghiên cứu
hoàn thiện hoạt động TT - TV tại trường Đại học Hà Nội” của tác giả Vũ Văn
Thạch, Năm 2013 có 04 đề tài bao gồm: “Hoạt động TT-TV tại trung tâm thông tin

13


khoa học tư liệu giáo khoa trường ĐH Cảnh sát nhân dân” của tác giả Lê Thị Hoài
Dương, “Tổ chức và hoạt động TT-TV đáp ứng yêu cầu đào tạo học chế tín chỉ tại
Trường Cao Đẳng Cơng Thương TPHCM” của tác giả Nguyễn Thị Thanh Giang,
“Hoạt động TT-TV ở Trường Cao Đẳng Sư Phạm Đà Lạt” của tác giả Trần Công
Quang, “Tổ chức và hoạt động của thư viện trường Đại học Tây Nguyên” của tác

giả Vũ Đình Trung. Năm 2014, có 05 đề tài bao gồm: “Tổ chức và hoạt động của
Thư viện Trường Đại học Điều dưỡng Nam Định” của tác giả Nguyễn Thị Hồng
Thiện, “Tổ chức và hoạt động tại Trung tâm Thông tin - Thư viện Học viện Y dược
học cổ truyền Việt Nam” của tác giả Nguyễn Thị Hồng Thoa, “Công tác tổ chức và
hoạt động tại thư viện Trường Đại học Kỹ thuật Công nghiệp Thái Nguyên” cúa
tác giả Lê Thị Hương, “Tổ chức và hoạt động thông tin thư viện tại trường Đại học
văn hóa, thể thao và du lịch Thanh Hóa” của tác giả Lê Thị Dương, “Đổi mới hoạt
động thông tin - thư viện đáp ứng yêu cầu đào tạo theo tín chỉ tại Trường Đại học
Hải Dương” của tác giả Phạm Thị Vân Nhâm. Và gần đây nhất, năm 2015, có 02
đề tài tiếp tục bảo vệ thành cơng bao gồm: “Tổ chức và hoạt động thông tin - thư
viện tại Trường Đại học Dược Hà Nội” của tác giả Nguyễn Thị Huế và “Tổ chức
và hoạt động của thư viện Trường Đại học Công nghệ Giao thông vận tải” của tác
giả Nguyễn Thị Kim Ngân.
Chưa nói đến hàng chục cơng trình nghiên cứu ở các khía cạnh khác nhau
trong tổ chức và hoạt động TT-TV ở các thư viện trường ĐH/CĐ như về xử lý tài
liệu, phát triển nguồn tin, nhu cầu tin, ứng dụng công nghệ thông tin.
Nhìn chung các cơng trình nghiên cứu nêu trên phần nhiều đã phân tích thực
trạng tổ chức và hoạt động thông tin thư viện tại các thư viện, trung tâm thơng tin
thư viện với mơ hình, quy mơ hoạt động khác nhau. Tuy nhiên cho đến nay, chưa

14


có cơng trình nghiên cứu nào đề cập đến cơng tác tổ chức và hoạt động thông tinthư viện tại Trường Cao đẳng Kinh tế-Kỹ thuật. Như vậy có thể khẳng định rằng,
đề tài “Công tác tổ chức và hoạt động thông tin - thư viện tại trường Cao đẳng
Kinh tế - Kỹ thuật Thương mại” là một đề tài hồn tồn mới, khơng trùng lặp với
bất cứ đề tài nào trước đó và thực sự cấp thiết nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển của
ngành TT-TV nói chung và thư viện trường CĐ KT - KT TM nói riêng.
3. Giả thuyết nghiên cứu
Hiện nay, hiệu quả tổ chức và hoạt động thông tin - thư viện tại thư viện

trường CĐ KT - KTTM không hiệu quả và chưa đáp ứng được u cầu đổi mới.
Ngun nhân chính có thể là do công tác tổ chức và hoạt động tại thư viện còn
chưa khoa học và đầu tư đúng mức. Vì vậy từ việc phân tích thực trạng, tìm ra
ngun nhân, tác giả sẽ đưa ra những đề xuất kiến nghị, giải pháp khắc phục. Nếu
giải pháp được thực thi, nghiên cứu này sẽ góp một phần khơng nhỏ vào việc nâng
cao chất lượng hoạt động TT-TV trường CĐ KT - KT TM, đảm bảo chất lượng đào
tạo của Nhà trường đạt hiệu quả cao.
4. Xác định phạm vi nghiên cứu của đề tài
4.1. Phạm vi quy mô
Luận văn điều tra khoảng 200 phiếu hỏi phát nhẫu nhiên cho 03 đối tượng
người dùng tin, trong đó:
+ Sinh viên: 100 phiếu;
+ Khối giảng viên: 50 phiếu;
+ Khối cán bộ: 50 phiếu.

15


4.2. Phạm vi không gian: Đề tài tập trung nghiên cứu về tổ chức và hoạt
động của Thư viện Trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Thương mại (Địa chỉ: 126
Phố Xốm, phường Phú Lãm, quận Hà Đông, Hà Nội)
4.3. Phạm vi thời gian: Từ năm 2011 đến nay (2016).
4.4. Phạm vi nội dung:
Công tác tổ chức tại Thư viện: Cơ cấu tổ chức, đội ngũ cán bộ, hạ tầng
CSVC kỹ thuật, chính sách, vốn đầu tư.
Các hoạt động tại Thư viện: công tác bổ sung, xử lý tài liệu, tổ chức kho và
sắp xếp tài liệu; bảo quản và thanh lọc tài liệu; công tác phục vụ người dùng tin;
ứng dụng công nghệ thông tin và các hoạt động khác.
5. Mục đích nghiên cứu
Nghiên cứu thực trạng tổ chức và hoạt động của Thư viện Trường CĐ KT KT TM, qua đó đề xuất các giải pháp nhằm hồn thiện cơng tác tổ chức và hoạt

động tại Thư viện nhằm đáp ứng nhu cầu giảng dạy, học tập và nghiên cứu khoa
học trong Nhà trường, tạo cơ sở nền tảng cho Thư viện trước những thời cơ và
thách thức sắp tới.
6. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Nghiên cứu cơ sở lý luận liên quan đến đề tài bao gồm các khái niệm thuộc
lĩnh vực tổ chức và hoạt động TT-TV; vai trò, các yếu tố ảnh hưởng đến tổ chức và
hoạt động TT-TV.
- Nghiên cứu làm rõ vai trò của công tác tổ chức và hoạt động TT-TV đối với
sự nghiệp phát triển trường CĐ KT - KT TM nói chung và thư viện Trường nói riêng.

16


- Khảo sát thực trạng tổ chức và hoạt động của Thư viện trường CĐ KT KTTM; đưa ra những nhận xét, đánh giá từ đó tìm ra những ưu và nhược điểm của
Thư viện.
- Đề xuất các kiến nghị, giải pháp nhằm hồn thiện cơng tác tổ chức và hoạt
động của Thư viện và rút kinh nghiệm.
7. Phương pháp nghiên cứu
Để thực hiện nhiệm vụ nghiên cứu, tôi sử dụng kết hợp các phương pháp
nghiên cứu sau:
7.1. Phương pháp luận
Luận văn được nghiên cứu dựa trên cơ sở phương pháp luận của chủ nghĩa
duy vật biện chứng, duy vật lịch sử kết hợp phương pháp luận thư viện học và
thông tin học gắn liền với các quan điểm mới của Đảng và Nhà nước ta về công tác
hoạt động thông tin - thư viện.
7.2. Phương pháp nghiên cứu cụ thể
- Phương pháp thu thập, phân tích và tổng hợp tài liệu
- Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi
- Phương pháp quan sát
- Phương pháp thống kê số liệu

- Phương pháp phân tích so sánh
- Phỏng vấn trực tiếp
- Tham khảo ý kiến chuyên gia.

17


8. Ý nghĩa khoa học và ứng dụng của đề tài
8.1. Ý nghĩa khoa học
Góp phần làm hồn thiện cơ sở lý luận về tổ chức và hoạt động thông tin thư viện nói chung và các trường ĐH/CĐ nói riêng.
8.2. Ý nghĩa ứng dụng
- Kết quả nghiên cứu đưa ra những giải pháp nhằm nâng cao chất lượng tổ
chức và hoạt động của Thư viện trường CĐ KT - KT TM nói riêng và hệ thống các
viện, trường đại học ở Việt Nam nói chung.
- Kết quả nghiên cứu của luận văn có thể là tài liệu tham khảo phục vụ cho
nghiên cứu, giảng dạy và học tập trong ngành Khoa học thông tin thư viện.
9. Dự kiến kết quả nghiên cứu và cấu trúc luận văn
Ngoài phần đặt vấn đề, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, nội dung
của luận văn dự kiến dài khoảng 90 trang và được chia thành 3 chương:
Mở đầu
Chương 1: Lý luận chung về công tác tổ chức và hoạt động thông tin - thư
viện tại trường Cao đẳng Kinh tế Kỹ thuật - Thương mại
Chương 2: Thực trạng công tác tổ chức và hoạt động thông tin - thư viện
của Trường Cao đẳng Kinh tế Kỹ thuật - Thương mại
Chương 3: Giải pháp và kiến nghị hồn thiện cơng tác tổ chức và hoạt động
thông tin - thư viện tại Trường Cao đẳng Kinh tế Kỹ thuật - Thương mại
Kết luận

18

CHƯƠNG 1. LÝ LUẬN CHUNG VỀ CÔNG TÁC TỔ CHỨC VÀ HOẠT
ĐỘNG THÔNG TIN –THƯ VIỆN TẠI TRƯỜNG CAO ĐẲNG KINH TẾ KỸ THUẬT THƯƠNG MẠI
1.1. Khái niệm chung
1.1.1. Khái niệm tổ chức thông tin - thư viện
Tổ chức là một khái niệm được sử dụng phổ biến trong đời sống xã hội con
người. Trong công việc, mỗi người thường tự bố trí, sắp xếp mối liên hệ các cơng
việc với nhau nhằm hồn thành các cơng việc được giao. Trong gia đình, một tổ
chức bao gồm các quan hệ thức bậc và các nguyên tắc đạo đức, ứng xử và và được
gắn kết với nhau bởi các quan hệ huyết thống, quan hệ hơn nhân, quan hệ tình
cảm…. và được tổ chức cuộc sống rất khoa học từ vấn đề ăn, mặc, các mối quan hệ
trong gia đình… làm sao vừa coi trọng tình cảm, vừa tơn trọng, chăm sóc, yêu
thương nhau, nhằm hướng tới mục tiêu chung là cha mẹ và con cái thêm gắn bó...
Với nghĩa là một động từ, Từ điển tiếng Việt định nghĩa: “Tổ chức là làm
cho thành một chỉnh thể” [18]
“Tổ chức là làm cho thành có trật tự, có nề nếp”. [18]
Trong lĩnh vực TT-TV, với nghĩa là một danh từ, tập bài giảng môn Thông
tin học nâng cao của PGS.TS Trần Thị Quý định nghĩa: “Tổ chức là tổ hợp các
thành phần, thơng qua các luồng thơng tin có quan hệ chặt chẽ với nhau, cùng hỗ
trợ và thúc đẩy nhau nhằm thực hiện nhiệm vụ chung trong một môi trường nhất
định”. [15]
Trong giáo trình Hệ thống các thơng tin quản lý, PGS.TS Đoàn Phan Tân
định nghĩa cụ thể hơn như sau: “Tổ chức là một tổ hợp thành phần có quan hệ chặt
19


chẽ với nhau, cùng hỗ trợ và thúc đẩy lẫn nhau nhằm thực hiện nhiệm vụ chung. Tổ
chức bao giờ cũng hoạt động trong một môi trường nhất định và chịu tác động của
mơi trường đó. Tổ chức được tạo thành bởi một số yếu tố sau: Con người làm việc
ở đó; các phương thức và chất liệu mà họ sử dụng; các thiết bị mà họ vận hành;

ngân sách cần thiết để chi phí cho các hoạt động.” [16]
Như vậy theo cá nhân tác giả, có thể hiểu tổ chức là q trình sắp xếp, bố trí
các thành phần, hay nhóm thành phần trong một mơi trường nhất định, thông qua
một luồng thông tin cụ thể tạo nên một chỉnh thể hay một mối quan hệ chặt chẽ có
quan hệ tương hỗ nhằm thực hiện một mục đích chung.
Trong giới hạn phạm vi nghiên cứu của luận văn, công trình chủ yếu hiểu
khái niệm tổ chức với nghĩa là động từ. Như vậy, căn cứ các định nghĩa trên ta có
thể thấy, tổ chức sẽ là cơng việc đầu tiên để tạo lập nên một cơ quan, đơn vị mới.
Công việc này gắn liền với công việc của cán bộ lãnh đạo, các chuyên gia và các
nhân viên trong tổ chức đó; là q trình sắp xếp và bố trí các cơng việc, giao quyền
hạn và phân phối các nguồn nhân lực và vật lực của tổ chức sao cho chúng đóng
góp một cách tích cực và có hiệu quả vào mục tiêu chung.
* Tổ chức cơ quan Thông tin - Thư viện
Có thể hiểu về cơ bản, tổ chức cơ quan TT-TV chính là tổ chức bốn yếu tố
cấu thành nên thư viện bao gồm: nguồn tài nguyên thông tin, cơ sở vật chất kỹ
thuật, cán bộ thư viện và NDT.
Theo tác giả Âu Thị Cẩm Linh trong cuốn Tổ chức và quản lý công tác thư
viện, “tổ chức thông tin - thư viện là thiết lập một cơ cấu tổ chức thích hợp cho thư
viện hoặc trung tâm thơng tin đó tồn tại và phát triển; là bố trí, sắp xếp nguồn lực

20