L I CAM OAN
Tác gi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên c u c a b n thân tác gi . Các k t qu
nghiên c u và các k t lu n trong lu n v n là trung th c, không sao chép t b t k m t
ngu n nào và d
đ
i b t k hình th c nào. Vi c tham kh o các ngu n tài li u (n u có) đã
c th c hi n trích d n và ghi ngu n tài li u tham kh o đúng quy đ nh.
Tác gi lu n v n
T Minh Hà
i
L I CÁM
Lu n v n t t nghi p cao h c đ
N
c hoàn thành t i tr
ng
i h c Th y l i. Có đ
c
b n lu n v n t t nghi p này, tác gi xin bày t lòng bi t n chân thành và sâu s c t i
đ n tr
ng
i h c Th y l i, phòng đào t o sau đ i h c, đ c bi t là PGS.TS Ngô Th
Thanh Vân đã tr c ti p h
ng d n, dìu d t, giúp đ tác gi v i nh ng ch d n khoa h c
quý giá trong su t quá trình tri n khai, nghiên c u và hồn thành đ tài "T ng c
công tác qu n lý ngu n v n ngân sách Nhà n
c đ i v i các d án nhà
ng
xã h i trên
đ a bàn thành ph Hà N i"
Xin chân thành c m n các Th y Cô giáo tr
ng đ i h c Th y l i đã tr c ti p gi ng
d y truy n đ t nh ng ki n th c khoa h c chuyên ngành kinh t cho b n thân tác gi
trong nh ng n m tháng qua. Xin g i t i S Xây d ng Hà N i, Ngân hàng Nhà n
c
chi nhánh Hà N i l i c m t sâu s c vì đã t o m i đi u ki n thu n l i giúp tác gi thu
th p s li u ngo i nghi p c ng nh nh ng tài li u nghiên c u c n thi t liên quan t i đ
tài t t nghi p.
M t l n n a, Tác gi xin trân tr ng cám n các th y, cô và các cán b t i phòng
t o
i h c và Sau đ i h c đóng góp ý ki n cho vi c so n th o tài li u H
trình bày Lu n v n th c s này.
ii
ào
ng d n
M CL C
L I CAM OAN .............................................................................................................i
M C L C ..................................................................................................................... iii
DANH M C CÁC HÌNH NH................................................................................... vii
DANH M C B NG BI U ......................................................................................... viii
DANH M C CÁC T
PH N M
CH
VI T T T ................................................................................ix
U .............................................................................................................1
NG 1 C S LÝ LU N VÀ TH C TI N V CÔNG TÁC QU N LÝ NGU N
V N NGÂN SÁCH NHÀ N
C
I V I CÁC D ÁN NHÀ
XÃ H I ................... 5
1.1 Khái ni m, vai trò nhà
xã h i .............................................................................5
1.1.1 Khái ni m v nhà
xã h i .............................................................................5
1.1.2 Vai trò c a đ u t nhà
1.1.3 Các b
xã h i ......................................................................6
c c a quá trình đ u t d án nhà
xã h i ........................................8
1.2 C s lý lu n v công tác qu n lý Ngân sách Nhà n
c đ i v i các d án nhà
xã h i .........................................................................................................................10
1.2.1 Khái ni m v v n ngân sách Nhà n
1.2.2 V n ngân sách Nhà n
c .......................................................10
c đ i v i các d án nhà
xã h i ...........................11
1.2.3 N i dung qu n lý v n ngân sách Nhà n c đ i v i các d án nhà xã h i.........12
1.3 Yêu c u qu n lý v n đ u t t ngân sách nhà n
c đ i v i các d án nhà
xã
h i ..............................................................................................................................17
1.3.1 Ph i đ m b o quy ho ch đ u t và th c hi n qu n lý quá trình đ u t , qu n
lý d án đ u t t ngân sách nhà n
1.3.2
c .................................................................17
ánh giá đúng vai trò c a các y u t
sách nhà n
nh h
ng t i qu n lý đ u t t ngân
c, đ t đó có s đánh giá tồn di n khách quan .............................18
1.3.3 Yêu c u v trách nhi m c a các c quan qu n lý v n đ u t ......................18
1.4 Các y u t
nh h
ng đ n vi c qu n lý ngu n v n ngân sách Nhà n
các d án nhà
xã h i ...............................................................................................19
1.4.1 Các y u t ch quan nh h
n
c đ i v i các d án nhà
ng đ n vi c qu n lý ngu n v n ngân sách Nhà
xã h i .....................................................................19
1.4.2 Các y u t khách quan nh h
các d án nhà
cđ iv i
ng đ n qu n lý ngân sách nhà n
cđ iv i
xã h i ..........................................................................................21
iii
1.5 Các tiêu chí đánh giá vi c qu n lý ngu n v n ngân sách Nhà n
d án nhà
c đ i v i các
xã h i ..................................................................................................... 22
1.5.1 Vi c l p k ho ch ngân sách nhà n
c đ i v i các d án nhà
xã h i đ m
b o phù h p m c tiêu, phát tri n kinh t - xã h i và tình hình th c t , nhu c u
trong xã h i ........................................................................................................... 22
1.5.2 Vi c phân b , c p phát ngân sách nhà n
c đúng m c đích, đ i t
ng là
tiêu chí quan tr ng trong đánh giá hi u qu công tác qu n lý ngu n v n ngân
sách ....................................................................................................................... 23
1.5.3 Vi c thanh, quy t toán v n đ u t các d án nhà
sách nhà n
xã h i s d ng v n ngân
c đ m b o đúng vi c s d ng ngu n v n đ u t đúng m c đích,
đúng quy đ nh ....................................................................................................... 23
1.5.4 Cơng tác ki m tra, giám sát ngu n v n ngân sách nhà n
c đ i v i các d án
nhà xã h i đ m b o ch t ch , chu n xác, k p th i, th ng nh t và minh b ch .......... 24
1.6 C s th c ti n v công tác qu n lý ngu n v n ngân sách Nhà n
d án nhà
xã h i ..................................................................................................... 24
1.6.1 Th c tr ng công tác qu n lý ngu n v n ngân sách Nhà n
án nhà
c đ i v i các
xã h i t i m t s t nh thành ph
1.6.2 Kinh nghi m t i m t s n
n
c đ i v i các d
c ta............................................. 24
c đ u t các d án nhà
xã h i b ng ngu n v n
ngân sách .............................................................................................................. 27
1.7 Các cơng trình khoa h c cơng b có liên quan đ n đ tài .................................. 30
K t lu n ch
CH
ng 1 ......................................................................................................... 31
NG 2 TH C TR NG CÔNG TÁC QU N LÝ NGU N V N NGÂN SÁCH
NHÀ N
C
I V I CÁC D
ÁN NHÀ
XÃ H I TRÊN
A BÀN THÀNH
PH HÀ N I ................................................................................................................ 33
2.1 Khái quát v d án nhà
xã h i trên đ a bàn Thành ph Hà N i ...................... 33
2.1.1 Thông tin chung v Thành ph Hà N i ....................................................... 33
2.1.2
c đi m các d án nhà
xã h i t i Hà N i ............................................... 35
2.1.3 Th c tr ng đ u t phát tri n các d án nhà
2.2 Th c tr ng qu n lý ngu n v n ngân sách Nhà n
xã h i t i Hà N i ................. 36
c đ i v i các d án nhà
xã
h i trên đ a bàn Thành ph Hà N i........................................................................... 42
iv
2.2.1 Vi c s d ng ngu n v n ngân sách Nhà n
c đ i v i các d án nhà
xã
h i trên đ a bàn Thành ph Hà N i ......................................................................42
2.2.2 Quy trình l p k ho ch, phân b và ki m tra, giám sát v n ngân sách nhà
n
c đ u t đ i v i các d án nhà
xã h i trên đ a bàn Thành ph Hà N i .......46
2.2.3 ánh giá hi u qu công tác qu n lý ngu n v n ngân sách Nhà n
các d án nhà
cđ iv i
xã h i trên đ a bàn Thành ph Hà N i .......................................53
2.3 Nh ng k t qu đ t đ
c và t n t i ......................................................................57
2.3.1 Nh ng k t qu đ t đ
c ...............................................................................57
2.3.2 Nh ng h n ch , t n t i và nguyên nhân ......................................................62
K t lu n Ch
CH
ng 2.........................................................................................................68
NG 3 GI I PHÁP T NG C
NGÂN SÁCH NHÀ N
C
NG CÔNG TÁC QU N LÝ NGU N V N
I V I CÁC D
ÁN NHÀ
XÃ H I TRÊN
A
BÀN THÀNH PH HÀ N I ........................................................................................70
3.1 Ph
ng h
án nhà
xã h i trên đ a bàn Thành ph Hà N i giai đo n 2017-2025 .....................70
3.1.1
ng, m c tiêu qu n lý ngu n v n ngân sách Nhà n
nh h
ng phát tri n các d án nhà
c đ i v i các d
xã h i trên đ a bàn Thành ph Hà
N i đ n n m 2025 .................................................................................................70
3.1.2
nh h
ng qu n lý ngu n v n ngân sách Nhà n
c đ i v i các d án nhà
xã h i trên đ a bàn Thành ph Hà N i giai đo n 2017-2025 ............................72
3.2 Nh ng thu n l i và thách th c trong công tác qu n lý ngu n v n ngân sách Nhà
n
c đ i v i các d án nhà
xã h i trên đ a bàn Thành ph Hà N i ......................74
3.2.1 Nh ng thu n l i trong công tác qu n lý ngu n v n ngân sách Nhà n
v i các d án nhà
cđ i
xã h i trên đ a bàn Thành ph Hà N i .................................74
3.2.2 Nh ng thách th c trong công tác qu n lý ngu n v n ngân sách Nhà n
đ i v i các d án nhà
3.3
n
c
xã h i trên đ a bàn Thành ph Hà N i ...........................75
xu t m t s gi i pháp t ng c
c đ i v i các d án nhà
ng công tác qu n lý ngu n v n ngân sách Nhà
xã h i trên đ a bàn Thành ph Hà N i ......................77
3.3.1 Rà soát, l p, qu n lý quy ho ch, gi i phóng m t b ng đ chu n b qu đ t
phát tri n nhà
xã h i ..........................................................................................77
v
3.3.2 T ng c
nhà n
ng c i cách hành chính, ch ng tiêu c c, phi n hà
c liên quan đ n quá trình đ u t các d án nhà
nh ng l i th t các d án nhà
3.3.3 T ng c
xã h i đ t n thu đ
c
xã h i ............................................................... 80
ng các ngu n l c, t o c ch h p d n đ nhi u ngu n v n tham
gia đ u t các d án nhà
3.3.4
các c quan
xã h i ......................................................................... 87
i m i, xây d ng c ch , phân c p qu n lý v n đ s d ng ngu n v n
ngân sách nhà n
c đ u t các d án nhà
xã h i hi u qu , ch t l
ng ............ 89
3.3.5 T p trung cho công tác đi u tra th ng kê đ có các s li u c p nh t chính
xác, k p th i .......................................................................................................... 91
3.3.6
ào t o đ nâng cao n ng l c trình đ , tuân th pháp lu t c a ch đ u t
khi th c hi n các d án nhà
K t lu n ch
xã h i .................................................................... 93
ng 3 ......................................................................................................... 97
K T LU N VÀ KI N NGH ....................................................................................... 98
DANH M C TÀI LI U THAM KH O .................................................................... 100
PH L C 1 DANH M C CÁC D
PH T
PH
ÁN NHÀ
XÃ H I TRÊN
A BÀN THÀNH
N M 2011-2016 .......................................................................................... 102
L C 2: DANH M C CÁC D
ÁN NHÀ
XÃ H I TRÊN
A BÀN THÀNH
PH ............................................................................................................................................. 109
vi
DANH M C CÁC HÌNH NH
Hình 1- Các b
c c a quá trình đ u t d án nhà
xã h i- Ngu n S Xây d ng .........9
Hình 2: nhà
xã h i t i Trung Qu c .............................................................................28
Hình 3: nhà
xã h i Hàn Qu c .....................................................................................29
Hình 4: Bi u đ dân s thành th và nông thôn qua 3 n m t i Hà N i (đ n v : tri u
ng
i)- Ngu n T ng c c Th ng kê ............................................................................... 33
Hình 5: Bi u đ ch s giá nhà /thu nh p c a m t s khu v c- Ngu n [25] ............... 34
Hình 6: Bi u đ th c hi n k ho ch N XH 2011-2015- Theo báo cáo c a S Xây
d ng HN ........................................................................................................................ 41
Hình 7: nhà
xã h i t i Hà N i.....................................................................................42
Hình 8: Bi u đ gi i ngân cho vay qua các n m ...........................................................44
Hình 9:
i s ng
“khu
chu t” c a Hà N i .............................................................59
vii
DANH M C B NG BI U
B ng 1: B ng so sánh các ch tiêu K ho ch nhà xã h i- Ngu n S Xây d ng Hà N i
....................................................................................................................................... 40
B ng 2: B ng gi i ngân cho vay t n m 2013-2016 đ i v i các doanh nghi p và cá
nhân ............................................................................................................................... 45
B ng 3: K t qu cho vay h tr các khách hàng N XH trên đ a bàn Thành ph qua
các n m-Ngu n báo cáo c a Ngân hàng Nhà n c chi nhánh Hà N i ......................... 54
viii
DANH M C CÁC T
VI T T T
K T Khu đô th
N XH Nhà
xã h i
NSNN Ngân sách Nhà n
c
NVNS Ngu n v n ngân sách
UBND y ban Nhân dân
KT-XH Kinh t - xã h i
V TV nđ ut
B S B t đ ng s n
NHNN Ngân hàng Nhà n
KCN Khu Công nghi p
ix
c
PH N M
U
1. Tính c p thi t c a đ tài
Nhà
là nhu c u c b n c a con ng
nhà
trên th tr
n
i, th nh ng không ph i ai c ng có th tìm đ
ng n u khơng đ kh n ng chi tr . Vì v y các n
c phát tri n nh t, đ u ph i có chính sách nhà
xã h i, đ giúp đ nh ng ng
cho th tr
i này có đ
ng cung ng đ “lo i nhà
cn i
ph c p”, n
phi th tr
c
c, k c nh ng
ng, n
c ta g i là nhà
phù h p, đ ng th i t o đi u ki n
c ta g i là nhà
bình dân, v i giá
c phù h p kh n ng chi tr c a t ng l p thu nh p trung bình chi m đa s dân.
Vi t Nam, v n đ nhà
là m t trong nh ng l nh v c đ
tâm. Th c hi n các Ngh quy t c a
t ng tr
c
ng và Nhà n
c quan
ng v đ i m i c ch qu n lý kinh t , m c đ
ng kinh t c a n
c ta ngày càng đ t nh ng k t qu đáng khích l . Trong l nh
v c nhà , đ c bi t là nhà
t i đơ th c ng có thay đ i tích c c mà chuy n bi n c b n
nh t là vi c xoá b ch đ bao c p v nhà , chuy n sang c ch t o đi u ki n nh m
huy đ ng m i ti m n ng c a nhân dân đ duy trì và phát tri n nhà .
Hà N i là m t thành ph đông dân và s gia t ng dân s
ng
Hà N i v n
i thu nh p th p chi m t i 40%. V y v n đ đ t ra là v i t l ng
m c cao, t l
i thu nh p th p
nh v y thì chúng ta nên có bi n pháp nào đ có th h tr , giúp h có đ
đ nh và t o đ
c m t c nh quan v n minh s ch s h n n u có th lo i tr đ
c ch
n
c các nhà
“ chu t”, nh ng khu chung c quá p p.
Trong các n m qua, ngu n v n ngân sách Nhà n
cho các d án phát tri n nhà
riêng. Nhi u D án nhà
c (NSNN) đã đ
xã h i trên đ a bàn c n
xã h i t i Hà N i đã đ
c chung và th đơ Hà N i nói
c đ u t tri n khai nh m t ph n h
tr c a ngu n v n ngân sách nh : H ng Th nh Ki n H ng- Hà
H ng- Long Biên, B T L nh T ng thi t giáp-M
c u nhà
cho ng
c u tiên đáng k
ông, Khu đô th Vi t
ình.... đã đáp ng m t ph n nhu
i thu nh p th p t i Hà N i.
Bên c nh nh ng k t qu đ t đ
c c a vi c s d ng v n NSNN cho phát tri n nhà
xã
h i t i Hà N i, cịn có nh ng t n đ ng và h n ch nh : đ u t manh mún, gi i ngân
ch a đúng đ i t
ng...d n đ n kém hi u qu vi c s d ng ngu n v n c a Nhà n
1
c.
i u này d n t i các d án đ u t cho phát tri n nhà
ti n đ d án kéo dài, không bàn giao đ
T nh ng t n t i trên, v n đ t ng c
c đ i v i các d án nhà
n
c nhà đúng th i h n cho ng
i mua nhà.
ng công tác qu n lý ngu n v n ngân sách Nhà
xã h i trên đ a bàn thành ph Hà N i tr nên quan tr ng.
Do đó, h c viên ch n đ tài " t ng c
Nhà n
xã h i t i Hà N i b thi u v n,
c đ i v i các d án nhà
ng công tác qu n lý ngu n v n ngân sách
xã h i trên đ a bàn thành ph Hà N i " đ làm
lu n v n th c s qu n lý kinh t c a mình.
2. M c đích nghiên c u c a đ tài
Nghiên c u đ xu t m t s gi i pháp nh m t ng c
v n ngân sách Nhà n
3. Ph
c đ i v i các d án nhà
xã h i trên đ a bàn thành ph Hà N i.
ng pháp nghiên c u
Lu n v n s d ng các ph
ng pháp nghiên c u sau:
Ph
ng pháp đi u tra, kh o sát
Ph
ng pháp th ng kê
Ph
ng pháp h th ng hóa
Ph
ng pháp phân tích so sánh
Ph
ng pháp phân tích t ng h p
4.
it
•
it
it
ng cơng tác qu n lý ngu n
ng và ph m vi nghiên c u
ng nghiên c u
ng nghiên c u c a đ tài là gi i pháp t ng c
v i các d án nhà
ng qu n lý ngu n v n NSNN đ i
xã h i.
• Ph m vi nghiên c u:
ánh giá th c tr ng công tác qu n lý ngu n v n NSNN đ i v i các d án nhà
giai đo n 2014 – 2016.
2
xã h i
ra các gi i pháp t ng c
ng qu n lý công tác này cho đ n n m 2025 trên đ a bàn
thành ph Hà N i.
5. Ý ngh a khoa h c và ý ngh a th c ti n c a đ tài
• Ý ngh a khoa h c
Nh ng k t qu nghiên c u có giá tr tham kh o trong h c t p, gi ng d y và nghiên c u
các v n đ liên quan t i qu n lý ngu n v n ngân sách Nhà n
c.
• Ý ngh a th c ti n
Nh ng k t qu nghiên c u là nh ng tham kh o h u ích có giá tr g i m trong công
tác qu n lý ngu n v n ngân sách Nhà n
t i Hà N i nói riêng và c n
6. K t qu d ki n đ t đ
c đ i v i các d án phát tri n nhà
xã h i
c nói chung.
c
H th ng hóa các v n đ lý lu n và th c ti n c a công tác qu n lý ngu n v n ngân
sách Nhà n
c đ i v i các d án nhà
xã h i.
ánh giá th c tr ng công tác qu n lý ngu n v n ngân sách Nhà n
nhà
c đ i v i các d án
xã h i trên đ a bàn thành ph Hà N i.
xu t m t s gi i pháp t ng c
đ i v i các d án nhà
ng công tác qu n lý ngu n v n ngân sách Nhà n
xã h i trên đ a bàn thành ph Hà N i.
3
c
7. N i dung c a lu n v n
Lu n v n ngoài ph n m đ u, k t lu n, danh m c tài li u tham kh o, g m 3 n i dung
chính sau:
Ch
n
Ch
ng 1: C s lý lu n và th c ti n v công tác qu n lý ngu n v n ngân sách Nhà
c đ i v i các d án nhà
ng 2: Th c tr ng công tác qu n lý ngu n v n ngân sách Nhà n
án nhà
Ch
xã h i.
c đ i v i các d
xã h i trên đ a bàn thành ph Hà N i.
ng 3: Gi i pháp t ng c
v i các d án nhà
ng công tác qu n lý ngu n v n ngân sách Nhà n
xã h i trên đ a bàn thành ph Hà N i.
4
cđ i
CH
NG 1 C S LÝ LU N VÀ TH C TI N V CÔNG TÁC QU N
LÝ NGU N V N NGÂN SÁCH NHÀ N
C
I V I CÁC D ÁN
NHÀ XÃ H I
1.1 Khái ni m, vai trò nhà
1.1.1 Khái ni m v nhà
Hi n nay, nhà
xã h i
xã h i
xã h i có nhi u cách hi u khác nhau:
Theo Bách khoa tồn th , có th hi u nhà
xã h i là lo i hình nhà
do Nhà n
c
ho c các t ch c, cá nhân thu c các thành ph n kinh t tham gia đ u t xây d ng dành
cho các đ i t
ng có thu nh p th p sinh s ng trên m t đ a ph
ng nh t đ nh có nhu
c u thuê, mua ho c thuê mua.
Theo quy đ nh t i
m ts đ it
i u 49 Lu t nhà
ng đ c bi t đ
n m 2014 Nhà
xã h i là lo i nhà
c mua, thuê và thuê mua đ
v i cách m ng theo quy đ nh c a pháp lu t v
u đãi ng
c nh sau: Ng
dành cho
i có cơng
i có cơng v i cách m ng;
H gia đình nghèo và c n nghèo t i khu v c nơng thơn; H gia đình t i khu v c nông
thôn thu c vùng th
ng xuyên b
nh h
ng b i thiên tai, bi n đ i khí h u; Ng
nh p th p, h nghèo, c n nghèo t i khu v c đô th ; Ng
i thu
i lao đ ng đang làm vi c t i
các doanh nghi p trong và ngồi khu cơng nghi p; S quan, h s quan nghi p v , h s
quan chuyên môn k thu t, quân nhân chuyên nghi p, công nhân trong c quan, đ n v
thu c công an nhân dân và quân đ i nhân dân; Cán b , công ch c, viên ch c theo quy
đ nh c a pháp lu t v cán b , công ch c, viên ch c; Các đ i t
công v theo quy đ nh t i kho n 5
vi n, tr
đ
theo quy đ nh c a pháp lu t mà ch a đ
c Nhà n
c
ng b ng nhà , đ t .
Nhìn chung, nh ng đ i t
ng
ng dân t c n i trú công l p
trong th i gian h c t p; H gia đình, cá nhân thu c di n b thu h i
đ t và ph i gi i t a, phá d nhà
b i th
i u 81 c a Lu t này; H c sinh, sinh viên các h c
ng đ i h c, cao đ ng, d y ngh ; h c sinh tr
c s d ng nhà
ng đã tr l i nhà
ng đ
c mua, thuê, thuê mua nhà
xã h i ph i là nh ng
i có thu nh p th p và đáp ng các đi u ki n nh : ch a có nhà
mình, ch a đ
c mua, thuê ho c thuê mua nhà
c a mình nh ng di n tích nhà
bình qn đ u ng
5
thu c s h u c a
xã h i, ho c có nhà
thu c s h u
i trong h gia đình th p h n m c
di n tích nhà
t i thi u do Chính ph quy đ nh; Ph i có đ ng ký th
thành ph tr c thu c trung
ng n i có nhà
1.1.2 Vai trò c a đ u t nhà
1.1.2.1 Nhà
ng trú t i t nh,
xã h i….
xã h i
xã h i góp ph n đ m b o chính sách an ninh xã h i
Cùng v i q trình đơ th hóa nhanh chóng, bên c nh nh ng khu v c đơ th đã đ
ch nh trang, thì v n đang t n t i r t nhi u khu nhà
đô th " c ng đang b xu ng c p, ch t l
c , khu dân c và "làng xóm trong
ng kém, h th ng h t ng k thu t và h t ng
xã h i b quá t i, không đ m b o quy chu n, tiêu chu n và môi tr
dân (nhà
b xu ng c p, đ
ng s ng c a nhân
ng xá ch t ch i, thi u cây xanh, khu vui ch i gi i trí…).
Ph n l n các gia đình có khó kh n v nhà
có di n tích nhà
ch t ch i, nhi u th h
cùng sinh s ng, bình quân di n tích r t th p ch đ t kho ng 2-5m2/ng
nhà
đ
đ b od
c
i. Nhi u khu
c xây d ng t th i bao c p đã b h h ng, xu ng c p, l i không có kinh phí
ng, s a ch a th
ng xun. M t b ph n khác đã đ
c phân ph i nhà
trong nh ng th p niên 70, 80 nh ng khơng có kh n ng v tài chính nên khơng th c i
t o, xây d ng l i, ph i s ng t i các c n h đã xu ng c p thi u các ti n nghi c b n.
V i t c đ đơ th hóa và phát tri n n n kinh t th tr
th p s b nghèo đi t
t
ng, m t b ph n dân c thu nh p
ng đ i so v i t c đ phát tri n kinh t , do v y t l này trong
ng lai v n r t khó kh n đ c i thi n đ
c nhà
cho mình, th m chí cịn nghèo đi do
t c đ l m phát cao. Th c tr ng trên gây nhi u s c ép cho c quan qu n lý Nhà n
Sau 30 n m th c hi n đ
ng l i "
i m i", đ t n
c ta đã đ t đ
c.
c nh ng thành t u
quan tr ng trong phát tri n kinh t - xã h i, đ i s ng c a đ i b ph n nhân dân trong
c n
c, t nông thơn đ n thành th đã đ
. Di n tích nhà
c c i thi n rõ r t, trong đó có l nh v c nhà
bình qn tồn qu c tính theo đ u ng
(n m 1999) lên 16,7m2sàn/ng
i (n m 2009) và t ng lên 22m2 sàn/ng
n m 2015, trong đó t i đơ th đ t 26m2/ng
l
ng nhà
c ng đã đ
i t ng t 9,7m2 sàn/ng
t ng k thu t và h t ng xã h i đ ng b đã đ
i vào cu i
i, nông thôn đ t 20,0m2/ng
c c i thi n, nhi u khu đô th m i, khu nhà
i
i. Ch t
v i h th ng h
c xây d ng, góp ph n hình thành và
nâng c p h th ng đô th , t o đ ng l c phát tri n kinh t , là h t nhân thúc đ y chuy n
6
d ch c c u kinh t
h
m i đ a ph
ng, m i vùng và c ng nh ph m vi c n
c theo
ng cơng nghi p hóa - hi n đ i hóa.
1.1.2.2 Các d án nhà
xã h i đóng góp m t ph n tích c c cho vi c kich c u đ u t
Theo quy đ nh t i đi u 58,59 c a Lu t Nhà
n m 2014 [3], ch đ u t d án xây d ng
nhà
c mi n ti n s d ng đ t, ti n thuê đ t đ i
xã h i đ
ch
v i di n tích đ t đ
ng các u đãi sau:
c Nhà n
c giao ho c cho thuê;
c mi n, gi m thu giá tr gia
t ng, thu thu nh p doanh nghi p theo quy đ nh c a pháp lu t v thu ;
c vay v n
u đãi t Ngân hàng chính sách xã h i, t ch c tín d ng đang ho t đ ng t i Vi t Nam;
c
y ban nhân dân c p t nh h tr toàn b ho c m t ph n kinh phí đ u t xây
d ng h th ng h t ng k thu t trong ph m vi d án xây d ng nhà
xã h i; Tr
h p doanh nghi p, h p tác xã s n xu t công nghi p, d ch v t mua nhà
nhà
đ b trí cho ng
i lao đ ng c a doanh nghi p mình
nhà ho c có thu ti n thuê nhà v i giá thuê không v
ban nhân dân c p t nh ban hành thì chi phí mua nhà
ho c th
mà khơng thu ti n th
t quá giá thuê nhà
ho c thuê nhà
xã h i do y
đ
c tính là chi
phí h p lý trong giá thành s n xu t khi tính thu thu nh p doanh nghi p; Tr
ng h p
doanh nghi p, h p tác xã s n xu t công nghi p, d ch v t đ u t xây d ng nhà
b trí cho ng
i lao đ ng c a doanh nghi p mình
có thu ti n th nhà v i giá thuê không v
đ
mà không thu ti n thuê nhà ho c
t quá giá thuê nhà
dân c p t nh ban hành, doanh nghi p này còn đ
ng
xã h i do y ban nhân
c tính chi phí xây d ng nhà
vào giá
thành s n xu t khi tính thu thu nh p doanh nghi p.
Chính s
u đãi trên c a Nhà n
c đ i v i các d án nhà
xã h i đã góp ph n tích
c c trong vi c thu hút các doanh nghi p, t ch c, cá nhân tham gia đ u t xây d ng
nhà
xã h i, cung c p cho th tr
nh p th p.
ng m t qu nhà
ph c v cho các đ i t
c bi t trong đi u ki n hi n nay, các d án nhà
th
ng m i v i giá nhà
cao, đang g p khó kh n trong vi c tiêu th s n ph m. Vi c xây d ng nhà
m c giá v a ph i, phù h p v i thu nh p c a đa s ng
ng thu
xã h i v i
i lao đ ng trong xã h i s là
ngu n c u l n thu hút nhi u các nhà đ u t t i phân khúc nhà
này.
B Xây d ng cho r ng n u nh th c hi n xây d ng 500.000 m2 thì s tiêu th kho ng
120.000 t n xi m ng, 30.000 t n thép và nhi u v t liêu xây d ng khác.
7
c bi t, s gi i
quy t vi c làm cho hàng v n lao đ ng trong ngành xây d ng và các ngành ngh có liên
quan.
1.1.2.3 Góp ph n bình n th tr
ng b t đ ng s n
Tr
c đây, các nhà đ u t b t đ ng s n ch chú tr ng t i vi c đ u t xây d ng nhà
th
ng m i ph c v cho các đ i t
ng thu nh p cao, gây ra s thi u h t v ngu n cung
nhà . Vài n m tr l i đây, khi Nhà n
ngu n cung nhà
cho th tr
c n khát v nhu c u nhà
c chú tr ng phát tri n các d án nhà
xã h i,
ng b t đ ng s n ngày m t nhi u và phong phú, gi m b t
trên th tr
ng. S phong phú v s n ph m có tác đ ng tích
c c làm gi m nh ng c n s t giá, có thêm nhi u l a ch n cho các đ i t
ng mua bán s
giúp tính c nh tranh trên th tr
ng lành m nh h n, phá v th đ c quy n c a m t s
phân khúc th tr
ng m i. T ng b
th c ch t c a nó.
nhu c u v nhà
ng nhà
th
ng th i, vi c xây d ng nhà
c a đ i b ph n ng
ng v đúng
xã h i đã đáp ng đ
c m t ph n
i dân có thu nh p th p trong xã h i (chi m t l
80%) mà tr
c đây nhà
ch dành cho nh ng đ i t
1.1.3 Các b
c c a quá trình đ u t d án nhà
D án đ u t xây d ng nhà
c đ a giá c trên th tr
ng có thu nh p cao.
xã h i
xã h i bao g m nhi u giai đo n riêng bi t, nh ng g n k t
ch t ch v i nhau, đan xen nhau theo m t ti n trình lơgic. Trên c s quy ho ch đã
đ
c phê duy t, trình t th c hi n d án đ u t xây d ng nói chung và xây d ng nhà
xã h i nói riêng phân thành ba giai đo n (quy đ nh t i Kho n 1
i u 50 c a Lu t Xây
d ng n m 2014) [8] c th :
• Giai đo n chu n b d án g m các công vi c: T ch c l p, th m đ nh, phê duy t Báo
cáo nghiên c u ti n kh thi (n u có); l p, th m đ nh, phê duy t Báo cáo nghiên c u
kh thi ho c Báo cáo kinh t - k thu t đ u t xây d ng đ xem xét, quy t đ nh đ u
t xây d ng và th c hi n các công vi c c n thi t khác liên quan đ n chu n b d án;
• Giai đo n th c hi n d án g m các công vi c: Th c hi n vi c giao đ t ho c thuê đ t
(n u có); chu n b m t b ng xây d ng, rà phá bom mìn (n u có); kh o sát xây d ng;
l p, th m đ nh, phê duy t thi t k , d toán xây d ng; c p gi y phép xây d ng (đ i
v i cơng trình theo quy đ nh ph i có gi y phép xây d ng); t ch c l a ch n nhà th u
và ký k t h p đ ng xây d ng; thi cơng xây d ng cơng trình; giám sát thi công xây
8
d ng; t m ng, thanh toán kh i l
ng hồn thành; nghi m thu cơng trình xây d ng
hồn thành; bàn giao cơng trình hồn thành đ a vào s d ng; v n hành, ch y th và
th c hi n các công vi c c n thi t khác;
• Giai đo n k t thúc xây d ng đ a cơng trình c a d án vào khai thác s d ng g m
các công vi c: Quy t toán h p đ ng xây d ng, b o hành cơng trình xây d ng.
Hình 1- Các b
c c a quá trình đ u t d án nhà
Qua s đ ta nh n th y: b
c tr
xã h i- Ngu n S Xây d ng
c là c s đ th c hi n b
c sau, giai đo n tr
c s th c hi n giai đo n sau nh ng tùy vào quy mô d án mà m t vài b
c là
c có th g p
vào nhau nh
giai đo n chu n b đ u t , đ i v i d án v a và nh thì có th khơng
c n ph i có b
c nghiên c u nghiên c u d án ti n kh thi mà xây d ng luôn d án
kh thi.
Sau khi hồn thành b
c (hay giai đo n) tr
khía c nh v kinh t , tài chính, k thu t c a b
9
c c n ph i ki m tra và đánh giá đ các
c đó, khi đ m b o đ các tiêu chu n,
quy đ nh c a b
c đó (hay giai đo n đó) và ph i đ
quy n thì m i ti p t c th c hi n các b
c th m đ nh c a c p có có th m
c (giai đo n) ti p theo.
1.2 C s lý lu n v công tác qu n lý Ngân sách Nhà n
xã h i
1.2.1 Khái ni m v v n ngân sách Nhà n
c
• Theo Bách khoa tồn th Vi t Nam thì t “v n” đ
nhau. Tr
c h t, v n đ
c đ i v i các d án nhà
c s d ng v i nhi u ngh a khác
c xem là toàn b nh ng y u t đ
c s d ng vào vi c s n
xu t ra các c a c i; V n t o nên s đóng góp quan tr ng đ i v i s t ng tr
ng c a
n n kinh t . Có các hình thái v n: V n hi n v t (máy móc, nguyên nhiên v t li u…),
v n b ng ti n, v n tài nguyên thiên nhiên, v n con ng
i. V n k thu t hay v n v t
ch t là toàn b tài s n s n xu t, tài s n thi t b cho phép t ng thêm s c s n xu t c a
lao đ ng. V n k thu t còn là nguyên li u và s n ph m d dang mà lao đ ng tác
đ ng vào nh là ho t đ ng chuy n hóa. B t k là nhà t b n, ti u ch hay doanh
nghi p nhà n
c đ u ph i kinh doanh v n đem l i l i nhu n, b o tồn và tích l y
v n.
• V n nhà n
c bao g m: v n ngân sách nhà n
chính ph , trái phi u chính quy n đ a ph
c; công trái qu c gia, trái phi u
ng; v n h tr phát tri n chính th c, v n
vay u đãi c a các nhà tài tr ; v n t qu phát tri n ho t đ ng s nghi p; v n tín
d ng đ u t phát tri n c a Nhà n
đ
c; v n tín d ng do Chính ph b o lãnh; v n vay
c b o đ m b ng tài s n c a Nhà n
nhà n
c; v n đ u t phát tri n c a doanh nghi p
c; giá tr quy n s d ng đ t (quy đ nh t i kho n 44
i u 4 Lu t đ u th u
2013).
• V n ngân sách nhà n
“Ngân sách nhà n
c:[1]
c là toàn b các kho n thu, chi c a Nhà n
th c hi n trong m t kho ng th i gian nh t đ nh do c quan nhà n
cđ
c có th m quy n
quy t đ nh đ b o đ m th c hi n các ch c n ng, nhi m v c a Nhà n
i u 4 Lu t Ngân sách Nhà n
c n m 2015).
10
c d toán và
c” (kho n 14
NSNN v i t cách là m t qu ti n t t p trung l n nh t c a Nhà n
c tham gia huy
đ ng và phân ph i v n đ u t thông qua ho t đ ng thu, chi ngân sách (quy đ nh t i
i u
5 Lu t Ngân sách Nhà n
c n m 2015).
c bao g m: Toàn b các kho n thu t thu , l phí; tồn b các
Thu ngân sách nhà n
kho n phí thu t các ho t đ ng d ch v do c quan nhà n
đ
c khoán chi phí ho t đ ng thì đ
c th c hi n, tr
c kh u tr ; các kho n phí thu t các ho t đ ng
d ch v do đ n v s nghi p công l p và doanh nghi p nhà n
sách nhà n
c th c hi n n p ngân
c theo quy đ nh c a pháp lu t; Các kho n vi n tr khơng hồn l i c a
Chính ph các n
c, các t ch c, cá nhân
chính quy n đ a ph
ngồi n
c cho Chính ph Vi t Nam và
ng; Các kho n thu khác theo quy đ nh c a pháp lu t.
Chi ngân sách nhà n
th
ng h p
c bao g m: Chi đ u t phát tri n; Chi d tr qu c gia; Chi
ng xuyên; Chi tr n lãi; Chi vi n tr ; Các kho n chi khác theo quy đ nh c a pháp
lu t.
Ngân sách nhà n
c g m ngân sách trung
1.2.2 V n ngân sách Nhà n
Nhà
ng và ngân sách đ a ph
c đ i v i các d án nhà
ng.
xã h i
xã h i là m t hàng hóa đ c bi t bao g m hai thu c tính: hàng hóa và xã h i,
thu c tính xã h i đ
sách Nhà n
c chú tr ng h n b i có s h tr l n c a NSNN. Ngu n v n ngân
c đ u t cho các d án nhà
xã h i là ngu n v n m i nh m thu hút s
tham gia c a các ngu n v n khác, c th :
NSNN th
ng đ
c đ u t đ h tr xây d ng các cơng trình k thu t ngoài hàng rào
d án; xây d ng, c i t o h th ng h t ng k thu t và h t ng xã h i t i các n i có d
án phát tri n nhà
xã h i.
u t nhà
theo mơ hình d án ch y u đ
c ti n hành
trong các khu đô th m i ho c nh ng khu v c đã có quy ho ch chi ti t. V n ngân sách
đ
c đ u t đ xây d ng các h ng m c cơng trình xã h i nh tr
v
n hoa, cây xanh, tr m y t , tr s hành chính, câu l c b ... và m t s cơng trình h
t ng k thu t nh đ
ng giao thơng, h th ng đi n, thốt n
11
c, c p n
ng h c, nhà tr ,
c mà m t ch
đ u t khó đ m đ
ng vì địi h i ngu n v n l n. Do v y, c p v n cho xây d ng k t
c u h t ng là trách nhi m quan tr ng c a Nhà n
H tr cho các doanh nghi p đ
cho vay đ i v i đ i t
nhà
c đ phát tri n nhà
xã h i.
c vay v n đ đ u t xây d ng các d án nhà
ng đ đi u ki n đ thuê, mua nhà
xã h i
xã h i khi có nhu c u v
theo k ho ch hàng n m, k ho ch 3- 5 n m ho c dài h n.
1.2.3 N i dung qu n lý v n ngân sách Nhà n
Qu n lý v n ngân sách nhà n
c đ i v i các d án nhà
c đ i v i các d án nhà
xã h i
xã h i là quá trình l p k
ho ch, phân b , thanh quy t toán, ki m tra, giám sát nh m m c tiêu s d ng hi u qu
v n ti n t t qu ngân sách nhà n
đ i v i các đ i t
c u v nhà
ng đ
c đ đ u t các d án nhà
c mua, thuê, thuê mua nhà
và c i thi n môi tr
ng s ng c a ng
xã h i, h tr cho vay
xã h i, t ng b
c đáp ng nhu
i dân, góp ph n phát tri n kinh t -
xã h i.
Qu n lý v n ngân sách nhà n
Nhà n
c đi u khi n và h
d án đ đ t đ
cho các đ i t
c đ i v i các d án nhà
xã h i đ
c hi u là quá trình
ng d n ho t đ ng đ u t t ngu n v n NSNN đ i v i các
c m c tiêu an sinh xã h i, đáp ng nhu c u v nhà
v i giá c h p lý
ng thu nh p trung bình và th p.
Qu n lý v n ngân sách Nhà n
c đ i v i các d án nhà
xã h i đ
c th hi n qua 4
n i dung c b n sau:
1.2.3.1 L p k ho ch ngân sách nhà n
c đ i v i các d án nhà
xã h i
K ho ch hóa đ u t đóng vai trị h t s c quan tr ng. K ho ch hóa đ u t các d án
nhà
xã h i tr
c h t ph i xây d ng đ
c chi n l
c đ u t h p lý, xác đ nh u tiên
đ u t d án nào, khu v c nào, đ u t th nào và đ u t bao nhiêu thì s mang l i hi u
qu cao nh t.
Sau khi xây d ng đ
c chi n l
c đ u t h p lý ph i l p đ
c quy ho ch đ u t và
d a vào quy ho ch đ l p k ho ch v n đ u t nh m xác đ nh nhu c u và kh n ng đáp
ng v n đ u t các d án nhà
xã h i trong t ng th i k nh t đ nh và cho th i h n xác
đ nh.
12
Th m đ nh đ u t các d án nhà
xã h i là vi c ki m tra l i các đi u ki n quy đ nh
ph i đ m b o c a m t d án đ u t tr
c khi phê duy t d án, quy t đ nh đ u t . N i
dung th m đ nh d án đ u t tu theo t ng lo i d án đó là các đi u ki n nh m đ m
b o s phù h p v i quy ho ch phát tri n ngành, lãnh th ; Các đi u ki n tài chính, giá
c , hi u qu đ u t ;
m b o an tồn v tài ngun, mơi tr
ng; Các v n đ xã h i c a
d án.
M c tiêu c a giai đo n này là đ xác đ nh phân ph i t i u các ngu n v n nh m b o
đ m tính v ng ch c, tính kh thi c a NSNN. Giai đo n này bao g m: [5]
• L p ngân sách (l p d toán ngân sách)
Hàng n m vào th i đi m qui đ nh tr
c khi n m tài chính b t đ u Chính ph và B tài
chính ra thơng báo v u c u, n i dung và h
ngành, các c p. Các đ n v c n c vào h
ng d n l p d toán ngân sách cho các
ng d n c a b tài chính l p d tốn ngân
sách cho đ n v mình d a trên h th ng lu t, đ nh h
ng phát tri n kinh t xã h i c a
n m k ho ch và các chính sách, đ nh m c tài chính.
i v i ch
t
ng trình phát tri n nhà
xã h i d toán s c n c trên nhu c u c a các đ i
ng c n v n đ th c hi n các d án, đ mua, thuê nhà
ban Nhân dân các t nh, thành t ng h p d toán ngân sách
xã h i, B Xây d ng, U
ph m vi mình qu n lý g i
cho B tài chính. B tài chính s xem xét tình hình c a t ng đ a ph
ng có nhu c u,
cân đ i ngân sách và t ng h p cùng d toán ngân sách c a n m tài chính trình Chính
ph . Chính ph xem xét, th o lu n, đi u ch nh l i các d tốn n u th y c n thi t và
trình Qu c h i.
• Phê chu n ngân sách
D tốn ngân sách nhà n
h ts đ
c nói chung (và d toán cho các d án nhà
xã h i) tr
c
c u ban kinh t và ngân sách c a qu c h i nghiên c u, xem xét, đi u ch nh
và trình Qu c h i. Qu c h i s th o lu n d toán ngân sách nhà n
c v các n i dung:
đi u ch nh t ng gi m các kho n thu, đi u ch nh t ng gi m các kho n chi d a trên các
gi i pháp b o đ m cân đ i ngân sách. Sau khi th o lu n và thông qua Qu c h i ra ngh
quy t phê chu n d toán ngân sách nhà n
c và d toán ngân sách nhà n
13
c tr thành
m t đ o lu t c a nhà n
c mà m i pháp nhân và th nhân trong xã h i đi u có trách
nhi m th c hi n.
• Cơng b ngân sách nhà n
c
Sau khi d tốn ngân sách nhà n
cđ
cho nguyên th qu c gia: Ch t ch n
c Qu c h i phê chu n s đ
c chuy n sang
c đ công b và giao cho Chính ph th c hi n
b ng cách u nhi m cho B tài chính giao các ch tiêu pháp l nh v thu và chi ngân
sách cho t ng B và t ng đ a ph
ng đ thi hành.
1.2.3.2 Phân b , c p phát ngân sách Nhà n
c đ i v i các d án nhà
xã h i
Phân b , c p phát NSNN là quá trình t ch c và qu n lý các kho n chi c a ngân sách
nhà n
c. Tham gia vào ch p hành chi ngân sách g m có các đ n v s d ng v n ngân
sách. Vi c c p kinh phí t ngân sách nhà n
c đi m n i b t c a đ u t các d án nhà
ro cao.
cđ
c th c hi n theo quy đ nh.
xã h i là th i gian dài, v n đ u t l n, r i
gi m thi u kh n ng r i ro các nhà đ u t th
đ u t . Sau khi th m đ nh d án đ u t , n u d án đ t đ
ng thông qua vi c l p d án
c nh ng yêu c u c b n v
n i dung th m đ nh d án và có tính kh thi cao thì m i tri n khai khâu thi t k d
toán.
C n c vào d toán ngân sách đ
c giao, các đ n v th h
quan tài chính cùng c p, ngân hàng, kho b c nhà n
i v i các d án nhà
c n i giao d ch đ đ
xã h i, các ch đ u t th c hi n d án nhà
vay v n ch ng minh d án đ đi u ki n đ
nhu c u mua, thuê mua nhà
n ng l c tr n s đ
ng l p k ho ch chi g i c
c c p phát.
xã h i có nhu c u
c vay và kh n ng chi tr , các cá nhân có
xã h i vay v n ch ng minh đ đi u ki n xét mua nhà và
c Ngân hàng cho phép vay.
C quan tài chính xem xét k ho ch chi c a đ n v , c n c vào kh n ng c a ngân sách
đ b trí s chi hàng quý, hàng n m thông báo cho đ n v , cá nhân th h
hàng, qu đ u t và kho b c nhà n
ng ngân
c đ th c hi n.
1.2.3.3 Thanh toán, quy t toán ngân sách
Trong các khâu c a chu trình qu n lý NSNN, quy t tốn là q trình đánh giá l i tồn
b NSNN sau m t n m th c hi n, t khâu l p d toán, khâu phân b c ng nh ch p
14
hành và đi u hành NSNN. S li u và tình hình quy t tốn NSNN là c s đ các c
quan qu n lý phân tích, đánh giá tình hình tài chính - ngân sách c a qu c gia, t đó có
nh ng quy t sách phù h p nh m qu n lý t i u ngu n l c tài chính - ngân sách trong
giai đo n ti p theo.
ng trên góc đ th c hi n cơng tác chun mơn, có th hi u quy t toán NSNN là
vi c t ng h p các kho n thu, chi c a Nhà n
c đ l p báo cáo đánh giá tình hình th c
thu, th c chi NSNN theo n i dung, ch tiêu d toán ngân sách trong m t n m và đ
c
c p có th m quy n phê chu n.
N i dung c a giai đo n này là nh m ph n nh, đánh giá và ki m tra l i quá trình phân
b , c p phát ngân sách nhà n
v n ngân sách nhà n
c. Sau khi k t thúc n m tài chính, các đ n v s d ng
c ph i khoá s k toán và l p quy t toán ngân sách nhà n
theo s th c thu, th c chi theo h
C n c vào h
c
ng d n c a B tài chính.
ng d n c a B tài chính các đ n v th h
ng ngân sách l p quy t toán
thu chi c a đ n v mình g i c quan qu n lý c p trên, s li u quy t toán ph i đ
c n i giao d ch xác nh n. Th tr
cđ i
chi u và đ
c ngân hàng, kho b c nhà n
ng các c
quan nhà n
c có trách nhi m ki m tra, x lý quy t toán thu chi ngân sách c a các đ n
v , l p quy t toán thu chi ngân sách thu c ph m vi mình qu n lý g i cho c quan tài
chính cùng c p. C quan tài chính các c p
đ a ph
ng xét duy t quy t toán thu chi
ngân sách c a các c quan cùng c p, th m tra quy t toán ngân sách c p d
l p quy t toán ngân sách đ a ph
i, t ng h p
ng trình u ban nhân dân cùng c p đ u ban nhân
dân cùng c p xem xét trình h i đ ng nhân dân cùng c p phê chu n và g i cho B tài
chính.
i v i vi c quy t toán ngân sách đ i v i các nhà
xã h i, UBND thành ph
các t nh thành xem xét trình h i đ ng nhân dân cùng c p phê chu n và g i cho B tài
chính.
B tài chính xem xét và t ng h p quy t toán thu chi ngân sách c a các b , ngành
trung
ng, ki m tra xem xét quy t toán ngân sách c a các đ a ph
h p và l p t ng quy t toán ngân sách nhà n
ng, sau đó t ng
c trình Chính ph đ Chính ph đ trình
Qu c h i. Qu c h i sau khi nghe báo cáo ki m tra c a c quan T ng ki m toán qu c
gia s xem xét và phê chu n t ng quy t toán ngân sách nhà n
15
c.