Giáo trình Suy hô hấp cấp

SUY HÔ HẤP CẤP

I. ĐẠI CƯƠNG:

•
Suy hô hấp là tình trạng hệ hô hấp không đủ khả năng duy trì sự
tra đổi khí theo nhu cầu cơ thể, gây giảm O2 và/hoặc tăng CO2
máu. Hậu quả của suy hô hấp là thiếu oxy cho nhu cầu biến
dưỡng của các cơ quan đặc biệt lànão, tim và ứ đọng CO2 gây
toan hô hấp.

•
Suy hô hấp cấp có thể do bệnh lý của đường thở, tổn thương
phổi hoặc bệnh lý não, thần kinh - cơ.

II. CHẨN ĐOÁN:
1. Công việc chẩn đoán:
a) Hỏi bệnh:

•
Tiền sử suyễn, tim mạch, nhược cơ.

•
Khởi phát: sốt, ho, khò khè.

•
Hội chứng xâm nhập.

•
Co giật và hôn mê đi trước trong viêm não màng não.

•
Ngộ độc: thuốc ngủ, Morphin và dẫn xuất, rượu, Methemoglobin?

b) Khám lâm sàng :

•
Dấu hiệu sinh tồn: mạch, nhịp thở, nhiệt độ, huyêt áp, SaO2.

•
Dấu hiệu co lõm ngực, tím tái.

•
Kiểu thở: khó thở thì hít vào hay thở ra, thở bụng, tiếng rít, khò
khè.

•
Khám họng.

•
Khám phổi: phế âm, ran phổi.

•
Khám tim: nhịp tim, âm thổi, gallop.

•
Khám bụng: kích thước gan.

•
Khám thần kinh: tri giác, phát triển tâm thần vận động, yếu liệt
chi.

c) Đề nghị cận lâm sàng:

•
CTM.

•
Xquang phổi.

•
Khí máu: khi tím tái không cải thiện với thở oxy.

•
Siêu âm tim: khi có tiền căn bệnh tim hay X-quang có bóng tim to
hoặc có biểu hiện suy tim.

2. Chẩn đoán xác định:

•
Lâm sàng:

o
Thở nhanh:


Dưới 2 tháng NT > 60 lần/phút,


2 tháng - 2 tuổi: NT > 50 lần/phút,


2-5 tuổi: NT > 40 lần/phút

o
Co lõm ngực.

o
Có hoặc không tím tái: tím tái là dấu hiệu muộn.

•
Cận lâm sàng:

o
SaO2 < 90%, hoặc Khí trong máu: PaO2 < 60 mmHg và
/hoặc PaCO2 > 50 mmHg với FiO2=0,21.

3. Chẩn đoán nguyên nhân:

•
Viêm phổi: thở nhanh, ran phổi, hội chứng đông đặc phổi, X-
quang có hình ảnh tổn thương phế nang.

•
Suyễn: tiền căn suyễn, khó thở ra, khò khè, ran rít.

•
Dị vật đường thở: hội chứng xâm nhập, khó thở vào, rít thanh
quản.

•

Viêm thanh khí phế quản: viêm hô hấp trên, khàn tiếng, khó thở
vào, rít thanh quản.

•
Bệnh lý não: hôn mê, thở chậm, không đều.

•
Bệnh thần kinh cơ: yếu liệt chi, thở nông.

4. Chẩn đoán phân biệt:

•
Suy tim, phù phổi cấp: tim nhanh, nhịp gallop, ran ẩm dâng cao
dần, gan to và đau, tĩnh mạch cổ nổi, X-quang có bóng tim to,
siêu âm tim: chức năng co bóp cơ tim giảm.

•
Methemoglobinemia: Tím tái, khám tim phổi bình thường,
Methemoglobin máu cao.

III. ĐIỀU TRỊ :
1. Nguyên tắc điều trị:

•
Đảm bảo tốt thông khí và oxy máu.

•
Duy trì khả năng chuyên chở oxy.

•

Cung cấp đủ năng lượng.

•
Điều trị nguyên nhân.

2. Điều trị ban đầu
2.1. Điều trị triệu chứng:

a. Thông đường thở:

•
Hôn mê: Hút đàm nhớt, ngửa đầu - nâng cằm, nếu thất bại đặt
ống thông miệng hầu.

•
Tắc nghẽn đường hô hấp trên

o
Dị vật đưởng thở: thủ thuật Heimlich (> 2 tuổi), vỗ lưng ấn
ngực (< 2 tuổi)

o
Viêm thanh khí phế quản: khí dung Adrenaline 1?,
Dexamethasone TM, TB (xem phác đồ viêm thanh khí phế
quản)

b. Cung cấp oxy:

•
Chỉ định.

o
Tím tái và/hoặc SaO2 < 90% và/hoặc PaO2 < 60 mmHg.

o
Thở co lõm ngực nặng, thở nhanh > 70 lần/phút.

•
Phương pháp cung cấp:

o
Oxygen cannula (FiO2 30-40%), trẻ nhỏ: 0.5-3 l/ph, trẻ lớn:
1-6 l/ph.

o
Mask có hay không có túi dự trử (FiO2 40-100%) 6-8 l/ph.

c. Nếu bệnh nhân ngưng thở, thở không hiệu quả:

•
Bóp bóng qua mask với FiO2 100%.

•
Đặt nội khí quản giúp thở.

2.2 Điều trị nguyên nhân: xem phác đồ điều trị đặc hiệu theo nguyên
nhân.

3. Điều trị tiếp theo:
3.1. Đáp ứng tốt với thở oxy.

•
Điều chỉnh lưu lượng oxy đến mức thấp nhất giữ SaO2 92-96%
để tránh tai biến oxy liều cao.

3.2. Thất bại với oxygen:

•
Bệnh nhân còn thở nhanh.

•
Co lõm ngực nặng, hoặc tím tái.

•
SaO2 < 90%, PaO2 < 60mmHg.

•
Đang thở oxy canulla: tăng lưu lượng đến mức tối đa (6 lít/phút),
nếu vẫn không đáp ứng:

•
Thở qua mask có túi dự trử 6-10 l/ph, mask thở lại 1 phần (FiO2
60-80%) hoặc mask không thở lại (FiO2 60-100%)

•
Hoặc thở NCPAP trong các bệnh lý có giảm compliance phổi: viêm
phổi, phù phổi, bệnh màng trong...

•
Thất bại với oxy qua mask hoặc NCPAP: đặt nội khí quản giúp

thở.

3.3. Điều trị hỗ trợ:

a. Duy trì khả năng cung cấp oxy cho mô và tế bào:

•
Duy trì khả năng chuyên chở oxy: giữ Hct từ 30-40%.

•
Duy trì cung lượng tim đầy đủ: dịch truyền, thuốc tăng co bóp cơ
tim.