Nghiên cứu sự tham gia của người dân trong quản lý phát triển du lịch nông thôn vùng đông bắc việt nam

..

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH
––––––––––––––––––––––––––––––

NGÔ THỊ HUYỀN TRANG

NGHIÊN CỨU SỰ THAM GIA CỦA NGƢỜI DÂN
TRONG QUẢN LÝ PHÁT TRIỂN DU LỊCH NÔNG THÔN
VÙNG ĐÔNG BẮC VIỆT NAM

LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ

THÁI NGUYÊN - 2020


ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH
––––––––––––––––––––––––––––––

NGÔ THỊ HUYỀN TRANG

NGHIÊN CỨU SỰ THAM GIA CỦA NGƢỜI DÂN
TRONG QUẢN LÝ PHÁT TRIỂN DU LỊCH NÔNG THÔN
VÙNG ĐÔNG BẮC VIỆT NAM
Chuyên ngành:Quản lý kinh tế
Mã số: 9.34.04.10

LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học:PGS. TS. Hoàng Thị Thu

THÁI NGUYÊN – 2020


i
LỜI CAM ĐOAN
Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu của riêng tôi, là kết quả hoạt động
nghiêm túc, tìm tịi trong q trình nghiên cứu của tơi. Các nội dung nêu trong luận án
là trung thực, mọi trích dẫn đều được chỉ rõ nguồn gốc. Những kết quả nghiên cứu của
luận án đã được công bố trên các tạp chí khoa học và khơng trùng với bất kỳ cơng
trình nào khác.
Tác giả luận án

Ngơ Thị Huyền Trang


ii
LỜI CẢM ƠN
Tôi xin chân thành cảm ơn Ban Giám hiệu, Phịng Đào tạo và các thầy cơ giáo
Khoa Quản lý - Luật Kinh tế, Khoa Kinh tế - Trường Đại học Kinh tế & QTKD - Đại
học Thái Nguyên đã tạo điều kiện cho tôi học tập, nghiên cứu.
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc nhất tới PGS. TS. Hoàng Thị Thu - người
hướng dẫn khoa học đã tận tình giúp đỡ và định hướng để tơi hồn thành Luận án.
Tơi xin trân trọng cảm ơn lãnh đạo Sở Văn hóa thể thao & Du lịch 7 tỉnh vùng
Đông Bắc, Cục Thống kê các tỉnh Thái Nguyên Bắc Giang, Lạng Sơn, Hà Giang,
Tuyên Quang, Cao Bằng, Bắc Kạn, người dân tại 20 thôn, xã thuộc địa điểm điều tra
đã nhiệt tình hợp tác và giúp đỡ tơi thực hiện Luận án.
Tôi xin chân thành cảm ơn gia đình, đồng nghiệp và bạn bè đã ln kịp thời động
viên, chia sẻ, tạo điều kiện tốt nhất trong suốt thời gian học tập, nghiên cứu.

Thái Nguyên, ngày tháng năm
Tác giả luận án

Ngô Thị Huyền Trang


iii

MỤC LỤC
Lời cam đoan .................................................................................................................... i
Lời cảm ơn .......................................................................................................................ii
Mục lục .......................................................................................................................... iii
Danh mục các từ viết tắt ................................................................................................vii
Danh mục các bảng .......................................................................................... viii
Danh mục các hình ............................................................................................. x
MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 1
1. Tính cấp thiết của đề tài .................................................................................. 1
2. Mục tiêu nghiên cứu của luận án ..................................................................... 3
2.1. Mục tiêu tổng quát ....................................................................................... 3
2.2. Mục tiêu cụ thể ............................................................................................ 4
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu .................................................................... 4
4. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài ......................................................... 5
5. Kết cấu của luận án ......................................................................................... 6
Chƣơng 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU NGHIÊN CỨU ...................................... 7
1.1. Các cơng trình nghiên cứu nước ngoài về sự tham gia của người dân
trong quản lý phát triển du lịch nông thôn ........................................................... 7
1.2. Các cơng trình nghiên cứu trong nước về sự tham gia của người dân trong
quản lý phát triển du lịch nông thôn .................................................................. 12
1.3. Đánh giá chung về kết quả của các cơng trình khoa học đã nghiên cứu có
liên quan đến luận án ........................................................................................ 15

1.4. Những khoảng trống cần tiếp tục nghiên cứu .............................................. 16
Tóm tắt chƣơng 1 ............................................................................................ 18
Chƣơng 2: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ SỰ THAM GIA CỦA
NGƢỜI DÂN TRONG QUẢN LÝ PHÁT TRIỂN DU LỊCH NÔNG THÔN.......... 19
2.1. Cơ sở lý luận về sự tham gia của người dân trong quản lý phát triển du
lịch nông thôn ................................................................................................... 19
2.1.1. Khái quát chung về du lịch nông thôn ...................................................... 19
2.1.2. Quản lý phát triển du lịch nông thôn ........................................................ 29
2.1.3. Sự tham gia của người dân trong quản lý phát triển du lịch nông thôn ...... 33


iv
2.1.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến sự tham gia của người dân trong quản lý phát
triển du lịch nông thôn ...................................................................................... 44
2.2. Kinh nghiệm tăng cường sự tham gia của người dân trong quản lý phát
triển du lịch nông thôn ...................................................................................... 49
2.2.1. Kinh nghiệm tăng cường sự tham gia của người dân trong quản lý phát
triển du lịch nông thôn trên thế giới .................................................................. 49
2.2.2. Kinh nghiệm về sự tham gia của người dân trong quản lý phát triển du
lịch nông thôn tại Việt Nam .............................................................................. 53
2.2.3. Bài học kinh nghiệm rút ra về sự tham gia của người dân trong quản lý
phát triển DLNT từ các nước trên thế giới và Việt Nam ..................................... 57
Tóm tắt chƣơng 2 ............................................................................................ 59
Chƣơng 3: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ................................................. 60
3.1. Phương pháp tiếp cận ................................................................................. 60
3.1.1. Tiếp cận kế thừa ...................................................................................... 60
3.1.2. Tiếp cận điển hình ................................................................................... 60
3.1.3. Tiếp cận có sự tham gia ........................................................................... 60
3.1.4. Tiếp cận cá biệt ....................................................................................... 61
3.2. Khung phân tích về sự tham gia của người dân trong quản lý phát triển du

lịch nông thôn vùng Đông Bắc .......................................................................... 61
3.3. Phương pháp nghiên cứu ............................................................................ 63
3.3.1. Phương pháp thu thập thông tin ............................................................... 63
3.3.2. Phương pháp tổng hợp và xử lý thông tin ................................................. 69
3.3.3. Phương pháp phân tích thơng tin ............................................................. 69
3.4. Kết quả thảo luận nhóm về các yếu tố ảnh hưởng đến sự tham gia của
người dân trong quản lý phát triển DLNT vùng Đơng Bắc ................................. 73
3.4.1. Yếu tố lợi ích .......................................................................................... 73
3.4.2. Yếu tố rào cản ......................................................................................... 74
3.4.3. Yếu tố quan điểm của người dân .............................................................. 75
3.4.4. Yếu tố chính sách của Nhà nước ............................................................. 76
3.4.5. Yếu tố dự định tham gia của người dân .................................................... 77
3.5. Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu ...................................................................... 78


v
3.5.1. Chỉ tiêu đánh giá sự phát triển du lịch nông thôn ..................................... 78
3.5.2. Chỉ tiêu đánh giá sự tham gia của người dân ............................................ 81
Tóm tắt chương 3 .............................................................................................. 83
Chƣơng 4: THỰC TRẠNG THAM GIA CỦA NGƢỜI DÂN TRONG
QUẢN LÝ PHÁT TRIỂN DU LỊCH NÔNG THÔN VÙNG ĐÔNG BẮC
VIỆT NAM ...................................................................................................................84
4.1. Khái quát tiềm năng phát triển du lịch nông thôn vùng Đông Bắc Việt Nam ........... 84
4.1.1. Điều kiện tự nhiên ................................................................................... 84
4.1.2. Đặc điểm kinh tế - xã hội ........................................................................ 85
4.1.3. Tiềm năng phát triển du lịch nông thôn vùng Đông Bắc ........................... 86
4.2. Thực trạng phát triển du lịch nông thôn vùng Đông Bắc Việt Nam .............. 87
4.2.1. Thông tin chung về các điểm du lịch và sản phẩm du lịch nông thôn
vùng Đông Bắc ................................................................................................. 88
4.2.2. Thực trạng các chính sách hỗ trợ phát triển du lịch nông thôn vùng

Đông Bắc .......................................................................................................... 89
4.2.3. Các cơ sở và hộ dân tham gia kinh doanh du lịch nông thôn ..................... 94
4.2.4. Số lượng du khách đến khám phá du lịch nông thôn ................................. 96
4.2.5. Số lượng lao động hoạt động trong lĩnh vực du lịch nông thôn ................. 98
4.2.6. Kết quả hoạt động kinh doanh du lịch nơng thơn ...................................... 99
4.2.7. Những khó khăn trong phát triển du lịch nông thôn vùng Đông Bắc ....... 100
4.3. Thực trạng tham gia của người dân trong quản lý phát triển du lịch nông
thôn vùng Đông Bắc ....................................................................................... 102
4.3.1. Thông tin chung về đối tượng nghiên cứu .............................................. 102
4.3.2. Nội dung tham gia vào quá trình quản lý phát triển du lịch nông thôn .... 102
4.3.3. Mức độ tham gia vào q trình quản lý phát triển du lịch nơng thơn....... 117
4.3.4. Phân tích các yếu tố ảnh hưởng tới sự tham gia của người dân trong
quản lý phát triển du lịch nông thôn vùng Đông Bắc ....................................... 118
4.4. Đánh giá chung về sự tham gia của người dân trong quản lý phát triển du
lịch nông thôn vùng Đông Bắc ........................................................................ 130
4.4.1. Những mặt đạt được .............................................................................. 130
4.4.2. Những vấn đề còn tồn tại ....................................................................... 131


vi

4.4.3. Nguyên nhân của những hạn chế ........................................................... 133
Tóm tắt chương 4 ............................................................................................ 134
Chƣơng 5: GIẢI PHÁP NHẰM TĂNG CƢỜNG SỰ THAM GIA CỦA
NGƢỜI DÂN TRONG QUẢN LÝ PHÁT TRIỂN DU LỊCH NÔNG
THÔN VÙNG ĐÔNG BẮC VIỆT NAM ĐẾN NĂM 2025, TẦM NHÌN
ĐẾN NĂM 2030 ............................................................................................. 135
5.1. Bối cảnh phát triển du lịch nông thôn vùng Đông Bắc Việt Nam ............... 135
5.2. Quan điểm, mục tiêu và định hướng phát triển du lịch nông thôn vùng
Đông Bắc ........................................................................................................ 137

5.2.1. Quan điểm phát triển ............................................................................. 137
5.2.2. Mục tiêu phát triển ................................................................................ 138
5.2.3. Định hướng phát triển ........................................................................... 138
5.3. Giải pháp nhằm tăng cường sự tham gia của người dân trong quản lý phát
triển du lịch nông thôn vùng Đông Bắc ........................................................... 139
5.3.1. Nhóm giải pháp được xây dựng dựa trên kết quả phân tích mơ hình
nghiên cứu ...................................................................................................... 139
5.3.2. Nhóm giải pháp khác ............................................................................. 144
5.4. Kiến nghị ................................................................................................. 152
5.4.1. Kiến nghị với Bộ Văn hóa, thể thao và du lịch ....................................... 152
5.4.2. Kiến nghị với Tổng Cục du lịch ............................................................. 153
5.4.3. Kiến nghị với Sở Văn hóa, thể thao và du lịch các tỉnh thành ................. 153
KẾT LUẬN ................................................................................................... 154
DANH MỤC CÁC CƠNG TRÌNH CƠNG BỐ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN ..... 157
TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................. 158
PHỤ LỤC ..................................................................................................... 169


vii

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

1

DLNT

Nghĩa đầy đủ tiếng Việt
Du lịch nơng thơn

2

DNNVV

Doanh nghiệp nhỏ và vừa

3

VHTTDL

Văn hóa thể thao du lịch

4

CĐĐP

Cộng đồng địa phương

5

NN&PTNT

Nông nghiệp & Phát triển nông thơn

6

CCTC

Cơ cấu tổ chức

7

SPDL

Sản phẩm du lịch

8

ĐVT

Đơn vị tính

9

CS

Cơ sở

10

KS

Khách sạn

11

Ph

Phịng

12

EFA

Phân tích yếu tố khám phá

13

KT – XH

Kinh tế - xã hội

14

TLTK

Tài liệu tham khảo

STT

Từ viết tắt


viii

DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1. Các loại hình du lịch nông thôn .......................................................... 24
Bảng 3.1. Địa điểm nghiên cứu về sự tham gia của người dân trong quản lý
phát triển DLNT vùng Đông Bắc Việt Nam ........................................ 65
Bảng 3.2. Phân bổ số lượng phần tử mẫu điều tra theo địa bàn nghiên cứu ......... 67
Bảng 3.3. Thang đo quãng Likert đo lường mức độ đồng ý................................. 68

Bảng 3.4. Biến mô tả lợi ích có được khi tham gia vào hoạt động quản lý phát
triển du lịch nông thôn ........................................................................ 74
Bảng 3.5. Biến mô tả rào cản khi tham gia vào hoạt động quản lý phát triển du
lịch nông thôn ..................................................................................... 75
Bảng 3.6. Biến mô tả quan điểm của người dân về phát triển du lịch nông thôn . 76
Bảng 3.7. Biến mơ tả chính sách của Nhà nước trong quản lý phát triển du
lịch nông thôn ..................................................................................... 77
Bảng 3.8. Biến mô tả sự tham gia trong tương lai vào hoạt động quản lý phát
triển du lịch nông thôn của người dân ................................................. 78
Bảng 4.1. Các cơ sở kinh doanh du lịch vùng Đông Bắc ..................................... 94
Bảng 4.2. Các hộ tham gia kinh doanh du lịch nông thôn vùng Đông Bắc .......... 95
Bảng 4.3. Số lượt khách đến các tỉnh vùng Đông Bắc qua các năm .................... 96
Bảng 4.4. Số lượt du khách khám phá du lịch nông thôn các tỉnh vùng Đông Bắc...... 97
Bảng 4.5. Số lượng lao động trực tiếp tham gia vào du lịch nông thôn vùng
Đông Bắc năm 2018 ........................................................................... 98
Bảng 4.6. Tổng thu từ khách du lịch các tỉnh vùng Đông Bắc ............................. 99
Bảng 4.7.

Số người tham gia vào các hoạt động quản lý phát triển du lịch nông thôn 102

Bảng 4.8. Dự định tham gia vào q trình quản lý phát triển du lịch nơng thôn
trong tương lai .................................................................................. 102
Bảng 4.9. Nội dung dự định tham gia vào các hoạt động có liên quan đến du
lịch nông thôn ................................................................................... 103
Bảng 4.10. Nội dung tham gia vào quá trình lập kế hoạch .................................. 105
Bảng 4.11. Nội dung tham gia vào quá trình xây dựng cơ cấu tổ chức ................ 107
Bảng 4.12. Tổng hợp các hoạt động nâng cao nhân thức của người dân khu vực
Đông Bắc năm 2018 ......................................................................... 109

ix

Bảng 4.13. Nội dung tham gia vào quá trình tổ chức thực hiện du lịch nông thôn ...... 112
Bảng 4.14. Nội dung tham gia vào quá trình xúc tiến và quảng bá du lịch .......... 114
Bảng 4.15. Kết quả thanh tra, kiểm tra về các hoạt động DLNT vùng Đông Bắc ....... 116
Bảng 4.16. Nội dung tham gia vào quá trình kiểm sốt và quản lý du lịch .......... 116
Bảng 4.17. Mức độ tham gia vào quá trình quản lý phát triển du lịch nông thôn
vùng Đông Bắc ................................................................................. 117
Bảng 4.18. Đánh giá chung của đối tượng nghiên cứu về yếu tố lợi ích .............. 118
Bảng 4.19. Đánh giá chung của đối tượng nghiên cứu về yếu tố rào cản ............. 119
Bảng 4.20. Đánh giá của người dân về trách nhiệm với hoạt động quản lý phát triển
du lịch nông thôn tại địa phương ........................................................... 120
Bảng 4.21. Đánh giá chung của đối tượng nghiên cứu về yếu tố quan điểm ........ 120
Bảng 4.22. Đánh giá chung của đối tượng nghiên cứu về yếu tố chính sách của
Nhà nước .......................................................................................... 121
Bảng 4.23. Tổng hợp kết quả phân tích EFA các biến......................................... 122
Bảng 4.24. Bảng phân tích tổng thể mơ hình nghiên cứu .................................... 123
Bảng 4.25. Kiểm định tương quan giữa biến phụ thuộc và các biến độc lập ........ 124
Bảng 4.26. Phân tích hồi quy về các yếu tố ảnh hưởng tới sự tham gia của
người dân trong quản lý phát triển du lịch nông thôn ........................ 126
Bảng 4.27. Giá trị beta chuyển hóa của các biến ................................................. 126
Bảng 5.1. Phân tích mơ hình SWOT về thực trạng phát triển du lịch nông thôn
vùng Đông Bắc ................................................................................. 135


x

DANH MỤC CÁC HÌNH
Hình 2.1.

Mối quan hệ giữa các bên liên quan trong quản lý phát triển DLNT ........28

Hình 2.2.

Tổng hợp kết quả mơ hình nghiên cứu thực nghiệm .................................46

Hình 5.1.

Cơ chế về mơ hình liên kết giữa các bên trong phát triển DLNT vùng
Đông Bắc ..................................................................................................147


1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Ngày nay, khi nền kinh tế phát triển, nhu cầu đi du lịch của con người ngày càng
tăng cao, du lịch trở thành hoạt động không thể thiếu của con người. Trong những năm
vừa qua, ngành du lịch của Việt Nam đã có những thay đổi đáng kể cùng với sự phát
triển vượt bậc năm 2017 và đặc biệt trong năm 2018, du lịch Việt Nam đã có những
bước tiến ấn tượng với tốc độ tăng trưởng ở mức cao xét trên bình diện khu vực và
trên thế giới. Việt Nam được xếp thứ 3 trong 10 nước có lượng khách quốc tế tăng cao.
Năm 2018, Việt Nam đón được 15,5 triệu lượt khách quốc tế, tăng gần 30% so với
năm 2017 và phục vụ hơn 80 triệu lượt khách nội địa, đóng góp cho tổng thu từ khách
du lịch là 637.000 tỷ đồng, đóng góp trực tiếp vào GDP chiếm tới 8,39% [40]. Lần đầu
tiên, Việt Nam lọt vào danh sách các quốc gia có tốc độ tăng trưởng du lịch nhanh nhất
thế giới đóng góp quan trọng cho mục tiêu tăng trưởng kinh tế của đất nước [2][38].
Quy hoạch tổng thể phát triển du lịch Việt Nam đến năm 2020, tầm nhìn đến năm
2030 cho thấy Nhà nước khuyến khích phát triển du lịch theo vùng miền. Qua đó
Vùng Đơng Bắc Việt Nam là một trong bảy vùng được Nhà nước đưa vào quy hoạch
phát triển với những sản phẩm du lịch mang tính đặc trưng riêng của vùng miền.

Việt Nam là đất nước đang phát triển với xuất phát điểm từ một nước nông
nghiệp, cư dân chủ yếu sinh sống ở khu vực nông thôn cùng những điều kiện về tài
nguyên du lịch như đất đai, con người và các giá trị văn hóa lịch sử,… thuận lợi
để phát triển đa dạng các loại hình du lịch, đặc biệt là du lịch nông thôn. Tại các
quốc gia đang phát triển, du lịch được coi là cơ hội để cải thiện cuộc sống của
người dân thông qua cung cấp công ăn việc làm, tăng thu nhập, giúp bảo vệ môi
trường và nâng cao sự hiểu biết của người dân [52]. Trong khi, tại Việt Nam, cơ
sở hạ tầng và kiến thức về du lịch của người dân còn hạn chế cùng với xu thế đơ
thị hóa và các hoạt động tái cấu trúc đã đặt ra cho ngành du lịch nói chung và du
lịch nơng thơn nói riêng những thách thức mới.
Vùng Đơng Bắc được đánh giá là khu vực có tiềm năng phát triển đa dạng các
loại hình du lịch. Bên cạnh đó, với tỷ lệ hộ nghèo năm 2017 là 14,87% đứng thứ 2
trong cả nước và tỷ lệ hộ cận nghèo là 9,07% đứng thứ 3 trong tổng số 7 vùng của Việt
Nam [44], vùng Đông Bắc cần phải tập trung tìm ra một hướng đi mới cho sự phát


2
triển kinh tế, trong đó đặc biệt chú trọng đến phát triển du lịch, bởi du lịch luôn được
coi là mũi nhọn trong các ngành kinh tế.
Ngày nay với xu thế “đơ thị hóa”, việc tìm ra một cán cân để cân bằng cuộc sống
của đô thị được coi là điều cần thiết và chính điều này đã mở ra cơ hội phát triển đa
dạng các loại hình du lịch, trong đó, DLNT là một hướng đi khá mới mẻ. Du lịch nông
thôn được coi như một phương tiện hiệu quả để tiếp thêm sức mạnh cho nền kinh tế
nông thơn [94]. DLNT tại vùng Đơng Bắc tuy mới hình thành trong khoảng hơn một
thập kỷ trở lại đây, song đã mang lại lợi ích khơng nhỏ cho các hộ dân tham gia ở một
số làng quê của Hà Giang, Cao Bằng, Bắc Kạn,... Tuy vậy, nhìn chung DLNT tại vùng
Đông Bắc Việt Nam chưa thực sự phát triển tương xứng với tiềm năng vốn có của
vùng, với những nét đặc sắc về văn hóa truyền thống lâu đời như văn hóa của các dân
tộc, các làng nghề thủ cơng truyền thống [41].
Phát triển DLNT vùng Đơng Bắc cần có một hướng đi đúng đắn và lâu dài, trong

đó, mối quan hệ giữa các bên tham gia vào phát triển du lịch nông thôn được coi là
mấu chốt của sự thành cơng [40] và xác định vai trị của người dân trong hoạt động
quản lý được coi là nội dung quan trọng và thiết yếu. Các bên liên quan tham gia vào
phát triển các loại hình du lịch bao gồm Nhà nước, các doanh nghiệp kinh doanh lữ
hành, người dân và khách du lịch. Trong đó, đặc biệt là với loại hình DLNT, người
dân và cộng đồng địa phương đóng vai trò then chốt. Luật Du lịch Việt Nam 2017 có
nêu rõ, cộng đồng dân cư có quyền tham gia và hưởng lợi ích hợp pháp từ các hoạt
động du lịch, có trách nhiệm bảo vệ tài nguyên du lịch. Theo đó, cộng đồng dân cư
được tạo điều kiện để đầu tư phát triển du lịch, khôi phục và phát huy các loại hình văn
hóa…Điều này cho thấy, Đảng và Nhà nước đã và đang đánh giá cao vai trò của người
dân trong hoạt động phát triển các loại hình du lịch, trong đó có DLNT [31]. Bên
cạnh đó, người dân được xem là đóng vai trị quan trọng trong việc bảo tồn và
phát huy các giá trị văn hóa và truyền thống tại khu vực. Chính vì vậy, trong thời
gian tới các địa phương cần tập trung quan tâm đến các yếu tố chính để phát triển
DLNT, trong đó cốt lõi là yếu tố cộng đồng và xây dựng bản sắc văn hóa truyền
thống của từng dân tộc, từng địa phương; sự tham gia của cộng đồng và người dân
nông thôn với tư cách là chủ thể của DLNT, đề cao vai trị của người dân trong
q trình quản lý phát triển DLNT.


3
Trong thời gian vừa qua, người dân ở khu vực nông thôn vùng Đông Bắc đã dần
dần được tiếp cận với du lịch nông thôn và từng bước tham gia vào các hoạt động quản
lý nhằm phát triển DLNT - loại hình được xem là khá mới mẻ ở Việt Nam. Theo đó,
mỗi địa phương có một số điểm du lịch tiềm năng để phát triển loại hình du lịch này và
các địa phương đó thơng qua sự hỗ trợ từ phía chính quyền cùng các tổ chức quốc tế
tài trợ đã bắt đầu thành công trong việc thu hút du khách trong và ngồi nước. Từ đó,
kéo theo sự hưởng ứng của người dân sở tại vào các hoạt động phục vụ du khách khi
chỉ tính riêng năm 2018, có 1.290 hộ dân tham gia vào quản lý phát triển loại hình du
lịch này ở khu vực Đơng Bắc (chiếm 31,6% trong tổng số hộ dân của khu vực). Con số

này tuy chưa lớn song đã chứng tỏ hiệu ứng và tiềm năng phát triển du lịch nông thôn
trong tương lai tại khu vực.
Tuy vậy, việc quản lý phát triển du lịch nông nghiệp, nông thôn ở nước ta vẫn
còn nhiều tồn tại, hạn chế, còn “manh mún” và chưa có chiều sâu, thiếu bền vững, thiếu
cách làm bài bản để thu hút và “níu chân” du khách. Nhiều hoạt động quản lý phát triển
DLNT cịn mang tính tự phát, thiếu quy hoạch kết nối giữa các bên tham gia, đặc biệt là
người dân địa phương. Bên cạnh đó, hoạt động xúc tiến, quảng bá cho loại hình du lịch
mới này còn chưa được chú trọng, thiếu sự phối hợp giữa các ngành. Nhìn chung, sự tham
gia của người dân trong quản lý phát triển du lịch nông thôn chưa được xác định đúng
mức, đúng trọng tâm nên các hoạt động phát triển DLNT chưa thật sự có hiệu quả.
Xuất phát từ những vấn đề lý luận, thực tiễn hiện nay về sự cần thiết cho sự
tham gia của người dân trong phát triển DLNT, tác giả quyết định lựa chọn đề tài
“Nghiên cứu sự tham gia của người dân trong quản lý phát triển du lịch nông thôn
vùng Đông Bắc Việt nam” để làm rõ nội dung, mức độ và các yếu tố ảnh hưởng đến
sự tham gia của họ trong quản lý phát triển DLNT vùng Đông Bắc Việt Nam trong
những năm tới.
2. Mục tiêu nghiên cứu của luận án
2.1. Mục tiêu tổng quát
Luận án nghiên cứu và đánh giá mức độ tham gia, các hình thức tham gia và mức
độ ảnh hưởng của các yếu tố đến sự tham gia của người dân trong quản lý phát triển
DLNT vùng Đơng Bắc Việt nam. Từ đó, đề xuất một số giải pháp phù hợp nhằm tăng


4
cường sự tham gia của họ trong quản lý phát triển DLNT tại vùng Đông Bắc trong
những năm tới.
2.2. Mục tiêu cụ thể
- Hoàn thiện các vấn đề lý luận và thực tiễn về DLNT, quản lý phát triển DLNT
và sự tham gia của người dân trong quản lý phát triển DLNT.
- Đánh giá nội dung và mức độ tham gia của người dân trong quản lý phát triển

DLNT vùng Đơng Bắc
- Phân tích, đánh giá các yếu tố ảnh hưởng đến sự tham gia của người dân trong
quản lý phát triển DLNT tại vùng Đông Bắc Việt Nam.
- Đề xuất các giải pháp nhằm tăng cường sự tham gia của người dân trong quản
lý phát triển DLNT vùng Đông Bắc.
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của luận án là sự tham gia của người dân địa phương trong
quản lý phát triển DLNT vùng Đông Bắc Việt Nam. Nghiên cứu các hộ dân tham gia
và chưa tham gia trong quản lý phát triển du lịch nông thôn vùng Đông Bắc.
3.2. Phạm vi nghiên cứu
 Phạm vi về nội dung
Luận án tập trung nghiên cứu và phân tích các nội dung chủ yếu sau:
Thứ nhất, nội dung tham gia của người dân trong quản lý phát triển DLNT
dựa trên các khía cạnh lập kế hoạch phát triển DLNT; Xây dựng cơ cấu tổ chức
quản lý DLNT; Tổ chức thực hiện các hoạt động DLNT; Xúc tiến & Quảng bá và
Kiểm soát DLNT;
Thứ hai,phân tích và đánh giá mức độ tham gia của người dân trong quản lý phát
triển DLNT;
Thứ ba, phân tích và đánh giá tác động của các yếu tố ảnh đến sự tham gia của
người dân tại vùng Đông Bắc Việt Nam thơng qua lợi ích có được; rào cản, quan điểm
của người dân và chính sách của Nhà nước.


5
Thứ tư, đề xuất những giải pháp tăng cường sự tham gia của người dân trong
quản lý phát triển du lịch nông thôn.
 Phạm vi về không gian
Luận án tiến hành nghiên cứu trên địa vùng Đông Bắc Việt Nam. Bao gồm 7 tỉnh
(Hà Giang, Bắc Kạn, Thái Nguyên, Cao Bằng, Lạng Sơn, Bắc Giang và Tuyên

Quang). Mẫu điều tra người dân và các cán bộ quản lý được thu thập tại các địa điểm
có hoạt động DLNT.
 Phạm vi về thời gian
Luận án sử dụng nguồn số liệu thứ cấp trong khoảng thời gian từ năm 2016 đến
năm 2018. Giải pháp, kiến nghị của luận án được đề xuất đến năm 2025, tầm nhìn đến
năm 2030. Số liệu sơ cấp được thực hiện điều tra năm 2018.
4. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài
- Thứ nhất, luận án đã hoàn thiện một số vấn đề lý luận và thực tiễn về DLNT, sự
tham gia của người dân trong quản lý phát triển DLNT.
- Thứ hai, luận án được xem là nghiên cứu đầu tiên tiến hành xây dựng khung
phân tích về sự tham gia của người dân trong quản lý phát triển DLNT vùng Đông Bắc
Việt Nam. Các nội dung của quá trình quản lý đều được tác giả phân tích gắn với sự
tham gia của người dân.
- Thứ ba, thơng qua phân tích định lượng bằng mơ hình hồi quy đa biến, luận án
đã chứng minh 4 yếu tố được đưa vào phân tích đều có ảnh hưởng đến sự tham gia của
người dân trong quản lý phát triển DLNT khu vực Đơng Bắc. Đó là các yếu tố lợi ích
có được khi tham gia vào quản lý phát triển DLNT, rào cản khi tham gia vào quản lý
phát triển DLNT, quan điểm của người dân về quản lý phát triển DLNT và chính sách
của Nhà nước trong quản lý phát triển DLNT được coi là nhân tố mới trong nghiên
cứu này.
- Thứ tư, Cùng với vấn đề còn tồn tại và kết quả phân tích mơ hình hồi quy về sự
tham gia của người dân trong quản lý phát triển du lịch nông thôn, luận án đề xuất 02
nhóm giải pháp bao gồm nhóm giải pháp được xây dựng dựa trên kết quả phân tích mơ
hình nghiên cứu (04 giải pháp) và nhóm giải pháp khác (7 giải pháp) và 03 nhóm


6
khuyến nghị nhằm tăng cường sự tham gia của người dân trong quản lý phát triển du
lịch nông thôn vùng Đơng Bắc đến năm 2030, tầm nhìn năm 2035.
5. Kết cấu của luận án

Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục TLTK và phụ lục, luận án được kết cấu
thành 5 chương với những nội dung chính như sau:
Chương 1: Tổng quan tài liệu nghiên cứu
Chương 2: Cơ sở lý luận và thực tiễn về sự tham gia của người dân trong quản lý
phát triển du lịch nông thôn.
Chương 3: Phương pháp nghiên cứu.
Chương 4: Thực trạng tham gia của người dân trong quản lý phát triển du lịch
nông thôn tại vùng Đông Bắc Việt Nam.
Chương 5: Giải pháp nhằm tăng cường sự tham gia của người dân trong quản lý
phát triển du lịch nông thôn tại vùng Đông Bắc Việt Nam.


7
Chƣơng 1
TỔNG QUAN TÀI LIỆU NGHIÊN CỨU
1.1. Các cơng trình nghiên cứu nƣớc ngoài về sự tham gia của ngƣời dân trong
quản lý phát triển du lịch nông thôn
Trên thế giới, các cơng trình nghiên cứu về DLNT nói chung và sự tham gia của
người dân trong quản lý phát triển DLNT nói riêng đã được nhiều tác giả quan tâm
phân tích. Trong các nghiên cứu đó, lý thuyết về DLNT như khái niệm, xu hướng phát
triển DLNT được trình bày khá chi tiết. Bên cạnh đó, bằng việc sử dụng phương pháp
nghiên cứu khác nhau, các cơng trình đã chứng minh mức độ ảnh hưởng của các yếu tố
đến sự tham gia của người dân trong quản lý phát triển DLNT ở mỗi không gian nghiên
cứu khác nhau, cụ thể như sau:
1.1.1. Các cơng trình nghiên cứu về vai trò tham gia của người dân trong quản lý
phát triển du lịch nông thôn
Nghiên cứu của Cevat Tosun và cs [140] đã đưa ra những lập luận về sự tham gia
của cộng đồng địa phương trong quá trình phát triển du lịch. Nghiên cứu này tập trung
vào các quan điểm tích cực và phương pháp vận động để làm nổi bật những lợi ích của
sự tham gia trong phát triển du lịch, từ đó thu hút sự chú ý của các học giả nghiên cứu

về du lịch, những người tham gia vào q trình phát triển du lịch. Theo đó, 7 luận cứ
được xây dựng (Cộng đồng là yếu tố quan trọng trong việc phát triển du lịch; Cộng
đồng tham gia đóng góp cho sự phát triển bền vững bằng nhiều cách; Sự tham gia của
cộng đồng làm tăng mức độ thỏa mãn của khách du lịch; Cộng đồng giúp các chuyên
gia tiếp cận các kế hoạch du lịch tốt hơn; Cộng đồng tham gia phân phối lại giữa chi
phí và lợi ích phát triển du lịch; Cộng đồng giúp xác định được mức độ thỏa mãn tại
địa phương; Cộng đồng tham gia giúp củng cố lại tính dân chủ) và kết quả cho thấy
rằng sự tham gia của cộng đồng địa phương mang tính tích cực cho sự phát triển. Tuy
nhiên, hạn chế lớn nhất của nghiên cứu này là sự phát triển du lịch thông qua sự tham
gia có thể khơng khả thi ở các điểm du lịch nằm trong các khu vực nơng thơn hoặc
nằm ngồi phạm vi các khu vực kinh tế phát triển (Nói cách khác, khu vực kinh tế kém
phát triển).
Wen Jun Li [93] tiến hành đánh giá những lợi ích mà phát triển du lịch mang lại
cho người dân thông qua việc nghiên cứu sự tham gia tại Khu dự trữ sinh quyển


8
Jiuzhaigou của Trung Quốc. Theo đó, nghiên cứu đã chứng minh được rằng việc tham
gia vào quá trình phát triển du lịch tại đó mang lại lợi ích rất lớn, cụ thể như cộng đồng
địa phương có tiếng nói trong lĩnh vực quản lý, nhận được thu nhập từ du lịch và
quảng bá văn hóa địa phương…. Ngồi ra, nghiên cứu này đã chứng minh rằng các cư
dân địa phương cảm thấy họ đã nhận được những lợi ích thỏa đáng từ phát triển du
lịch và tin rằng chỉ khi tham gia vào du lịch thì lợi ích mới được phân phối hài hịa.
Bên cạnh đó, kết quả nghiên cứu cho thấy mặc dù người dân không tham gia vào quá
trình ra quyết định song hoạt động phát triển du lịch tại đây vẫn khá thành công. Điều
này xảy ra sự mâu thuẫn với các nghiên cứu hiện tại cho rằng nếu người dân địa
phương muốn hưởng lợi từ du lịch thì phải tham giam vào quá trình ra quyết định
trong các hoạt động du lịch. Tuy nhiên, nghiên cứu này cũng chỉ dừng lại bằng các lập
luận mang tính lý thuyết, trong khi lý thuyết nền tảng cho lập luận của mình và cách
thức tham gia cụ thể chưa được đề cập đến.

Tiếp đó, Tulay Cengiz và cs [70] nghiên cứu sự tham gia của cộng đồng địa
phương đối với sự phát triển du lịch bền vững tại Gokceada - hịn đảo lớn nhất Thổ
Nhĩ Kỳ. Việc thơng qua phương pháp lập kế hoạch có sự tham gia cho phép cộng đồng
hưởng lợi từ tác động tích cực của du lịch, đồng thời giảm bớt những ảnh hưởng tiêu
cực. Trong khuôn khổ này, ý kiến của cộng đồng địa phương về hòn đảo du lịch này
đã được kêu gọi bằng cách sử dụng phương pháp RRA (Rapid Rural Appraisal - RRA)
- một hình thức tiếp cận có sự tham gia, kết quả chỉ ra rằng du lịch có tác động tích
cực đến thu nhập, việc làm, đến mơi trường và xã hội, đồng thời ảnh hưởng trực tiếp
đến đối tượng quản lý đó chính là chính quyền địa phương. Tuy nhiên, nghiên cứu này
mới chỉ dừng lại ở việc đánh giá chủ quan, chưa đưa ra cơ sở lý thuyết nền tảng cho
vấn đề nghiên cứu.
1.1.2. Các cơng trình nghiên cứu về nội dung và mức độ tham gia của người dân
trong quản lý phát triển du lịch nông thơn
Pretty [117] nghiên cứu về các loại hình tham gia của cộng đồng trong phát triển
du lịch. Kết quả nghiên cứu đã chỉ ra các mức độ mà cộng đồng tham gia vào hoạt
động du lịch là tham gia chủ động, tham gia bị động, tham gia tư vấn, tham gia cung
cấp thông tin và tham gia thực hiện chức năng phát triển du lịch. Tuy nhiên, nhược


9
điểm của nghiên cứu này là chỉ mang tính liệt kê và chưa phân tích được loại hình mà
người dân tham gia nhiều nhất.
Kế đó, Garrod [87] đã nghiên cứu sự tham gia của cộng đồng trong hoạt động lập
kế hoạch và quản lý du lịch sinh thái. Bằng việc tiếp cận sự tham gia của địa phương
thông qua hoạt động lập kế hoạch, nghiên cứu đã chỉ ra được những lợi ích và hạn chế
khi có sự tham gia của người dân. Một số lợi ích được liệt kê như tăng hiệu quả dự án
phát triển, tăng quyền lực của cộng đồng địa phương, chia sẻ chi phí đồng thời góp
phần phát triển du lịch bền vững. Bên cạnh đó, việc gây áp lực với cộng đồng, tạo ra
xung đột tiềm ẩn… chính là hạn chế của nghiên cứu này. Bên cạnh đó, nghiên cứu
cũng chưa đưa ra được các chỉ tiêu cụ thể để đánh giá và so sánh được lợi ích và chi

phí khi có sự tham gia của cộng đồng.
Mastura Jaafar và cs [99] đã chỉ ra rằng phát triển du lịch nơng thơn là chìa khóa
để cải thiện kinh tế địa phương, nâng cao đời sống xã hội của người dân. Nghiên cứu
này tiến hành khảo sát sự tham gia của cộng đồng địa phương trong phát triển du lịch
nông thôn tại Vườn Quốc gia Kinabalu, Sabah. Việc kết hợp sử dụng cả hai phương
pháp phân tích định tính và định lượng với 378 mẫu quan sát cho thấy người dân tại
đây đã nhận thức được vai trò quan trọng của họ trong việc tham gia vào du lịch cũng
như những lợi ích kinh tế mà tham gia vào du lịch mang lại. Bên cạnh đó, những tác
động tích cực của phát triển du lịch đến đời sống của họ đã được khẳng định. Tuy
nhiên, nhược điểm của nghiên cứu này là mới chỉ ra được mối quan hệ thân thiết giữa
sự tham gia và phát triển du lịch nông thôn song chưa nêu được rõ những tác động cụ
thể trong mối quan hệ này.
Tiếp đến, Michael M. [103] thực hiện cơng trình nghiên cứu về sự tham gia của
người dân trong phát triển du lịch nông thôn ở Tanzania, nghiên cứu trường hợp cộng
đồng địa phương ở Làng Barabarani, Mto Wa Mbu, Arusha. Nghiên cứu này được xây
dựng nhằm tìm hiểu ba vấn đề chính: Sự tham gia của cộng đồng vào q trình ra
quyết định phát triển du lịch; Sự tham gia của cộng đồng trong việc chia sẻ lợi ích du
lịch và sự đóng góp của phát triển du lịch để giảm nghèo thông qua năm câu hỏi:(1)
Quan điểm của người dân về sự tham gia của cộng đồng vào phát triển du lịch nơng
thơn; (2) Vai trị thích hợp của người dân địa phương trong phát triển du lịch nông


10
thôn; (3) Người dân địa phương tham gia vào quá trình ra quyết định phát triển du lịch
nơng thơn như thế nào; (4) Doanh nghiệp du lịch đã xây dựng các chương trình như
thế nào để chia sẻ lợi ích và (5) Quan điểm của người dân về sự đóng góp của phát
triển du lịch nơng thơn đối với giảm nghèo. Mặc dù chưa xây dựng được cơ sở lý
thuyết của những vấn đề nghiên cứu trên, song kết quả đã thể hiện người dân địa
phương mong muốn đóng một vai trị trong q trình ra quyết định phát triển du lịch
tại cộng đồng.

1.1.3. Các cơng trình nghiên cứu về yếu tố ảnh hưởng đến sự tham gia của người
dân trong quản lý phát triển du lịch nông thôn
Tosun [141] đã thực hiện nghiên cứu về những rào cản của người dân khi tham
gia vào hoạt động phát triển du lịch nông thôn. Trong nghiên cứu này chỉ ra rằng,
người dân sẽ bị 3 nhóm rào cản ảnh hưởng khi quyết định tham gia đó chính là rào cản
hoạt động, rào cản văn hóa và rào cản về cấu trúc. Nghiên cứu đã nêu một số trở ngại
có liên quan đến người dân khi tham gia vào phát triển du lịch nông thôn như cơ chế
quản lý hiện tại hay thiếu sự phối hợp giữa các bên có liên quan, thiếu thơng tin sẵn có
tại địa phương…Nghiên cứu này đưa ra kết luận rằng sự phát triển của du lịch nơng
thơn khi có người dân tham gia sẽ thay đổi toàn bộ cấu trúc của sự phát triển, điều này
cần có sự thống nhất rất lớn về thể chế, chính sách của các cơ quan quản lý. Tuy nhiên,
nghiên cứu này chỉ dừng lại ở việc liệt kê các yếu tố mà chưa có sự kiểm định về mức
độ tác động của các yếu tố và phân tích đến rào cản chính ảnh hưởng đến sự tham gia
của người dân.
Tiếp đến, Latkova and cs [91][92] nghiên cứu về thái độ của người dân khi tham
gia vào du lịch nông thôn. Nghiên cứu này chỉ ra những yếu tố ảnh hưởng đến quyết
định tham gia của người dân. Theo đó, có 3 nhóm yếu tố ảnh hưởng đó chính là: (1)
Nhận thức về du lịch của người dân, (2) Vai trò của rào cản khi tham gia vào du lịch,
(3) Lợi ích cá nhân nhận được từ du lịch. Tuy nhiên, nghiên cứu này cũng chưa chỉ ra
được mức độ tác động của các yếu tố đến quyết định tham gia của người dân.
Cùng với đó, Sirivongs and Tsuchiya [133] nghiên cứu về quyền và trách nhiệm
khi tham gia vào hoạt động phát triển du lịch của cộng đồng. Theo đó, trách nhiệm và
lợi ích mà cộng đồng có được khi tham gia vào du lịch được thể hiện qua (1) Người
dân có trách nhiệm hơn với mơi trường; (2) Lợi ích có được từ du lịch: (Được tham gia


11
các khóa đào tạo, Được tham gia vào việc ra quyết định về phát triển du lịch, Được
tham gia vào các cơng việc có liên quan đến du lịch, Được trở thành 1 tình nguyện
viên). Tuy nhiên, nhược điểm lớn nhất của nghiên cứu này mới chỉ dừng lại ở việc liệt kê

các yếu tố, chưa có sự phân tích, đánh giá về các yếu tố này. Bên cạnh đó, chưa chỉ ra
được tác động tích cực và tác động tiêu cực của việc tham gia vào du lịch cộng đồng.
Bengi Ertura và cs [83] tiến hành xác định các yếu tố thúc đẩy sự tham gia của
người dân vào việc phát triển sản phẩm du lịch cộng đồng. Trong đó, nhấn mạnh rằng
phát triển du lịch dựa vào cộng đồng là một hướng đi đúng đắn cho phát triển du lịch
bền vững. Cùng với đó, nghiên cứu cũng chỉ ra khó khăn lớn nhất là làm thế nào để đạt
được sự tham gia rộng rãi của các bên liên quan và cộng đồng trong việc lập kế hoạch,
tổ chức và thực hiện. hạn chế của nghiên cứu này là mới chỉ dừng lại ở phân tích định
tính (phỏng vấn sâu), chưa chỉ rõ được các yếu tố là tiền đề cho mối quan hệ giữa cộng
đồng và sự phát triển du lịch nông thôn.
Nghiên cứu của Sook-Fun Fong và cs [135] đã tiến hành nghiên cứu này với mục
đích kiểm tra mối quan hệ giữa sự tham gia của cộng đồng địa phương với phát triển
du lịch nông thôn. Bằng việc điều tra 113 hộ dân tại một thành phố du lịch tại
Kuching, Malaysia. Bốn giả thuyết được đưa ra dựa trên hiệu quả của việc tham gia
của cộng đồng vào việc ra quyết định, chia sẻ kiến thức, trao quyền và bổ sung kiến
thức cộng đồng. Kết quả cho thấy việc tham gia vào ra quyết định, trao quyền và bổ
sung kiến thức cộng đồng là các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển DLNT bền vững.
Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, mối quan hệ chưa thực sự tốt giữa các bên có liên quan
đến du lịch làm giảm hiệu quả của việc chia sẻ kiến thức đến với cộng đồng dân cư.
Đây được coi là hướng nghiên cứu sẽ được thảo luận trong thời gian tiếp theo.
Gần đây nhất, Rasoolimanesh M. S [104] đã thực hiện so sánh sự ảnh hưởng của
nhận thức người dân đối với tác động của du lịch đến sự tham gia của cộng đồng và hỗ
trợ phát triển du lịch trên các khu di sản thế giới ở nông thôn và thành thị (WHSs). Mơ
hình bình phương nhỏ nhất và mơ hình phương trình cấu trúc (PLS-SEM) đã được sử
dụng để thực hiện phân tích. Kết quả cho thấy sự khác biệt đáng kể giữa tác động của
nhận thức của người dân và sự tham gia của cộng đồng vào hỗ trợ phát triển du lịch ở


12
các điểm đến đô thị và nông thôn. Tuy nhiên, nghiên cứu này không chỉ ra sự khác biệt

giữa tác động của nhận thức tích cực đối với sự tham gia của cộng đồng địa phương và
tác động gián tiếp của nhận thức tiêu cực đối với sự phát triển của du lịch. Bên cạnh
đó, nghiên cứu này đã xây dựng một khung lý thuyết về du lịch đô thị và du lịch nông
thôn cùng khung lý thuyết về nhận thức của người dân bằng cách so sánh nhận thức
của người dân ở khu vực nông thôn và thành thị. Từ đó, gợi ý một số chính sách thiết
thực đối với chính quyền địa phương nhằm phát triển du lịch ở nông thôn và thành thị.
Như vậy, qua nghiên cứu các cơng trình nghiên cứu nước ngồi về sự tham gia
của cộng đồng người dân trong quản lý phát triển DLNT ở một số nước trên thế giới,
tác giả có một số kết luận như sau:
- Các nghiên cứu đều có điểm chung là cộng đồng địa phương nhận thức được rất
rõ vai trò quan trọng của việc tham gia vào quản lý phát triển du lịch của cộng đồng
địa phương.
- Các nghiên cứu chủ yếu đề cập đến mối quan hệ giữa sự tham gia vào quản lý
phát triển du lịch dựa trên lợi ích mà cộng đồng có được thông qua việc trao quyền và
bổ sung kiến thức cho người dân.
- Bản thân người dân tham gia cũng nhận thức khá rõ quan điểm cũng như những
lợi ích, khó khăn khi quyết định tham gia.
- Một số nghiên cứu đã chỉ ra được các yếu tố ảnh hưởng đến quyết định tham
gia vào quản lý phát triển du lịch nơng thơn.
Tuy nhiên, các nghiên cứu này cịn một số hạn chế:
- Một số nghiên cứu chưa đưa được lý thuyết nền tảng cho nghiên cứu của mình;
- Nghiên cứu bị giới hạn bởi kết quả nghiên cứu do chỉ thực hiện phương pháp
định tính hay chỉ thực hiện nghiên cứu trên 1 quy mô nhỏ;
- Nghiên cứu chưa chỉ ra được cụ thể những tác động của các yếu tố ảnh hưởng
đến sự tham gia của cộng đồng địa phương trong quản lý phát triển DLNT.
1.2. Các công trình nghiên cứu trong nƣớc về sự tham gia của ngƣời dân trong
quản lý phát triển du lịch nông thôn
Trong những năm qua, ở Việt Nam đã có một số cơng trình nghiên cứu về DLNT
và sự tham gia của người dân trong quản lý phát triển DLNT. Bằng việc kết hợp sử
dụng phương pháp phân tích định tính và định lượng, các nghiên cứu đã chỉ ra vai trò

13
của DLNT và phân tích các yếu tố cụ thể ảnh hưởng đến sự tham gia của người dân
trong quản lý phát triển DLNT ở các không gian khác nhau.
Nguyễn Quốc Nghi và cs [11] trong một nghiên cứu đã đề cập tới các yếu tố ảnh
hưởng đến quyết định tham gia các tổ chức du lịch cộng đồng của người dân tỉnh An
Giang. Nghiên cứu này sử dụng mô hình Binary Logistic để kiểm định các yếu tố tác
động đến quyết định tham gia trong tổ chức du lịch của người dân, trong đó xác định 5
yếu tố ảnh hưởng đó chính là trình độ học vấn, quy mơ gia đình, thu nhập, vốn xã hội
và làng nghề truyền thống. Trong đó, yếu tố quy mơ gia đình là yếu tố tác động mạnh
nhất. Tuy nhiên, nhược điểm của nghiên cứu này là chưa tiến hành kiểm định sự khác
biệt về thu nhập của những hộ dân có tham gia và không tham gia vào quản lý phát
triển du lịch tại địa phương.
Nguyễn Việt Hà [12] thực hiện nghiên cứu với mục đích tìm hiểu ảnh hưởng của
nhận thức người dân địa phương đến sự sẵn sàng tham gia vào du lịch tình nguyện ở
Sapa, Lào Cai, Việt Nam. Nghiên cứu đã xây dựng 4 giả thuyết và chứng minh được
cả 4 giả thuyết nghiên cứu trên đều được chấp nhận thơng qua mơ hình hồi quy đa biến
dưới sự hỗ trợ của phần mềm SPSS 19.0 (Giả thuyết H1: Người dân nhận thức được
lợi ích từ du lịch tình nguyện sẽ có xu hướng tham gia vào các hoạt động du lịch tình
nguyện, H2: Người dân phụ thuộc kinh tế vào các hoạt động du lịch tình nguyện nhận
thức được lợi ích của nó mang lại, H3: Người dân có thái độ tích cực với sự trao đổi
văn hóa xã hội sẽ nhận thức được các lợi ích của nó mang lại, H4: Người dân nhận
thức được lợi ích của du lịch tình nguyện sẽ có xu hướng có nhiều quyền lực hơn đối
với hoạt động này). Tuy nhiên, nghiên cứu này tồn tại một số nhược điểm nhằm tạo
“khe hở” cho các nghiên cứu sau này khi được thực hiện với cỡ mẫu khá nhỏ so với
dân số của khu vực với 107 người, thực hiện ở không gian nghiên cứu nhỏ (một huyện
của một tỉnh). Bên cạnh đó, tác giả khơng thực hiện trực tiếp cuộc phỏng vấn do vậy,
chưa nhìn ra được bức tranh tồn cảnh về sự sẵn sàng tham gia của cư dân địa phương
đối với hoạt động này và đặc biệt, nghiên cứu không thực hiện phỏng vấn được cho

một số đối tượng khảo sát khơng biết chữ. Vì thế, thực hiện phỏng vấn trực tiếp sẽ loại
trừ được hạn chế này.
Bùi Thị Thu Vân [29] thực hiện nghiên cứu về ý thức và sự tham gia của người
dân trong quản lý phát triển du lịch. Nghiên cứu này đã sử dụng kiểm định tương quan
Pearson để thấy được mối quan hệ giữa ý thức và sự tham gia của người dân. Theo đó,