Kế hoạch bài dạy ngữ văn 9 chuẩn phụ lục IV, cv 5512 (bài mây và sóng)

KẾ HOẠCH BÀI DẠY
Trường:
Họ và tên GV :
Tổ : KHXH
MÂY VÀ SÓNG
Ta – go
I.MỤC TIÊU CẦN ĐẠT : Qua bài học HS có được
1. Kiến thức
Tình mẫu tử thiêng liêng qua lời thủ thỉ chân tình của em bé với mẹ về những
cuộc đối thoại tưởng tượng giữa em với những người sống trên mây và sóng
2. Năng lực
- Xác định được những điểm cần lưu ý khi đọc hiểu văn bản thơ.
- Phân tích được, lí giải được mạch cảm xúc của nhân vật trữ tình và trình bày
được ý nghĩa bài thơ.
- Chỉ ra và đánh giá được một số đặc sắc nghệ thuật của một số từ ngữ giàu hình
ảnh.
- Vận dụng để cảm thụ, đọc hiểu được các văn bản thơ trữ tình tương tự.
- Vận dụng để tạo lập được một đoạn văn, bài văn cảm thụ.
- Ngồi ra HS cần hình thành thêm các năng lực:
+ Năng lực chung: Năng lực giải quyết vấn đề, năng lực sáng tạo, năng lực sử
dụng ngôn ngữ, năng lực hợp tác,…
+ Năng lực chuyên biệt: Năng lực nghe, nói, đọc, viết, tạo lập văn bản, năng lực
cảm thụ văn học..
3. Phẩm chất
- Yêu gia đình, quê hương, đất nước.
- Tự lập, tự tin, tự chủ.
II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU
1. Với giáo viên
- Kế hoạch bài học, SGK, SGV
- Học liệu: Đồ dùng dạy học, phiếu học tập, ( Chân dung nhà thơ Ta- go,
nguyên bản bài thơ bằng tiếng anh( nếu có).

2. Với học sinh
Vở ghi, đọc bài, soạn bài theo câu hỏi phần đọc hiểu SGK, nội dung kiến thức
học sinh chuẩn bị trước ở nhà.
III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
HOẠT ĐỘNG 1 : XÁC ĐỊNH VẤN ĐỀ
1


a. Mục tiêu: Tạo hứng thú cho HS trong học tập, tạo sự tò mò cần thiết của tiết
học.
b. Nội dung: HS lĩnh hội kiến thức theo dẫn dắt giới thiệu của GV
c. Sản phẩm: HS trả lời theo lí giải của bản thân.
d. Tổ chức hoạt động:

Yêu cầu cần đạt của học sinh

Hoạt động của giáo viên và học
sinh
GV giao nhiệm vụ
? Kể tên nhưng tác phẩm viết về tình
cảm gia đình ?
HS tiếp nhận và thực hiện nhiệm vụ
Hs kể lại được những tác phẩm viết Dự kiến: Bếp lửa, Chiếc lược ngà,
về tình cảm gia đình.
Khúc hát ru...., Con cò....
HS khác bổ sung:..................
GV nhận xét
GV dẫn dắt vào bài thơ Tình mẫu
tử có lẽ là một trong những tình cảm
thiêng liêng và gần gũi, phổ biến

nhất của con người, đồng thời cũng
là nguồn thi cảm không bao giờ cũ,
không bao giờ vơi cạn của nhà thơ.
Nếu Chế Lan Viên phát triển tứ thơ
từ hình ảnh con cị trong ca dao;
Nguyễn Khoa Điềm làm "Khúc hát
ru..." thì đại thi hào Ấn Độ, trong
những năm tháng đau thương mất
mát ghê gớm của cuộc đời và gia
đình (1902 - 1907), đã viết tập thơ
"Si - su" (Trẻ thơ) in vào tập "Trăng
non" (1915) dịch ra tiếng Anh. "Mây
và sóng" cùng với "Trên bờ biển",
"Thuyền giấy",...là tiếng hát đau
buồn sâu thẳm nhưng vẫn chứa chan
tình yêu thương và niềm tin vào trẻ
thơ vào thế hệ tương lai.
Ghi tên bài
- Ghi tên bài
2


HOẠT ĐỘNG 2 : HÌNH THÀNH KIẾN THỨC
a. Mục tiêu:
+ Biết một tác phẩm văn học nước ngoài.
+ Cảm nhận được ý nghĩa thiêng liêng của tình mẫu tử và những đặc sắc về
nghệ thuật trong việc sáng tạo những cuộc đối thoại tưởng tượng và xây dựng
các hình ảnh thiên nhiên của tác giả.
b. Nội dung: HS đọc hiểu phần tiểu dẫn trong SGK, đọc văn bản, thưc hiện các
nhiệm vụ học tập dưới sự hướng dẫn của GV để tìm hiểu giá trị nội dung, nghệ

thuật của văn bản...
c. Sản phẩm: Câu trả lời của HS, phiếu học tập, sản phẩm đã chuẩn bị
d. Tổ chức hoạt động:

Yêu cầu cần đạt của học sinh

Hoạt động của giáo viên và học sinh
Nêu một vài nét chính về nhà thơ Ta –
Go?
- Gv nhận xét, bổ sung một số tư liệu.
- Cho hs quan sát chân dung nhà thơ.
+ Ta Go (1861-1941) là nhà thơ hiện
đại lớn nhất của Ấn Độ. Ông đã từng
đến thăm đất nước Việt Nam 1916 như
một sứ giả yêu chuộng hào bình.
+Tago để lại một gia tài văn hố nghệ
thuật đồ sộ. Ơng là nhà văn Châu Á
đầu tiên được giải thưởng Nô- ben văn
học với tập thơ "Dâng" 1913.
+ Thơ Tago thể hiện tinh thần dân tộc
và dân chủ sâu sắc, tinh thần nhân văn
cao cả, chất trữ tình thắm thiết, thâm
trầm triết lý.
( Trong 6 năm từ 1902- 1907 ông mất
5 người thân: 1902 vợ mất; 1904 con
gái thứ 2 mất; 1905 cha và anh trai
mất; 1907 con trai đầu mất. đó là
những nguyên nhân khiến tình cảm gia
đình trở thành 1 trong những vấn đề

Hs nêu được những đặc điểm chính về
nhà thơ Tago.
Quan sát và lắng nghe Gv nhận xét bổ
xung.

3


quan trọng trong thơ Ta - Go.)

Hs nêu được xuất xứ của bài thơ
Hs lắng nghe Gv đọc mẫu
Hs đọc bài
Hs hiểu được các từ khó trong bài.

? Nêu một vài nét chính về hồn cảnh
sáng tác bài thơ và tập thơ?
- Tập thơ là tặng vật vô giá của tác giả
giành cho trẻ thơ xuất phát từ lòng yêu
con trẻ và cả nỗi đau buồn vơ hạn vì
mất cả hai đứa con thân yêu.
Gv hướng dẫn hs đọc bài thơ: giọng
ngây thơ, nhẹ nhàng, tha thiết
- Gv đọc mẫu
- Gọi hs đọc bài, gọi nhận xét, GV sửa.
- GV hướng dẫn HS tìm hiểu từ khó.

4

? Bài thơ là lời của ai nói với ai? Lời
đó có thể chia làm mấy phần? Các
phần đó có đặc điểm gì giống và khác
nhau? ( số dịng thơ, cách xây dựng
hình ảnh? Cách tổ chức khổ thơ ?
Hs thảo luận theo nhóm về bố cục,
phương thức biểu đạt của văn bản.

- Bố cục: Bài thơ gồm 2 phần:
+ Câu chuyện với mẹ về cuộc trò
chuyện của con với mây và trò chơi
thứ nhất của con
+ Câu chuyện với mẹ về cuộc trị
chuyện của con với sóng và trị chơi
thứ hai của con.
Gv tổ chức hs thảo luận nhóm ( 2
phút ), gọi đại diện trình bày, nhận
xét, GV nhận xét,chốt
- Thể thơ: thơ văn xuôi với các câu dài
ngắn khơng đều, thậm chí khơng vần
- PTBĐ: kết hợp tự sự miêu tả trong
biểu cảm.
- Nhịp điệu nhịp nhàng, mạch lạc, linh
hoạt
- Nhân vật trữ tình: em bé.

Hs đọc lại phần 1
Những lời mời gọi của những người
sống trên mây ,trên sóng qua những
hình ảnh thơ.

* Gọi Hs đọc phần 1:

? Những người trên mây trên sóng đã
nói gì với em bé?
*Lời mời gọi.
-Bọn tớ chơi .... trăng bạc.
-Bọn tớ ca hát.... nơi nao.
? Thế giới của họ có gì hấp dẫn( phát
hiện trong những hình ảnh thơ.)
*Cách đến với họ:
5


-Hãy đến....lên tận tầng mây
-Hãy đến....làn sóng nâng đi.
GV bổ sung: Nhữngngười sống trên
sóng đã gợi mở một trị chơi vô cùng
hẫp dẫn lý thú: ca hát từ sáng sớm cho
đến hồng hơn, ngao du nơi này nơi
nọ…

Suy nghĩ, rút ra nhận xét, trả lời cá
nhân, HS khác bổ sung
Thế giới vũ trụ rực rỡ sắc màu và vô
cùng hấp dẫn với bao điều mới lạ. hấp
dẫn đối với tuổi thơ, những trị chơi lý
thú

? Hình ảnh “bình minh vàng, vầng

trăng bạc” đã gợi trong em cảm nhận
như thế nào về thiên nhiên ở đây?
? Em có nhận xét gì về những hình
ảnh mà mây và sóng đã vẽ ra trước
mắt em bé?
- Những người sống trên mây, trong
sóng đã vẽ ra một thế giới hấp dẫn,
giữa vũ trụ rực rỡ sắc màu với bình
minh vàng, vầng trăng bạc; với những
tiếng ca du dương bất tận, được đi
khắp nơi này, nơi nọ. Lời mời gọi của
họ chính là tiếng gọi của một thế giới
diệu kì dường như khó có thể chối từ
lời mời gọi hấp dẫn đó.
? Từ đó em cảm nhận được gì về người
mẹ thiên nhiên đối với con người?
- Dường như khó có thể từ chối lời
mời gọi ấy bởi đó chính là tiếng gọi
của một thế giới diệu kì với tâm hồn
tuổi thơ.
- Cách đến chơi cũng thật thú vị, hấp
dẫn: đến rìa biển cả, nhắm nghiền mắt
lại và được nhấc bổng lên.
GV chuyển ý:Thiên nhiên rực rỡ bí
ẩn bao điều mới lạ hấp dẫn với tuổi
thơ( tiếng gọi của 1 thế giới diệu kỳ)
nhưng điều gì đã níu giữ em bé
lại.=> Phần 2
Tổ chức hs thực hiện kĩ thuật KTB (
6

Lí giải được vì sao em bé chưa từ chối
ngay lời mời gọi của những người
sống ‘ trên mây” và những người sống
“trong sóng”
+ Hs thực hiện kĩ thuật KTB
( 5 phút )
- Làm ra phiếu bài tập đại diện nhóm
trình bày.
- Nhận xét và bổ sung
- Nghe gv nhận xét, bổ sung

5 phút )
? Trước lời rủ rê mời gọi đó, em bé đã
hỏi họ điều gì? Lời hỏi đó thể hiện thái
độ gì của em?
? Vì sao em bé chưa từ chối ngay lời
mời gọi ? Lí giải vì sao em bé chưa từ
chối ngay lời mời gọi của những người
trên mây trong sóng?
+ Hs thực hiện kĩ thuật KTB
( 5 phút )
- Làm ra phiếu bài tập đại diện nhóm
trình bày.
- Nhận xét và bổ sung
- Nghe gv nhận xét, bổ sung
+ Lúc đầu: Em bé rất thích đi chơi với
họ nên mới hỏi: nhưng làm thế nào
mình lên đó được nào...?

+ Em chưa từ chối ngay -> phần nào
em cũng bị lơi cuốn bởi trị chơi hấp
dẫn.
- Nếu em bé từ chối lời rủ rê thì tình
cảm sẽ thiếu chân thực vì trẻ em nào
chả ham chơi.
? Sau đó, em bé quyết định ra sao? Tại
sao em lại quyết định như vậy?
- Gv nhận xét, chốt giảng .
+Phát hiện, trả lời cá nhân
- Em bé không đi, từ chối lời mời của
Mây và Sóng, từ chối các trò chơi hẫp
dẫn với tuổi thơ.
- Lý do từ chối: Mẹ mình đang đợi ở
nhà… Buổi chiều mẹ mình ln muốn
mình ở nhà. Dĩ nhiên em bé đầy luyến
tiếc nhưng tình yêu thương với mẹ đã
chiến thắng.
 vì em không thể, không muốn rời xa
mẹ .Đối với em mẹ là tất cả.

Hs phát hiện & trả lời
Lý do từ chối: Mẹ mình đang đợi ở
nhà… ->Em bé rất thương yêu mẹ,
Đối với em mẹ là tất cả.

7


Những người sống trên mây trên sóng

là thế giới thần tiên, kì ảo trong truyện
cổ tích. Vậy mà em bé vẫn từ chối mặc
dù rất băn khoăn, tiếc nuối.=> Đó là sự
khắc phục ham muốn để làm vui lòng
mẹ.
? Qua đó, em hiểu điều gì về tình cảm
của em bé giành cho mẹ?
- Nêu nhận xét
->Em bé rất thương yêu mẹ, Đối với
em mẹ là tất cả. Tình thương yêu mẹ
đã ch/thắng mọi lời mời gọi hấp dẫn.
 Sức níu giữ của tình mẫu tử.
Tình cảm của em bé với mẹ quả là sâu
nặng.
? Em tưởng tượng ra trò chơi ntn?
? Hãy đọc lời của em bé nói với mẹ
về những trò chơi mà em tưởng tượng
ra?

So sánh những cuộc vui chơi của
những người “trên mây” và “trong
sóng” giữ thế giới tự nhiên và những
trị chơi “ mây và sóng” do em bé tạo
ra ? Rút ra được nhận xét.

- Em nghĩ ra một trò chơi thú vị:
Con làm mây và mẹ sẽ là trăng….con
làm sóng, mẹ làm mặt biển…
? Trị chơi đó được miêu tả như thế
nào? Có gì đặc biệt?

? Tìm các chi tiết thể hiện tình cảm mẹ
con? Cảm xúc của em về những hình
ảnh thiên nhiên được mơ tả qua lời kể
của em bé?
- Trị chơi có cả Mây , trăng trời
xanh nhưng quan trọng hơn là có cả
mẹ.
- Em đã nghĩ ra hình thức tuyệt vời để
hồ hợp tình u thiên nhiên với tình
mẫu tử bằng cách biến chính mình
thành Mây và Sóng, cịn mẹ là mặt

Suy nghĩ, thảo luận trong nhóm bàn,
đại diện trình bày, nhận xét, bổ sung.

8


trăng và bến bờ kỳ lạ. Nhưng chơi
không phải ở mãi tận chốn xa vời nào
mà chính dưới mái nhà thân u.
* Gv nhận xét, bình
Em khơng đi cùng sóng.- Trị chơi của
em bé khơng chỉ có Sóng mà cịn có
bến bờ kỳ lạ. Bờ biển bao dung rộng
mở ln dang rộng vịng tay đón em.
Em khơng phải rời mẹ, khơng phải chỉ
chơi đùa mà cịn được ơm ấp, được
tiếp nhận ánh sáng dịu dàng của mẹ,
tình yêu của mẹ. Em khơng chỉ có sóng

mà cịn cả bến bờ kì lạ, hiện thân của
mẹ- bến bờ của sự bao dung, rộng mở
ln sẵn sàng tiếp đón em.
? Tại sao em cho là trị chơi đó hay
hơn trị chơi của Mây của Sóng?
+ Trị chơi có cả mây, trăng, trời
xanh,sóng, bến bờ nhưng quan trọng
hơn là có cả mẹ -Sự hồ hợp tuyệt diệu
giữa em bé và TN trong cuộc vui chơi
ấm áp của tình mẫu tử.
? Em có cảm nhận gì về cái hay của 2
câu thơ cuối "Con lăn .....vào lịng mẹ
"
+Những h/ả thơ mang ý nghĩa gì?
+So sánh tình mẹ con gắn với mây,
trăng, sóng, bến bờ có ý nghĩa gì?
- Hình ảnh thiên nhiên mang ý nghĩa
tượng trưng đậm màu sắc triết lí. Mây
và sóng là biểu tượng về con, trăng và
bến bờ tượng trưng cho tấm lịng dịu
hiền bao la của mẹ. So sánh tình mẹ
con gắn bó với mây trăng, biển bờ, tác
giả đã nâng tình cảm ấy lên tầm vũ trụ
.
? Qua trị chơi, em thấy em bé trong
bài thơ có những đức tính gì đáng

HS suy nghĩ trả lời (HS khá giỏi).

Phân tích ý nghĩa câu thơ “ Con lăn,

lăn, lăn mãi ... ở chốn nào” ?
HS tự do nêu cảm nhận, trình bày cá
nhân, nghe Gv nhận xét.

Suy nghĩ tự do trình bày.
9


 Khẳng định tình mẫu tử thiêng
liêng và cao quý.

Hs tự do bộc lộ

quý?
 Em bé yêu thiên nhiên, yêu mẹ , em
vừa thơng minh vừa giàu trí tưởng
tượng.
 Khẳng định tình mẫu tử thiêng
liêng và cao quý.
*Câu thơ cuối vừa là lời kết cho phần 2
vừa là lời kết cho cả bài thơ. Nó cho ta
thấy tình mẫu tử có ở khắp nơi, thiêng
liêng, bất diệt.
*GV: Thơ Tago thường đậm ý nghĩa
triết lí: hạnh phúc khơng phải là điều
gì xa xơi, bí ẩn do ai ban cho mà ngay
ở trên trần thế do chính con người
sáng tạo, sự hồ hợp tạo dựng tình yêu
là con người với thiên nhiên. Nhà thơ
đã hố thân trong em bé để ca ngợi

tình mẫu tử thiêng liêng, bất diệt.
? Ngoài ý nghĩa ca ngợi tình mẫu tử,
bài thơ cịn gợi cho ta suy ngẫm về
điều gì?
- Trong c/sống thường có nhiều cám
dỗ, muốn thắng được những cám dỗ đó
phải có điểm tựa vững chắc mà tình
mẫu tử là một trong những điểm tựa
vững chắc đó.
-Bài thơ chắp cánh cho trí tưởng tượng
của tuổi thơ, nhắc nhở mọi người: hạnh
phúc không phải là điều gì xa xơi bí ẩn
mà hạnh phúc là do chính bản thân con
người tạo dựng nên.
* GV chốt, tích hợp với vấn đề môi
trường thiên nhiên: biển, trời.

10


- Chỉ ra và tổng hợp lại những thành
công về mặt nghệ thuật của bài thơ
trong việc xây dựng các hình ảnh thiên
nhiên ( chú ý các hình ảnh mây, trăng,
sóng, bờ biển).
- Hs làm bài BTTN để củng cố toàn
bộ nội dung, nghệ thuật => ghi nhớ
của bài học.

? Chỉ ra những thành công về mặt

nghệ thuật của bài thơ và đặc sắc về
nội dung?
*GV cho HS làm BTTN củng cố kiến
thức.
1. Nhận định nào chính xác về nhà
thơ Ta - go?
A. Nhà thơ cổ điển của nước Anh.
C. Nhà thơ hiện đại của Ấn Độ.
B. Nhà thơ hiện đại của nước Anh.
D. Nhà thơ cổ điển của Ấn Độ.
2. Dịng nào sau đây nêu chính xác
nội dung bài ''Mây và Sóng''?
A. Miêu tả trị chơi của trẻ thơ.
B. Mối quan hệ giữa thiên nhiên và
tâm hồn trẻ thơ.
C. Tình mẫu tử thiêng liêng, bất diệt.
D. Ca ngợi hình ảnh người mẹ và tấm
lòng bao la của mẹ.
3. Nhận xét nào sau đây nêu đúngvà
đủ nhất về đặc sắc nghệ thuật của bài
thơ?
A. Là thơ văn xi, trong đó lời kể có
xen đối thoại, dùng phép lặp lại nhưng
có sự biến hoá và phát triển.
B. Dùng phép lặp lại nhưng có sự biến
hố và phát triển, xây dựng những hình
ảnh thiên nhiên giàu ý nghĩa tượng
trưng.
C. Là thơ văn xi, trong đó lời kể có
xen đối thoại, dùng phép lặp lại nhưng

có sự biến hố và phát triển, xây dựng
những hình ảnh thiên nhiên giàu ý
nghĩa tượng trưng.
D. Xây dựng những hình ảnh thiên
nhiên giàu ý nghĩa tượng trưng, dùng
phép lặp lại nhưng có sự biến hố và
phát triển
11


- Gv chốt
- Gọi hs đọc phần ghi nhớ.

3. HOAT ĐỘNG 3: LUYỆN TẬP
a. Mục tiêu: Vận dụng kiến thức, kĩ năng đã có về tác giả, tác phẩm để đào sâu,
hiểu sâu hơn về tác phẩm , hiểu biết về văn bản để làm bài.
b. Nội dung: HS trao đổi và trả lời câu hỏi.
c. Sản phẩm: Kể được tên bài thơ, bài hát hay đọc được, hát được bài hát có
chủ đề về tình mẫu tử
d. Tổ chức hoạt động:
Yêu cầu cần đạt của học sinh
Hoạt động của giáo viên và học sinh
Đọc yêu cầu, Trao đổi cặp đôi kể
*. GV chuyển giao nhiệm vụ cho HS:
được tên bài thơ, bài hát hay đọc được,
TRAO ĐỔI CẶP ĐÔI (1phút)
hát được bài hát có chủ đề về tình mẫu
? Kể tên bài thơ, bài hát có cùng đề
tử.
tài? Em hãy đọc một bài thơ hoặc hát

một bài hát có chủ đề về tình mẫu tử?
*. HS tiếp nhận và thực hiện nhiệm
vụ:
+ Đọc yêu cầu.
+ Trao đổi cặp đôi
- GV nhận xét câu trả lời của HS.
- GV định hướng:

4. HOAT ĐỘNG 4: VẬN DỤNG
a. Mục tiêu: Mở rộng kiến thức, nâng cao năng lực cho học sinh trong việc cảm
thụ nghệ thuật, giải quyết vấn đề qua kĩ năng viết đoạn văn.
12


b. Nội dung: HS biết vận dụng kiến thức đã học áp dụng vào cuộc sống thực
tiễn.
c. Sản phẩm: Đoạn văn cảm thụ của học sinh.
d. Tổ chức hoạt động:
Yêu cầu cần đạt của học sinh
Hoạt động của giáo viên và học
sinh
*. GV chuyển giao nhiệm vụ cho
HS:
Hs có thể viết được đoạn văn nghị
? Viết đoạn văn (4 – 6) câu cảm
luận xã hội từ ( 4 – 6) câu.
nhận của em về tình mẫu tử sau khi
Từ đó có thể rút ra bài học cho bản
học xong bài thơ này?
thân về đạo làm con.

*. HS tiếp nhận và thực hiện
nhiệm vụ:
+ Đọc yêu cầu.
+ Suy nghĩ trả lời.
+ 2 HS trả lời.
- GV nhận xét câu trả lời của HS.
- GV khái quát về tình cảm gia đình –
nhắc nhở HS về đạo làm con

13