Nghiên cứu nguyên nhân gây suy thoái các giếng khoan khai thác nước ngầm trong vùng đá cứng nứt nẻ phục vụ cấp nước sinh hoạt địa bàn tỉnh bình phước và đề xuất các giải pháp phục hồi

Trường Đại Học Thủy Lợi

Luận văn Thạc sĩ

LỜI CAM ĐOAN
Tác giả xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu của bản thân tác giả. Các thơng
tin, hình ảnh, tài liệu trích dẫn trong luận văn đã được ghi rõ nguồn gốc. Các số liệu đo
chất lượng nước và lưu lượng của giếng khoan sử dụng trong luận văn tác giả đã tham
khảo trong đề tài “Nghiên cứu công nghệ và giải pháp kỹ thuật để xử lý các giếng
khoan có hiệu suất thấp và mực nước động nằm sâu phục vụ cấp nước sạch bền vững
cho các vùng khan hiếm nước khu vực Nam bộ” do thầy hướng dẫn (PGS.TS Lương
Văn Thanh) làm chủ nhiệm và được thầy cho phép sử dụng để xây dựng luận văn này.
Việc tham khảo các nguồn tài liệu đã được thực hiện trích dẫn và ghi nguồn tài liệu
tham khảo đúng quy định.
TÁC GIẢ LUẬN VĂN

Cao Văn Hiếu

Học viên: Cao Văn Hiếu

1

Lớp: 24CTN11 - CS2


Trường Đại Học Thủy Lợi

Luận văn Thạc sĩ

LỜI CẢM ƠN
Lời đầu tiên, tác giả xin trân trọng cảm ơn PGS.TS. Lương Văn Thanh đã nhiệt tình

giúp đỡ tác giả trong q trình thực hiện và hồn thành luận văn “Nghiên cứu nguyên
nhân gây suy thoái các giếng khoan khai thác nước ngầm trong vùng đá cứng nứt nẻ
phục vụ cấp nước sinh hoạt địa bàn tỉnh Bình Phước và đề xuất các giải pháp phục
hồi”.
Tác giả xin trân trọng cám ơn các thầy, cô trong trường đại học Thủy Lợi đã tham
gia giảng dạy chuyên ngành kỹ thuật cơ sở hạ tầng khóa 24 và truyền đạt nhiều kiến
thức chuyên mơn bổ ích trong thời gian tác giả theo học tại trường.
Cuối cùng, tác giả xin chân thành cảm ơn gia đình, bạn bè, đồng nghiệp đã động
viên và dành cho tác giả nhiều tình cảm, thời gian, tạo điều kiện thuận lợi trong suốt
quá trình tác giả tham gia và hồn thành khóa học.
TP. Hồ Chí Minh, ngày . . . tháng . . . năm 2018
TÁC GIẢ LUẬN VĂN

CAO VĂN HIẾU

Học viên: Cao Văn Hiếu

2

Lớp: 24CTN11 - CS2


Trường Đại Học Thủy Lợi

Luận văn Thạc sĩ

MỤC LỤC
DANH MỤC HÌNH .................................................................................................... 5
DANH MỤC BẢNG BIỂU ........................................................................................ 6
MỞ ĐẦU ...................................................................................................................... 7

CHƢƠNG 1 ................................................................................................................. 11
TỔNG QUAN VỀ KHU VỰC NGHIÊN CỨU XÂY DỰNG MƠ HÌNH THÍ
ĐIỂM HUYỆN LỘC NINH, TỈNH BÌNH PHƢỚC ............................................... 11
1.1. Khái quát chung về tỉnh Bình Phƣớc ................................................................ 11
1.1.1. Điều kiện tự nhiên...........................................................................................11
1.1.2. Điều kiện xã hội ..............................................................................................15
1.2. Khái quát chung về huyện Lộc Ninh ................................................................. 17
1.2.1. Điều kiện tự nhiên...........................................................................................17
1.2.2. Điều kiện xã hội ..............................................................................................18
1.3. Thực trạng khai thác và sử dụng nguồn nƣớc ................................................. 19
1.2.1. Trên địa bàn tỉnh Bình Phước .........................................................................19
1.3.2. Trên địa bàn huyện Lộc Ninh .........................................................................22
CHƢƠNG 2 ................................................................................................................. 24
CƠ SỞ PHƢƠNG PHÁP LUẬN PHỤC HỒI, NÂNG CAO HIỆU SUẤT GIẾNG
KHOAN TRONG THÀNH HỆ ĐÁ MÓNG NỨT NẺ ............................................ 24
2.1. Các nguyên nhân gây suy thối giếng khoan trong thành hệ đá móng nứt nẻ
............................................................................................................................... 24
2.1.1. Tổng quan và nguyên nhân gây suy thối giếng trong thành hệ móng nứt nẻ. ..
........................................................................................................................24
2.1.2. Ngun nhân do thiết kế và thi công giếng không phù hợp ...........................25
2.1.3. Nguyên nhân do quá trình làm sạch giếng khơng hồn tồn ..........................27
2.1.4. Ngun nhân do thành lỗ khoan không ổn định .............................................30
2.1.5. Nguyên nhân do bơm lên cát ..........................................................................30
2.1.6. Nguyên nhân do lớp vỏ cứng bám trên giếng khoan ......................................31
2.1.7. Mảng bám hóa học (Canxi, Sắt, Mangan) ......................................................31
2.1.8. Mảng bám vi sinh vật .....................................................................................32
2.1.9. Sự lấp nhét của lưới lọc và các thành tạo địa chất xung quanh ......................33
2.1.10. Sự ăn mòn ...................................................................................................34
2.1.11. Nguyên nhân do bản thân tầng chứa nước ..................................................36
2.2. Tổng quan hệ phƣơng pháp phục hồi, nâng cao hiệu suất giếng khoan trong

phức hệ chứa nƣớc móng nứt nẻ ............................................................................... 37
2.2.1. Hệ phương pháp thơng dụng ..........................................................................37
2.2.2. Hệ phương pháp tiên tiến................................................................................37
CHƢƠNG 3 ................................................................................................................. 39
ĐỀ XUẤT CÁC PHƢƠNG ÁN VÀ LỰA CHỌN GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU
SUẤT GIẾNG KHOAN TRONG VÙNG ĐÁ CỨNG NỨT NẺ ............................ 39
3.1. Đề xuất các phƣơng án ....................................................................................... 39
3.1.1. Bổ sung nhân tạo nước dưới đất .....................................................................39
3.1.2. Xử lý bằng khí hóa lỏng CO2 lạnh..................................................................43
3.1.3. Nhóm phương pháp súc rửa ............................................................................45
3.1.4. Phương pháp nứt vỉa thủy lực .........................................................................52
3.1.5. Phương pháp nổ mìn tạo xung lượng .............................................................55
Học viên: Cao Văn Hiếu

3

Lớp: 24CTN11 - CS2


Trường Đại Học Thủy Lợi

Luận văn Thạc sĩ

3.1.6. Khoan mở rộng đường kính giếng ..................................................................57
3.2. Lựa chọn giải pháp cho mơ hình thực tế .......................................................... 58
3.2.1. Lựa chọn địa điểm xây dựng mơ hình xử lý ...................................................58
3.2.2. Lựa chọn giải pháp xử lý giếng ......................................................................60
3.3. Xây dựng đồ án thiết kế kỹ thuật cho mơ hình thực tế ................................... 61
3.3.1. Nhu cầu cấp nước của giếng khoan ................................................................61
3.3.2. Hiện trạng của hệ thống cấp nước ..................................................................62

3.3.3. Kết quả phân tích chất lượng nước .................................................................66
3.3.4. Thiết kế công nghệ xử lý giếng khoan............................................................67
3.3.5. Quy trình thực hiện .........................................................................................67
3.4. Kết quả xử lý giếng ............................................................................................. 75
3.4.1. Kết quả bơm thử nghiệm ................................................................................75
3.4.2. Chất lượng nước sau xử lý ..............................................................................77
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .................................................................................... 79
TÀI LIỆU THAM KHẢO.......................................................................................... 82
PHỤ LỤC .................................................................................................................... 83

Học viên: Cao Văn Hiếu

4

Lớp: 24CTN11 - CS2


Trường Đại Học Thủy Lợi

Luận văn Thạc sĩ

DANH MỤC HÌNH
Hình 1: Bản đồ hành chính tỉnh Bình Phước.................................................................11
Hình 2: Mặt cắt hồn tất giếng điển hình trong móng nứt nẻ .......................................24
Hình 3:Lớp sạn sỏi lọc của giếng trước và sau khi được khơi thơng ...........................29
Hình 4: Hình ảnh vi khuẩn sắt dưới kính hiển vi ..........................................................32
Hình 5: Hình ảnh mảng bám vi sinh vật dưới kính hiển vi ...........................................33
Hình 6: Sự ăn mòn ống chống, ống lọc của giếng khoan ..............................................35
Hình 7: Sự ăn mịn, phá hủy của ống lọc giếng khoan ..................................................36
Hình 8: Cấu trúc nhà máy bổ sung nhân tạo cho nước dưới đất tại Dösebacka, vùng

Göteborg, Thụy Điển .....................................................................................................39
Hình 9: Minh hoa quá trình bổ sung nhân tạo nước dưới đất........................................41
Hình 10: Các phương pháp bổ sung nước dưới đất .......................................................41
Hình 11: Hai giai đoạn bơm ép: (a) khí CO2 và (b) Khí CO2 hóa lỏng lạnh .................44
Hình 12: Chổi quét làm sạch long trong ống chống ống lọc .........................................45
Hình 13: Phương pháp dùng piston gây áp lực xung ....................................................46
Hình 14: Cấu tạo của piston gây áp lực xung ................................................................46
Hình 15: Sơ đồ nguyên lý bơm hút nước tăng cường ...................................................48
Hình 16: Chi tiết cấu kiện bơm hút nước tăng cường ...................................................48
Hình 17: Sơ đồ tính tốn lượng chất tẩy rửa cần thiết...................................................51
Hình 18: Sơ đồ cơng nghệ nứt vỉa thủy lực ...................................................................53
Hình 19: Sơ đồ thiết bị nứt vỉa thủy lực (Walt và Decker 1981) ..................................54
Hình 20: Minh họa phương pháp dùng chất nổ tạo xung ..............................................55
Hình 21: Quy trình thực hiện nổ mìn tạo xung .............................................................56
Hình 22: So sánh khoan thơng thường và khoan doa mở rộng .....................................58
Hình 23: Kết cấu giếng khoan khai thác nước điển hình tỉnh huyện Lộc Ninh ............59
Hình 24: Giếng khoan tập trung ấp Vườn Bưởi, xã Lộc Thiện .....................................62
Hình 25: Kết cấu giếng khoan hiện tại của giếng ấp Vườn Bưởi .................................63
Hình 26: Lượng nước bơm được khi mới khởi động máy bơm ....................................64
Hình 27: Lượng nước bơm được sau thời gian 10 phút ................................................64
Hình 28: Bồn chứa nước inox ấp Vườn Bưởi ...............................................................65
Hình 29: Bể chứa nước đang hư hỏng của ấp Vườn Bưởi ............................................66
Hình 30: Quy trình cơng nghệ xử lý giếng khoan .........................................................67
Hình 31: Thi cơng kết cấu giếng trên địa bàn tỉnh Bình Phước ....................................70
Hình 32: Sơ đồ súc rửa giếng bằng máy nén khí...........................................................73
Hình 33: Sơ đồ hướng dòng chảy của nước và cát hạt mịn 1 chiều ..............................74
Hình 34: Sơ đồ hướng dịng chảy của nước và cát hạt mịn 2 chiều ..............................74
Hình 35: Bơm thử nghiệm đánh giá hiệu quả giải pháp................................................75
Hình 36: Sử dụng đồng hồ đo lưu lượng xác định lưu lượng khai thác ........................76

Học viên: Cao Văn Hiếu

5

Lớp: 24CTN11 - CS2


Trường Đại Học Thủy Lợi

Luận văn Thạc sĩ

DANH MỤC BẢNG BIỂU
Bảng 1: Tổng hợp số lượng cơng trình sử dụng giếng khoan tỉnh Bình Phước ............20
Bảng 2: Mật độ cơng trình khai thác nước theo các huyện tỉnh Bình Phước ................21
Bảng 3: Mật độ khai thác nước theo các huyện tỉnh Bình Phước .................................22
Bảng 4: Thống kê số lượng và công suất giếng theo xã, huyện Lộc Ninh....................22
Bảng 5: Lưu lượng khai thác giếng khoan trước khi xử lý ...........................................64
Bảng 6: Bảng kết quả phân tích chất lượng nước giếng ấp Vườn Bưởi .......................66
Bảng 7: Kết quả bơm thử nghiệm giếng sau khi xử lý ..................................................76
Bảng 8: Chất lượng nước giếng khoan sau khi xử lý ....................................................77

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
NDĐ: Nước dưới đất
BSNTNDĐ: Bổ sung nhân tạo nước dưới đất

Học viên: Cao Văn Hiếu

6

Lớp: 24CTN11 - CS2

Trường Đại Học Thủy Lợi

Luận văn Thạc sĩ

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
- Hiện nay ở khu vực các tỉnh miền Đông Nam Bộ, nguồn nước để cung cấp cho sinh
hoạt và sản xuất của các hộ gia đình bao gồm nước mưa, nước mặt: sơng, suối và
nguồn nước ngầm. Hầu như mỗi gia đình đều có một cơng trình khai thác nước ngầm
(giếng đào hoặc giếng khoan) để phục vụ sinh hoạt. Đặc biệt trên địa bàn một số nơi ở
tỉnh Bình Phước, nhu cầu nước cho phục vụ sản xuất cây công nghiệp như hồ tiêu, cà
phê là rất lớn đặc biệt là trong mùa khô. Một số hộ dân do nhu cầu đã khoan nhiều
giếng khoan trên một đơn vị diện tích để tưới cho cây trồng vào mùa khô khi nguồn
nước ngầm bị suy kiệt. Bên cạnh đó, với tâm lý cho rằng nguồn nước ngầm là vơ tận
đã dẫn đến khơng ít người có thói quen sử dụng nguồn nước này một cách lãng phí và
thiếu kiểm sốt. Do vậy đã tạo ra một áp lực về nước sinh hoạt trong mùa khô. Các
giếng khoan khi bị hư hỏng, xuống cấp thường được thay thế bằng một giếng khoan
mới dẫn đến sự lãng phí và nguy cơ gây ơ nhiễm nguồn nước ngầm nếu như không
được trám lấp cẩn thận.
- Để khắc phục tình trạng này và sử dụng tầng nước ngầm hiệu quả, bền vững, các
nhà khoa học đã kiến nghị các tỉnh khu vực Nam Bộ cần tiến hành ngay việc khảo sát,
đánh giá có hệ thống hiện trạng nước ngầm tồn vùng và đưa ra chính sách quản lý
hợp lý. Phải tính tốn giữa lượng nước bổ sung vào và lượng nước khai thác để có đáp
án cho bài tốn cân bằng sử dụng nguồn tài nguyên nước ngầm. Đồng thời, phải ngăn
chặn ngay tình khai thác quá mức làm sụt giảm tầng nước ngầm, lún mặt đất và tình
trạng gây ô nhiễm tại các giếng nước ngầm. Phải đưa ra được danh sách những vùng
được phép khai thác nước dưới đất, những khu vực hạn chế khai thác và những khu
vực không được phép khai thác nhằm hạn chế tối đa những tác động xấu đến môi

trường nước ngầm ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống sinh hoạt của người dân.
- Ngồi ra, cần phải cơng bố rộng rãi hiện trạng khai thác nước ngầm ở từng cấp địa
phương. Việc làm này phải được thực hiện một cách đồng bộ và cụ thể. Hiện nay, bộ
số liệu và thông tin về nước ngầm được các bộ ngành trung ương quản lý nhưng các
địa phương thì thiếu thơng tin trầm trọng dẫn đến việc quản lý khai thác chưa thực sự
hiệu quả. Hơn thế nữa cần cải thiện năng lực của cơ quan chức năng, chính quyền địa
Học viên: Cao Văn Hiếu

7

Lớp: 24CTN11 - CS2


Trường Đại Học Thủy Lợi

Luận văn Thạc sĩ

phương để quản lý tài nguyên nước ngầm; nâng cao ý thức người dân trong sử dụng,
bảo vệ tầng nước ngầm hiệu quả. Cần tập trung nghiên cứu hiện trạng suy thoái cũng
như xác định được các nguyên nhân gây suy thoái năng suất các giếng khoan có nguồn
gốc từ địa tầng khai thác trong các tầng đá cứng nứt nẻ nhằm đưa ra được các giải
pháp kỹ thuật đối với các giếng khoan để hồi phục và thậm chí nâng cao năng suất
khai thác, đem lại hiệu quả cao nhất cả về mặt lưu lượng khai thác và lợi ích kinh tế
cho người sử dụng.
- Do đặc điểm cấu tạo địa chất và địa chất thủy văn của các giếng khoan trong vùng
đá cứng nứt nẻ nên việc suy thoái năng suất khai thác nước là một hiện tượng rất phổ
biến. Trước hết, sụt giảm nguồn nước ngầm hay còn được gọi là suy thoái trữ lượng
nước ngầm là một nguyên nhân khá phổ biến được biểu hiện bởi việc giảm năng suất
khai thác, hạ thấp mực nước, làm tăng chi phí khai thác và sụt lún nền đất xung quanh
giếng. Xét về các ngun nhân có thể gây ra suy thối năng suất các giếng khoan có

nguồn gốc từ địa tầng khai thác trong đá cứng nứt nẻ, có thể chia ra các nguyên nhân
do nội tại tầng chứa nước như suy giảm trữ lượng do khai thác quá mức trong khi
lượng nước bổ cập khơng có hoặc có mà lượng bổ cập không đủ để bù lại lượng nước
đã hao hụt; hoặc các nguyên nhân có liên quan đến sự suy thoái các kết cấu của giếng
khai thác bao gồm sự đóng cặn do mảng bám, sự ăn mịn các kết cấu bơm, mảng bám
vi sinh vật.
- Để phục hồi và nâng cao hiệu suất giếng khoan có nguồn gốc từ địa tầng khai thác
trong đá cứng nứt nẻ, hiện nay có một số giải pháp chính đang được thực hiện như: bổ
sung nhân tạo nước dưới đất, xúc rửa giếng khoan, nổ mìn định hướng tạo xung lượng,
sử dụng sóng siêu âm và giải pháp sử dụng khí CO2 lạnh… Từng giải pháp sẽ có hiệu
quả khác nhau tùy thuộc vào việc lựa chọn giải pháp sao cho phù hợp với nguyên nhân
gây suy thoái giếng khoan, điều kiện địa chất, địa chất thủy văn, chất lượng máy móc
và trình độ kỹ thuật thi cơng xử lý.
- Nhìn chung có rất nhiều giải pháp có thể xử lý các giếng khoan có hiệu suất thấp
trong vùng đá cứng nứt nẻ. Điều quan trọng là phải tìm được nguyên nhân gây ra sự
suy giảm bằng cách khảo sát hiện trạng thành giếng khoan, xác định các thông số của
tầng địa chất và địa chất thủy văn, từ đó có thể đưa ra phương pháp xử lý một cách phù
Học viên: Cao Văn Hiếu

8

Lớp: 24CTN11 - CS2


Trường Đại Học Thủy Lợi

Luận văn Thạc sĩ

hợp, cho hiệu quả khôi phục và cải thiện năng suất khai thác nước dưới đất của các
giếng khoan trong vùng đá cứng nứt nẻ.

- Từ những thực trạng nêu trên, nhằm nâng cao và tăng tỷ lệ người dân tiếp cận
nguồn nước, đáp ứng nhu cầu phát triển trong tương lai… Việc nghiên cứu đề tài
“Nghiên cứu nguyên nhân gây suy thoái các giếng khoan khai thác nước ngầm trong
vùng đá cứng nứt nẻ phục vụ cấp nước sinh hoạt địa bàn tỉnh Bình Phước và đề xuất
các giải pháp phục hồi” là cần thiết, có ý nghĩa khoa học và thực tiễn.
2. Mục tiêu của đề tài
- Xác định được nguyên nhân chính gây suy thối giếng khoan khai thác nước ngầm
trong vùng đá cứng nứt nẻ và đề xuất các giải pháp xử lý phục hồi.
- Đề xuất ứng dụng cho một mơ hình xử lý phục hồi lưu lượng cho 1 giếng khoan bị
suy thoái đại diện cho vùng nghiên cứu.
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
- Đối tượng nghiên cứu: Xử lý, phục hồi giếng khoan khai thác nước ngầm trong
vùng đá cứng nứt nẻ bị suy thoái phục vụ cấp nước sinh hoạt.
- Phạm vi nghiên cứu: Huyện Lộc Ninh – Tỉnh Bình Phước.
4. Cách tiếp cận
- Tiếp cận lý thuyết: Tổng hợp nghiên cứu về phương pháp xử lý phục hồi lưu lượng
cho 1 giếng khoan trong vùng đá cứng nứt nẻ bị suy thoái.
- Tiếp cận thực tế: Khảo sát, thu thập, điều tra trong phịng và ngồi hiện trường các
số liệu.
5. Nội dung nghiên cứu
- Khảo sát, tổng hợp hiện trạng các giếng khoan khai thác nước ngầm trong vùng đá
cứng nứt nẻ khu vực Bình Phước phục vụ cho cấp nước sinh hoạt của vùng nghiên
cứu.
- Nghiên cứu xác định nguyên nhân chính gây suy thối giếng khoan khai thác và đề
xuất các giải pháp xử lý phục hồi.
Học viên: Cao Văn Hiếu

9

Lớp: 24CTN11 - CS2

Trường Đại Học Thủy Lợi

Luận văn Thạc sĩ

- Đề xuất ứng dụng cho một mơ hình xử lý phục hồi lưu lượng cho 1 giếng khoan bị
suy thoái đại diện cho vùng nghiên cứu.
6. Phƣơng pháp nghiên cứu
- Phương pháp điều tra, phân tích, thống kê, đánh giá, so sánh.
- Phương pháp thí nghiệm hiện trường.
- Phương pháp nghiên cứu trong phịng thí nghiệm.
- Phương pháp chun gia.
7. Dự kiến kết quả đạt đƣợc
- Thông qua kết quả khảo sát, đánh giá tình hình khai thác nguồn nước ngầm trong
vùng đá cứng nứt nẻ khu vực Bình Phước đã bị suy thối khơng cung cấp đủ lượng
nước theo như thiết kế ban đầu gây nhiều khó khăn cho các cụm cấp nước tập trung.
- Để xác định các giải pháp phục hồi khả năng khai thác của các giếng khoan này cần
phải có các khảo sát, nghiên cứu để tìm ra ngun nhân chính gây suy thối làm giảm
lưu lượng khai thác.
- Giúp nhà quản lý nhằm từng bước khai thác hiệu quả và bảo vệ được nguồn tài
nguyên nước ngầm quý hiếm của những vùng có khó khăn về nguồn nước để nâng cao
mức sống cho người dân.
- Đề xuất kiến nghị.

Học viên: Cao Văn Hiếu

10

Lớp: 24CTN11 - CS2

Trường Đại Học Thủy Lợi

Luận văn Thạc sĩ

CHƢƠNG 1
TỔNG QUAN VỀ KHU VỰC NGHIÊN CỨU XÂY DỰNG MƠ HÌNH THÍ
ĐIỂM HUYỆN LỘC NINH, TỈNH BÌNH PHƢỚC
1.1. Khái quát chung về tỉnh Bình Phƣớc
1.1.1.

Điều kiện tự nhiên

1.1.1.1. Vị trí địa lý
- Tỉnh Bình Phước nằm về phía Tây của vùng Đơng Nam Bộ, có diện tích tự nhiên là
6.876,76 km2; dân số tính đến ngày 31/12/2015 là 950.416 người với mật độ trung
bình là 138 người/km2. Tọa độ địa lý của tỉnh Bình Phước nằm trong khoảng: từ
1117’ đến 1219’ vĩ độ Bắc, từ 10624’ đến 10725’ kinh độ Đông.
- Tỉnh có ranh giới hành chính như sau: phía Đơng giáp tỉnh Lâm Đồng và Đồng Nai,
phía Tây giáp tỉnh Tây Ninh và Campuchia, phía Nam giáp tỉnh Bình Dương và phía
Bắc giáp tỉnh Đăk Nơng và biên giới Campuchia. Chi tiết trên Hình 1.

Hình 1: Bản đồ hành chính tỉnh Bình Phước.
Học viên: Cao Văn Hiếu

11

Lớp: 24CTN11 - CS2

Trường Đại Học Thủy Lợi

Luận văn Thạc sĩ

- Toàn tỉnh có 11 đơn vị hành chính bao gồm: thị xã Đồng Xồi, thị xã Phước Long,
thị xã Bình Long, huyện Bù Gia Mập, huyện Phú Riềng, huyện Đồng Phú, huyện Hớn
Quản, huyện Bù Đăng, huyện Lộc Ninh, huyện Bù Đốp, huyện Chơn Thành với tổng
cộng 111 xã, phường và thị trấn.
1.1.1.2. Đặc điểm địa hình
- Tỉnh Bình Phước có địa hình rất đa dạng và phức tạp, trong tỉnh vừa có địa hình đồi
núi thấp lại vừa có địa hình trung du xen lẫn với đồng bằng nhỏ hẹp và bàu trũng. Địa
hình có xu hướng thoải dần từ Đơng, Đơng Bắc về phía Tây, Tây Nam, bề mặt địa
hình bị phân cắt mạnh bởi hệ thống sông, suối khá dày dạng cành cây; dựa vào hình
thái có thể phân chia thành các dạng địa hình chính sau:
- Địa hình núi thấp: cao độ tuyệt đối từ 300–600 m, tạo thành chủ yếu từ những núi
lửa cũ hoặc núi sót rải rác thuộc phần cuối của dãy Trường Sơn từ Tây Ngun đổ
xuống. Tập trung kiểu địa hình này có ở Phước Long, Bù Đăng, Bắc Đồng Phú và một
số ít ở Bình Long, Lộc Ninh.
- Địa hình đồi và đồi núi thấp: cao độ tuyệt đối từ 100–300 m, có bề mặt lượn sóng
nhẹ, kết nối với các dãy Bazan đá phiến thuộc huyện Lộc Ninh, Bù Đăng, Bắc Đồng
Xồi. Các đồi có đỉnh bằng, sườn dốc và thoải. Đây là kiểu địa hình bóc mịn - tích tụ.
- Địa hình bằng trũng: địa hình này thuộc các vùng đất tích tụ là các bồi trũng, các
vùng bằng phẳng giữa đồi núi ở độ cao < 100 m và nơi đây vật liệu hình thành đất thơ,
chứa nhiều xác thực vật kém phân hủy, do quá trình canh tác đất ngày một thuần thục
hơn.
- Về độ dốc địa hình: thống kê diện tích đất theo độ dốc địa hình cho thấy, địa hình
có độ dốc <150 (cấp I, II, III), thuận lợi cho sử dụng đất và sản suất nơng nghiệp
chiếm 70% diện tích lãnh thổ, trong đó địa hình rất thuận lợi 50,9%; thuận lợi 19,01%.
Địa hình khơng thuận lợi cho sản xuất nơng nghiệp chỉ có khoảng 16,4% diện tích lãnh

thổ (cấp IV, V).

Học viên: Cao Văn Hiếu

12

Lớp: 24CTN11 - CS2


Trường Đại Học Thủy Lợi

Luận văn Thạc sĩ

1.1.1.3. Đặc điểm khí hậu
- Tỉnh Bình Phước thuộc khí hậu miền Đơng Nam Bộ mang đặc điểm khí hậu nhiệt
đới xích đạo gió mùa, chia thành 2 mùa rõ rệt: mùa mưa kéo dài từ tháng 5 đến tháng
11 và mùa khô thường kéo dài từ tháng 12 đến tháng 4 năm sau. Các đặc điểm khí hậu
thể hiện qua các yếu tố khí tượng như sau:
- Chế độ mưa: lượng mưa bình quân các năm gần nhất từ 2011 - 2014 có sự biến
động từ 2.504 – 3.219 mm. Riêng trong năm 2015, lượng mưa đột ngột giảm với
lượng mưa bình quân năm chỉ đạt 1.797 mm. Điều đó cho thấy sự ảnh hưởng rõ rệt của
biến đổi khí hậu đang tác động trên địa bàn tỉnh Bình Phước nói riêng và khu vực Nam
Bộ nói chung. Mùa mưa thường diễn ra từ tháng 5 đến tháng 11 và chiếm khoảng 90%
lượng mưa cả năm. Số ngày mưa trong năm khoảng 142 ngày, mưa nhiều nhất vào các
tháng 7, 8 và tháng 9, các tháng 1, 2, 3 thường ít có mưa. Riêng năm 2015 thì lượng
mưa tháng cao nhất cũng chỉ bằng một nửa so với năm trước đó. Mưa gây lũ thường
xảy ra vào các tháng 6, 7, 8, 9.
- Nhiệt độ khơng khí: do nằm trong vùng nội chí tuyến Bắc bán cầu, cận xích đạo nên
Bình Phước có nhiệt độ bình qn trong năm cao đều và ổn định từ 25,8 - 26,2C.
Nhiệt độ bình quân thấp nhất là 21,5 - 22C. Nhiệt độ bình quân cao nhất từ 31,7 32,2C. Nhìn chung sự thay đổi nhiệt độ qua các tháng trong năm không lớn, khoảng

0,7 - 3C.
- Nắng: Bình Phước nằm trong vùng dồi dào nắng. Tổng tích ơn bình qn trong năm
từ 9.288 – 9.360C. Tổng số giờ nắng trong năm trung bình từ 2.400 - 2.500 giờ. Số
giờ nắng bình quân trong ngày 6,2 - 6,6 giờ. Thời gian nắng nhiều nhất vào các tháng
1, 2, 3, 4; thời gian ít nắng nhất vào các tháng 6, 7, 8, 9.
- Độ ẩm khơng khí: độ ẩm tương đối trung bình năm tại các trạm đo từ 75,5 - 79,5%.
Bình quân năm thấp nhất là 45,6 - 53,2%. Tháng có độ ẩm cao nhất là 90,0%, tháng có
độ ẩm thấp nhất là 16%.
- Bốc hơi: lượng bốc hơi hàng năm khá cao từ 1.113 - 1.447 mm. Thời gian kéo dài
quá trình bốc hơi lớn nhất vào các tháng 2, 3, 4.
Học viên: Cao Văn Hiếu

13

Lớp: 24CTN11 - CS2


Trường Đại Học Thủy Lợi

Luận văn Thạc sĩ

- Gió: Bình Phước chịu ảnh hưởng của 3 hướng gió: chính Đơng, Đông - Bắc và Tây
- Nam theo 2 mùa. Mùa khơ gió chính Đơng chuyển dần sang Đơng - Bắc, tốc độ bình
qn 3,5 m/s. Mùa mưa gió Đơng chuyển dần sang Tây - Nam, tốc độ bình quân 3,2
m/s.
- Nhìn chung, chế độ khí hậu về cơ bản cho phép đẩy mạnh phát triển ngành sản xuất
nông nghiệp, tuy nhiên cũng cần phải bố trí cây trồng và mùa vụ cho phù hợp, một mặt
khắc phục được tình trạng thiếu nước về mùa khô và phát huy được hiệu quả kinh tế
cao trên đơn vị diện tích canh tác, đồng thời có tác dụng ngăn ngừa được q trình xói
mịn rửa trơi và thối hóa đất đai, nhất là về mùa mưa.

1.1.1.4. Đặc điểm địa chất
- Phần lớn tỉnh Bình Phước có nền địa chất là phun trào bazan thuộc các thời kỳ khác
nhau, phần còn lại là nền trầm tích cổ sa phiến thạch kỷ Jura và trầm tích kỷ Đệ Tứ,
trầm tích hiện đại. Theo tài liệu địa chất khống sản Đơng Nam Bộ cho thấy trong
vùng nghiên cứu có các đá mẹ và các mẫu chất sau:
- Đá bazan: Đá bazan bao phủ phần lớn diện tích lãnh thổ (khoảng 58% bề mặt lãnh
thổ). Phân bố ở hầu hết các huyện, tập trung nhiều nhất ở các thị xã Phước Long, Bình
Long, huyện Bù Đăng, Lộc Ninh.
- Đá granit: Đây là đá cổ hơn hết, lộ ra ở núi Bà Rá ở phía Bắc tỉnh nhưng chỉ chiếm
một diện tích rất nhỏ khoảng 0,15% bề mặt lãnh thổ.
- Đá phiến sét: Đá phiến sét bao trùm khoảng 12% bề mặt lãnh thổ, phân bố chủ yếu
ở các huyện Đồng Phú, Bù Đăng và một ít ở Lộc Ninh và Phước Long. Đá này có tuổi
Mezozoi, là nền móng của lãnh thổ nhưng một phần lớn diện tích bị Aluvi Neogen và
Bazan phủ lấp lên.
- Mẫu chất phù sa cổ: Mẫu chất phù sa cổ có tuổi Pleistocene, bao phủ khoảng 12%
bề mặt lãnh thổ. Tầng dày của phù sa cổ từ 2-3 m đến 5-7 m, vật liệu của nó màu nâu
vàng, lên sát tầng mặt chuyển sang màu xám. Cấp hạt thường thô, tạo cho đất có cấp
hạt cát là chủ yếu (cát, cát pha, thịt nhẹ và thịt trung bình).

Học viên: Cao Văn Hiếu

14

Lớp: 24CTN11 - CS2


Trường Đại Học Thủy Lợi

Luận văn Thạc sĩ

1.1.1.5. Đặc điểm địa chất thủy văn
- Từ kết quả nghiên cứu các điều kiện địa chất thuỷ văn đã thực hiện, trên địa bàn
tỉnh Bình Phước tồn tại 8 tầng chứa nước và 4 thành tạo địa chất rất nghèo nước, trong
đó cả 8 tầng chứa nước đều có ý nghĩa sử dụng đó là: tầng chứa nước lỗ hổng
Pleistocen dưới (qp1), tầng chứa nước lỗ hổng Pliocen giữa (n22), tầng chứa nước khe
nứt các thành tạo phun trào bazan Pliocen giữa - trên (βn22-3), tầng chứa nước khe nứt
các thành tạo phun trào bazan Miocen trên (βn13), tầng chứa nước khe nứt Jura trên Creta dưới (j3-k1), tầng chứa nước khe nứt Jura dưới - giữa (j1-2), tầng chứa nước khe
nứt Trias giữa (t2), tầng chứa nước khe nứt Pecmi trên - Trias dưới (p3-t1).
- Trong các tầng chứa nước trên thì có ý nghĩa hơn cả là các tầng chứa nước lỗ hổng
Pleistocen dưới (qp1), Pliocen giữa (n22), tầng chứa nước khe nứt các thành tạo phun
trào bazan Pliocen giữa - trên (βn22-3) và tầng chứa nước khe nứt các đá trầm tích
Jura (j1-2). Với nước lỗ hổng các khu vực có mức độ giàu nước trung bình tập trung ở
phía nam, tây nam như khu vực Chơn Thành, Bình Long và Đồng Phú, với nước khe
nứt các khu vực có mức độ chứa nước từ trung bình đến giàu tập trung ở khu vực Bù
Đốp, Lộc Ninh, phía Tây Nam Phước Long, thị xã Bình Long, Chơn Thành, thị xã
Đồng Xồi và phía Tây Đồng Phú.

1.1.2. Điều kiện xã hội
1.1.2.1. Dân số
- Tính đến ngày 31/12/2015, dân số của tỉnh Bình Phước là 950.416 người trong đó
dân số nơng thôn chiếm đa số khoảng 83,9%, dân số thành thị chỉ chiếm khoảng
16,1%. Mật độ dân số trung bình là 138 người/km2. Bình Phước có 41 dân tộc đang
sinh sống, chủ yếu là người Việt, Stiêng, Khmer, Nùng, Tày…, số lượng đồng bào dân
tộc thiểu số chiếm gần 20% dân số tồn tỉnh. Tỉnh có mặt bằng dân trí tương đối thấp,
di dân hàng năm cao, nhất là di dân tự do. Tỷ lệ hộ nghèo vẫn còn nhiều (5,58%), cơ
sở hạ tầng phục vụ phát triển kinh tế - xã hội còn hạn chế. Dân cư tập trung cao nhất ở
thị xã Đồng Xồi, thị xã Bình Long với mật độ lần lượt là 363 người/km2, 185
người/km2, dân cư huyện Bù Đăng thưa thớt nhất 73 người/km2.

Học viên: Cao Văn Hiếu

15

Lớp: 24CTN11 - CS2


Trường Đại Học Thủy Lợi

Luận văn Thạc sĩ

- Bình Phước hiện có cơ cấu dân số trẻ, số người trong độ tuổi lao động cao là lợi thế
về nguồn nhân lực để phát triển. Theo kết quả tổng điều tra dân số và nhà ở năm 2009,
tỷ lệ người trong độ tuổi lao động có việc làm chiếm 81%, nhưng đa số là lao động
giản đơn, chưa qua đào tạo chun mơn, kỹ thuật, chỉ 11% trong số này có trình độ từ
sơ cấp trở lên.
1.1.2.2. Tiềm năng kinh tế
- Bình Phước là một tỉnh thuộc miền Đơng Nam Bộ, nằm trong vùng kinh tế trọng
điểm phía Nam, có 260,433 km đường biên giới giáp với vương quốc Campuchia.
Tỉnh là cửa ngõ, cầu nối của vùng Đông Nam Bộ với Tây Nguyên và Campuchia. Thế
mạnh của tỉnh là cây công nghiệp (điều, hồ tiêu, cao su, ca cao…), với tổng diện tích
cây lâu năm ước đến hết năm 2012 là 391.174 ha, trong đó cây điều, cao su của tỉnh
vẫn đóng vai trị thủ phủ của cả nước. Tỉnh hiện có 18 khu cơng nghiệp (diện tích hơn
5.211 ha), tập trung chủ yếu ở huyện Chơn Thành, Hớn Quản, Đồng Phú, thị xã Đồng
Xoài và một khu kinh tế cửa khẩu quốc tế Hoa Lư (huyện Lộc Ninh) với tổng diện tích
hơn 28.300ha.
-

Bình Phước đang là điểm đến lý tưởng và môi trường đầu tư hấp dẫn đối với các

nhà đầu tư trong và ngồi nước, với hàng loạt chính sách mở, ưu đãi và thơng thống.

Tỉnh có tài ngun phong phú, quỹ đất sạch dồi dào, giao thông thuận tiện, nguồn
nhân công giá rẻ, đồng thời là vựa rốn cây công nghiệp và hàng nông sản … đã và
đang là thế mạnh “hút” nhà đầu tư.
- Bình Phước có điều kiện tự nhiên, khí hậu, đặc biệt là đất có chất lượng cao chiếm
tới 61% diện tích rất phù hợp với các loại cây cơng nghiệp có giá trị cao như cao su,
điều, cà phê, tiêu và một số cây trồng hàng năm như bắp, mì, đậu đỗ. Đây là yếu tố cơ
bản nhằm tạo ra nguồn nguyên liệu phong phú để phát triển công nghiệp chế biến, xuất
khẩu. Có nguồn tài ngun khống sản, trong đo đáng lưu ý là mỏ đá vôi Tà Thiết
cung cấp nguyên liệu cho sản xuất xi măng, cao lanh, đá xây dựng, sét, gạch ngói…
đảm bảo cho nhu cầu phát triển trong tỉnh. Tỉnh cũng có tiềm năng lớn về rừng và đất
rừng có thể phát triển và khai thác có hiệu quả tiềm năng này.

Học viên: Cao Văn Hiếu

16

Lớp: 24CTN11 - CS2


Trường Đại Học Thủy Lợi

Luận văn Thạc sĩ

- Bình Phước có vị trí địa lý, có điều kiện kết cấu hạ tầng tuy mới bước đầu hình
thành (viễn thơng, điện, giao thông…) nhưng tương đối thuận lợi cho phát triển. Về
điện có đường điện 500 kV đi qua, có thuỷ điện Thác Mơ công suất 150 MW và thuỷ
điện Cần Đơn công suất 72 MW đã được xây dựng. Về giao thơng, ngồi các tuyến nội
tỉnh khá thuận lợi, cịn hai đường quốc lộ lớn xuyên suốt và nối liền tỉnh Bình Phước
với các tỉnh trong cả nước, nước bạn Campuchia và đặc biệt là mở ra hướng giao lưu
kinh tế - xã hội với các vùng Tây Nguyên và vùng kinh tế trọng điểm phía Nam. Đó là

những lợi thế so sánh nổi trội của tỉnh, tiền đề cho tỉnh phát triển vững chắc kinh tế xã hội.
1.2. Khái quát chung về huyện Lộc Ninh
1.2.1.

Điều kiện tự nhiên

1.2.1.1. Vị trí địa lý
- Lộc Ninh là một huyện miền núi biên giới phí Tây Bắc của tỉnh Bình Phước. Phía
Bắc và Tây huyện giáp Vương quốc Campuchia; Phía Nam giáp huyện Bình Long;
Phía Đơng giáp huyện Phước Long và huyện Bù Đốp; Một phần nhỏ diện tích của
huyện phía Tây - Nam giáp tỉnh Tây Ninh.
- Huyện Lộc Ninh có đường biên giới dài hơn 100 km tiếp giáp với huyện Sanuol
tỉnh Kratie và Mimot, tỉnh Congpongcham của Campuchia. Có 01 cửa khẩu quốc tế
Hoa Lư - cửa ngõ thông thương của Vùng kinh tế trọng điểm phía Nam với khơng chỉ
Campuchia mà cịn với các nước trong khu vực ASEAN.
- Huyện Lộc Ninh có 16 đơn vị hành chính gồm 1 thị trấn và 15 xã, trong đó có 7/16
đơn vị hành chính có biên giới với Vương quốc Campuchia, đây là một trong những
lợi thế quan trọng về vị trí địa lý, thuận lợi cho giao thương kinh tế với nước bạn
Campuchia trong phát triển kinh tế - xã hội thông qua cửa khẩu quốc tế Hoa Lư.
1.2.1.2. Địa hình, khí hậu
- Lộc Ninh có địa hình cao từ phía Bắc, thấp dần về phía Nam, nằm trong vùng khí
hậu nhiệt đới gió mùa rõ rệt, mùa mưa từ tháng 5 đến tháng 10, mùa khô từ tháng 11
đến tháng 4 năm sau.

Học viên: Cao Văn Hiếu

17

Lớp: 24CTN11 - CS2

Trường Đại Học Thủy Lợi

Luận văn Thạc sĩ

1.2.1.3. Tài nguyên
- Lộc Ninh có tổng diện tích tự nhiên là 86.297,52ha, trong đó đất rừng chiếm 68.714
ha, cịn lại là đất nơng nghiệp với phần lớn là đất đỏ bazan có độ phì nhiêu cao, phù
hợp các loại cây trồng có thu nhập cao như: cà phê, điều, hồ tiêu, cao su.
1.2.2.

Điều kiện xã hội

1.1.2.1. Dân số
- Dân số của huyện Lộc Ninh vòa khoảng 114.982 người, với trên 10 dân tộc anh em
cùng sinh sống. Dân số nơng thơn có 104.162 người chiếm 90,6%. Dân số thành thị có
10.820 người chiếm 9,4% dân số toàn huyện. Mật độ dân số khoảng 133,6 người/km2.
1.2.2.2. Tiềm năng kinh tế
- Nền kinh tế của Lộc Ninh dựa chủ yếu vào nông nghiệp và phát triển các loại cây
công nghiệp như cao su, cà phê, điều, tiêu và các loại cây ăn quả lâu năm.
- Trong những năm qua kinh tế của huyện đạt tăng trưởng cao, quy mô kinh tế ngày
càng lớn. Giai đoạn 2010 – 2015: Phấn đấu tốc độ tăng trưởng kinh tế (GDP) bình
quân hàng năm tăng từ 13,5% trở lên. Đến năm 2015, tổng GDP đạt 2.050 tỷ đồng (giá
so sánh 1994), tăng 1,96 lần so với năm 2010 ước khoảng 3.960 tỷ đồng (giá thực tế).
Tổng thu ngân sách địa phương đạt trên 300 tỷ đồng, bình quân hàng năm tăng khoảng
12%. Đến năm 2015, GDP bình quân đầu người đạt 17.500.000 đồng (giá so sánh
1994), giá thực tế 33.000.000đ. Cơ cấu kinh tế: Tỷ trọng nông, lâm nghiệp, thủy sản
chiếm 65%; Công nghiệp, xây dựng chiếm 17%; thương mại, dịch vụ chiếm 18%;
Giảm tỷ lệ hộ nghèo xuống dưới 8% trong đó tỷ lệ này đối với đồng bào dân tộc thiểu
số là dưới 11% (theo tiêu chí mới).

- Huyện Lộc Ninh đang tiếp tục đẩy mạnh chuyển dịch cơ cấu kinh tế, cơ cấu đầu tư,
cơ cấu lao động theo hướng tích cực; huy động và sử dụng có hiệu quả các nguồn lực,
thế mạnh của địa phương để đáp ứng nhu cầu tăng trưởng kinh tế - xã hội, đồng thời
đẩy mạnh công tác xúc tiến đầu tư, thu hút đầu tư vào lĩnh vực cơng – thương nghiệp
một cách hợp lý. Từ đó, đưa nền kinh tế huyện ngày càng phát triển đúng hướng, góp
phần nâng cao đời sống nhân dân trong huyện.

Học viên: Cao Văn Hiếu

18

Lớp: 24CTN11 - CS2


Trường Đại Học Thủy Lợi

Luận văn Thạc sĩ

1.3. Thực trạng khai thác và sử dụng nguồn nƣớc
1.2.1.

Trên địa bàn tỉnh Bình Phƣớc

- Theo kết quả tính tốn, trữ lượng khai thác tiềm năng NDĐ của tỉnh Bình Phước là
vào khoảng: 2.286.600 m3/mgày. Trong đó: trữ lượng tĩnh là: 491.900 m3/ngày, trữ
lượng động tự nhiên là: 1.794.700 m3/ngày. Trữ lượng có thể khai thác nước dưới đất
của tỉnh Bình Phước lấy 60% trữ lượng động là: 1.371.960 m3/ngày.
- Tại tỉnh Bình Phước, nước dưới đất được khai thác cho nhu cầu dân sinh (giếng
khoan, giếng đào) và công - nông nghiệp (giếng cơng nghiệp) có lưu lượng khai thác
trung bình Q < 10l/s.

- Để khai thác nước dưới đất phục vụ cho hoạt động công nghiệp và sản xuất kinh
doanh, theo số liệu thống kê của Sở Tài nguyên và Môi trường, đến hết năm 2014, trên
địa bàn tỉnh hiện đang có 58 cơ sở sản xuất, kinh doanh được cấp phép khai thác sử
dụng nước dưới đất với tổng công suất lên đến 19.456,8m3/ngày đêm. Số doanh
nghiệp, cơ sở được cấp phép thăm dò nước dưới đất là 08 cơ sở; cấp phép hành nghề
khai thác nước dưới đất là 03 doanh nghiệp.
- Ngồi ra, hiện đang có 01 dự án đầu tư khai thác nước dưới đất quy mô lớn phục vụ
cho hoạt động sản xuất công nghiệp tại KCN Minh Hưng III, xã Minh Hưng, huyện
Chơn Thành thuộc sự quản lý của Cơng ty TNHH MTV cấp thốt nước Bình Phước.
Dự án nhà máy nước dưới đất Minh Hưng III: tổng công suất Q = 2.990 m3/ngày với
13 giếng khoan Q = 228m3/ngày ở độ sâu từ 23 - 50m trung bình 43m (tầng chứa
nước Pleistocen có chiều dày trung bình là 17m).
- Với mục đích cấp nước sinh hoạt, trên địa bàn tỉnh Bình Phước tính đến năm 2012
có 20.177 giếng khoan khai thác nước dưới đất tuy nhiên các cơng trình phân bố
khơng đồng đều trên diện tích tồn tỉnh cũng như ở các huyện, thị, thành phố và các
xã, phường, thị trấn thể hiện trên Bảng 1. Số lượng cơng trình khai thác phụ thuộc vào
dân số cũng như mức độ phát triển kinh tế xã hội, loại hình sản xuất và mức độ bao
phủ của các hệ thống cung cấp nước của từng địa phương.

Học viên: Cao Văn Hiếu

19

Lớp: 24CTN11 - CS2


Trường Đại Học Thủy Lợi

Luận văn Thạc sĩ

Bảng 1: Tổng hợp số lượng cơng trình sử dụng giếng khoan tỉnh Bình Phước
STT

Huyện/thị xã

Giếng khoan

Cơng trình CN
tập trung

1

Huyện Bù Đăng

2.174

70

2

Huyện Bù Đốp

487

3

Huyện Bù Gia Mập

443

4

Huyện Chơn Thành

10.537

14

5

Huyện Đồng Phú

100

6

6

Huyện Hớn Quản

3.277

5

7

Huyện Lộc Ninh

1.140

4

8

TX. Bình Long

448

4

9

TX. Phước Long

127

10

TX. Đồng Xồi

355

12

11

Huyện Phú Riềng

17.167

3

20.177

118

Tổng tồn tỉnh

- Trong giai đoạn 2006 – 2012, Chương trình về cấp nước sạch và vệ sinh môi trường
nông thôn đã đầu tư xây dựng hoàn thành đưa vào sử dụng 14 cơng trình cấp nước
sinh hoạt tập trung tại các xã Thọ Sơn, Đức Liễu, Phước Sơn của huyện Bù Đăng;
Hưng Phước, Tân Tiến của huyện Bù Đốp; Bình Thắng, Bù Gia Mập của huyện Bù
Gia Mập; Lộc Thiện huyện Lộc Ninh; Thanh Phú của TX.Bình Long; Tân Phước
huyện Đồng Phú; Nha Bích, Minh Lập của huyện Chơn Thành; Minh Đức của huyện
Hớn Quản.
- Các cơng trình hiện khai thác sử dụng nước dưới đất phân bố không đồng đều trên
diện tích tồn tỉnh cũng như ở các huyện, thị, thành phố và các xã, phường, thị trấn. Số
lượng cơng trình khai thác phụ thuộc vào dân số cũng như mức độ phát triển kinh tế xã
hội, loại hình sản xuất và mức độ bao phủ của các hệ thống cung cấp nước của từng
địa phương. Mật độ công trình khai thác so với diện tích của tồn tỉnh là 23,1 cơng
trình/km2. Mật độ cơng trình khai thác so với số hộ dân của tồn tỉnh là 0,52 cơng
trình/hộ.
- Kết quả điều tra cho thấy toàn bộ 97 xã, phường của tỉnh Bình Phước có sử dụng
NDĐ phục vụ các nhu cầu của cuộc sống. TX Phước Long có số các cơng trình khai
Học viên: Cao Văn Hiếu

20

Lớp: 24CTN11 - CS2

Trường Đại Học Thủy Lợi

Luận văn Thạc sĩ

thác NDĐ của dân cư là ít nhất do đã có hệ thống cấp nước tập trung của các nhà máy
nước dưới đất. Các TX Bình Long, Đồng Xồi có dưới 10.000 cơng trình khai thác và
các huyện cịn lại có số lượng trong khoảng 10.000 – 30.000 cơng trình khai thác.
- Mật độ cơng trình khai thác trung bình tồn tỉnh là 23,1 cơng trình/km2. Huyện
Đồng Phú và TX. Đồng Xồi có mật độ cơng trình khai thác cao nhất là 52,77
giếng/km2 và 53,37 giếng/km2, mật độ thấp dưới 10 cơng trình/km2 ở huyện Chơn
Thành. Các huyện cịn lại có mật độ thay đổi trong khoảng 10 - 30 cơng trình/km2.
Chi tiết thể hiện trong Bảng 2.
- Tồn tỉnh Bình Phước có khoảng 736.147 người sử dụng NDĐ trong sinh hoạt, sản
xuất và ni trồng thủy sản. Trong đó, TX Phước Long có số lượng hộ dùng NDĐ
thấp nhất là 9.460 người và huyện Bù Gia Mập có số lượng cao nhất là 155.647 người.
- Tổng lưu lượng khai thác sử dụng NDĐ của toàn tỉnh 71.297,5 m3/ngày, lượng khai
thác thấp nhất ở TX Phước Long là 682 m3/ngày và cao nhất là 12.567 m3/ngày ở
huyện Bù Gia Mập. Các huyện còn lại có lượng khai thác thay đổi trong khoảng 2.000
- 10.000 m3/ngày.
Bảng 2: Mật độ cơng trình khai thác nước theo các huyện tỉnh Bình Phước
Số lƣợng cơng trình
ST
T

Huyện/thị xã

Diện tích

Tổng

Giếng
đào

Giếng
khoan

Cơng
trình
CNTT
70

Mật
giếng

(giếng/km2)

1

Huyện Bù Đăng

874,59

22.351

20.107

2.174

2

Huyện Bù Đốp

318,48

11.217

10.729

487

35,22

3

Huyện Bù Gia Mập 1.067

11.147

10.704

443

10,4

4

Huyện
Thành

1.603,34

14.965

4.415

10.537

14

9,33

5

Huyện Đồng Phú

325,41

17.171

17.065

100

6

52,77

6

Huyện Hớn Quản

559,75

19.304

16.022

3.277

5

34,49

7

Huyện Lộc Ninh

752,10

18.570

17.427

1.140

4

24,69

8

TX. Bình Long

145,78

5.045

4.593

448

4

34,61

9

TX. Phước Long

112,38

1.705

1.578

127

10

TX. Đồng Xoài

112,50

6.004

5.638

355

12

53,37

11

Huyện Phú Riềng

676

18.260

1.090

17.167

3

27,0

6.308,24

145.621

125.443

20.177

118

23,18

Chơn

Tổng toàn tỉnh

Học viên: Cao Văn Hiếu

21

độ

25,56

15,17

Lớp: 24CTN11 - CS2


Trường Đại Học Thủy Lợi

Luận văn Thạc sĩ

- Mật độ khai thác sử dụng nước dưới đất toàn tỉnh là 11,65 m3/ngày/km2. Trong đó,
TX Phước Long có mật độ khai thác thấp nhất là 6,20 m3/ngày/km2 và TX Đồng Xồi
có mật độ cao nhất là 41,35 m3/ngày/km2. Các huyện còn lại có mật độ thay đổi trong
khoảng 7 - 33 m3/ngày/km2. Chi tiết thể hiện trong Bảng 3.
Bảng 3: Mật độ khai thác nước theo các huyện tỉnh Bình Phước
Diện
tich
(km2)

STT TVCBN

Lƣu lƣợng khai thác (m3/ngày.đ)
Tổng

Giếng
đào

Giếng
khoan

Mật độ khai
Cơng trình thác
cấp nƣớc (m3/ngày/km2)
tập trung
579

1

Huyện Bù Đăng

1.503,92 9.491

8.043

869

2

Huyện Bù Đốp

307,86

4.490

4.291

194

14,58

3

Huyện Bù Gia Mập 1.067

4.459

4.282

177

4,18

4

Huyện Chơn Thành 325.41

10.821

1.767

4.214

4.840

33,25

5

Huyện Đồng Phú

845,65

9.186

6.827

41

2.320

10,86

6

Huyện Hớn Quản

559,40

8.463,8 6.410

1.311

744,8

15,13

7

Huyện Lộc Ninh

633,53

7.624

6.970

455

197

12,03

8

TX . Bình Long

112,38

2.218,7 1.837

179

201,7

19,74

9

TX . Phước Long

109,91

682

632

50

10

TX. Đồng Xồi

139,17

5.754

2.254

142

3.357

41,35

11

Huyện Phú Riềng

676

7.303

6.867

436

810

12,0

50.181

8.068

13.050

11,65

Tổng toàn tỉnh

6.119,39 71.298

6,31

6,20

Trên địa bàn huyện Lộc Ninh

1.3.2.

- Dân cư trên địa bàn huyện Lộc Ninh thường sử dụng các giếng khoan hộ gia đình
và giếng đào để cung cấp nước sinh hoạt. Các giếng khoan hộ gia đình có độ sâu chủ
yếu từ 20 – 60m. Một số khu vực khai thác nước dưới đất ở tầng chưa nước có độ sâu
khoảng 80m, thậm chí một số nơi độ sâu khai thác có thể là 120m.
Bảng 4: Thống kê số lượng và công suất giếng theo xã, huyện Lộc Ninh
Giếng công suất 20-200 m3/ngđ
Huyện

Lộc Ninh

Xã

Tổng số giếng

Tổng cơng suất

Lộc An

30

600

Lộc Điền

44

880

Lộc Hiệp

30

600

Lộc Hịa

33

660

Lộc Hưng

30

600

Lộc Khánh

28

560

Lộc Phú

30

600

Học viên: Cao Văn Hiếu

22

Lớp: 24CTN11 - CS2


Trường Đại Học Thủy Lợi

Luận văn Thạc sĩ

Lộc Quang

30

600

Lộc Tấn

31

620

Lộc Thái

31

620

Lộc Thành

30

600

Lộc Thạnh

43

860

Lộc Thiiện

29

580

Lộc Thịnh

67

1340

Lộc Thuận

39

780

TT Lộc Ninh

14

280

Tổng

539

10780

- Tổng số giếng khoan khai thác sử dụng nước dưới đất có lưu lượng khai thác từ 20
m3/ngđ dùng cho phục vụ cấp nước sinh hoạt và sản xuất nông nghiệp, chế biến nông
sản là 539 giếng với tổng lượng nước khai thác là 10780 m3/ngày đêm. Trên địa bàn
huyện Lộc Ninh khơng có cơng trình nào có lưu lượng khai thác trên 200 m3/ngđ. Kết
quả điều tra hiện trạng phân bố giếng khoan khai thác nước dưới đất của huyện Lộc
Ninh thể hiện chi tiết trong Bảng 4.

Học viên: Cao Văn Hiếu

23

Lớp: 24CTN11 - CS2


Trường Đại Học Thủy Lợi

Luận văn Thạc sĩ

CHƢƠNG 2
CƠ SỞ PHƢƠNG PHÁP LUẬN PHỤC HỒI, NÂNG CAO HIỆU SUẤT
GIẾNG KHOAN TRONG THÀNH HỆ ĐÁ MÓNG NỨT NẺ
2.1. Các nguyên nhân gây suy thối giếng khoan trong thành hệ đá móng nứt nẻ
2.1.1. Tổng quan và nguyên nhân gây suy thoái giếng trong thành hệ móng nứt
nẻ.
- Hồn tất giếng trong thành hệ móng nứt nẻ: khác với tầng chứa nước trong trầm tích
hạt vụn, giếng khai thác nước trong thành hệ móng nứt nẻ thường được hồn tất giếng
dạng thân trần (Open-hole completion), không cần dung ống chống (đoạn đá móng)
cũng như ống lọc (đoạn thu nhận nước), kết cấu hồn tất thơng dụng được minh họa

trên Hình 2.

Hình 2: Mặt cắt hồn tất giếng điển hình trong móng nứt nẻ
Tổng quan nguyên nhân chủ yếu gây suy thoái giếng:
- Một là do thiết kế giếng khoan không phù hợp với điều kiện địa chất, địa chất thủy
văn của khu vực đặt giếng khai thác. Các vấn đề chủ yếu có thể gặp phải bao gồm: lựa
chọn vị trí giếng khoan, độ sâu tầng chứa nước khai thác, độ sâu giếng khoan, kết cấu
giếng bao gồm ống chống, ống lọc, ống lắng, đường kính lỗ khoan. Nếu giếng khơng
được thiết kế một cách phù hợp thì sau khi đưa vào vận hành giếng có thể gặp một

Học viên: Cao Văn Hiếu

24

Lớp: 24CTN11 - CS2


Trường Đại Học Thủy Lợi

Luận văn Thạc sĩ

trong những vấn đề nêu trên dẫn đến suy thoái giếng, ảnh hưởng đến quá trình khai
thác, giảm hiệu quả mà giếng đem lại.
- Hai là do q trình thi cơng giếng khơng đảm bảo đúng với hồ sơ thiết kế cũng như
không đạt chất lượng như hồ sơ phê duyệt. Có rất nhiều vấn đề trong số đó phải kể đến
như: cơng nghệ khoan khai thác lạc hậu làm lỗ khoan không thẳng đứng, thành lỗ
khoan không ổn định, công tác làm sạch thổi rửa giếng chưa đạt u cầu, cơng tác
hồn thiện và trám thành giếng, bọc sỏi thi công không được tốt. Các vấn đề gặp phải
có thể tránh được nếu lựa chọn đơn vị thi cơng có đầy đủ máy móc, thiết bị, nhân lực
có chất lượng, có kinh nghiệm trong thi công.

- Ba là do các vấn đề gặp phải bởi các nguyên nhân nội tại của tầng chứa nước. Sự
suy giảm của tầng chứa nước do quá trình khai thác liên tục, vượt quá khả năng hồi
phục của tầng dẫn đến sự suy giảm lưu lượng khai thác. Hơn thế nữa, chất lượng nước
của tầng khai thác cũng là một trong những nguyên nhân có thể dẫn đến suy thối
giếng khoan. Thành phần hóa học của nước ngầm cộng với các yếu tố môi trường làm
xuất hiện các mảng bám hóa học, mảng bám vi sinh vật dẫn tới sự bít kín, lấp nhét các
bộ phận của giếng như ống chống, ống lọc dẫn tới suy giảm lưu lượng khai thác hay
cũng chính là suy thối giếng khoan.
2.1.2.

Nguyên nhân do thiết kế và thi công giếng không phù hợp

- Khi thiết kế hoặc xây dựng một giếng nước mới, một nhà thầu khoan phải đưa ra
những quyết định cuối cùng mà chúng sẽ ảnh hưởng đến chất lượng nước và năng suất
khai thác nước từ giếng. Những quyết định này bao gồm vị trí và độ sâu của giếng,
loại và kích thước của ống chống và ống lọc thu nước, việc có sử dụng lớp sỏi lọc hay
khơng, và vị trí đặt máy bơm trong giếng. Những sự lựa chọn khơng tốt có thể gây ra
những vấn đề với sự nhiễm bẩn, cặn lắng trong nước hoặc với năng suất khai thác của
giếng. Nếu có nghi ngờ rằng giếng khoan đã được thiết kế hoặc thi công không đạt
chất lượng, nhà thầu thi công khoan giếng nên được liên hệ để kiểm tra chi tiết.
- Lựa chọn và điều tra các vị trí khoan giếng ban đầu là rất quan trọng trong việc xây
dựng tổng thể và ảnh hưởng đến hiệu suất của một giếng khoan. Độ sâu khai thác, chi

Học viên: Cao Văn Hiếu

25

Lớp: 24CTN11 - CS2