Tuần 18. Ôn tập phần Văn học

<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

<b>CHUYÊN ĐỀ 1 CÁC DẠNG ĐỀ ĐỌC –HIỂU </b>

<b>I/ PHẠM VI VÀ YÊU CẦU CỦA PHẦN ĐỌC– HIỂU TRONG KÌ THI THPT QUỐC GIA</b>
<b> 1. Phạm vi: </b>

<i><b> 1.1. Văn bản văn học (Văn bản nghệ thuật): </b></i>

- Văn bản trong chương trình (Chủ yếu ở lớp 12, kể cả văn bản đọc thêm)

- Văn bản ngoài chương trình (Các văn bản cùng loại với các văn bản được học trong chương
trình)

<i><b>1.2. Văn bản nhật dụng (Loại văn bản có nội dung gần gũi, bức thiết đối với cuộc sống</b></i>
trước mắt của con người và cộng đồng trong xã hội hiện đại như: Vấn dề chủ quyền biển đảo,
thiên nhiên, môi trường, năng lượng, dân số, quyền trẻ em, ma tuý, ... Văn bản nhật dụng có thể
dùng tất cả các thể loại cũng như các kiểu văn bản song có thể nghiêng nhiều về loại văn bản
nghị luận và văn bản báo chí- chú ý).

.2/ Yêu cầu cơ bản của phần Đọc – hiểu

<b>2.1. Yêu cầu nhận diện phương thức biểu đạt</b>
<i><b>1. Yêu cầu nhận diện phương thức biểu đạt (tinh giản)</b></i>

<b>Phương thức biểu đạt</b> <b>Nhận diện qua mục đích giao tiếp</b>

1 <i><b>Tự sự</b></i> Trình bày diễn biến sự việc

2 <i><b>Miêu tả</b></i> Tái hiện trạng thái, sự vật, con người,…
3 <i><b>Biểu cảm</b></i> Bày tỏ tình cảm, các trạng thái cảm xúc

4 <i><b>Nghị luận</b></i> Trình bày ý kiến đánh giá, bàn luận…

5 <i><b>Thuyết minh</b></i> Trình bày đặc điểm, tính chất, cấu tạo, p pháp…
6 <i><b>Hành chính – cơng vụ</b></i> Trình bày ý muốn, quyết định nào đó, thể hiện

quyền hạn, trách nhiệm giữa người với người, XH
<i><b>6 Khái niệm và ví dụ về phương thức biểu đạt (chi tiết)</b></i>

<i>1. Tự sự</i>

: là dùng ngôn ngữ để kể một chuỗi sự việc, sự việc này dẫn đến sự việc kia, cuối

cùng tạo thành một kết thúc. Ngồi ra, người ta khơng chỉ chú trọng đến kể việc mà còn

quan tâm đến việc khắc hoạ tính cách nhân vật và nêu lên những nhận thức sâu sắc, mới

mẻ về bản chất của con người và cuộc sống.

Ví dụ:

“

<i>Một hôm, mẹ Cám đưa cho Tấm và Cám mỗi đứa một cái giỏ, sai đi bắt tôm, bắt tép</i>

<i>và hứa, đứa nào bắt được đầy giỏ sẽ thưởng cho một cái yếm đỏ. Tấm vốn chăm chỉ, lại</i>

<i>sợ dì mắng nên mải miết suốt buổi bắt đầy một giỏ cả tơm lẫn tép. Cịn Cám quen được</i>

<i>nuông chiều, chỉ ham chơi nên mãi đến chiều chẳng bắt được gì</i>

.”

(Tấm Cám)

<i>2. Miêu tả:</i>

là dùng ngơn ngữ làm cho người nghe, người đọc có thể hình dung được cụ thể

sự vật, sự việc như đang hiện ra trước mắt hoặc nhận biết được thế giới nội tâm của con

người.

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

“

<i>Trăng đang lên. Mặt sơng lấp lống ánh vàng. Núi Trùm Cát đứng sừng sững bên</i>

<i>bờ sông thành một khối tím sẫm uy nghi, trầm mặc. Dưới ánh trăng, dịng sơng sáng rực</i>

<i>lên, những con sóng nhỏ lăn tăn gợn đều mơn man vỗ nhẹ vào hai bên bờ cát</i>

”

(

<i>Trong cơn gió lốc</i>

, Khuất Quang Thụy)

<i>3.Biểu cảm </i>

là một nhu cầu của con người trong cuộc sống bởi trong thực tế sống ln có

những điều khiến ta rung động (cảm) và muốn bộc lộ (biểu) ra với một hay nhiều người

khác. PT biểu cảm là dùng ngôn ngữ để bộc lộ tình cảm, cảm xúc của mình về thế giới

xung quanh.

Ví dụ:

<i> Nhớ ai bổi hổi bồi hồi</i>

<i>Như đứng đống lửa như ngồi đống than</i>

<i>4.Nghị luận</i>

là phương thức chủ yếu được dùng để bàn bạc phải trái, đúng sai nhằm bộc lộ

rõ chủ kiến, thái độ của người nói, người viết rồi dẫn dắt, thuyết phục người khác đồng

tình với ý kiến của mình.

Ví dụ:

“

<i>Muốn xây dựng một đất nước giàu mạnh thì phải có nhiều người tài giỏi. Muốn có</i>

<i>nhiều người tài giỏi thì học sinh phải ra sức học tập văn hóa và rèn luyện thân thể, bởi vì</i>

<i>chỉ có học tập và rèn luyện thì các em mới có thể trở thành những người tài giỏi trong</i>

<i>tương lai</i>

”

(Tài liệu hướng dẫn đội viên)

5.

<i> Thuyết minh </i>

là cung cấp, giới thiệu, giảng giải,,…những tri thức về một sự vật, hiện

tượng nào đó cho những người cần biết nhưng cịn chưa biết.

Ví dụ:

“

<i>Theo các nhà khoa học, bao bì ni lơng lẫn vào đất làm cản trở q trình sinh </i>

<i>trưởng của các lồi thực vật bị nó bao quanh, cản trở sự phát triển của cỏ dẫn đến hiện </i>

<i>tượng xói mịn ở các vùng đồi núi. Bao bì ni lơng bị vứt xuống cống làm tắc các đường </i>

<i>dẫn nước thải, làm tăng khả năng ngập lụt của các đô thị về mùa mưa. Sự tắc nghẽn của </i>

<i>hệ thống cống rãnh làm cho muỗi phát sinh, lây truyền dịch bệnh. Bao bì ni lơng trơi ra </i>

<i>biển làm chết các sinh vật khi chúng nuốt phải</i>

…”

(

<i>Thông tin về Ngày Trái Đất năm 2000</i>

)

6.

<i>Hành chính – cơng vụ</i>

là phương thức dùng để giao tiếp giữa Nhà nước với nhân dân,

giữa nhân dân với cơ quan Nhà nước, giữa cơ quan với cơ quan, giữa nước này và nước

khác trên cơ sở pháp lí [thơng tư, nghị định, đơn từ, báo cáo, hóa đơn, hợp đồng…]

Ví dụ:

<i> "Điều 5.- Xử lý vi phạm đối với người có thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính…</i>

<b>Ví dụ 1: Đọc đoạn văn sau và trả lời câu hỏi:</b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

<i>lộn giữa rừng vầu, rừng tre nứa nổ lửa, đang phá tuông rừng lửa, rừng lửa cùng gầm thét với </i>
<i>đàn trâu da cháy bùng bùng. Tới cái thác rồi. Ngoặt khúc sơng lượn, thấy sóng bọt đã trắng xoá</i>
<i>cả chân trời đá. Đá ở đây từ ngàn năm vẫn mai phục hết trong lịng sơng, hình như mỗi lần có </i>
<i>chiếc thuyền nào xuất hiện ở quãng ầm ầm mà quạnh hiu này, mỗi lần có chiếc nào nhơ vào </i>
<i>đường ngoặt sơng là một số hòn bèn nhổm cả dậy để vồ lấy thuyền. Mặt hịn đá nào trơng cũng </i>
<i>ngỗ ngược, hịn nào cũng nhăn nhúm méo mó hơn cả cái mặt nước chỗ này.</i>

<i> (Trích Tuỳ bút Người lái đị Sơng Đà -Nguyễn Tn)</i>
Đoạn văn trên được viết theo phương thức biểu đạt nào là chính?

(Trả lời: Phương thức biểu đạt chính của đoạn văn trên là miêu tả).

<b>Ví dụ 2: “ Hắn về lần này trơng khác hằn, mới đầu chẳng ai biết hắn là ai. Trông đặc như thằng</b>
<i>săng đá! Cái đầu thì trọc lốc, cái răng cạo trắng hớn, cái mặt thì đen mà rất cơng cơng, hai con </i>
<i>mắt gườm gườm trong gớm chết! Hắn mặt cái quần nái đen với áo tây vàng. Cái ngực phanh, </i>

<i>đầy những nét chạm trổ rồng phượng với một ông tướng cầm chùy, cả hai cánh tay cũng thế. </i>
<i>Trơng gớm chết! ( Chí Phèo- Nam Cao )</i>

Hãy chỉ ra các phương thức biểu đạt được sử dụng trong đoạn văn trên ?

(Trả lời: Các phương thức biểu đạt được sử dụng trong đoạn văn trên là: tự sự, miêu tả,
<b>biểu cảm). </b>

<b>Ví dụ 3: “Trường học của chúng ta là trường học của chế độ dân chủ nhân dân, nhằm mục đích</b>
<i>đào tạo những cơng dân và cán bộ tốt, những người chủ tương lai của nước nhà. Về mọi mặt,</i>
<i>trường học của chúng ta phải hơn hẳn trường học của thực dân phong kiến.</i>

<i>Muốn được như thế thì thầy giáo, học trò và cán bộ phải cố gắng hơn nữa để tiến bộ hơn</i>
<i>nữa”</i>

(Hồ Chí Minh – Về vấn đề giáo dục)
<i> Đoạn văn trên được viết theo phương thức biểu đạt nào? </i>

<i> ( Trả lời: Đoạn văn trên được viết theo phương thức nghị luận)</i>

<b>Ví dụ 4: “Nước là yếu tố thứ hai quyết định sự sống chỉ sau khơng khí, vì vậy con người không</b>
<i>thể sống thiếu nước. Nước chiếm khoảng 58 - 67% trọng lượng cơ thể người lớn và đối với trẻ</i>
<i>em lên tới 70 - 75%, đồng thời nước quyết định tới tồn bộ q trình sinh hóa diễn ra trong cơ</i>
<i>thể con người.</i>

<i>Khi cơ thể mất nước, tình trạng rối loạn chuyển hóa sẽ xảy ra, Protein và Enzyme sẽ</i>
<i>không đến được các cơ quan để nuôi cơ thể, thể tích máu giảm, chất điện giải mất đi và cơ thể</i>
<i>khơng thể hoạt động chính xác. Tình trạng thiếu nước do không uống đủ hàng ngày cũng sẽ ảnh</i>
<i>hưởng tới hoạt động của não bởi có tới 80% thành phần mô não được cấu tạo từ nước, điều này</i>
<i>gây trí nhớ kém, thiếu tập trung, tinh thần và tâm lý giảm sút…”</i>

<b> (Nanomic.com.vn)</b>
<b> Đoạn trích được viết theo phương thức biểu đạt nào?</b>

(Trả lời: Đoạn trích được viết theo phương thức thuyết minh)
<b>Ví dụ 5:</b>

<i>Đị lên Thach Hãn ơi chèo nhẹ</i>
<i>Đáy sơng cịn đó bạn tơi nằm.</i>
<i>Có tuổi hai mươi thành sóng nước</i>
<i>Vỗ yên bờ mãi mãi ngàn năm.</i>

(Lê Bá Dương, <i>Lời người bên sông</i>)

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

<i><b>2- Yêu cầu nhận diện </b><b> 6 </b><b> phong cách ngôn ngữ:</b><b> </b></i>

<b>Phong cách ngôn ngữ</b> <b>Đặc điểm nhận diện</b>

1 <i><b>Phong cách ngôn ngữ sinh </b></i>
<i><b>hoạt</b></i>

- Sử dụng ngơn ngữ trong giao tiếp hàng ngày,
mang tính tự nhiên, thoải mái và sinh động, ít trau
chuốt…Trao đổi thông tin, tư tưởng, tình cảm
trong giao tiếp với tư cách cá nhân

- Gồm các dạng chuyện trò/ nhật kí/ thư từ…
Chú ý: Nếu trích từ truyện, tiểu thuyết mà trong
đó đối thoại nhiều, thì hầu hết là: Phong cách
ngôn ngữ sinh hoạt! (Rất dễ nhầm với phong cách

ngôn ngữ nghệ thuật, mặc dù nó trích ra từ phong
cách ngơn ngữ nghệ thuật)

2 <i><b>Phong cách ngơn ngữ báo chí </b></i>
<i><b>(thơng tấn)</b></i>

-Kiểu diễn đạt dùng trong các loại văn bản thuộc
lĩnh vực truyền thông của xã hội về tất cả các vấn
đề thời sự (thông tấn = thu thập và biên tập tin tức
để cung cấp cho các nơi)

3 <i><b>Phong cách ngơn ngữ chính </b></i>
<i><b>luận</b></i>

Dùng trong lĩnh vực chính trị - xã hội; người giao
tiếp thường bày tỏ chính kiến, bộc lộ công khai
quan điểm tư tưởng, tình cảm của mình với
những vấn đề thời sự nóng hổi của xã hội

4 <i><b>Phong cách ngơn ngữ nghệ </b></i>
<i><b>thuật</b></i>

-Dùng chủ yếu trong tác phẩm văn chương,
không chỉ có chức năng thơng tin mà cịn thỏa
mãn nhu cầu thẩm mĩ của con người; từ ngữ trau
chuốt, tinh luyện…

5 <i><b>Phong cách ngôn ngữ khoa </b></i>
<i><b>học</b></i>

Dùng trong những văn bản thuộc lĩnh vực nghiên
cứu, học tập và phổ biến khoa học, đặc trưng cho
các mục đích diễn đạt chun mơn sâu

6 <i><b>Phong cách ngơn ngữ hành </b></i>
<i><b>chính </b></i>

-Dùng trong các văn bản thuộc lĩnh vực giao tiếp
điều hành và quản lí xã hội ( giao tiếp giữa Nhà
nước với nhân dân, Nhân dân với các cơ quan
Nhà nước, giữa cơ quan với cơ quan…)

<b>Ví dụ 1 : Đọc đoạn văn sau và trả lời câu hỏi: “Tất cả trẻ em trên thế giới đều trong trắng, dễ </b>
<i>bị tổn thương và còn phụ thuộc. Đồng thời chúng hiểu biết, ham hoạt động và đầy ước vọng. </i>
<i>Tuổi chúng phải được sống trong vui tươi, thanh bình, được chơi, được học và phát triển. Tương </i>
<i>lai của chúng phải được hình thành trong sự hịa hợp và tương trợ. Chúng phải được trưởng </i>
<i>thành khi được mở rộng tầm nhìn, thu nhận thêm những kinh nghiệm mới”.</i>

* Đoạn văn được viết theo phong cách ngôn ngữ nào?

( Trả lời: Đoạn văn được viết theo phong cách ngơn ngữ chính luận).
<b>Ví dụ 2: </b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(5)</span><div class='page_container' data-page=5>

<i> Với tinh thần sẻ chia và giúp đỡ năm nước Tây Phi đang chìm trong hoạn noạn, nhiều</i>
<i>quốc gia và các tổ chức quốc tế đã gửi những nguồn lực quý báu với vùng dịch để giúp đẩy lùi</i>
<i>“bóng ma” E-bơ-là, bất chấp nhưng nguy cơ có thể xảy ra.</i>

<i> Mĩ đã quyết định gửi 4000 binh sĩ, gồm các kĩ sư, chuyên gia y tế, hàng loạt nước ở Châu</i>
<i>Âu, Châu Á và Mĩ-la-tinh gửi trang thiết bị và hàng nghìn nhân viên y tế tới khu vực Tây Phi.</i>
<i>Cu-ba cũng gửi hàng trăm chuyên gia y tế tới đây.</i>

<i> Trong bối cảnh chưa có vắc xin điều trị căn bệnh E-bô-la, việc cộng đồng quốc tế không</i>
<i>“quay lưng” với vùng lõi dịch ở Tây Phi, tiếp tục gửi chuyên gia và thiết bị tới đây để dập dịch</i>
<i>không chỉ là hành động mang tính nhân văn, mà cịn thắp lên tia hi vọng cho hàng triệu người</i>
<i>Phi ở khu vực này</i>”.

(Dẫn theo nhân dân.Com.vn)
Văn bản trên được viết theo phong cách ngôn ngữ nào?

(Văn bản trên được viết theo <b>phong cách ngơn ngữ báo chí</b>)

<b>Ví dụ 3:</b> “ Nhà di truyền học lấy một tế bào của các sợi tóc tìm thấy trên thi thể nạn nhân từ
<i>nước bọt dính trên mẩu thuốc lá. Ông đặt chúng vào một sản phẩm dùng phá hủy mọi thứ xung</i>
<i>quanh DNA của tế bào.Sau đó, ơng tiến hành động tác tương tự với một số tế bào máu của nghi</i>
<i>phạm.Tiếp đến, DNA được chuẩn bị đặc biệt để tiến hành phân tích.Sau đó, ơng đặt nó vào một</i>
<i>chất keo đặc biệt rồi truyền dịng điện qua keo. Một vài tiếng sau, sản phẩm cho ra nhìn giống</i>
<i>như mã vạch sọc ( giống như trên các sản phẩm chúng ta mua) có thể nhìn thấy dưới một bóng</i>
<i>đèn đặc biệt. Mã vạch sọc DNA của nghi phạm sẽ đem ra so sánh với mã vạch của sợi tóc tìm</i>
<i>thấy trên người của nạn nhân”.</i>

( Nguồn : Le Ligueur, 27 tháng 5 năm 1998)
<i> * Đoạn văn được viết theo phong cách ngôn ngữ nào?</i>

( Trả lời: Đoạn văn được viết theo phong cách ngôn ngữ khoa học).

3. Yêu cầu nhận diện và nêu tác dụng (hiệu quả nghệ thuật) các hình thức, phương tiện
<i><b>ngơn ngữ</b></i>

<b> 3.1. Các biện pháp tu từ thường gặp:</b>

- Tu từ về ngữ âm: điệp âm, điệp vần, điệp thanh,… (tạo âm hưởng và nhịp điệu cho câu)

<i><b>- Tu từ về từ: so sánh, nhân hóa, ẩn dụ, hốn dụ, nhân hóa, tương phản, chơi chữ, nói giảm, nói</b></i>
tránh, thậm xưng,…

- Tu từ về cú pháp: Lặp cú pháp, liệt kê, chêm xen, câu hỏi tu từ, đảo ngữ, đối, im lặng,…
<b>Biện pháp tu từ</b> <b>Hiệu quả nghệ thuật (Tác dụng nghệ thuật)</b>

<b>So sánh</b> Giúp sự vật, sự việc được miêu tả sinh động, cụ thể tác động
đến trí tưởng tượng, gợi hình dung và cảm xúc

<b>Ẩn dụ</b> Cách diễn đạt mang tính hàm súc, cơ đọng, giá trị biểu đạt
cao, gợi những liên tưởng ý nhị, sâu sắc.

<b>Nhân hóa</b> Làm cho đối tượng hiện ra sinh động, gần gũi, có tâm trạng
và có hồn hơn.

<b>Hốn dụ</b> Diễn tả sinh động nội dung thông báo và gợi những liên
tưởng ý vị, sâu sắc

<b>Điệp từ/ngữ/cấu trúc</b> Nhấn mạnh, tô đậm ấn tượng – tăng giá trị biểu cẳm

</div>
<span class='text_page_counter'>(6)</span><div class='page_container' data-page=6>

<b>Thậm xưng (phóng đại)</b> Tơ đậm ấn tượng về…
<b>Câu hỏi tu từ</b> Bộc lộ cảm xúc

<b>Đảo ngữ</b> Nhấn mạnh, gây ấn tượng

<b>Đối</b> Tạo sự cân đối, hài hòa

<b>Im lặng (…)</b> Tạo điểm nhấn, gợi sự lắng đọng cảm xúc

<b>Liệt kê</b> Diễn tả cụ thể, tồn diện

<b>Ví dụ 1: Chỉ ra biện pháp tu từ chính được sử dụng trong đoạn thơ sau và nêu hiệu quả nghệ </b>
thuật của biện pháp tu từ đó:

“Của ong bướm này đây tuần tháng mật;
<i> Này đây hoa của đồng nội xanh rì;</i>
<i> Này đây lá của cành tơ phơ phất;</i>

<i> Của yến anh này đây khúc tình si;” (Vội vàng – Xuân Diệu)</i>
(Trả lời: - Biện pháp tu từ được sử dụng là phép trùng điệp (điệp từ, điệp ngữ, điệp cấu
trúc): Của…này đây…/ Này đây… của … Hiệu quả nghệ thuật của phép tu từ là nhấn mạnh vẻ
đẹp tươi non, phơi phới, rạo rực, tình tứ của mùa xuân qua tâm hồn khát sống, khát yêu, khát
khao giao cảm mãnh liệt của nhân vật trữ tình

<b>Ví dụ 2: Xác định biện pháp tu từ chủ yếu được sử dụng trong dòng thơ in đậm và nêu hiệu quả</b>
nghệ thuật của biện pháp tu từ ấy.

<i> “Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng</i>

<i><b> Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ” (Viếng lăng Bác - Viễn Phương)</b></i>

( Trả lời: Biện pháp tu từ được sử dụng trong dòng thơ in đậm là <b>ẩn dụ - mặt trời (trong</b>
lăng) chỉ Bác Hồ. Tác dụng: Ca ngợi công ơn Bác Hồ đã soi đường chỉ lối cho Cách mạng, mang
lại cuộc sống ấm no hạnh phúc cho nhân dân. Ca ngợi sự vĩ đại và bất tử của Bác Hồ trong lòng
bao thế hệ dân tộc Việt. Cách dùng ẩn dụ làm cho lời thơ hàm súc, trang trọng và giàu sức biểu
cảm.)

<b> 3.2. Các hình thức, phương tiện ngôn ngữ khác:</b>
- Từ láy, thành ngữ, từ Hán – Việt …

- Điển tích điển cố,…

<b>Ví dụ 1: Đọc hai câu thơ sau và trả lời các câu hỏi:</b>
<i> “Công danh nam tử còn vương nợ</i>

<i> Luống thẹn tai nghe chuyện Vũ hầu” </i>

(Tỏ lịng /Thuật hồi - Phạm Ngũ Lão)

Trong hai câu thơ trên, tác giả đã sử dụng điển tích nào? Giải thích ngắn gọn về điển tích
ấy.

(Trả lời: - Tác già sử dụng điển tích: Vũ hầu. Vũ hầu tức Gia Cát Lượng, người thời Tam Quốc,
có nhiều công lao giúp Lưu Bị khôi phục nhà Hán, được phong tước <i>Vũ Lượng hầu (thường gọi</i>
tắt là Vũ hầu).

<b>Ví dụ 2: “Bà lão cúi đầu nín lặng. Bà lão hiểu rồi. Lòng người mẹ nghèo khổ ấy cịn hiểu ra</b>
<i>biết bao nhiêu cơ sự, vừa ai ốn vừa xót thương cho số kiếp đứa con mình. Chao ôi, người ta</i>
<i>dựng vợ gả chồng cho con là lúc trong nhà ăn nên làm nổi, những mong sinh con đẻ cái mở mặt</i>
<i>sau này. Cịn mình thì... Trong kẽ mắt kèm nhèm của bà rủ xuống hai dòng nước mắt... Biết rằng</i>
<i>chúng nó có ni nổi nhau sống qua được cơn đói khát này khơng?” </i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(7)</span><div class='page_container' data-page=7>

Chỉ ra những thành ngữ dân gian được sử dụng trong đoạn văn và nêu hiệu quả nghệ thuật
của chúng.

. (Trả lời: - Các thành ngữ dân gian được sử dụng trong đoạn văn: dựng vợ gả chồng, sinh
<i>con đẻ cái, ăn nên làm nổi. Hiệu quả nghệ thuật của việc sử dụng các thành ngữ: các thành ngữ</i>
dân gian quen thuộc trong lời ăn tiếng nói nhân dân được sử dụng một cách sáng tạo, qua đó lời
kể của người kể hòa vào với dòng suy nghĩ của nhân vật bà cụ Tứ; suy nghĩ, cảm xúc của nhân

vật trở nên thật gần gũi, được thể hiện rất tự nhiên; nỗi lòng, tâm trạng cùa người mẹ thương con
thật được diễn tả thật chân thực).

<b> Ví dụ 3: “Bát ngát sóng kình mn dặm,</b>
<i> Thướt tha đi trĩ một màu.</i>

<i>Nước trời: một sắc, phong cảnh: ba thu, </i>
<i>Bờ lau san sát, bến lách đìu hiu.”</i>

Hãy nêu tác dụng của các từ “bát ngát”, “thướt tha” trong việc vẽ ra bức tranh sông nước
Bạch Đằng giang.

( Trả lời: Các từ láy “bát ngát” và “thướt tha" giàu tính gợi hình có tác dụng vẽ ra bức
tranh thiên nhiên sông nước Bạch Đằng thật hùng vĩ và thơ mộng)

<b>Ví dụ 4: Cho đoạn văn sau:</b>

“Tràn trề trên mặt bàn, chạm cả vào cành quất Lí cố tình để sát vào mâm cỗ cho bàn ăn
<i>thêm đẹp, thêm sang, là la liệt bát đĩa ngồn ngộn các món ăn. Ngồi các món thường thấy ở cỗ </i>
<i>Tết như gà luộc, giò, chả, nem, măng hầm chân giò, miến nấu lòng gà, xúp lơ xào thịt bị… - </i>
<i><b>món nào cũng mang dấu ấn tài hoa của người chế biến – là các món khác thường như gà quay </b></i>
<i>ướp húng lìu, vịt tần hạt sen, chả chìa, mọc, vây…”</i>

(Trích Mùa lá rụng trong vườn – Ma Văn Kháng)
 Đoạn văn sử dụng biện pháp nghệ thuật gì? Tác dụng của biện pháp nghệ thuật đó

trong đoạn văn?

(Trả lời: - Trong đoạn văn, tác giả có sử dụng biện pháp liệt kê:

<i>“…gà luộc, giò, chả, nem, măng hầm chân giò, miến nấu lòng gà, xúp lơ xào thịt bò…”</i>
-Tác dụng: Biện pháp liệt kê giúp cho nhà văn miêu tả sinh động mâm cỗ Tết vốn tràn trề,
<i>ngồn ngộn những của ngon vật lạ)</i>

Ví dụ 5: Đọc đoạn văn sau và trả lời câu hỏi:

<i>…Còn xa lắm mới đến cái thác dưới. Nhưng đã thấy tiếng nước réo gần mãi lại, réo to </i>
<i>mãi lên. Tiếng nước thác nghe như là oán trách gì, rồi lại như là van xin, rồi lại như là khiêu </i>
<i>khích, giọng gằn mà chế nhạo. Thế rồi nó rống lên như tiếng một ngàn con trâu mộng đang lồng</i>
<i>lộn giữa rừng vầu, rừng tre nứa nổ lửa, đang phá tuông rừng lửa, rừng lửa cùng gầm thét với </i>
<i>đàn trâu da cháy bùng bùng. Tới cái thác rồi. Ngoặt khúc sơng lượn, thấy sóng bọt đã trắng xoá</i>
<i>cả chân trời đá. Đá ở đây từ ngàn năm vẫn mai phục hết trong lịng sơng, hình như mỗi lần có </i>
<i>chiếc thuyền nào xuất hiện ở quãng ầm ầm mà quạnh hiu này, mỗi lần có chiếc nào nhô vào </i>
<i>đường ngoặt sông là một số hòn bèn nhổm cả dậy để vồ lấy thuyền. Mặt hịn đá nào trơng cũng </i>
<i>ngỗ ngược, hịn nào cũng nhăn nhúm méo mó hơn cả cái mặt nước chỗ này.</i>

<i> ( Trích Tuỳ bút Người lái Sông Đà-Nguyễn Tuân)</i>

. * Trong đoạn văn trên, Nguyễn Tuân sử dụng nhiều biện pháp tu từ về từ. Xác định biểu
hiện các phép tu từ đó và nêu tác dụng của hình thức nghệ thuật này.

( Trả lời: Trong đoạn văn trên, Nguyễn Tuân sử dụng nhiều biện pháp tu từ về từ. Đó là :
- So sánh : thác nghe như là ốn trách gì, rồi lại như là van xin, rồi lại như là khiêu khích,
<i>giọng gằn mà chế nhạo…</i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(8)</span><div class='page_container' data-page=8>

- Tác dụng của hình thức nghệ thuật này là : gợi hình ảnh con sơng Đà hùng vĩ, dữ dội. Khơng
cịn là con sơng bình thường, Sơng Đà như có linh hồn, đầy tâm địa, nham hiểm. Qua đó, ta thấy
được phong cách nghệ thuật độc đáo của Nguyễn Tuân. )

<b>Lưu ý thêm so sánh: Dạng so sánh không có từ “như”</b>

Ví dụ: Trường Sơn: chí lớn ơng cha
Cửu Long: lịng mẹ bao la sóng trào”
Hay: “Con đi trăm núi ngàn khe

Chưa bằng muôn nỗi tái tê lòng bầm
Con đi đánh giặc mười năm

Chưa bằng khó nhọc đời bầm sáu mươi”
(Bầm ơi – Tố Hữu)

 So sánh hơn kém

<b>* Lưu ý:</b>

Tu từ khác nghệ thuật( Tu từ gồm có: Ngữ âm, từ vựng và cú pháp- xem lại kiến thức ở trên).
Tu từ thuộc trong nghệ thuật, nhưng nghệ thuật chưa hẳn là tu từ.

<b>Ví dụ về nghệ thuật: Độc thoại nội tâm, ngôi trần thuật, giọng điệu, thể thơ, gieo vần, hình </b>
tượng, ngơn ngữ,…

4. u cầu nhận diện các phương thức trần thuật<i><b> : </b></i>

- Lời trực tiếp: Trần thuật từ ngôi thứ nhất do nhân vật tự kể chuyện (Tơi)

Ví dụ: "Lão đàn ơng lập tức trở nên hùng hổ, mặt đỏ gay, lão rút trong người ra một chiếc
<i>thắt lưng của lính ngụy ngày xưa, có vẻ như những điều phải nói với nhau họ đã nói hết, chẳng</i>
<i>nói chẳng rằng lão trút cơn giận như lửa cháy bằng cách dùng chiếc thắt lưng quật tới tấp vào</i>
<i>lưng người đàn bà, lão vừa đánh vừa thở hồng hộc, hai hàm răng nghiến ken két, cứ mối nhát</i>
<i>quất xuống lão lại nguyền rủa bằng cái giọng rên rỉ đau đớn : Mày chết đi cho ông nhờ. Chúng</i>

<i>mày chết hết đi cho ông nhờ !</i>

<i> Người đàn bà với một vẻ cam chịu đầy nhẫn nhục, không hề kêu một tiếng, khơng chống</i>
<i>trả, cũng khơng tìm cách chạy trốn.</i>

<i> Tất cả mọi việc xảy đến khiến tôi kinh ngạc đến mức, trong mấy phút đầu, tơi cứ đứng há</i>
<i>mồm ra mà nhìn. Thế rồi chẳng biết từ bao giờ, tôi đã vứt chiếc máy ảnh xuống đất chạy nhào</i>
<i>tới."</i>

- Lời kể gián tiếp: Trần thuật từ ngôi thứ ba – người kể chuyện giấu mặt.

Ví dụ: "Một người tù cổ đeo gơng, chân vướng xiềng, đang dậm tô nét chữ trên tấm lụa
<i>trắng tinh căng phẳng trên mảnh ván. Người tù viết xong một chữ, viên quản ngục lại vội khúm</i>
<i>núm cất những đồng tiền kẽm đánh dấu ô chữ đặt trên phiến lụa óng. Và cái thầy thơ lại gầy gị,</i>
<i>thì run run bưng chậu mực. Thay bút con, đề xong lạc khoản, ông Huấn Cao thở dài, buồn bã đỡ</i>
<i>viên quan ngục đứng thẳng người dậy và đĩnh đạc bảo:</i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(9)</span><div class='page_container' data-page=9>

<i>Lửa đóm cháy rừng rực, lửa rụng xuống nền đất ẩm phòng giam, tàn lửa tắt nghe xèo xèo.</i>
<i>Ba người nhìn bức châm, rồi lại nhìn nhau. Ngục quan cảm động, vái người tù một vái, chắp tay</i>
<i>nói một câu mà dòng nước mắt rỉ vào kẽ miệng làm cho nghẹn ngào: "Kẻ mê muội này xin bái</i>
<i>lĩnh".</i>

(Trích Chữ người tử tù- Nguyễn Tuân)

-Lời kể nửa trực tiếp: Trần thuật từ ngôi thứ ba – người kể chuyện tự giấu mình nhưng điểm
nhìn và lời kể lại theo giọng điệu của nhân vật trong tác phẩm.

Ví dụ: “Một loạt đạn súng lớn văng vẳng dội đến ầm ĩ trên ngọn cây. Rồi loạt thứ hai…Việt
<i>ngóc dậ. Rõ ràng khơng phải tiếng pháo lễnh lãng của giặc. Đó là những tiếng nổ quen thuộc,</i>
<i>gom vào một chỗ, lớn nhỏ khơng đều, chen vào đó là những dây súng nổ vô hồi vô tận. Súng lớn</i>

<i>và súng nhỏ quyện vào nhau như tiếng mõ và tiếng trống đình đánh dậy trời dậy đất hồi Đồng</i>
<i>khởi. Đúng súng của ta rồi! Việt muốn reo lên. Anh Tánh chắc ở đó, đơn vị mình ở đó. Chà, nổ</i>
<i>dữ, phải chuẩn bị lựu đạn xung phong thơi! Đó, lại tiếng hụp hùm…chắc là một xe bọc thép vừa</i>
<i>bị ta bắn cháy.Tiếng súng nghe thân thiết và vui lạ. Những khuôn mặt anh em mình lại hiện ra…</i>
<i>Cái cằm nhọn hoắt của anh Tánh nụ cười và cái nheo mắt của anh Công mỗi lần anh động viên</i>
<i>Việt tiến lên…Việt vẫn còn đây, ngun tại vị trí này, đạn đã lên nịng, ngón cái còn lại vẫn sẵn</i>
<i>sàng nổ súng. Các anh chờ Việt một chút…”</i>

<i><b> 5. Yêu cầu nhận diện các phép liên kết ( liên kết các câu trong văn bản)</b></i>

<b>Các phép liên kết</b> <b>Đặc điểm nhận diện</b>

<i><b>Phép lặp từ ngữ</b></i> Lặp lại ở câu đứng sau những từ ngữ đã có ở câu trước
<i><b>Phép liên tưởng (đồng</b></i>

<i><b>nghĩa / trái nghĩa)</b></i>

Sử dụng ở câu đứng sau những từ ngữ đồng nghĩa/ trái nghĩa
hoặc cùng trường liên tưởng với từ ngữ đã có ở câu trước
<i><b>Phép thế</b></i> Sử dụng ở câu đứng sau các từ ngữ có tác dụng thay thế các

từ ngữ đã có ở câu trước

<i><b>Phép nối</b></i> Sử dụng ở câu sau các từ ngữ biểu thị quan hệ (nối kết)với
câu trước

<b>Ví dụ: Đọc kỹ đoạn văn sau và xác định các phép liên kết được sử dụng:</b>

“Trường học của chúng ta là trường học của chế độ dân chủ nhân dân, nhằm mục đích
<i>đào tạo những cơng dân và cán bộ tốt, những người chủ tương lai của nước nhà. Về mọi mặt,</i>

<i>trường học của chúng ta phải hơn hẳn trường học của thực dân phong kiến.</i>

<i>Muốn được như thế thì thầy giáo, học trò và cán bộ phải cố gắng hơn nữa để tiến bộ hơn</i>
<i>nữa” . (Hồ Chí Minh – Về vấn đề giáo dục)</i>

( Trả lời: Các phép liên kết được sử dụng là:
<i>- Phép lặp: “Trường học của chúng ta”</i>

<i>- Phép thế: “Muốn được như thế”… thay thế cho toàn bộ nội dung của đoạn trước đó.)</i>
<i><b>6. Nhận diện các thao tác lập luận: </b></i>

<b>TT</b> <b>Các thao</b>
<b>tác lập luận</b>

<b>Nhận diện</b>

1 <i><b>Giải thích</b></i> Giải thích là vận dụng tri thức để hiểu vấn đề nghị luận một cách rõ
ràng và giúp người khác hiểu đúng ý của mình.

</div>
<span class='text_page_counter'>(10)</span><div class='page_container' data-page=10>

3 <i><b>Chứng </b></i>

<i><b>minh</b></i> Chứng minh là đưa ra những cứ liệu - dẫn chứng xác đáng để làmsáng tỏ một lí lẽ một ý kiến để thuyết phục người đọc người nghe tin
tưởng vào vấn đề. (Đưa lí lẽ trước - Chọn dẫn chứng và đưa dẫn
chứng. Cần thiết phải phân tích dẫn chứng để lập luận CM thuyết
phục hơn. Đôi khi thuyết minh trước rồi trích dẫn chứng sau.)

4 <i><b>Bác bỏ</b></i> Bác bỏ là chỉ ra ý kiến sai trái của vấn đề trên cơ sở đó đưa ra nhận
định đúng đắn và bảo vệ ý kiến lập trường đúng đắn của mình.

5 <i><b>Bình luận</b></i> Bình luận là bàn bạc đánh giá vấn đề, sự việc, hiện tượng… đúng

hay sai, hay / dở; tốt / xấu, lợi / hại…; để nhận thức đối tượng, cách
ứng xử phù hợp và có phương châm hành động đúng.

6 <i><b>So sánh</b></i> So sánh là một thao tác lập luận nhằm đối chiếu hai hay nhiều sự vật,
đối tượng hoặc là các mặt của một sự vật để chỉ ra những nét giống
nhau hay khác nhau, từ đó thấy được giá trị của từng sự vật hoặc một
sự vật mà mình quan tâm.

Hai sự vật cùng loại có nhiều điểm giống nhau thì gọi là so sánh
tương đồng, có nhiều điểm đối chọi nhau thì gọi là so sánh tương
phản.

<b>Ví dụ: </b>

 <b>Thao tác giải thích</b>

<i> “Cái đẹp vừa ý là xinh, là khéo. Ta khơng háo hức cái tráng lệ, huy hồng, khơng say mê cái</i>
<i>huyền ảo, kì vĩ. Màu sắc chuộng cái dịu dàng, thanh nhã, ghét sặc sỡ. Quy mô chuộng sự vừa</i>
<i>khéo, vừa xinh, phải khoảng. Giao tiếp, ứng xử chuộng hợp tình, hợp lí, áo quần, trang sức,</i>
<i>món ăn đều khơng chuộng sự cầu kì. Tất cả đều hướng vào cái đẹp dịu dàng, thanh lịch,</i>
<i>duyên dáng và có quy mô vừa phải”.</i>

( Trích Nhìn về vốn văn hóa dân tộc – Trần Đình Hượu)



<b>Thao tác chứng minh</b>

<i>“Từ sau khi Việt Nam hội nhập quốc tế và phát triển kinh tế thị trường, tiềm lực khoa học và</i>
<i>công nghệ (KH&CN) của đất nước tăng lên đáng kể. Đầu tư từ ngân sách cho KH&CN vẫn giữ</i>
<i>mức 2% trong hơn 10 năm qua, nhưng giá trị tuyệt đối tăng lên rất nhanh, đến thời điểm này đã</i>
<i>tương đương khoảng 1tỷ USD/năm. Cơ sở vật chất cho KH&CN đã đạt được mức độ nhất định</i>
<i>với hệ thống gần 600 viện nghiên cứu và trung tâm nghiên cứu của Nhà nước, hơn 1.000 tổ chức</i>

<i>KH&CN của các thành phần kinh tế khác, 3 khu công nghệ cao quốc gia ở Hà Nội, TP Hồ Chí</i>
<i>Minh và Đà Nẵng đã bắt đầu có sản phẩm đạt kết quả tốt. Việt Nam cũng có cơ sở hạ tầng thông</i>
<i>tin tốt trong khu vực ASEAN (kết nối thông tin với mạng Á- Âu, mạng VinaREN thông qua</i>
<i>TEIN2, TEIN4,…”</i>

(Khoa học công nghệ Việt Nam trong buổi hội nhập, Mai Hà, Ánh Tuyết
– Theo Báo Hà Nội mới, ngày 16/5/2014-)
“<i>Việc hình thành các mạng xã hội đã tạo điều kiện cho các bạn trẻ được thỏa sức xây</i>
<i>dựng một thế giới ảo và một cuộc sống ảo cho riêng mình. Trong thế giới đó nhiều chuẩn mực, lễ</i>
<i>nghi trong giao tiếp ngồi đời đã khơng cịn và vì thế những phong cách và cá tính “chính hiệu”</i>
<i>đã ra đời. Lướt qua một vài “chat room” ta bắt gặp những cách trình bày, biểu cảm khác lạ của</i>
<i>ngôn từ. </i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(11)</span><div class='page_container' data-page=11>

<i>Xu hướng phức tạp hóa như một cách để thể hiện sự khác biệt “sành điệu”của giới trẻ: dzui</i>
<i>(vui), thoai (thơi), dzìa(về), rồi(rồi), khoai(khó) ><in (xin), lƠ0~i(lỗi), em4jl (email).v.v. Trong</i>
<i>xu hướng phức tạp hóa một trong những nét đặc trưng cần phải nhấn mạnh đó là cách thể hiện,</i>
<i>trình bày nội dung văn bản. Với mong muốn được thể hiện, khẳng định bản thân (do tâm lý lứa</i>
<i>tuổi) xu hướng này vì thế, càng được phát huy mạnh mẽ. Sự phức tạp trước hết được thể hiện</i>
<i>thông qua hàng loạt các biểu đạt tình cảm đi kèm :( buồn; :(( , T _ T khóc; :) cười; :))))) rất</i>
<i>buồn cười; =.= mệt mỏi; >!< cau có; :x u; :* hơn, ^^, vui v.v. Sự phức tạp cịn được thể hiện</i>
<i>trong cách trình bày cầu kỳ: “ThiẾu zẮng a e hUmz thỂ shỐng thÊm 1 fÚt jÂy nÀo nỮa” (Thiếu</i>
<i>vắng anh, em không thể sống thêm một phút giây nào nữa). Xu hướng này còn phát triển đến</i>
<i>mức ngay cả những người “trong cuộc” nhiều khi cũng không thể hiểu hết được những nội dung</i>
<i>do những sáng tạo mang nặng tính cá nhân như vậy.</i>

<i> …Trên đây chúng tơi trình bày tóm lược những biểu hiện cụ thể của ngôn ngữ của giới trẻ ở</i>
<i>cả hai môi trường thực - ảo. Những kết quả khảo sát đã phần nào cho thấy thực trạng ngôn ngữ</i>
<i>của giới trẻ hiện nay. Bên cạnh những nét độc đáo, những sáng tạo đáng ghi nhận vẫn còn tồn</i>
<i>tại nhiều vấn đề cần có sự can thiệp, chấn chỉnh kịp thời để giữ gìn sự trong sáng của Tiếng</i>
<i>Việt…</i>.”

(Ngôn ngữ @ và vấn đề giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt)

 <b>Thao tác lập luận phân tích</b>

“… Nói tới sách là nói tới trí khơn của lồi người, nó là kết tinh thành tựu văn minh mà
<i>hàng bao thế hệ tích lũy truyền lại cho mai sau. Sách đưa đến cho người đọc những hiểu biết mới</i>
<i>mẻ về thế giới xung quanh, về vũ trụ bao la, về những đất nước và những dân tộc xa xôi.</i>

<i> Những quyển sách khoa học có thể giúp người đọc khám phá ra vũ trụ vô tận với những</i>
<i>qui luật của nó, hiểu được trái đất trịn trên mình nó có bao nhiêu đất nước khác nhau với</i>
<i>những thiên nhiên khác nhau. Những quyển sách xã hội lại giúp ta hiểu biết về đời sống con</i>
<i>người trên các phần đất khác nhau đó với những đặc điểm về kinh tế, lịch sử, văn hóa, những</i>
<i>truyền thống, những khát vọng.</i>

<i> Sách, đặc biệt là những cuốn sách văn học giúp ta hiểu biết về đời sống bên trong tâm</i>
<i>hồn của con người, qua các thời kì khác nhau, những niềm vui và nỗi buồn, hạnh phúc và đau</i>
<i>khổ, những khát vọng và đấu tranh của họ. Sách cịn giúp người đọc phát hiện ra chính mình,</i>
<i>hiểu rõ mình là ai giữa vũ trụ bao la này, hiểu mỗi người có mối quan hệ như thế nào với người</i>
<i>khác, với tất cả mọi người trong cộng đồng dân tộc và cộng đồng nhân loại này. Sách giúp cho</i>
<i>người đọc hiểu được đâu là hạnh phúc, đâu là nỗi khổ của con người và phải làm gì để sống cho</i>
<i>đúng và đi tới một cuộc đời thật sự. </i>

<i>Sách mở rộng những chân trời ước mơ và khát vọng. Ta đồng ý với lời nhận xét mà cũng</i>
<i>là một lời khuyên bảo chí lí của M. Gorki: “Hãy yêu sách, nó là nguồn kiến thức, chỉ có kiến</i>
<i>thức mới là con đường sống”. Vì thế, mỗi chúng ta hãy đọc sách, cố gắng đọc sách càng nhiều</i>
<i>càng tốt”.</i>

<i><b> ( Bàn về việc đọc sách – Nguồn Internet)</b></i>



<b>Thao tác bình luận</b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(12)</span><div class='page_container' data-page=12>

<i><b> ( Bài viết tham khảo)</b></i>

“… Tiếng nói là người bảo vệ quý báu nhất nền độc lập của các dân tộc, là yếu tố quan
<i>trọng nhất giúp giải phóng các dân tộc bị thống trị. Nếu người An Nam hãnh diện giữ gìn tiếng</i>
<i>nói của mình và ra sức làm cho tiếng nói ấy phong phú hơn để có khả năng phổ biến tại An</i>
<i>Nam các học thuyết đạo đức và khoa học của châu Âu, việc giải phóng dân tộc An Nam chỉ còn</i>
<i>là vấn đề thời gian. Bất cứ người An Nam nào vứt bỏ tiếng nói của mình, thì cũng đương nhiên</i>
<i>khước từ niềm hi vọng giải phóng giống nịi. […] Vì thế, đối với người An Nam chúng ta, chối</i>
<i>từ tiếng mẹ đẻ đồng nghĩa với từ chối sự tự do của mình...”</i>

(Nguyễn An Ninh, Tiếng mẹ đẻ - nguồn giải phóng các dân tộc bị áp bức
Theo SGK Ngữ văn 11, Tập hai, NXB Giáo dục, 2014, tr. 90)
 <b>Thao tác lập luận so sánh</b>

“Ai cũng biết Hàn Quốc phát triển kinh tế khá nhanh, vào loại "con rồng nhỏ" có quan hệ
<i>khá chặt chẽ với các nước phương Tây, một nền kinh tế thị trường nhộn nhịp, có quan hệ quốc tế</i>
<i>rộng rãi. Khắp nơi đều có quảng cáo, nhưng không bao giờ quảng cáo thương mại được đặt ở</i>
<i>những nơi công sở, hội trường lớn, danh lam thắng cảnh. Chữ nước ngoài, chủ yếu là tiếng Anh,</i>
<i>nếu có thì viết nhỏ đặt dười chữ Triều Tiên to hơn ở phía trên. Đi đâu. nhìn đâu cũng thấy nổi</i>
<i>bật những bảng hiệu chữ Triều Tiên. Trong khi đó thì ở một vài thành phố của ta nhìn vào đâu</i>
<i>cũng thấy tiếng Anh, có bảng hiệu của các cơ sở của ta hẳn hoi mà chữ nước ngoài lại lớn hơn</i>
<i>cả chữ Việt, có lúc ngỡ ngàng tưởng như mình lạc sang một nước khác”. (Chữ ta, bài Bản lĩnh</i>
<i>Việt Nam của Hữu Thọ)</i>



<b>Thao tác bác bỏ</b>

“ …Nhiều đồng bào chúng ta, để biện minh việc từ bỏ tiếng mẹ đẻ, đã than phiền rằng
<i>tiếng nước mình nghèo nàn. Lời trách cứ này khơng có cơ sở nào cả. Họ chỉ biết những từ thông</i>
<i>dụng của ngơn ngữ và cịn nghèo những từ An Nam hơn bất cứ người phụ nữ và nông dân An</i>
<i>Nam nào. Ngơn ngữ của Nguyễn Du nghèo hay giàu?</i>

<i>Vì sao người An Nam có thể dịch những tác phẩm của Trung Quốc sang nước mình, mà</i>
<i>lại khơng thể viết những tác phẩm tương tự?</i>

<i>Phải quy lỗi cho sự nghèo nàn của ngôn ngữ hay sự bất tài của con người?</i>
<i>Ở An Nam cũng như mọi nơi khác, đều có thể ứng dụng nguyên tắc này:</i>

<i>Điều gì người ta suy nghĩ kĩ sẽ diễn đạt rõ ràng, và dễ dàng tìm thấy những từ để nói ra.</i>
…”

(Nguyễn An Ninh, Tiếng mẹ đẻ - nguồn giải phóng các dân tộc bị áp bức
Theo SGK Ngữ văn 11, Tập hai, NXB Giáo dục, 2014, tr. 90)
<b>7. Yêu cầu nhận diện kiểu câu và nêu hiệu quả sử dụng:</b>

<i><b> 7.1. Câu theo mục đích nói:</b></i>
<b> - Câu tường thuật/ trần thuật (câu kể)</b>
- Câu cảm thán (câu cảm)

- Câu nghi vấn (câu hỏi)
- Câu cầu khiến.

7.2. Câu theo cấu trúc ngữ pháp
- Câu đơn

- Câu ghép/ Câu phức
- Câu đặc biệt.

</div>
<span class='text_page_counter'>(13)</span><div class='page_container' data-page=13>

<i>Nhà trường cho rằng buổi ngoại khoá như thế này rất cần thiết, giúp ni dưỡng lịng tự</i>
<i>hào dân tộc cho các em học sinh, đồng thời nâng cao hiểu biết về chủ quyền lãnh thổ và ý thức</i>
<i>trách nhiệm của tuổi trẻ đối với quê hương, đất nước.</i>

<i>Trong buổi ngoại khố này, các học sinh trong trường đã xếp hình, tạo thành dải chữ S</i>
<i>bản đồ đất nước Việt Nam cùng hai quần đảo Trường Sa và Hoàng Sa. Hoạt động xếp hình diễn</i>
<i>ra khá sớm vào lúc 6h30 nhưng các học sinh tham gia đều rất hào hứng, sôi nổi. Vừa xếp hình,</i>
<i>các học sinh trường Phan Huy Chú cịn được nghe kể về chiến cơng của cha ơng trong việc bảo</i>
<i>vệ đất nước, được nâng cao và tự ý thức được trách nhiệm của bản thân đối với Tổ quốc</i>. (Theo
<i><b>Dân trí)</b></i>

Đọc đoạn trích trên và cho biết kiểu câu nổi bật nhất mà văn bản sử dụng là gì? Tác dụng
của kiểu câu đó trong việc thể hiện nội dung văn bản?

( Trả lời: - Kiểu câu sử dụng nhiều nhất là câu tường thuật, câu phức.

- Tác dụng: Cung cấp cụ thể, đầy đủ và chính xác các thơng tin hoạt động ngoại khóa của học
sinh trường THPT Phan Huy Chú.)

<b>Ví dụ 2: “Tại Thế vận hội đặc biệt Seatte [dành cho những người tàn tật] có chín vận động viên</b>
<i>đều bị tổn thương về thể chất hoặc tinh thần, cùng tập trung trước vạch xuất phát để tham dự</i>
<i>cuộc đua 100m. Khi súng hiệu nổ, tất cả đều lao đi với quyết tâm chiến thắng. Trừ một cậu bé.</i>
<i>Cậu cứ bị vấp té liên tục trên đường đua. Và cậu bật khóc. Tám người kia nghe tiếng khóc, giảm</i>
<i>tốc độ và ngối lại nhìn. Rồi họ quay trở lại. Tất cả, không trừ một ai! Một cô gái bị hội chứng</i>
<i>down dịu dàng cúi xuống hôn cậu bé: - Như thế này, em sẽ thấy tốt hơn. Cô gái nói xong, cả chín</i>
<i>người cùng khốc tay nhau sánh bước về vạch đích. Khán giả trong sân vận động đồng loạt</i>
<i>đứng dậy. Tiếng vỗ tay hoan hô vang dội nhiều phút liền. Mãi về sau, những người chứng kiến</i>
<i>vẫn còn truyền tai nhau câu chuyện cảm động này”. </i>

[Nguồn:

. Đọc đoạn văn bản trên và chỉ ra những câu đặc biệt được sử dụng trong văn bản trên. Nêu
tác dụng của chúng.

<i> (Trả lời: Các câu đặc biệt được sử dụng trong đoạn văn:</i>

- Câu: “Trừ một cậu bé”. Hiệu quả biểu đạt: tạo sự chú ý về sự đặc biệt của một vận động
viên so với đám đông trên đường đua.

-Câu: “Tất cả không trừ một ai”. Hiệu quả biểu đạt: Đặt trong mối liên hệ với câu trước đó,
câu có tác dụng nhấn mạnh, gây sự chú ý sự đồng lòng thực hiện một hành động cao cả (vì người
bị tổn thương về thể chất nặng hơn mình).

<b> 8. Yêu cầu xác định nội dung chính của văn bản/ Đặt nhan đề cho văn bản</b>

<b>Ví dụ 1: “Tràn trề trên mặt bàn, chạm cả vào cành quất Lí cố tình để sát vào mâm cỗ cho bàn ăn</b>
<i>thêm đẹp, thêm sang, là la liệt bát đĩa ngồn ngộn các món ăn. Ngồi các món thường thấy ở cỗ </i>
<i>Tết như gà luộc, giò, chả, nem, măng hầm chân giò, miến nấu lòng gà, xúp lơ xào thịt bị… - </i>
<i><b>món nào cũng mang dấu ấn tài hoa của người chế biến – là các món khác thường như gà quay </b></i>
<i>ướp húng lìu, vịt tần hạt sen, chả chìa, mọc, vây…”</i>

(Trích Mùa lá rụng trong vườn – Ma Văn Kháng)
 Đọc kĩ và xác định nội dung chính của đoạn trích trên? Hãy đặt nhan đề cho đoạn văn.

(Trả lời: Đoạn văn miêu tả mâm cỗ Tết thịnh soạn do bàn tay tài hoa, chu đáo của cơ Lí
làm ra để thết đãi cả gia đình. Có thể đặt nhan đề là “Mâm cỗ Tết”.

</div>
<span class='text_page_counter'>(14)</span><div class='page_container' data-page=14>

<i>giữ mức 2% trong hơn 10 năm qua, nhưng giá trị tuyệt đối tăng lên rất nhanh, đến thời điểm này</i>
<i>đã tương đương khoảng 1tỷ USD/năm. Cơ sở vật chất cho KH&CN đã đạt được mức độ nhất</i>
<i>định với hệ thống gần 600 viện nghiên cứu và trung tâm nghiên cứu của Nhà nước, hơn 1.000 tổ</i>
<i>chức KH&CN của các thành phần kinh tế khác, 3 khu công nghệ cao quốc gia ở Hà Nội, TP Hồ</i>
<i>Chí Minh và Đà Nẵng đã bắt đầu có sản phẩm đạt kết quả tốt. Việt Nam cũng có cơ sở hạ tầng</i>
<i>thơng tin tốt trong khu vực ASEAN (kết nối thông tin với mạng Á- Âu, mạng VinaREN thông</i>

<i>qua TEIN2, TEIN4,… (Báo Hà Nội mới, ngày 16/5/2014- Mai Hà, Ánh Tuyết)</i>

*Đọc đoạn văn trên và cho biết nội dung chính bàn về vấn đề gì? Đặt tên cho văn bản.
( Trả lời: - Nội dung chính của đoạn văn bàn về: Sự phát triển của KH&CN Việt Nam trong
hoàn cảnh hội nhập, Có thể đặt tên cho đoạn văn là Khoa học công nghệ của Việt Nam,….)
<i><b> 9. Yêu cầu nhận diện các lỗi diễn đạt và chữa lại cho đúng</b></i>

<b> 9.1. Lỗi diễn đạt ( chính tả, dùng từ, ngữ pháp)</b>
<i><b> 9.2. Lỗi lập luận ( lỗi lơ gic…)</b></i>

<b>Ví dụ: Đây là đoạn văn còn mắc nhiều lỗi dùng từ, chính tả, ngữ pháp, logic..., Anh/chị hãy chỉ</b>
ra những sai sót đó và chữa lại cho đúng.

“ Đọc Tắt đèn của Ngô Tất Tố, người đọc tiếp nhận với một không gian ngột ngạt, với nỗi
<i>khổ đè nặng trên đôi vai gầy yếu và nỗi đau xé lòng chị Dậu tưởng như đã thành nỗi đau tột</i>
<i>cùng. Nhưng khi Chí Phèo với những tiếng chửi tục tĩu cùng khuôn mặt đầy vết sẹo, với bước</i>
<i>chân chện choạn, ngật ngưởng bước đi trên những dòng văn của Nam Cao, thấy rằng đó mới là</i>
<i>kẻ khốn cùng ở nơng dân Việt Nam ngày trước. Qua đó, Nam Cao không chỉ lột trần sự thật đau</i>
<i>khổ của người nơng dân mà cịn nêu được một quy luật xuất hiện trong làng xã Việt Nam trước</i>
<i>Cách mạng Tháng Tám: hiện tượng người nông dân bị đẩy vào con đường lưu manh hoá”</i>

<i><b> 10. Yêu cầu nêu cảm nhận nội dung và cảm xúc thể hiện trong văn bản </b></i>
<b>- Cảm nhận về nội dung phản ánh</b>

<b>- Cảm nhận về cảm xúc của tác giả</b>

<b> Ví dụ: Đọc đoạn thơ sau trong bài Ngồi buồn nhớ mẹ ta xưa...của Nguyễn Duy và trả lời câu hỏi</b>
sau:

<i> </i> <i>“(…) Mẹ ta khơng có yếm đào </i>

<i> Nón mê thay nón quai thao đội đầu</i>
<i> Rối ren tay bí tay bầu</i>

<i> </i> <i> Váy nhuộm bùn, áo nhuộm nâu bốn mùa”</i>

<i> Ở khổ thơ này, hình ảnh người mẹ hiện lên như thế nào? Cảm xúc của nhà thơ dành cho</i>
mẹ là gì?

(Trả lời: - Hình ảnh của người mẹ nghèo bình dị, lam lũ, quê mùa, tần tảo, tất tả, bươn chải
giữa chốn trần gian được gợi qua trang phục, qua lam lũ nhọc nhằn lao động với bao lo toan vất
vả.

- Cảm xúc của nhà thơ là nỗi buồn lặng thấm thía về gia cảnh nghèo nàn của
mẹ là tình yêu thương, trân trọng và niềm tự hào về mẹ).

</div>
<span class='text_page_counter'>(15)</span><div class='page_container' data-page=15>

Ví dụ 1 :

Đọc đoạn thơ và trả lời câu hỏi:

<i>“Trong làn nắng ửng khói mơ tan.</i>
<i> Đơi mái nhà gianh lấm tấm vàng.</i>
<i>Sột soạt gió trêu tà áo biếc,</i>

<i>Trên giàn thiên lí. Bóng xn sang”</i>
<i> ( Mùa xuân chín - Hàn Mặc Tử)</i>

Bức tranh mùa xuân được tác giả vẽ lên bằng những hình ảnh nào?

( Trả lời: Bức tranh mùa xuân được tác giả vẽ lên bằng những hình ảnh: nắng ửng, khói mơ
<i>tan, đơi mái nhà gianh, tà áo biếc, giàn thiên lí.</i>

<b>Ví dụ 2:</b>

Đọc đoạn trích và trả lởi câu hỏi:

“Cái đẹp vừa ý là xinh, là khéo. Ta khơng háo hức cái tráng lệ, huy hồng, khơng say mê
<i>cái huyền ảo, kì vĩ. Màu sắc chuộng cái dịu dàng, thanh nhã, ghét sặc sỡ. Quy mô chuộng sự</i>
<i>vừa khéo, vừa xinh, phải khoảng. Giao tiếp, ứng xử chuộng hợp tình, hợp lí, áo quần, trang sức,</i>
<i>món ăn đều khơng chuộng sự cầu kì. Tất cả đều hướng vào cái đẹp dịu dàng, thanh lịch, duyên</i>
<i>dáng và có quy mơ vừa phải”.</i>

( Trích Nhìn về vốn văn hóa dân tộc – Trần Đình Hượu)

Hãy xác định câu chủ đề của đoạn văn và nêu ra 3 từ mà anh/ chị cho là chứa đựng chủ đề
đoạn văn.

( Trả lời: - Câu chủ đề của đoạn văn: Cái đẹp vừa ý là xinh, là khéo.
- 3 từ chứa đựng chủ đề đoạn văn là: cái đẹp – xinh – khéo).

<b>12. Yêu cầu nhận diện các hình thức nghị luận (hoặc cách thức trình bày của đoạn văn/</b>
<b>Kết cấu đoạn văn)</b>

<b>- Diễn dịch</b>
<i><b>- Qui nạp</b></i>

<i><b>- Tổng – Phân – Hợp</b></i>
<i><b>- Tam đoạn luận….</b></i>
<i><b>Ví dụ: </b></i>



<i><b>Diễn dịch</b></i>

<i>“Công cuộc bảo vệ nền độc lập dân tộc, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ hiện nay địi hỏi</i>
<i>chúng ta phải có một sức mạnh nội lực đủ để đương đầu với bất kì thử thách nào, bất kì thế lực</i>
<i>nào, nội lực phải được hiểu bao gồm cả sức mạnh vật chất và sức mạnh tinh thần. Chúng ta chỉ</i>
<i>có thể bảo vệ được độc lập dân tộc, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ khi chúng ta phát huy được</i>
<i>cao độ sự tổng hợp của cả hai nguồn sức mạnh đó. </i>

<i>Sức mạnh tinh thần đó là chủ nghĩa yêu nước được kết tinh từ tình yêu quê hương đất</i>
<i>nước; là tình yêu đồng bào với tinh thần “người trong một nước phải thương nhau cùng”; là</i>
<i>lòng tự hào về lịch sử vẻ vang và nền văn hóa dân tộc (…); là tinh thần độc lập dân tộc – mục</i>
<i>tiêu tối thượng và nghĩa vụ thiêng liêng của mọi thế hệ người Việt nam; là ý thức sâu sắc về chủ</i>
<i>quyền quốc gia và kiên quyết bảo vệ vững chắc chủ quyền đó (…); là niềm tự tôn, tự hào dân tộc</i>
<i>ngàn năm văn hiến…</i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(16)</span><div class='page_container' data-page=16>

(Vũ Văn Quân – Cuộc trường chinh giữ nước – từ truyền thống đến hiện đại
– Báo QĐND, ngày 09/02/2015).

<b>*Câu khái quát / Câu chủ đề: </b><i>“Công cuộc bảo vệ nền độc lập dân tộc, chủ quyền và</i>
<i>toàn vẹn lãnh thổ hiện nay đòi hỏi chúng ta phải có một sức mạnh nội lực đủ để đương đầu với</i>
<i>bất kì thử thách nào, bất kì thế lực nào, nội lực phải được hiểu bao gồm cả sức mạnh vật chất và</i>
<i>sức mạnh tinh thần”.</i>

 <b>Tổng – Phân – Hợp</b>

<i>“Người ta chẳng qua là một cây sậy, cây sậy mềm yếu nhất trong tạo hóa nhưng là một cây </i>
<i>sậy có tư tưởng.</i>

<i>Cần gì cả vũ trụ phải tịng hành nhau (hùa vào nhau) mới đè bẹp cây sậy ấy? Một chút hơi, </i>
<i>một giọt nước cũng đủ làm chết được người. Nhưng dù vũ trụ có đè bẹp người ta, người ta so với</i>
<i>vũ trụ vẫn cao hơn vì khi chết thì biết rằng mình chết chứ khơng như vũ trụ kia, khỏe hơn người </i>

<i>nhiều mà không tự biết rằng mình khỏe.</i>

<i>Vậy thì giá trị chúng ta là ở tư tưởng”.</i>

(Theo Pa-xcan, bản dịch của Nghiêm Toản, trong Luận văn thị phạm)

“… Nói tới sách là nói tới trí khơn của lồi người, nó là kết tinh thành tựu văn minh mà
<i>hàng bao thế hệ tích lũy truyền lại cho mai sau. Sách đưa đến cho người đọc những hiểu biết mới</i>
<i>mẻ về thế giới xung quanh, về vũ trụ bao la, về những đất nước và những dân tộc xa xôi.</i>

<i> Những quyển sách khoa học có thể giúp người đọc khám phá ra vũ trụ vô tận với những</i>
<i>qui luật của nó, hiểu được trái đất trịn trên mình nó có bao nhiêu đất nước khác nhau với</i>
<i>những thiên nhiên khác nhau. Những quyển sách xã hội lại giúp ta hiểu biết về đời sống con</i>
<i>người trên các phần đất khác nhau đó với những đặc điểm về kinh tế, lịch sử, văn hóa, những</i>
<i>truyền thống, những khát vọng.</i>

<i> Sách, đặc biệt là những cuốn sách văn học giúp ta hiểu biết về đời sống bên trong tâm</i>
<i>hồn của con người, qua các thời kì khác nhau, những niềm vui và nỗi buồn, hạnh phúc và đau</i>
<i>khổ, những khát vọng và đấu tranh của họ. Sách còn giúp người đọc phát hiện ra chính mình,</i>
<i>hiểu rõ mình là ai giữa vũ trụ bao la này, hiểu mỗi người có mối quan hệ như thế nào với người</i>
<i>khác, với tất cả mọi người trong cộng đồng dân tộc và cộng đồng nhân loại này. Sách giúp cho</i>
<i>người đọc hiểu được đâu là hạnh phúc, đâu là nỗi khổ của con người và phải làm gì để sống cho</i>
<i>đúng và đi tới một cuộc đời thật sự. </i>

<i>Sách mở rộng những chân trời ước mơ và khát vọng. Ta đồng ý với lời nhận xét mà cũng</i>
<i>là một lời khuyên bảo chí lí của M. Gorki: “Hãy u sách, nó là nguồn kiến thức, chỉ có kiến</i>
<i>thức mới là con đường sống”. Vì thế, mỗi chúng ta hãy đọc sách, cố gắng đọc sách càng nhiều</i>
<i>càng tốt”.</i>

<i><b> (Bàn về việc đọc sách – Nguồn Internet)</b></i>

13. Yêu cầu nhận diện thể thơ:

Đặc trưng của các thể loại thơ: Lục bát; Song thất lục bát; Thất ngôn; Thơ tự do; Thơ ngũ ngôn,
Thơ 8 chữ…

Đọc đoạn thơ sau đây và trả lời câu hỏi:

</div>
<span class='text_page_counter'>(17)</span><div class='page_container' data-page=17>

<i>Cùng tình yêu ở lại...</i>
<i>- Kìa bao người yêu mới</i>
<i>Đi qua cùng heo may.</i>

(Trích Thơ tình cuối mùa thu – Xuân Quỳnh)
Xác định thể thơ được sử dụng trong đoạn thơ trên.

(Thể thơ được sử dụng trong đoạn thơ trên là thể thơ năm chữ/thơ ngũ ngôn)
<b> </b>

<b> </b>
<b> II/ PHẦN 2: LUYỆN TẬP </b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(18)</span><div class='page_container' data-page=18>

Vào ngày 4/ 12 tại Đồng Nai, tài xế Hồ Kim Hậu (30 tuổi, quê tỉnh Bình Định) lái xe tải chở
khoảng 1.500 thùng bia Tiger gặp tai nạn. Lập tức, những người “hôi của” tranh nhau giành giật
các thùng bia còn nguyên bị rớt xuống đường và thu gom các lon bia văng ra khỏi thùng. Trong
đó, nhiều người lấy cả những thùng bia còn nguyên vẹn, một số người thì lấy túi đựng số lon bia
lẻ... Đơng nghẹt người tập trung kín tại hiện trường để “hơi của” và không ai dừng lại hành vi
đáng xấu hổ này dù tài xế van xin, gào khóc thảm thiết. Một số người còn dọa đánh khi bị tài xế
ngăn lại. Hậu quả là chỉ sau khoảng 15 phút, số lượng lớn bia bị rớt xuống đường đã bị mọi
người hốt sạch! …

(Đọc báo. vn, ngày 06/12/2013)

1.Xác định phong cách ngôn ngữ văn bản.

2. Đa số những người dân đã có hành động gì khi sự cố xảy ra?
3. Tác giả viết văn bản trên nhằm mục đích gì?

4: Em có suy nghĩ gì về hiện tượng trên?
<b>Gợi ý trả lời: </b>

1.Phong cách ngơn ngữ báo chí.

2. Thu gom các lon bia văng ra khỏi thùng, lấy cả những thùng bia còn nguyên vẹn

3. Tác giả viết văn bản trên nhằm mục đích: Cung cấp thơng tin thời sự và bày tỏ thái độ phê
phán, chỉ trích.

4.Bày tỏ thái độ, quan điểm rõ ràng về hiện tượng được đề cập trong văn bản
. Lên án, phê phán một hiện tượng tiêu cực trong cuộc sống

. Xấu hổ vì những hành động trên

. Sự vô cảm của con người trong xã hội hiện đại
. Cảnh báo về sự xuống cấp về đạo đức

. Hiện tượng phổ biến trở thành vấn nạn của xã hội
. Cần có sự can thiệp của pháp luật

. Bản thân cần nhìn lại mình
. Tuyên truyền đến nhân dân

<b>ĐỀ 2</b>

<i><b>Đọc đoạn thơ trích sau đây và trả lời các câu hỏi từ Câu 1 đến Câu 4:</b></i>
<i> “Của ong bướm này đây tuần tháng mật;</i>

<i>Này đây hoa của đồng nội xanh rì;</i>
<i>Này đây lá của cành tơ phơ phất;</i>
<i>Của yến anh này đây khúc tình si;</i>
<i>Và này đây ánh sáng chớp hàng mi,</i>
<i>Mỗi buổi sớm, thần Vui hằng gõ cửa;</i>
<i>Tháng giêng ngon như một cặp môi gần;</i>
<i>Tôi sung sướng. Nhưng vội vàng một nửa:</i>
<i>Tơi khơng chờ nắng hạ mới hồi xn.”</i>

<i> (SGK Ngữ văn 11, Tập hai, NXB Giáo dục Việt Nam, 2007, tr 23)</i>
<i><b>Câu 1. Đoạn thơ trích từ tác phẩm nào? Của ai? (0,5 điểm)</b></i>

<i><b>Câu 2. Chỉ ra và phân tích biện pháp tu từ trong 2 câu thơ sau:</b></i>
“Mỗi buổi sớm, thần Vui hằng gõ cửa;

<i> Tháng giêng ngon như một cặp môi gần;”(0,5 điểm)</i>

<i><b>Câu 3. Cho biết tác dụng của dấu “;” (dấu chấm phẩy) trong đoạn thơ trên. (0,25 điểm)</b></i>
<i><b>Câu 4. Nêu nội dung chính của đoạn thơ. (0,25 điểm)</b></i>

<b>GỢI Ý ĐÁP ÁN:</b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(19)</span><div class='page_container' data-page=19>

<i><b>Câu 2.</b></i><b>Biện pháp tu từ:</b><i>Ẩn dụ (Thần Vui- thể hiện cái nhìn lạc quan về cuộc đời- một</i> ngày mới
được sống và cảm nhận cuộc sống đó là ngày vui)<i>, so sánh (tháng giêng ngon như một cặp môi </i>
<i>gần- tháng giêng tràn trề sức sống, hấp dẫn, cuốn hút mãnh liệt như cặp môi gần nhau)</i>

<i><b>Câu 3. Tác dụng của dấu “;”(dấu chấm phẩy): </b></i>Liệt kê/ liên kết.
<i><b>Câu 4.</b></i><b>Nội dung:</b>

Vẻ đẹp cuộc sống trần gian hiện lên sống động, tươi đẹp với nhiều màu sắc, ánh sáng, âm
thanh,... Đây chính là thiên đường ở mặt đất: Bộc lộ tình yêu thiên nhiên cuồng nhiệt, say sưa,
đắm đuối,...

<b>ĐỀ 3</b>

<i><b>Đọc văn bản sau đây và trả lời các câu hỏi từ Câu 5 đến Câu 8:</b></i>

Nhà hàng Trung Quốc treo băng rôn “Chúc mừng Nhật Bản bị động đất”

<i> Ngày 20.4.2016, nhiều tài khoản Twitter đã thể hiện sự phẫn nộ khi nhìn thấy tấm băng rơn </i>
<i>trước một nhà hàng được cho ở thành phố Tây An, tỉnh Thiểm Tây, Trung Quốc, với nội dung: </i>
<i>“Chúc mừng Nhật Bản bị động đất. Khách hàng tối nay được tặng một ly bia".</i>

<i> Thái độ của chủ nhà hàng này đi ngược tinh thần nhân đạo khi rất nhiều người dân Nhật Bản</i>
<i>đang oằn mình chống chọi với khó khăn sau 2 trận động đất liên tiếp hôm 14.4 và 16.6 tại tỉnh </i>
<i>Kumamoto, thuộc đảo Kyushu, Nhật Bản.</i>

<i> Theo cập nhật của hãng tin Reuters, đến nay số người thiệt mạng sau 2 trận động đất trên </i>
<i>đã lên đến con số 48, trong đó có 11 người chết do phải sống trong những nơi trú ẩn thiếu thốn </i>
<i>điều kiện sinh hoạt và hàng ngàn người khác bị thương, mất tích. Reuters cho biết thêm, ước tính</i>
<i>từ ngày 14.4 đến 19.4, đã có hơn 680 đợt dư chấn tác động lên vùng đảo Kyushu, trong đó có </i>
<i>đến 89 đợt có cường độ mạnh đủ để khiến các tòa nhà rung lắc.</i>

<i> Nhiều người dùng Twitter Nhật Bản đã chia sẻ lại hình ảnh phản cảm trên và bày tỏ nỗi thất</i>
<i>vọng lớn với nội dung của băng rôn ở nhà hàng trên trước nỗi đau của đất nước mình.</i>

<i> Một số người Trung Quốc cảm thấy xấu hổ thay cho việc làm của chủ nhà hàng trên khi so </i>
<i>sánh cách ứng xử của người Nhật Bản với Trung Quốc sau thảm họa động đất ở Tứ Xuyên xảy </i>
<i>ra hồi năm 2008. Vào thời điểm đó, người Nhật đã kêu gọi gây quỹ quyên góp, gọi cứu trợ cho </i>
<i>người Trung Quốc ở khắp nơi.</i>

(07:25 PM - 22/04/2016 thanhnien.vn)
<i><b>Câu 5. </b></i>Xác định phong cách ngôn ngữ văn bản trên. <i>(0,25 điểm)</i>

<i><b>Câu 6.</b></i> Văn bản trên chủ yếu sử dụng kiểu câu phân loại theo mục đích nói nào? <i>(0,25 điểm)</i>
<i><b>Câu 7.</b></i> Thái độ của người Nhật Bản và người Trung Quốc trước hiện tượng tấm băng rơn là gì?

<i>(0,5 điểm)</i>

<i><b>Câu 8.</b></i> Anh (chị) có suy nghĩ gì về nội dung tấm băng rơn: <i>“Chúc mừng Nhật Bản bị động đất. </i>
<i>Khách hàng tối nay được tặng một ly bia". </i>Trả lời 5 đến 7 dòng. (0,5 điểm)

<b>GỢI Ý ĐÁP ÁN:</b>

<i><b>Câu 5. Phong cách ngôn ngữ: Báo chí.</b></i>

<i><b>Câu 6. Câu phân loại theo mục đích nói: Câu trần thuật/ tường thuật (0,25 điểm)</b></i>
<i><b>Câu 7. Thái độ người Nhật Bản và người Trung Quốc:</b></i>

- Người Nhật Bản đã chia sẻ lại hình ảnh phản cảm và bày tỏ nỗi thất vọng lớn với nội dung băng
rôn ở nhà hàng trên trước nỗi đau của đất nước mình (0,25 điểm).

- Người Trung Quốc: Một số người cảm thấy xấu hổ (0,25 điểm).

<i><b>Câu 8. HS có thể có những suy nghĩ, cảm xúc khác nhau, nhưng cần nêu bật được 2 ý: </b></i>

- Thái độ sống hẹp hịi, ích kỉ, phản nhân văn của một bộ phận người Trung Quốc trên nỗi đau
của người dân Nhật Bản- nó cũng là thái độ kì thị chủng tộc, dân tộc chủ nghĩa cần lên án.

- Trong cuộc sống cần có tinh thần giúp đỡ, sẻ chia và lòng nhân ái, bao dung khi con người gặp
hoạn nạn.

</div>
<span class='text_page_counter'>(20)</span><div class='page_container' data-page=20>

<b>Đọc đoạn văn sau đây và trả lời câu hỏi:</b>

<i> “Bà lão cúi đầu nín lặng. Bà lão hiểu rồi. Lịng người mẹ nghèo khổ ấy còn hiểu ra </i>

<i>biết bao nhiêu cơ sự, vừa ai ốn vừa xót thương cho số kiếp đứa con mình. Chao ơi, người</i>

<i>ta dựng vợ gả chồng cho con là lúc trong nhà ăn nên làm nổi, những mong sinh con đẻ </i>

<i>cái mở mặt sau này. Còn mình thì… Trong kẽ mắt kèm nhèm của bà rủ xuống hai dịng </i>

<i>nước mắt… Biết rằng chúng nó có ni nổi nhau sống qua được cơn đói khát này </i>

<i>khơng?”</i>

1.

Đoạn trích trên nằm trong tác phẩm nào? của ai?

2.

Đoạn văn sử dụng phương thức biểu đạt nào?

3.

Nội dung chủ yếu của đoạn văn bản là gì ?

4.

Xác định thành ngữ dân gian được sử dụng trong đoạn văn và nêu hiệu quả nghệ thuật

của các thành ngữ đó .

5.

<i>“Bà lão cúi đầu nín lặng. Bà lão hiểu rồi. Bà lão hiểu ra biết bao nhiêu cơ sự”</i>

Đó là

cơ sự gì? Giải thích vì sao bà lão lại khóc?

6.

Dấu ba chấm (…) trong câu văn

<i>Cịn mình thì… </i>

có ý nghĩa gì?

7.

Qua đoạn văn, em hiểu gì về bà lão?

8.

Từ văn bản, viết đoạn văn bày tỏ suy nghĩ về tình mẫu tử.

<b>GỢI Ý ĐÁP ÁN:</b>

1.

Trích

<i> Vợ nhặt – </i>

Kim Lân

2.

Những phương thức biểu đạt được sử dụng trong đoạn văn: Biểu cảm, tự sự.

3.

Nội dung chủ yếu của đoạn văn bản miêu tả tâm trạng bà cụ Tứ khi biết con trai

(nhân vật Tràng ) dẫn người đàn bà xa lạ về

4.

Các thành ngữ dân gian được sử dụng trong đoạn văn

<i> +Dựng vợ gả chồng</i>

<i> +Sinh con đẻ cái</i>

<i> +Ăn nên làm nổi.</i>

Các thành ngữ dân gian quen thuộc trong lời ăn tiếng nói nhân dân được sử dụng một cách

sáng tạo, qua đó dòng tâm tư của người kể hòa vào với dòng suy nghĩ của nhân vật bà cụ

Tứ; suy nghĩ, cảm xúc của nhân vật trở nên thật gần gũi, được thể hiện rất tự nhiên; nỗi

lòng, tâm trạng của người mẹ thương con được diễn tả thật chân thực.

5..Bà lão hiểu rằng :

+Bà phải dựng vợ gả chồng cho con vào lúc trong nhà đang khốn khó, phải đối diện với

nạn đói khủng khiếp

+Biết rằng chúng nó có ni nổi nhau sống qua được cơn đói khát này không



</div>
<span class='text_page_counter'>(21)</span><div class='page_container' data-page=21>

6. Ý nghĩa : Thể hiện sự đứt đoạn trong lời độc thoại nội tâm của nhân vật bà cụ Tứ khi bà

so sánh giữa

<i>người ta</i>

với

<i> mình</i>

. Dấu chấm cịn có tác dụng :Tách biệt giữa dòng suy nghĩ

của bà cụ với câu văn miêu tả

<i>Trong kẽ mắt kèm nhèm của bà rủ xuống hai dòng nước </i>

<i>mắt</i>

7. Bà cụ là người mẹ thương con, giàu lòng nhân ái. Tấm lòng của bà cụ Tứ thật cao cả và

thiêng liêng.

8. Học sinh có thể tham khảo các ý chính sau:

+Dẫn dắt nội dung đoạn văn.

+Giải thích:

– Tình mẫu tử gì? Hiểu đơn giản là tình yêu thương của mẹ dành cho con

-Biểu hiện của tình mẫu tử? Chăm sóc ni nấng ta từng ngày.Mẹ chính là nơi nương tựa

vơ cùng vững chãi cho mỗi đứa con sau mỗi lần vấp ngã; là nơi mỗi người con như chúng

ta có thể thổ lộ mọi điều thầm kín.Mẹ là nguồn động viên tinh thần cho các con .Khi con

vấp ngã, mẹ sẵn sàng nâng con dạy. Khi con vui hay buồn, mẹ luôn là người ở bên con,

chia sẻ và động viên con…

– Ý nghĩa của tình mẫu tử?

Tình yêu thương cùng những lời chỉ bảo ân cần của mẹ sẽ là hành trang quý báu giúp con

vào đời. Chính tình mẫu tử sẽ là sức mạnh giúp con người vượt qua những khó khăn trong

cuộc sống. Mẹ luôn quan tâm đến con, dành cho con những gì tốt đẹp nhất.

– Phê phán những đứa con bất hiếu với mẹ và nêu hậu quả.

– Bài học nhận thức và hành động?

Mỗi chúng ta cần biết trân trọng thứ tình cảm thiêng liêng đó.Những ai đang cịn mẹ thì

hãy biết quý trọng và yêu thương mẹ…

<b>ĐỀ 5</b>

<b> Đọc đoạn trích sau và trả lời câu hỏi nêu bên dưới:</b>

Khi Chí Phèo mở mắt thì trời sáng đã lâu. <i>Mặt trời chắc đã lên cao, và nắng bên ngoài chắc</i>
<i>là rực rỡ. Cứ nghe chim ríu rít bên ngồi đủ biết. Nhưng trong cái lều ẩm thấp vẫn mới chỉ hơi </i>
<i>lờ mờ. Ở đây người ta thấy chiều lúc xế trưa và gặp đêm khi bên ngồi vẫn sáng. Chưa bao giờ </i>
<i>Chí Phèo nhận thấy thế bởi chưa bao giờ hết say.</i>

<i> Nhưng bây giờ thì hắn tỉnh. Hắn bâng khuâng như tỉnh dậy sau một cơn say rất dài. Cũng </i>
<i>như những người say tỉnh dậy, hắn thấy miệng đắng, lòng mơ hồ buồn. Người thì bủn rủn, chân </i>
<i>tay khơng buồn nhấc. Hay là đói rượu? Nghĩ đến rượu, hắn hơi rùng mình. Ruột gan lại nơn nao </i>
<i>lên một tí. Hắn sợ rượu cũng như những người ốm thường sợ cơm. Tiếng chim hót ngồi kia vui </i>
<i>vẻ q! Có tiếng cười nói của những người đi chợ. Anh thuyền chài gõ mái chèo đuổi cá. Những </i>
<i>tiếng quen thuộc ấy hôm nào chả có. Nhưng hơm nay hắn mới nghe thấy…Chao ơi là buồn!</i>
<i> (Trích Chí Phèo- Nam Cao)</i>

1.Xác định phong cách ngôn ngữ, phương thức biểu đạt đoạn văn trên.

2.Đoạn văn trên khi phân loại theo mục đích nói có những kiểu câu nào? Cho ví dụ.
3.Nghệ thuật của đoạn văn trên thành cơng nhất ở điểm nào?

4.Ngơi trần thuật của đoạn văn là gì?

5.Nhận xét tâm trạng của Chí Phèo qua đoạn văn.
<b>GỢI Ý ĐÁP ÁN:</b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(22)</span><div class='page_container' data-page=22>

3.Độc thoại nội tâm.

4.Ngôi trần thuật: Ngôi thứ 3 và lời nửa trực tiếp (Trần thuật từ ngôi thứ ba – người kể chuyện tự
giấu mình nhưng điểm nhìn và lời kể lại theo giọng điệu của nhân vật trong tác phẩm.).

5.Tâm trạng: Bâng khuâng, mơ hồ buồn và sợ rượu_ Biểu hiện sự thức tỉnh trong tâm hồn Chí
Phèo.

<b>ĐỀ 6</b>

<b>Đọc bài thơ sau và thực hiện các yêu cầu từ câu 1 đến câu 4:</b>
<i>Mưa đổ bụi êm êm trên bến vắng,</i>

<i>Đò biếng lười nằm mặc nước sơng trơi;</i>
<i>Qn tranh đứng im lìm trong vắng lặng</i>
<i>Bên chịm xoan hoa tím rụng tơi bời.</i>
<i>Ngồi đường đê cỏ non tràn biếc cỏ,</i>
<i>Đàn sáo đen sà xuống mổ vu vơ;</i>

<i>Mấy cánh bướm rập rờn trơi trước gió,</i>
<i>Những trâu bị thong thả cúi ăn mưa.</i>
<i>Trong đồng lúa xanh rờn và ướt lặng,</i>
<i>Lũ cò con chốc chốc vụt bay ra,</i>
<i>Làm giật mình một cơ nàng yếm thắm</i>
<i>Cúi cuốc cào cỏ ruộng sắp ra hoa.</i>

(<i>Chiều xuân- Anh Thơ, Ngữ văn 11, tập 2, NXB Giáo dục 2008, tr.51-52)</i>

<b>Câu 1. </b>Các từ êm êm, im lìm, tơi bời, vu vơ, rập rờn, thong thả, chốc chốc thuộc loại từ gì? (0.25
điểm).

<b>Câu 2. Biện pháp tu từ nào được sử dụng trong câu thơ Đò biếng lười nằm mặc nước sông trôi?</b>

Tác dụng của biện pháp tu từ đó? (0.5 điểm)

<b>Câu 3. Tìm những dịng thơ có sử dụng từ chỉ màu sắc. (0.25 điểm)</b>

<b>Câu 4. Viết một đoạn văn (7 - 10 dòng) thể hiện cảm nhận của anh/chị về bức tranh quê buổi</b>
chiều xuân được tác giả phác họa trong bài thơ. (0.5 điểm)

<b>GỢI Ý ĐÁP ÁN</b>
<b>Câu 1: Từ láy</b>

<b>Câu 2:</b>

-

Biện pháp tu từ nhân hoá

- Tác dụng: Bức tranh quê được cảm nhận sinh động và có linh hồn.

<b>Câu 3:</b>

Bên chịm xoan hoa tím rụng tơi bời (màu tím), Ngồi đường đê cỏ non tràn biếc

<i>cỏ (màu xanh), Đàn sáo đen sà xuống mổ vu vơ (màu đen), </i>

<i>Trong đồng lúa xanh rờn và ướt lặng (màu xanh), Làm giật mình một cô nàng yếm thắm</i>

(màu đỏ).

<b>Câu 4:</b>

Đoạn văn cần đảm bảo được các ý:

- Khái quát được vẻ đẹp yên bình của bức tranh quê buổi chiều xuân

- Bức tranh là những nét phác họa về thiên nhiên

- Một bức tranh dùng tĩnh để tả động cho thấy vẻ đẹp giản dị, thanh bình của chiều xuân

- Tình cảm gắn bó của con người trước cảnh vật

</div>
<span class='text_page_counter'>(23)</span><div class='page_container' data-page=23>

Mình về mình có nhớ ta

Mười lăm năm ấy thiết tha mặn nồng.

Mình về mình có nhớ khơng

Nhìn cây nhớ núi, nhìn sơng nhớ nguồn?

- Tiếng ai tha thiết bên cồn

Bâng khuâng trong dạ, bồn chồn bước đi

Áo chàm đưa buổi phân li

Cầm tay nhau biết nói gì hơm nay...

- Mình đi, có nhớ những ngày

Mưa nguồn suối lũ, những mây cùng mù

Mình về, có nhớ chiến khu

Miếng cơm chấm muối, mối thù nặng vai?

Mình về rừng núi nhớ ai

Trám bùi để rụng, măng mai để già.

Mình đi, có nhớ những nhà

Hắt hiu lau xám, đậm đà lịng son

Mình về có nhớ núi non

Nhớ khi kháng Nhật, thưở cịn Việt Minh

Mình đi, mình có nhớ mình

Tân Trào, Hồng Thái, mái đình, cây đa?

(Trích

<i>Việt Bắc</i>

- Tố Hữu; SGK 12, Tập 1, trang 110)

<b>1.</b>

Hãy viết đoạn văn ngắn (khoảng 10 dòng) giới thiệu về tác giả Tố Hữu và hoàn cảnh

sáng tác bài thơ Việt Bắc (1,0đ).

<b>2.</b>

Nêu nội dung chính của đoạn thơ trên (0,5).

<b>3.</b>

Đoạn thơ trên được gieo vần gì? (0,5).

<b>4.</b>

Nhận xét về cách kết cấu trong đoạn thơ. Cho biết cách kết cấu ấy có gì gần gũi với ca

dao, dân ca và có tác dụng như thế nào đối với việc thể hiện tư tưởng, tình cảm trong đoạn

thơ? (1,0).

<b>5.</b>

Nhận xét về cách sử dụng hai đại từ “mình”, “ta” trong đoạn thơ. Phân tích tác dụng của

việc sử dụng hai đại từ ấy? (1,0).

<b>GỢI Ý ĐÁP ÁN</b>

<b>1.</b>

Hãy viết đoạn văn ngắn (khoảng 10 dịng) giới thiệu về tác giả Tố Hữu và hồn cảnh

sáng tác bài thơ Việt Bắc.

Yêu cầu HS viết được một đoạn văn hoàn chỉnh với hai nội dung: Giới thiệu khái quát về

tác giả Tố Hữu và hoàn cảnh sáng tác bài thơ Việt Bắc.

- Giới thiệu vị trí của Tố Hữu đối với nền thơ ca cách mạng Việt Nam. Đặc điểm nổi bật

trong phong cách nghệ thuật của Tố Hữu (0,5

- Hoàn cảnh sáng tác bài thơ: 10/1954 trung ương Đảng và chính phủ rời căn cứ địa cách

mạng Việt Bắc về thủ đô Hà Nội, trong buổi chia tay đầy xúc động Tố Hữu đã viết bài thơ

này. (0,5)

<b>2.</b>

Nêu nội dung chính của đoạn thơ trên: Khung cảnh chia tay đầy nhớ thương lưu luyến,

bịn rịn giữa kẻ ở và người đi.

</div>
<span class='text_page_counter'>(24)</span><div class='page_container' data-page=24>

<b>4.</b>

Nhận xét về cách kết cấu trong đoạn thơ. Cho biết cách kết cấu ấy có gì gần gũi với ca

dao, dân ca và có tác dụng như thế nào đối với việc thể hiện tư tưởng, tình cảm trong đoạn

thơ?

- Đoạn thơ kết cấu theo lối đối đáp giữa hai nhân vật trữ tình “ta” và “mình” vốn rất quen

thuộc trong ca dao thể hiện tình cảm lứa đơi. Trong đoạn thơ lại thể hiện tình cảm của

người ở lại là đồng bào chiến khu Việt Bắc, người ra đi là những người cán bộ kháng

chiến từng gắn bó với quê hương cách mạng mười mấy năm trời. (0,5)

- Hình thức này đã tạo nên sự hô ứng đồng vọng khiến cảm xúc như được nhân lên da

diết, khắc khoải hơn. Những ân tình cách mạng được thể hiện như tâm trạng nhớ thương,

lưu luyến, gắn bó thủy chung trong tình u đơi lứa. (0,5)

<b>5.</b>

Nhận xét về cách sử dụng hai đại từ “mình”, “ta” trong đoạn thơ. Phân tích tác dụng của

việc sử dụng hai đại từ ấy?

- Trong đoạn thơ hai đại từ “mình”, “ta” được Tố Hữu sử dụng rất sáng tạo chuyển hóa

cho nhau khi là người ở lại, lúc lại là người ra đi và thậm chí có lúc vừa chỉ người ở lại -

chủ thể, vừa chỉ người ra đi - đối tượng: “Mình đi mình có nhớ mình” (0,5).

- Tác dụng:

+ Lời thơ theo đó mà trở nên thiết tha, ngọt ngào vừa diến tả chiều sâu nỗi niềm người ở

lại vừa nhắc nhở người ra đi đừng bao giờ quên nghĩa tình của quá khứ (0,25)

+ Sử dụng hai đại từ này như một thủ pháp nghệ thuật thể hiện tính dân tộc sâu đậm cho

đoạn thơ (0,25)

<b>ĐỀ 8</b>

<i><b>Đọc đoạn trích sau và trả lời câu hỏi từ câu 1 đến Câu 4 </b></i>

<i> “Đời chúng ta nằm trong vịng chữ tơi. Mất bề rộng ta đi tìm bề sâu. Nhưng càng đi sâu càng </i>
lạnh. Ta thoát lên tiên cùng Thế Lữ, ta phiêu lưu trong trường tình cùng Lưu Trọng Lư, ta điên
cuồng với Hàn Mặc Tử, Chế Lan Viên, ta đắm say cùng Xuân Diệu. Nhưng động tiên đã khép,
tình u khơng bền, điên cuồng rồi tỉnh, say đắm vẫn bơ vơ. Ta ngơ ngẩn buồn trở về hồn ta cùng
Huy Cận”.

1.Đoạn văn trên thuộc văn bản nào? Tác giả của văn bản đó là ai? Viết trong thời gian nào?
2. Đoạn văn nói về vấn đề gì? Cách diễn đạt của tác giả có gì đặc biệt?

3. Anh (chị) hiểu thế nào về bề rộng và bề sâu mà tác giả nói đến ở đây?

4. Nội dung của đoạn văn giúp gì cho anh (chị) trong việc đọc- hiểu các bài thơ mới trong
chương trình Ngữ văn Trung học phổ thông?

<b>GỢI Ý ĐÁP ÁN</b>

1.Đoạn văn được trích từ bài Một thời đại trong thi ca, là bài tổng luận cuốn Thi nhân Việt Nam
của Hoài Thanh- Hoài Chân, được viết năm 1942

<i>2.Đoạn văn đề cập đến cái tôi cá nhân- một nhân tố quan trọng trong tư tưởng thơ </i>
mới(1932-1945), đồng thời nêu ngắn gọn những biểu hiện của cái tôi cá nhân ở một số nhà thơ tiêu biểu.
Cách diễn đạt đặc sắc, thể hiện ở:

</div>
<span class='text_page_counter'>(25)</span><div class='page_container' data-page=25>

-Các câu văn dài, ngắn linh hoạt,nhịp nhàng thể hiện cảm xúc người viết. -Hình thức điệp cú
pháp thể hiện ở một loạt vế câu (ta thoát lên tiên …ta phiêu lưu trong trường tình…ta điên

cuồng…ta đắm say…) tạo ấn tượng mạnh ở người đọc.

-Nghệ thuật hơ- ứng: Ta thốt lên tiên- động tiên đã khép; ta phiêu lưu trong trường tình- tình u
khơng bền; ta điên cuồng với Hàn Mặc Tử- điên cuồng rồi tỉnh; ta say đắm cùng Xuân Diệu- say
đắm vẫn bơ vơ. Nghệ thuật này làm các ý quấn bện vào nhau chặt chẽ.

3.Bề rộng ở đây là cái ta. Nói đến cái ta là nói đến cái đoàn thể, cộng đồng, dân tộc, quốc gia.
Thế giới cái ta rất rộng lớn.

Bề sâu là cái tôi cá nhân. Thế giới của cái tôi là thế giới riêng tư, chật hẹp, sâu kín. Thơ mới từ
bỏ cái ta, đi vào cái tôi cá nhân bằng nhiều cách khác nhau.

4.Nội dung đoạn văn giúp ta có cơ sở đọc – hiểu một số bài thơ trong phong trào Thơ mới
(1932-1945) trong chương trình Ngữ văn THPT. Đoạn văn nhắc ta một điều quan trọng: Thơ mới là
tiếng nói trữ tình của cái tơi cá nhân. Cũng qua đoạn văn trên, ta sẽ hiểu thêm về những nét nổi
bật của một số nhà thơ tiêu biểu trong phong trào Thơ mới trong chương trình THPT.

<b>ĐỀ 9</b>

<b>Đọc đoạn thơ sau và thực hiện các yêu cầu nêu ở dưới.</b>
<i>Tây Tiến đồn binh khơng mọc tóc</i>

<i>Qn xanh màu lá dữ oai hùm</i>
<i>Mắt trừng gửi mộng qua biên giới</i>
<i>Đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm</i>
<i>Rải rác biên cương mồ viễn xứ</i>

<i>Chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh</i>
<i>Áo bào thay chiếu anh về đất</i>

<i>Sông Mã gầm lên khúc độc hành</i>

(Trích “<i>Tây Tiến</i>” – Quang Dũng)
1. Văn bản trên được viết theo thể thơ gì?

2. Nêu nội dung cơ bản của văn bản.

3. Văn bản có sử dụng rất nhiều từ Hán Việt, anh/ chị hãy liệt kê những từ
ngữ đó và nêu tác dụng của chúng.

4. Chỉ ra phép tu từ nói giảm được sử dụng trong văn bản và nêu tác dụng
của phép tu từ đó.

<b>GỢI Ý ĐÁP ÁN:</b>

- Văn bản trên được viết theo thể thơ thất ngôn/ Thể hành.

- Văn bản tập trung khắc họa chân dung người chiến binh Tây Tiến (ngoại
hình, tâm hồn, lí tưởng và sự hi sinh thầm lặng)

- Những từ Hán Việt được sử dụng là: <i>đoàn binh, biên giới, chiến trường, biên </i>

<i>cương, viễn xứ, áo bào, độc hành</i>. Việc sử dụng những từ Hán Việt ở đây đã

tạo ra sắc thái trang trọng, tôn kính, thiêng liêng, mang ý nghĩa khái quát về
vẻ đẹp của người lính Tây Tiến, góp phần tạo ra vẻ đẹp hào hùng cho hình
tượng người lính trong kháng chiến chống Pháp.

</div>
<span class='text_page_counter'>(26)</span><div class='page_container' data-page=26>

<i>đất”</i>.

Cụm từ “<i>về đất</i>” được thay thế cho sự chết chóc, hi sinh. Phép tu từ này có
tác dụng làm

giảm tính chất bi thương, mất mát cho cái chết của người lính Tây Tiến. Người
lính Tây Tiến ngã

xuống thật thanh thản, nhẹ nhàng. Đó là sự trở về với đất mẹ và đất mẹ đã
dang rộng vịng tay đón những đứa con u vào lịng.

<b>ĐỀ 10</b>

<b>Đọc đoạn thơ trích sau và trả lời câu hỏi từ Câu 1 đến Câu 4:</b>

“<i>Chỉ có thuyền mới hiểu</i>

<i>Biển mênh mơng nhường nào</i>
<i>Chỉ có biển mới biết</i>

<i>Thuyền đi đâu, về đâu</i>

<i>Những ngày không gặp nhau</i>
<i>Biển bạc đầu thương nhớ</i>
<i>Những ngày khơng gặp nhau</i>
<i>Lịng thuyền đau – rạn vỡ”.</i>

(<i>Thuyền và biển- </i>Xuân Quỳnh)
1/ Đoạn thơ được viết theo thể thơ nào? Thể thơ đó có tác dụng ra sao trong
việc diễn

đạt nội dung đoạn thơ?

2/ Nội dung của hai đoạn thơ trên là gì?

3/ Nêu biện pháp tu từ được được tác giả sử dụng? Tác dụng của biện pháp tu
từ đó?

<b>GỢI Ý ĐÁP ÁN:</b>

<b>1/</b> Đoạn thơ được viết theo thể thơ nào? Thể thơ đó có tác dụng ra sao trong
việc diễn

đạt nội dung đoạn thơ?

<i>(- Đoạn thơ trên được viết theo thể thơ ngũ ngôn/ Tự do.</i>

<i>- Tác dụng: diễn đạt rất nhịp nhàng, âm điệu sóng biển cũng là sắc thái sóng </i>
<i>lịng của</i>

<i>người con gái đang yêu.)</i>

<b>2/</b> Nội dung của hai đoạn thơ trên là gi?

<i>(Tình yêu giữa thuyền và biển cùng những cung bậc tình cảm trong tình yêu).</i>
<b>3/</b> Nêu biện pháp tu từ được tác giả sử dụng? Tác dụng?

<i>- Biện pháp tu từ được nhà thơ sử dụng nhiều nhất là ẩn dụ: <b>Thuyền </b>– <b>Biển</b></i>

<i>tượng</i>

<i>trưng cho tình yêu của <b>chàng trai</b> và <b>cơ gái</b>. Tình u ấy có nhiều cung bậc,</i>

<i>khi thương nhớ</i> <i>mênh mông, khi cồn cào cháy bỏng, khi thi thiết bâng </i>

<i>khuâng…</i>

<i>- Biện pháp tu từ nhân hóa (Thuyền hiểu- biển biết, thuyền đi, thuyền đau, </i>
<i>biển bạc đầu thương nhớ- các trạng thái, tính chất hoạt động của người gắn </i>
<i>cho vật,hiện tượng,… gọi là hóa người- nhân hóa). Biện pháp này gắn cho </i>

<i>những</i> <i>vật vơ tri những trạng thái cảm xúc giúp người đọc hình dung rõ hơn </i>

<i>tâm trạng của đôi</i> <i>lứa khi yêu.).</i>

<i><b></b></i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(27)</span><div class='page_container' data-page=27>

<i>- Biện pháp điệp cú pháp: Dòng thơ 1 và 3, dòng 5 và 7, dòng 6 và 8. Biện </i>
<i>pháp này nhằm tô đậm, nhấn mạnh ý được thể hiện.</i>

<b>ĐỀ 11( MẪU CHUẨN CỦA KÌ THI THPT QUỐC GIA- DÙNG ĐỂ CHẤM)</b>
<i><b>Đọc đoạn trích sau đây và trả lời câu hỏi từ Câu 1 đến Câu 4:</b></i>

<i>“… Tiếng nói là người bảo vệ quý báu nhất nền độc lập của các dân tộc, là yếu tố quan</i>
<i>trọng nhất giúp giải phóng các dân tộc bị thống trị. Nếu người An Nam hãnh diện giữ gìn tiếng</i>
<i>nói của mình và ra sức làm cho tiếng nói ấy phong phú hơn để có khả năng phổ biến tại An Nam</i>
<i>các học thuyết đạo đức và khoa học của châu Âu, việc giải phóng dân tộc An Nam chỉ cịn là vấn</i>
<i>đề thời gian. Bất cứ người An Nam nào vứt bỏ tiếng nói của mình, thì cũng đương nhiên khước</i>
<i>từ niềm hi vọng giải phóng giống nịi. […] Vì thế, đối với người An Nam chúng ta, chối từ tiếng</i>
<i>mẹ đẻ đồng nghĩa với từ chối sự tự do của mình...”</i>

(Nguyễn An Ninh, <i>Tiếng mẹ đẻ - nguồn giải phóng các dân tộc bị áp bức,</i>Theo SGK Ngữ văn

11, Tập hai, NXB Giáo dục, 2014, tr. 90)

<i><b>Câu 1.</b></i> Hãy xác định phong cách ngôn ngữ của đoạn trích trên. (<i>0,25 điểm</i>)

<i><b>Câu 2.</b></i> Trong đoạn trích, tác giả chủ yếu sử dụng thao tác lập luận nào? (<i>0,5 điểm</i>)

<i><b>Câu 3.</b></i> Theo tác giả, tiếng nói có tầm quan trọng như thế nào đối với vận mệnh của dân tộc ?
(<i>0,25 điểm</i>)

<i><b>Câu 4.</b></i> Từ đoạn trích, anh/chị hãy nêu quan điểm của mình về vai trị của tiếng nói dân tộc trong
bối cảnh hiện nay. Trả lời trong khoảng 5-7 dòng. (<i>0,5 điểm</i>)

<i><b>Đọc đoạn thơ sau đây và trả lời các câu hỏi từ Câu 6 đến Câu 8:</b></i>
“Sao anh không về chơi thơn Vĩ ?

<i> Nhìn nắng hàng cau nắng mới lên</i>
<i> Vườn ai mướt quá xanh như ngọc</i>
<i> Lá trúc che ngang mặt chữ điền.”</i>

<i> (Trích Đây thôn Vĩ Dạ- Hàn Mặc Tử, Ngữ văn 11, Tập 2, NXB Giáo dục, 2007, trang 39).</i>
<i><b>Câu 5. Xác định phong cách ngôn ngữ đoạn thơ trên. (0,25 điểm)</b></i>

<i><b>Câu 6. Phương thức biểu đạt của đoạn thơ trên là gì ? (0,25 điểm)</b></i>

<i><b>Câu 7. Chỉ ra những biện pháp tu từ được tác giả sử dụng trong đoạn thơ. (0,5 điểm)</b></i>

<i><b>Câu 8. Đoạn thơ thể hiện tâm tư, tình cảm gì của nhân vật trữ tình? Trả lời trong khoảng 5-7 </b></i>
dòng. (0,5 điểm)

<b> GỢI Ý ĐÁP ÁN CHẤM THI:</b>

<b>Phần I. Đọc hiểu </b>

<i><b>(</b></i>

<b>3,0 điểm) </b>

<i><b>Câu 1. Phong cách ngôn ngữ của đoạn trích</b></i>: Phong cách ngơn ngữ chính luận/ Chính luận.
- Điểm 0,25: Nêu đúng phong cách ngôn ngữ.

- Điểm 0: Trả lời sai hoặc không trả lời.

<i><b>Câu 2.</b></i> Trong đoạn trích, tác giả <b>chủ yếu sử dụng thao tác lập luận bình luận/ thao tác bình</b>
<b>luận.</b>

- Điểm 0,5: Trả lời đúng theo 1 trong 2 cách trên.
- Điểm 0 : Trả lời sai hoặc không trả lời.

<i><b>Câu 3.</b></i> <b>Tiếng nói có tầm quan trọng</b> đối với vận mệnh dân tộc: <i>là người bảo vệ quý báu nhất</i>
<i>nền độc lập của các dân tộc, là yếu tố quan trọng nhất giúp giải phóng các dân tộc bị thống trị.</i>
- Điểm 0,25: Ghi lại đúng ý câu văn trên.

- Điểm 0: Ghi câu khác hoặc khơng trả lời.

<i><b>Câu 4.</b></i> Thí sinh nêu được <b>quan điểm của bản thân</b> về vai trị của tiếng nói dân tộc trong bối
cảnh hiện nay. Câu trả lời phải chặt chẽ, có sức thuyết phục.

</div>
<span class='text_page_counter'>(28)</span><div class='page_container' data-page=28>

- Điểm 0,25: Chỉ nhắc lại ý kiến của tác giả.

- Điểm 0: Cho điểm 0 đối với một trong những trường hợp sau:
+ Không nêu được quan điểm của bản thân;

+ Nêu quan điểm của bản thân nhưng không hợp lý;

+ Câu trả lời chung chung, không rõ ràng, không thuyết phục.

+ Không trả lời.

<i><b>Câu 5. Phong cách ngôn ngữ đoạn thơ: Phong cách ngôn ngữ nghệ thuật/ nghệ thuật</b></i>
- Điểm 0,25 : Trả lời đúng một trong hai cách trên

- Điểm 0,0 Trả lời sai sai hoặc không trả lời.

<i><b>Câu 6. Phương thức biểu đạt trong đoạn thơ: Miêu tả, biểu cảm.</b></i>
- Điểm 0,25: Xác định đúng cả hai phương thức biểu đạt trên.

- Điểm 0,0: Trả lời sai phương thức biểu đạt hoặc chỉ nêu 1 phương thức.
<i> Câu 7. Các biện pháp tu từ: </i>

+Câu hỏi tu từ: Sao anh không về chơi thôn Vĩ ?
+Điệp từ: Nắng.

+So sánh: Xanh như ngọc.
+ Ẩn dụ : Mặt chữ điền.

-Điểm 0,5: Nêu được ít nhất 2 biện pháp, có xác định rõ ngữ liệu.

-Điểm 0,25 Nêu 2 biện pháp trở lên , nhưng không xác định; nêu một biện pháp và có xác định.
-Điểm 0,0: Trả lời sai hoặc chỉ nêu 1 biện pháp.

<i><b>Câu 8. Tâm tư, tình cảm của nhân vật trữ tình:</b></i>

-Điểm 0,5 :Trả lời đủ 2 ý : Đằng sau bức tranh phong cảnh , vẻ đẹp hữu tình của thiên nhiên thơn
Vĩ lúc bình minh là tâm hồn nhạy cảm, yêu thiên nhiên và con người tha thiết cùng nỗi niềm khát
khao gắn bó với cuộc đời của nhân vật trữ tình.

-Điểm 0,25 Trả lời chưa đủ ý.

</div>
<span class='text_page_counter'>(29)</span><div class='page_container' data-page=29></div>

<!--links-->
ôn tâp phần văn học trung đại - NV9

• 19
• 445
• 0