Giáo án môn Ngữ văn 6 - Tiết học 44: Tiếng Việt - Cụm danh từ

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 6 – Lª ThÞ Thanh H¶i. N¨m hoc 2008 - 2009. NS: 30/10/08 NG: 3/11/08. TiÕt 44 - TiÕng ViÖt - Côm danh tõ A. Môc tiªu 1. KiÕn thøc : Häc sinh cÇn n¾m ®­îc : - §Æc ®iÓm cña côm danh tõ. - Cấu tạo của phần trung tâm, phần trước và sau danh từ. 2. KÜ n¨ng : LuyÖn kÜ n¨ng nhËn biÕt vµ ph©n tÝch cÊu t¹o cña côm danh tõ trong c©u. §Æt c©u víi c¸c côm danh tõ. 3. Thái độ : Có ý thức sử dung cụm DT trong đặt câu. B.ChuÈn bÞ : GV : B¶ng côm danh tõ, m¸y chiÕu. HS: Chuẩn bị theo hướng dẫn của GV ở tiết trước C. Phương pháp: Quy nạp – Thực hành. D. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy học. I. ổn định(1’) II. KTBC(5’): ? DT chØ sù vËt gåm mÊy lo¹i? Cho VD? ? GV cho HS lµm BT trªn b¶ng phô: Cho ®o¹n trÝch sau: “Nh­ng con giun xÐo l¾m còng qu»n, chuét ta lÊy thÕ lµm giËn. Một hôm, mới hội cả nhau lại làm một làng chuột để chống lại mèo. Thôi thì đủ mặt: nào anh Chù, mùi hôi đến nỗi thành câu ca; nào chú Nhắt, có tính nhí nhắt nên đã thành câu ví; nào lại ông Cống , rung rinh béo tốt, quan trường lại chấm cho ở trên «ng §å...” a) T×m c¸c DT cã trong ®o¹n v¨n trªn? b) Trong c¸c DT trªn, DT nµo lµ DT riªng? V× sao? Định hướng: a) HS căn cứ vào lí thuyết để tìm ra DT. b) C¸c DT : Nh¾t, Chï, Cèng, §å lµ nh÷ng DT riªng. V× nã ®­îc nh©n c¸ch hãa trë thành những nhân vật có tính cách như người và được viết hoa. III. Bµi míi. Hoạt động của GV và HS Néi dung bµi häc Hoạt động 1(18’) : Hướng dẫn tìm hiểu lí thuyÕt. GV treo b¶ng phô(chiÕu h¾t nÕu cã m¸y chiÕu) vÝ dô SGK : Ngày xưa có hai vợ chồng ông lão đánh cá ở víi nhau trong mét tóp lÒu n¸t trªn bê biÓn. ? C¸c tõ in ®Ëm bæ sung ý nghÜa cho tõ nµo trong c©u? HS:+ “ x­a” bæ sung ý nghÜa cho “ngµy” + “hai” bæ sung ý nghÜa cho “vî chång” + “ông lão đánh cá” “vợ chồng” + “mét”  “tóp lÒu” 152 Lop6.net. A. LÝ thuyÕt I. Côm danh tõ 1. Ng÷ liÖu/SGK.. 2. Ph©n tÝch ng÷ liÖu. - x­a ngµy ; - hai  cã, vî chång ; - ông lão đánh cávợ chồng ;.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 6 – Lª ThÞ Thanh H¶i. N¨m hoc 2008 - 2009. + “n¸t trªn bê biÓn” “tóp lÒu” ? Muốn xác định đúng các từ phụ trước hết tìm đúng các từ trung tâm. Vậy từ trung tâm trong c©u trªn lµ nh÷ng tõ nµo ? (GV gợi ý : Những từ nào được những từ đứng trước và sau nó bổ sung ý nghĩa cho thì đó là từ trung t©m). HS: C¸c tõ trung t©m lµ : ngµy, vî, chång, tóp lÒu. ? Các từ trung tâm thuộc từ loại nào đã học ? HS: Thuéc tõ lo¹i danh tõ. ? C¸c tõ ng÷ phô lµ nh÷ng tõ nµo ? HS: - Từ, ngữ phụ : xưa, hai, ông lão đánh cá, mét, n¸t, trªn bê biÓn. GV: Nh­ vËy, nh÷ng tõ ng÷ phô kÕt hîp víi nh÷ng danh tõ lµm trung t©m t¹o thµnh mét tæ hợp từ, người ta gọi đó là cụm danh từ. ? VËy côm danh tõ lµ g×? HS: Côm danh tõ lµ lo¹i tæ hîp tõ do danh tõ víi mét sè tõ ng÷ phô thuéc nã t¹o thµnh. ? C¸c em h·y so s¸nh c¸c c¸ch nãi sau vµ rót ra nhËn xÐt vÒ nghÜa cña côm DT so víi nghÜa cña 1 danh tõ. a. Tóp lÒu – Mét tóp lÒu (côm danh tõ) b. Mét tóp lÒu (côm danh tõ) - Mét tóp lÒu n¸t (côm danh tõ phøc t¹p) c. Mét tóp lÒu n¸t (côm danh tõ phøc t¹p) Mét tóp lÒu n¸t trªn bê biÓn (côm danh tõ phøc t¹p h¬n n÷a). GV: Hướng dẫn học sinh rút ra nhận xét : - NghÜa cña côm danh tõ phøc t¹p, cô thÓ h¬n nghÜa cña danh tõ. - Côm danh tõ cã cÊu t¹o cµng phøc t¹p (cµng thªm c¸c tõ ng÷ phô) th× nghÜa cña nã cµng phøc t¹p, cô thÓ h¬n. ? Học sinh tìm danh từ , phát triển danh từ đó thµnh côm danh tõ? HS: LÊy VD: “s«ng”... - Ph¸t triÓn thµnh côm DT: “dßng s«ng Cöu Long”. ? Đặt câu với cụm danh từ đó? HS: Đặt câu: Dòng sông Cửu Long đổ ra biển b»ng chÝn cöa. ? H·y rót ra nhËn xÐt vÒ chøc vô có ph¸p cña côm DT ? HS: Cụm DT hoạt động như một DT nhưng cụ 153 Lop6.net. - mét  tóp lÒu ; - n¸t trªn bê biÓn  tóp lÒu;. - Tõ trung t©m : ngµy, vî chång, tóp lÒu. - Tõ, ng÷ phô : x­a, hai, «ng l·o đánh cá, một, nát, trên bờ biển. 3. NhËn xÐt : - Côm danh tõ lµ lo¹i tæ hîp tõ do danh tõ víi mét sè tõ ng÷ phô thuéc nã t¹o thµnh.. - NghÜa cña côm danh tõ phøc t¹p, cô thÓ h¬n nghÜa cña danh tõ. - Côm danh tõ cã cÊu t¹o cµng phøc t¹p (cµng thªm c¸c tõ ng÷ phô) th× nghÜa cña nã cµng phøc t¹p, cô thÓ h¬n.. - Cụm danh từ hoạt động như 1.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 6 – Lª ThÞ Thanh H¶i. N¨m hoc 2008 - 2009. thể hơn, đầy đủ hơn; nó cũng thường làm chủ danh từ, nhưng cụ thể hơn, đầy đủ ng÷ trong c©u. h¬n. ? VËy côm danh tõ lµ g× ? Chøc vô có ph¸p cña côm DT ? HS: Dựa vào ghi nhớ để trả lời. * Ghi nhí/SGK. GV: Treo b¶ng phô(chiÕu lªn m¸y) ng÷ liÖu: “Vua ban sai cho lµng Êy ba thóng g¹o nÕp víi ba con trâu đực, ra lệnh phải nuôi làm sao cho ba con trâu ấy đẻ thành chín con, hẹn năm sau II. Cấu tạo của cụm danh từ phải đem nộp đủ, nếu không thì cả làng phải 1. Ngữ liệu/SGK. téi.”( Em bÐ th«ng minh) ? T×m nh÷ng côm DT trong ®o¹n trÝch trªn ? HS : - ba thóng g¹o nÕp. - ba con trâu đực. - ba con tr©u Êy. 2. Ph©n tÝch - lµng Êy. - Côm danh tõ : l¨ng Êy, ba - chÝn con. tháng, gạo nếp, ba con trâu đục, ba - ba con tr©u Êy. con tr©u Êy, chÝn con, n¨m sau, c¶ - n¨m sau. lµng. - c¶ lµng. ? Liệt kê các từ ngữ phụ thuộc đứng trước DT trong c¸c cum DT trªn? S¾p xÕp chóng thµnh lo¹i? HS: - Các phu ngữ trước có hai loại : a) LiÖt kª: + cả (chỉ số lượng ước khoảng) ; - Các từ ngữ phụ thuộc đứng trước: cả, ba, + ba (chỉ số lượng chính xác). chÝn. - Các phụ ngữ đứng sau có hai - Các từ ngữ phụ thuộc đứng sau: ấy, nếp, đực, loại : sau. + ấy, sau : Chỉ vị trí để phân biệt. b) S¾p xÕp thµnh lo¹i: + đực, nếp : Chỉ đặc điểm. - Các phụ ngữ đứng trước có 2 loại: +“cả”: số lượng ước chừng. + “ba”, “chín”: số lượng chính xác. - Các phụ ngữ đứng sau có 2 loại: + “ấy”, “sau”: chỉ vị trí để phân biệt. + “đực”, “nếp”: chỉ đặc điểm. ? Häc sinh ®iÒn c¸c côm danh tõ trong ®o¹n trích trên vào đúng các mô hình của danh từ ? GV: Treo m« h×nh cña côm DT. 3. NhËn xÐt HS: Lªn b¶ng ®iÒn.. a. M« h×nh tæng qu¸t côm danh tõ. 155 Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 6 – Lª ThÞ Thanh H¶i. N¨m hoc 2008 - 2009. Côm danh tõ Phần trước PhÇn trung t©m PhÇn sau T1 T2 TT1 TT2 S1 S2 lµng Êy ba thóng g¹o nÕp ba con tr©u đực chÝn con ba con tr©u Êy. chÝn con c¶ lµng ? Tõ m« h×nh côm DT, em h·y rót ra nhËn xÐt b. NhËn xÐt: - Các phụ ngữ ở phần trước bổ vÒ cÊu t¹o cña côm DT ? sung cho danh tõ c¸c ý nghÜa vÒ sè HS : Côm DT cã cÊu t¹o gåm 3 phÇn : + Phụ trước : bổ sung cho danh từ các ý nghĩa và lượng. - C¸c phô ng÷ ë phÇn sau nªu lªn về số và lượng. + Phụ sau : nêu lên đặc điểm của sự vật mà đặc điểm của sự vật mà danh từ biểu danh từ biểu thị hoặc xác định vị trí của vật ấy thị hoặc xác định vị trí của vật ấy trong kh«ng gian hay thêi gian. trong kh«ng gian hay thêi gian. - Trung t©m : lµ DT chÝnh. + Trung t©m : Danh tõ chÝnh. * Ghi nhí/SGK. ? HS đọc ghi nhớ/SGK ? GV lưu ý HS : Thường thì một cụm DT có cấu t¹o gåm 3 phÇn. Nh­ng trªn thùc tÕ th× kh«ng phải lúc nào cụm DT cũng có đầy đủ 3 phần đó mà có thể chỉ có phần trước và phần trung tâm hoÆc phÇn trung t©m víi phÇn phô sau. Do vËy khi xác định cụm DT cần linh hoạt. Hoạt động 2(18’) : GV hướng dẫn HS luyện B. Luyện tập tËp. Bµi tËp 1 + 2/SGK/118: ? BT1 : H·y t×m c¸c côm DT trong c¸c VD C¸c côm danh tõ trªn ? a. Một người chồng thật xứng đáng. HS : Lªn b¶ng t×m. b. Một lưỡi búa của cha. ? BT2 : §iÒn c¸c côm DT võa t×m ®­îc vµo m« c. Mét con yªu tinh ë trªn nói. h×nh côm DT ? Bµi tËp 2/118. HS : 3 em lªn b¶ng ®iÒn 3 phÇn. T T1 TT1 TT2 S1 S2 2 một người chồng thậtX xứng đáng một lưỡi bóa cña cha mét con yªu ë nói Bµi tËp 3 : tinh trªn C¸c phô ng÷ thÝch hîp ®iÒn vµo chç trèng : - RØ, cò, nÆng, k× l¹, Êy... ? Tìm các phụ ngữ thích hợp để điền vào chỗ trèng trong phÇn trÝch sau? - ấy, đó, hôm trước. HS: §äc phÇn trÝch. Häc sinh lµm bµi tËp 4, 5, 6 ë s¸ch HS: §iÒn. bµi tËp. (ë nhµ) 156 Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 6 – Lª ThÞ Thanh H¶i. N¨m hoc 2008 - 2009. IV. Cñng cè(2’): - Côm DT lµ g×? - Côm DT cã cÊu t¹o nh­ thÕ nµo? - Có phải lúc nào cụm DT cũng có cấu tạo đầy đủ 3 phần hay không? Bµi tËp s¸ng t¹o: ViÕt 1 ®o¹n v¨n ng¾n ( 3 - 5 c©u) giíi thiÖu mét n/v trong truyện cổ tích và xác định cụm DT trong đoạn văn ấy. V. HDVN(1’): - Häc thuéc lßng ghi nhí/SGK. - Hoµn thiÖn c¸c BT cßn l¹i. - Ôn tập để chuẩn bị KT 45’. - ChuÈn bÞ bµi “Ch©n, Tay, Tai, M¾t, MiÖng” + Đọc trước VB ở nhà. + Tr¶ lêi c©u hái SGK. + Bµi häc rót ra tõ c©u chuyÖn lµ g×? E. RKN:............................................................................................................................ ........................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... ............................................................................................................................................. .................................................................................................................................. ------------------------------------------**&**------------------------------------------. 152 Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(6)</span>