Giáo án môn Ngữ văn 9 - Tuần 23

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Tuần 23 Tiết 105 CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP (tiếp theo) I. Mục tiêu cần đạt: Giúp học sinh: - Nắm được đặc điểm và công dụng của các thành phần biệt lập: gọi đáp, phụ chú trong câu. - Biết đặt câu có chứa thành phần biệt lập, vận dụng vào trong các bài văn của mình. II. Chuẩn bị: - GV: Bảng phụ ghi ví dụ - HS: Soạn bài III. Tiến trình tiết dạy: 1. Bài cũ: - Thế nào là thành phần tình thái ? VD ? - Thế nào là thành phần cảm thán ? VD ? 2. Tiến trình các hoạt động dạy – học Hoạt động thầy trò Nội dung * Hoạt động 1: I. Thành phần gọi đáp : - HS đọc ví dụ và yêu cầu. 1. Ví dụ : HS thảo luận trả lời các câu hỏi trong sgk. a. Này, bác có biết mấy hôm nay súng nó bắn ở đâu mà nghe rát thế không ? b. Thưa ông, chúng cháu ở Gia Lâm lên đấy ạ. 2. Nhận xét : a. Này : Lời gọi, tạo lập một cuộc thoại. b.Thưa ông : Lời đáp, duy trì cuộc thoại. => Các tư ngữ ấy không tham gia diễn đạt nghĩa sự việc của câu. - GV cho HS lấy ví dụ. => Thành phần gọi đáp. Chú ý: Thành phần gọi đáp có mặt trong câu phải phù hợp với tình huống giao tiếp. VD: Thân mật: Ê, này....(có thể không cần lời đáp) Khi quan hệ giao tiếp là trên dưới thì phải có lời đáp. * Hoạt động 2: II. Thành phần phụ chú : - HS đọc ví dụ và yêu cầu. 1. Ví dụ : a. Lúc đi, đứa con gái đầu lòng của anh – và cũng là đứa con duy nhất của anh, chưa đầy một tuổi. b. Lão không hiểu tôi, tôi nghĩ vậy, và tôi càng buồn lắm. 2. Nhân xét : - Nếu lược bỏ các từ ngữ in đậm thì nghĩa sự - Bỏ từ ngữ in đậm thì nghĩa của câu không thay việc của mỗi câu có thay đổi không ? Vì sao ? đổi vì chúng là thành phần phụ chú bổ sung cho - Câu (a) các từ in đậm bổ sung chú thích cho nội dung chích của câu. từ nào ? Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> => Đứa con gái đầu lòng của anh. - Câu (b) cụm chủ vị in đậm chú thích cho điều gì ? => Suy nghĩ thái độ của người nói : không dám chắc về suy nghĩ : lão không hiểu tôi. - Dấu hiệu nhận biết thành phần phụ chú là gì - Dấu hiệu nhận biết : thường được đặt giữa hai ? dấu phẩy, dấu gạch ngang, ngoặc đơn hoặc sau dấu hai chấm. - HS đọc ghi nhớ. * Ghi nhớ: (sgk) GV củng cố lại kiến thức qua phần này. * Hoạt động 3: III. Luyện tập : - HS đọc bài 1. 1. Bài 1 : Lên bảng làm. - Này : Gọi - Vâng : Đáp => Quan hệ trên dưới - HS đọc bài 2. 2. Bài 2 : Trả lời câu hỏi. “Bầu ơi” : Gọi đáp => Hướng đến mọi người chứ không cụ thể người nào. => Lời dạy của ông cha ta dành cho mọi người. 3. Bài 3 : Thành phần phụ chú - HS đọc bài 3. a. Kể cả anh  chúng tôi, mọi người. Lên bảng làm. b. Các thầy cô giáo, các bậc cha mẹ, đặc biệt là những người mẹ  những người nắm giữ chìa khoá của cánh cửa này. c. Những người chủ thực sự của đất nước trong thế kỉ tới  Lớp trẻ d. Có ai ngờ  thái độ ngạc nhiên của tác giả (người nói) Thương thương quá đi thôi  tình cảm của người nói đối với nhân vật. 3: Củng cố dặn dò - Dặn HS về nhà làm bài 4,5. - Chuẩn bị tiết sau: Chó Sói và Cừu trong thơ ngụ ngôn của La-phông-ten ------------------------------------------------------NS : 8 – 2 – 2009 NG : 9 – 2 – 2009. Văn bản Bài 21. ). Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> TUẦN: 23 TIẾT : 106-107. CHÓ SÓI VÀ CỪU TRONG THƠ NGỤ NGÔN CỦA LA-PHÔNG-TEN (Trích) (H. Ten). I. Mục tiêu cần đạt: Giúp học sinh hiểu được tác giả bài nghị luận văn chương đã dùng biện pháp so sánh hình tượng con cừu và con chó sói trong thơ ngụ ngôn của La-phông-ten với những dòng viết về hai con vật ấy của nhà khoa học Buy-phông nhằm làm nổi bật đặc trưng của sáng tác nghệ thuật. II. Chuẩn bị: - GV: Tranh ảnh, chân dung tác giả - HS: Soạn bài III. Tiến trình tiết dạy: 1. Bài cũ : Trình bày cách lập luận của bài văn “Chuẩn bị hành trang vào thế kỉ mới”của Vũ Khoan. 2. Giới thiệu bài: Nhắc HS đã từng học bài nghị luận văn chương “Đi bộ ngao du” của nhà văn Pháp Ruxô. Đây là nhà nghiên cứu văn học H. Ten. GV có ghi đề mục lên bảng : Một bài nghị luận văn chương. 3. Bài mới : Hoạt động thầy - trò Nội dung * Hoạt động 1 : I. Tìm hiểu chung: - HS đọc văn bản – chú thích. 1. Tác giả - tác phẩm : (sgk) - Tìm hiểu một số chú thích số trong sgk. 2. Đọc – chú thích : (sgk) - HS phân chia bố cục của bài văn. 3. Bố cục bài văn và cách lập luận : hai phần : - Hình tượng con cừu. - Hình tượng con chó sói. ? Bố cục ấy được tác giả lập luận như thế * Mạch nghị luận của văn bản : Hình ảnh con vật dưới ngòi bút của La-phông-ten -> nào ? => Dẫn ra những dòng viết về hai con vật Dưới ngòi bút của Buy-phông -> Dưới ngòi bút của của nhà khoa học Buy-phông đẻ so sánh. La-phông-ten. * Hoạt động 2: II. : Đọc hiểu văn bản : 1. Hai con vật dưới ngòi bút của nhà khoa học : ? Nhà khoa học Buy-phông nhận xét về hai - Cừu : tụ tập thành bầy, không biết trốn tránh => Là con vật ấy ntn? Có đúng không ? con vật ngu ngốc, sợ sệt, đần độn. ? Tại sao ông không nói đến “sự thân - Chó sói : tranh giành, ồn ào, ầm ĩ, la hú khủng khiếp, thương” của loài cừu và “nỗi bất hạnh” của sống lặng lẽ, cô đơn, dáng vẻ hoang dã, mùi hôi gớm loài chó sói ? giếc...=> là con vật đáng ghét, vô dụng. => Sự thân thương : không chỉ loài cừu Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> mới có. => Nỗi bất hạnh : vì đó không phải là nét cơ bản của nó ở mọi nơi, mọi lúc. ? Nhà khoa học Buy-phông nhận xét về hai con vật ấy dựa vào đâu? TIẾT 107 ? Con cừu trong thơ ngụ ngôn của Laphông-ten là con cừu nói chung hay con cừu cụ thể ? ? Để xây dựng hình tượng con cừu trong thơ, nhà thơ đã lựa chọn khía cạnh nào của loài vật này ? Ông có những sáng tạo gì ? HS thảo luận trả lời => Nhà thơ có cách nhìn mang tính biểu cảm và tường thuật cừu như mọt bà mẹ hiền lành, luôn vì con -> thân thương và tốt bụng. ? Qua hình tượng con cừu ta thấy nhà thơ đang nói tới ai ? - Con chó sói trong thơ ngụ ngôn của Laphông-ten là con chó sói nói chung hay con chó sói cụ thể ? - Con chó sói được nhà thơ khắc họa như thế nào ? Có đúng như sự thật ở bên ngoài hay không ? => GV cần giảng : Cái bi kịch của sự độc ác : Con vật gian xảo, độc ác, bắt nạt kẻ yếu. Cái hài kịch của sự ngu ngốc : Nó ngu ngốc chẳng kiếm được gì ăn nên mới đói meo. => GV nói thêm về con chó sói trong thơ ngụ ngôn của La-phông-ten : Chó sói và chó nhà, chó sói và cò, chó sói trở thành gã chăn cừu... * Hoạt động 4 : - GV hướng dẫn HS hiểu thêm về nghệ thuật nghị luận của tác giả trong bài văn: phân tích, so sánh, đối chiếu, chứng minh... - HS đọc ghi nhớ. - GV củng cố tiết học. * Hướng dẫn về nhà: - Học bài và chuẩn bị bài: NL về một số vấn đề tư tưởng, đạo lí. --> Hai con vật được viết bằng ngòi bút chính xác của nhà khoa học, nêu lên những đặc tính cơ bản của chúng : 2. Hình tượng con cừu trong thơ ngụ ngôn của Laphông-ten : - Đây là chú cừu non bé bỏng. - Tính cách của cừu : Hiền lành, nhút nhát, chẳng hể làm hại ai. - Con cừu cũng có suy nghĩ, nói năng như người.. => Hình ảnh những người nhỏ bé, bất hạnh trong xã hội. 3. Hình tượng con chó sói trong thơ ngụ ngôn của La-phông-ten : - Con chó sói cụ thể, đói meo, gầy gò đi kiếm mồi. Gặp cừu non -> muốn ăn thịt -> kiếm cớ trừng phạt (che tâm địa xấu). - Con chó sói cũng được nhân cách hóa. - Con chó sói được xây dựng dựa vào đặc tính vốn có của nó : săn mồi, độc ác. => Đại diện cho cái ác.. III. Tổng kết – luyện tập - Ghi nhớ : (sgk) - Lập bảng so sánh cách tả hai con vật của nhà khoa học và người nghệ sĩ. Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> Tuần 23 Tiết 108. TËp lµm v¨n: NGHỊ LUẬN VỀ MỘT VẤN ĐỀ. TƯ TƯỞNG ĐẠO LÍ. I. Môc tiªu: Gióp häc sinh: 1. KiÕn thøc: - Nắm được một kiểu bài nghị luận xã hội: Nghị luận về một vấn đề tư tưởng đạo đức. - Nhận diện văn bản nghị luận xã hội về vấn đề tư tưởng, đạo lí. 2. Kü n¨ng: - Rèn kĩ năng viết một văn bản nghị luận xã hội về vấn đề tư tưởng, đạo lí. II. ChuÈn bÞ cña GV vµ HS: - GV: Bảng phụ ghi vớ dụ và đọc tài liệu tham khảo. - HS: Đọc và chuẩn bị bài ở nhà; tham khảo tài liệu có liên quan đến bài học. III. tổ chức hoạt động dạy học 1. KiÓm tra bµi cò: Thế nào là nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống? 2. Tæ chøc d¹y häc bµi míi Hoạt động của GV - HS Néi dung Hoạt động 1: Xác định loại bài nghị luận về một vấn đề tư tưởng đạo lí I. Tìm hiểu bài nghị luận về một vấn đề tư tưởng , đạo lí. 1. XÐt v¨n b¶n: Tri thøc lµ søc m¹nh Học sinh đọc văn bản mẫu SGK . - Vấn đề nghị luận : Sức mạnh của tri thức . ? Văn bản bàn về vấn đề gì ? - Bè côc : 3 phÇn : - Học sinh tự xác định . + Mở bài (đoạn 1) : nêu vấn đề cần bàn ? Xác định bố cục của bài văn? - HS thảo luận, đại diện trình bày. Lớp góp luận. + Th©n bµi (®o¹n 2,3): nªu 2 vÝ dô chøng ý. GV bæ sung minh tri thøc lµ søc m¹nh : Thø nhÊt : Tri thøc cã thÓ cøu mét c¸i m¸y khỏi số phận một đống phế liệu . Thø hai : Tri thøc lµ søc m¹nh cña c¸ch m¹ng. + Kết bài: Phê phán một số người không biÕt quý träng tri thøc vµ sö dông tri thøc không đúng chỗ. ? Xác định các câu mang luận điểm chính - Các câu mang luận điểm: Bốn câu của ®o¹n 1, c©u më ®o¹n vµ c©u kÕt ®o¹n 2, c©u trong bµi ? më ®o¹n 3, c©u më ®o¹n vµ c©u kÕt ®o¹n 4. - Học sinh tự xác định . - PhÐp lËp luËn : chøng minh . ? Bài văn đã sử dụng phép lập luận nào là - Phân biệt : chÝnh ? + Nghị luận về một sự việc, hiện tượng xã - HS lµm viÖc c¸ nh©n, ph¸t biÓu. hội là từ sự việc, hiện tượng đời sống mà ? Phân biệt bài nghị luận về một vấn đề tư nêu ra những vấn đề tư tưởng. Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> tưởng , đạo lí với bài nghị luận về một sự + Nghị luận về một vấn đề tư tưởng đạo lí việc , hiện tượng xã hội . lµ dïng gi¶i thÝch, chøng minh, ...lµm s¸ng - HS th¶o luËn, tr¶ lêi. tỏ các tư tưởng đạo lí quan trọng đối với đời sống con người. ? Thế nào là bài nghị luận về một vấn đề 2. KÕt luËn: tư tưởng , đạo lí? Ghi nhí SGK - HS lµm viÖc c¸ nh©n, ph¸t biÓu. Học sinh đọc ghi nhớ. Giáo viên kết luận vấn đề . Hoạt động 2: Luyện tập - Học sinh đọc văn bản: Thời gian là vàng II. Luyện tập - Văn bản nghị luận về một vấn đề tư tưởng, vµ cho HS tr¶ lêi c¸c c©u hái. đạo lí . ? V¨n b¶n trªn thuéc lo¹i nghÞ luËn nµo? - Vấn đề nghị luận : Sự quý giá của thời ? Vấn đề nghị luận của bài văn là gì ? gian . ? ChØ ra c¸c luËn ®iÓm chÝnh cña v¨n b¶n - C¸c luËn ®iÓm chÝnh : + Thêi gian lµ sù sèng. Êy. - HS làm việc theo nhóm, cử đại diện trình + Thời gian là thắng lợi. + Thêi gian lµ tiÒn. bµy. Líp gãp ý. GV bæ sung. + Thêi gian lµ tri thøc. - PhÐp lËp luËn : Ph©n tÝch + chøng minh * Hướng dẫn học sinh học bài ở nhà - N¾m v÷ng toµn bé kiÕn thøc tiÕt häc; - BTVN: Lµm hoµn chØnh bµi tËp vµo vë BT - Chuẩn bị: Cách làm bài văn nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí. ----------------------------------------------------------------------------. Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> Tuần 23 TiÕt 109 LIÊN KẾT CÂU VÀ LIÊN KẾT ĐOẠN VĂN I. Môc tiªu bài học: Gióp häc sinh: 1. KiÕn thøc: - Nâng cao hiểu biết và kĩ năng sử dụng phép liên kết đã học từ bậc Tiểu học. - NhËn biÕt liªn kÕt néi dung vµ liªn kÕt h×nh thøc gi÷a c©u vµ c¸c ®o¹n v¨n. - Nhận biết một số biện pháp liên kết thường dùng trong việc tạo lập văn bản. 2. Kü n¨ng: - RÌn kü n¨ng liªn kÕt c©u vµ liªn kÕt ®o¹n v¨n. II. ChuÈn bÞ : - GV: Bảng phụ ghi ví dụ và đọc tµi liÖu tham kh¶o. - HS: Đọc và chuẩn bị bài ở nhà; tham khảo tài liệu có liên quan đến bài học. III. Tổ chức hoạt động dạy học 1. KiÓm tra bµi cò : So sánh hai thành phần phụ chú và gọi đáp, lấy ví dụ minh hoạ. 2. Tæ chøc d¹y häc bµi míi Hoạt động của GV - HS Nội dung cần đạt Hoạt động 1: Hình thành kiến thức liên kết nội dung và liên kết hình thức Giáo viên cho HS đọc ví dụ ở SGK có ghi I . Khái niệm liên kết 1. XÐt vÝ dô mÉu: §o¹n v¨n SGK. b¶ng phô. - Vấn đề bàn luận : Cách thức người nghệ sĩ ? Đoạn văn bàn về vấn đề gì ? ph¶n ¸nh thùc t¹i . - HS lµm viÖc c¸ nh©n, ph¸t biÓu. ? Chủ đề ấy có quan hệ như thế nào với - Chủ đề góp phần làm sáng tỏ chủ đề chung : tiÕng nãi cña v¨n nghÖ. chủ đề chung của văn bản ? ? Xác định nội dung chính của mỗi câu Nội dung chính : trong ®o¹n v¨n trªn ? + C©u 1: ChÊt liÖu cña t¸c phÈm nghÖ thuËt lÊy tõ cuéc sèng. + C©u 2: NghÖ sÜ lu«n t¹o ra c¸i míi trong nh÷ng s¸ng t¸c cña m×nh. + Câu 3: Những cách thức khác nhau để thể hiện sự đóng góp đó. ? Quan hệ giữa những nội dung ấy với Liên kết chặt chẽ với chủ đề chung của toàn chủ đề đoạn văn . v¨n b¶n. Néi dung, ý nghÜa vµ vai trß cña v¨n - HS th¶o luËn, tr¶ lêi. nghệ đối với đời sống con người. - Tr×nh tù s¾p xÕp: ? NhËn xÐt vÒ tr×nh tù s¾p xÕp c¸c c©u + C©u 1: Nªu lªn mét nguyªn lÝ chung. trong ®o¹n v¨n . + Câu 2: Mở rộng vấn đề . - HS lµm viÖc c¸ nh©n, ph¸t biÓu. + Câu 3: Khẳng định vấn đề , nêu lên đề tài cña c¶ ®o¹n. ? Người viết đã sử dụng những biện pháp - Biện pháp thể hiện: như thế nào để thể hiện mối quan hệ chặt + Quan hÖ tõ " nh­ng " nèi c©u 1 víi c©u 2 chÏ vÒ néi dung gi÷a c¸c c©u trong ®o¹n (PhÐp nèi) . v¨n ? ( chó ý tõ in ®Ëm ) . + Tõ " anh" ë c©u 3 thay cho tõ "nghÖ sÜ" ë - HS làm việc theo nhóm, cử đại diện câu 2 có tác dụng nối câu 2,3 (phép thế). tr×nh bµy. Líp gãp ý. GV bæ sung. Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> ? Qua ph©n tÝch VD em h·y cho biÕt liªn + Tõ "t¸c phÈm" ë c©u 1 ®­îc lÆp l¹i ë c©u kÕt lµ g× ? 3, liªn kÕt 2 c©u nµy víi nhau (phÐp lÆp tõ). ? Cã mÊy h×nh thøc liªn kÕt gi÷a c©u víi + Từ "tác phẩm" nằm cùng trường nghĩa với c©u , gi÷a ®o¹n v¨n víi ®o¹n v¨n . từ nghệ sĩ (phép liên tưởng). - HS lµm viÖc c¸ nh©n rót ra kÕt luËn, 2. KÕt luËn ph¸t biÓu. Ghi nhí SGK Học sinh đọc to ghi nhớ . Giáo viên lưu ý học sinh về phép dùng từ, định nghĩa trong những trường liên tưởng. Hoạt động 2: Luyện tập II. LuyÖn tËp - GV cho HS đọc to đoạn trích. Bài tập: Phân tích về nội dung và hình thức - GV chia líp thµnh hai nhãm. giữa các câu trong đoạn văn: - HS làm việc theo nhóm, cử đại diện - Chủ đề của đoạn văn: khẳng định trí tuệ của tr×nh bµy. Líp gãp ý. con người Việt Nam , quan trọng hơn là những - GV bæ sung. h¹n chÕ cÇn kh¾c phôc . §ã lµ sù thiÕu hôt vÒ ? Chủ đề của đoạn văn là gì? kiÕn thøc , kh¶ n¨ng thùc hµnh vµ s¸ng t¹o yÕu do c¸ch häc thiÕu th«ng minh g©y ra . - Néi dung c¸c c©u phục vụ theo một trình tự ? Nội dung cỏc cõu phục vụ chủ đề như hợp lớ và đều tập trung vào chủ đề đó: + C©u 1 : Nªu ®iÓm m¹nh; thế nào? ? Nêu trường hợp cụ thể để thấy trình tự + C©u 2 : §¸nh gi¸ lîi Ých cña ®iÓm m¹nh trong thời đại ngày nay; sắp xếp các câu trong đoạn văn hợp lí? HS: Tr×nh tù s¾p xÕp hîp lÝ cña c¸c ý + C©u 3: Khẳng định những điểm yếu; + Câu 4 : Phát triển nh÷ng ®iÓm yÕu . trong c¸c c©u : + Những mặt mạnh của trí tuệ Việt + Câu 5 : Yêu cầu khắc phục điểm yếu để đáp øng sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ míi . Nam - C¸c phÐp liªn kÕt : + Nh÷ng ®iÓm h¹n chÕ . + Cần khắc phục hạn chế để đáp ứng sự + Phép nối : Từ "nhưng" ở câu 3 nối với 2 câu trước. ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ míi . + PhÐp thÕ: Tõ "Êy" ë c©u 4 thay thÕ cho "c¸i yÕu" ë c©u 3. + Tõ "nµy" ë c©u 5 thay "kiÕn thøc" vµ "kh¶ n¨ng - s¸ng t¹o" ë c©u 4. + PhÐp lÆp: Tõ "m¹nh" ë c©u 1, 3. + Tõ "th«ng minh" ë c©u 1 , 5. + Tõ " Lç hæng " ë c©u 4 , 5. - Phép đồng nghĩa : " Kiến thức" - "tri thức" * Hướng dẫn học sinh học bài ở nhà Kí duyệt 1-2-2010 - N¾m v÷ng toµn bé kiÕn thøc tiÕt häc; - ChuÈn bÞ: LuyÖn tËp liªn kÕt c©u vµ liªn kÕt ®o¹n v¨n. ----------------------------------------Lop6.net. Nguyễn Thi Hương.

<span class='text_page_counter'>(9)</span>