Giáo án Tự chọn Ngữ văn Lớp 6 - Chủ đề 3: Truyện dân gian - Năm học 2006-2007 - Đặng Thị Thu

<span class='text_page_counter'>(1)</span>§Æng ThÞ Thu. Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n Tù chän 6. Trường THCS Ngô Gia Tự. Ngµy so¹n: ..... th¸ng .... n¨m 2007. N¨m häc 2006-2007. Ngµy d¹y: ..... th¸ng .... n¨m 2007. Chủ đề 3: truyện dân gian Thêi gian 3 tiÕt. TiÕt 1,2:. §Þnh nghÜa - §Æc ®iÓm thÓ lo¹i. A/ Mục tiêu cần đạt. - Giúp học sinh nắm được một số định nghĩa, đặc trưng, nội dung, nghệ thuật, ý nghĩa của mỗi thể loại truyện đã được học trong chương trình. - HS cần đọc lại những truyện cụ thể đã được học và dựa vào đặc điểm từng thể loại để so sánh chúng với nhau, từ đó ghi nhớ cả cốt truyện và đặc trưng thể loại của chúng. B/ Các bước lên lớp 1. ổn định tổ chức: 2. KiÓm tra bµi cò: - Em hãy kể tên các loại truyện dân gian đã học ? 3. Bµi míi : Hoạt động của thầy. Hoạt động của trò. ? Em hiÓu tryÒn thuyÕt lµ g× ? TruyÒn thuyÕt lµ lo¹i truyÖn d©n gian kÓ vÒ c¸c nh©n vËt vµ sự kiện có liên quan đến LS thời quá khứ, thường có yếu tố tưởng tượng kì ảo. Truyền thuyết thể hiện thái độ và cách đánh giá của ND đối với các sự kiện và nhân vật lịch sử được kÓ. ? Nêu đặc điểm của - Truyền thuyết ra đời muộn hơn thần thoại khi các cộng truyÒn thuyÕt ? đồng quốc gia, dân tộc đang hình thành, khi LĐSX bắt đầu phát triển, đánh dấu bằng sự sử dụng công cụ bằng đồng và sắt, khi chiến tranh mở đất và lấn đất giữa các cộng đồng diÔn ra hÕt søc s«i næi. ? Nh©n vËt trung t©m - NV trung t©m cña c¸c truyÒn thuyÕt lµ c¸c vÞ thÇn vµ c¸c cña truyÒn thuyÕt ? anh hïnh g¾n liÒn víi c¸c sù kiÖn lÞch sö quan träng cña cộng đồng, dân tộc. - C¸c sù kiÖn vµ nh©n vËt lÞch sö khi ®i vµo truyÒn thuyÕt thường được kì ảo hóa nhờ trí tưởng tượng bay bổng và ý thøc lÞch sö cña nh©n d©n. ? Nªu néi dung lín cña TruyÒn thuyÕt tËp trung vµo 2 néi dung lín: - Lao động sản xuất, chống thiên nhiên, xây dựng cộng đồng. truyÒn thuyÕt ? - Đấu tranh chống xâm lược bảo vệ cộng đồng. ? Qua 2 néi dung trªn truyền thuyết thể hiện Truyền thuyết thể hiện tình cảm yêu nước và ý thức đối với LS của ND Việt Nam thời dựng nước. ®iÒu g× ? - TruyÖn sö dông yÕu tè hoang ®­êng, k× ¶o ®an xen víi yÕu tố lịch sử để tạo nên không khí vừa thiêng liêng vừa hào hùng – không khí đặc biệt của truyền thuyết. TruyÒn thuyÕt cã mÊy tiÓu lo¹i: - TruyÒn thuyÕt thêi c¸c vua Hïng: gi¶i thÝch nguån gèc c¸c dân tộc, lao động, dựng nước và đấu tranh giữ nước: VD: Con Rång, Ch¸u Tiªn S¬n Tinh, Thñy Tinh Th¸nh Giãng ............. Lop6.net. Ghi b¶ng I/ TruyÒn thuyÕt 1. §Þnh nghÜa. 2. §Æc ®iÓm thÓ lo¹i. 3. Néi dung. 4. VÒ nghÖ thuËt 5. Ph©n lo¹i.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> §Æng ThÞ Thu. Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n Tù chän 6. Trường THCS Ngô Gia Tự. N¨m häc 2006-2007. - Truyền thuyết thời (phong kiến tự chủ) đấu tranh giải phóng gồm các chủ đề(XD nền văn hóa dân tộc), chiến đấu cứu nước, khẳng định sự tồn tại của DT. + Hai bµ Tr­ng, bµ TriÖu. + Triệu Việt Vương và Lí Nam Đế. - Truyền thuyết thời PK tự chủ gồm các chủ đề: + XD nền văn hóa DT, đấu tranh BV nền độc lập, đề cao khởi nghÜa vµ anh hïng n«ng d©n. VD: §inh Tiªn Hoµng LÝ Th¸i Tæ. Sự tích Hồ Gươm ? Em hiÓu truyÖn cæ TruyÖn cæ tÝch lµ lo¹i tù sù b»ng v¨n xu«i kÓ vÒ sè phËn c¸c tÝch lµ g× ? kiểu nhân vật: người mồ côi, người em, người LĐ giỏi, người dũng sĩ, người thông minh, chàng ngốc, ... qua đó thể hiện quan niệm đạo đức, lí tưởng ước mơ của ND về đạo đức và c«ng lÝ x· héi. ? Đặc điểm truyện cổ - Truyện cổ tích tập trung phản ánh những vấn đề sinh hoạt tÝch ? gia đình và xã hội trong XH phân chia giai cấp. - YÕu tè hoang ®­êng k× ¶o ®­îc sö dông nhiÒu nhÊt khi phản ánh ước mơ về 1 XH lí tưởng công bằng, dân chủ hạnh phóc. ? Néi dung vµ ý nghÜa ? - TruyÖn cæ tÝch ph¶n ¸nh m©u thuÉn thiÖn-¸c trong XH qua mqhệ: dì ghẻ-con chồng, anh-em, người ở-ông bà chủ, ... trong gia đình. ? C¸ch gi¶i quyÕt m©u C¸ch gi¶i quyÕt m©u thuÉn: chñ yÕu b»ng lßng tèt, lßng vÞ thuÉn ntn ? tha, đạo đức.. II/ TruyÖn cæ tÝch 1/ §Þnh nghÜa. 2/ §Æc ®iÓm. 3/ Néi dung, ý nghÜa. 4/ VÒ nghÖ YÕu tè hoang ®­êng k× ¶o lµ yÕu tè NT ®­îc sö dông næi bËt thuËt ? Số lượng NV được thể nhất. Yếu tố kì ảo gồm: + NV k× ¶o: Bôt, Tiªn, Phï thñy, .. hiÖn nh­ thÕ nµo ? + §å vËt k× ¶o, vËt thÓ k× ¶o: §Ìn thÇn, kh¨n thÇn, niªu c¬m ¨n hÕt l¹i ®Çy, nói biÕt nãi. + Con vật kì ảo: Chim phượng hoàng, ngựa thần, gà thần. ? YÕu tè k× ¶o cã vai trß - Lµm cho trÖn cæ tÝch thªm li k×, hÊp dÉn, võa khiÕn truyÖn g× ? diễn biến và kết thúc theo mong muốn của mọi người. 5/ Ph©n lo¹i ? TruyÖn cæ tÝch cã Cã 3 tiÓu lo¹i: - TruyÖn cæ tÝch thÇn k× rÊt ®Ëm yÕu tè k× ¶o, chñ yÕu ph¶n mÊy tiÓu lo¹i ? ánh ước mơ, lí tưởng của ND lao động, thường kết thúc có hËu. - TruyÖn cæ tÝch sinh ho¹t: gÇn gòi hiÖn thùc, Ýt yÕu tè k× ¶o h¬n hoÆc kh«ng cã yÕu tè k× ¶o. Chñ yÕu ph¶n ¸nh trÝ tuÖ vµ lòng tốt của con ngươdi. - TruyÖn cæ tÝch loµi vËt: KÓ vÒ c¸c con vËt trong thÕ giíi loµi vật, qua đó nêu những vấn đề của con người. III. TruyÖn ? Nh¾c l¹i kh¸i niÖm Truyện ngụ ngôn hay truyện ngụ ý là những truyện tưởng ngụ ngôn truyÖn ngô ng«n ? tượng, mượn loài vật, những bộ phận của cơ thể người hay 1/ Định nghĩa chính con người để nói bóng gió kín đáo về chuyện của con người VD: Truyện con rùa và con đom đóm; ếch ngồi đáy giếng.... Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> §Æng ThÞ Thu. Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n Tù chän 6. Trường THCS Ngô Gia Tự. N¨m häc 2006-2007. --> NV chÝnh lµ c¸c con vËt. ThÇy bãi xem voi; ch«n vµng ... -->NV chÝnh lµ c¸c con người. Ch©n, Tay, Tai, M¾t, MiÖng; ... --> NV chÝnh lµ c¸c bé phËn trên cơ thể người.. ? §Æc ®iÓm thÓ lo¹i ?. ? ND, ý nghÜa truyÖn cười ?. 2/ §Æc ®iÓm - TruyÖn ngô ng«n cã thÓ kÓ b»ng v¨n xu«i hoÆc v¨n vÇn. thÓ lo¹i - Thường ngắn hoặc rất ngắn. - Sử dụng nhiều ẩn dụ, nhiều ngụ ý kín đáo. - Truyện không nhằm làm cho người nghe tin là có thực mà chỉ quan tâm đến các ẩn dụ và ý nghĩa mà truyện đem đến mµ th«i. 3/ Néi dung, ý - Truyện ngụ ngôn thường kể về các con vật hoặc đồ vật để nghĩa ẩn dụ về mối quan hệ của con người. 4/ VÒ nghÖ Truyện thường ngắn, tập trung vào vài tình tiết kết thúc bất thuật ngờ, dùng BP ẩn dụ, hoán dụ, ngôn ngữ phóng đại, giàu hình ¶nh. . IV. TruyÖn cười Truyện cười là loại truyện kể về những hiện tượng đáng cười 1/ Định nghĩa trong CS, nhằm tạo ra tiếng cười mua vui hoặc phê phán nh÷ng thãi h­ tËt xÊu trong XH. 2/ §Æc ®iÓm - Truyện cười thường ngắn hoặc rất ngắn, nó thường có 1 thể loại hoặc vài tình tiết, một vài mẩu đối thoại. - Truyện cười nhất thiết phải có yếu tố gây cười. 3/ Néi dung, ý - TruyÖn nh»m mua vui, gi¶i trÝ hoÆc phª ph¸n nh÷ng ®iÒu nghÜa trái tự nhiên, những thói hư tật xấu trong XH, từ đó hướng 4/ VÒ nghÖ con người tới những điều tốt đẹp hơn. thuËt TruyÖn cã kÕt cÊu ng¾n gän, sö dông h×nh ¶nh, ng«n ng÷, hành động gây cười tạo ra tiếng cười. Qua đó thể hiện nhận thức thái độ của người nghe.. 4. Cñng cè: 5. Hướng dẫn về nhà: - Học thuộc định nghĩa. - Nắm được đặc điểm thể loại, nội dung ý nghĩa, nghệ thuật truyện.. Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> §Æng ThÞ Thu. Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n Tù chän 6. Ngµy so¹n: ..... th¸ng .... n¨m 2007. TiÕt 3:. Trường THCS Ngô Gia Tự. N¨m häc 2006-2007. Ngµy d¹y: ..... th¸ng .... n¨m 2007. «n tËp truyÖn d©n gian. A/ Mục tiêu cần đạt. - Giúp học sinh biết lập bảng so sánh giữa các thể loại truyện dân gian mà em đã học để thấy sự khác biệt gi÷a chóng. - BiÕt ®­îc mét sè truyÖn cæ tÝch thÇn k×, truyÖn cæ tÝch sinh ho¹t. B/ Các bước lên lớp 1. ổn định tổ chức: 2. KiÓm tra bµi cò: - Nêu định nghĩa, đặc điểm thể loại của truyện ngụ ngôn, truyện cười ? 3. Bµi míi : A/ B¶ng so s¸nh c¸c thÓ lo¹i truyÖn d©n gian TruyÒn thuyÕt. TruyÖn cæ tÝch. TruyÖn ngô ng«n. Truyện cười. Lµ truyÖn kÓ vÒ c¸c NV vµ sù kiÖn cã liªn quan đến quá khứ LS của làng, vùng, đất nước.. Là truyện tưởng tượng kÓ vÒ sè phËn cña c¸c kiểu NV(người mồ côi, người em, người LĐ nghÌo, ...). Là truyện tưởng tượng, mượn truyện loài vật, hoÆc bé phËn cña con người để nói bóng, nói giã vÒ chuyÖn cña con người.. Lµ nh÷ng truyÖn kÓ vÒ những hiện tượng đáng cười nhằm mua vui hoặc phª ph¸n nh÷ng thãi h­ tËt xÊu trong x· héi.. Sö dông nhiÒu yÕu tè tưổng tượng kì ảo để lí tưởng hóa, đề cao ý thức lịch sử cộng đồng.. Sö dông nhiÒu yÕu tè Sö dông nhiÒu yÕu tè Èn tưổng tượng kì ảo để dụ, nhân hóa để ngụ ý phản ánh ước mơ về về con người và quan hệ c«ng lÝ vµ h¹nh phóc. của họ trong cộng đồng.. Sử dụng yếu tố gây cười để mua vui hoặc phê ph¸n nh÷ng thãi xÊu hoÆc tr¸i tù nhiªn trong XH.. Thể hiện thái độ và cách Thể hiện ước mơ và đánh giá của ND đối với niềm tin của ND vào c¸c sù kiÖn vµ NV th¾ng lîi cña c¸i thiÖn, lÏ ph¶i.. Nªu nh÷ng bµi häc vÒ đạo đức, đối nhân xử thế nhằm giúp con người sống tốt đẹp.. Thể hiện thái độ phê ph¸n ng÷ng thãi h­ tËt xấu, giúp con người sống tốt đẹp.. B/ KÓ tªn mét sè truyÖn cæ tÝch thÇn k×, cæ tÝch sinh ho¹t, cæ tÝch loµi vËt: - Truyện cổ tích thần kì: Tấm Cám, Thạch Sanh, Lọ nước thần, Cây tre trăm đốt, Cây khế, .... - TruyÖn cæ tÝch sinh ho¹t: Sù tÝch chim hÐt c«, Sù tÝch chim b¾t c« trãi cét, G¸i ngoan d¹y chång, ... - TruyÖn cæ tÝch loµi vËt: Sù tÝch bé l«ng qua vµ bé l«ng c«ng, Con thá th«ng minh, Con cß con v¹c dñ dØ ®a ®a vµ chuét, .... 4. Cñng cè: Nêu khái niệm truyện cổ tích, truyền thuyết, ngụ ngôn, truyện cười ? 5. Hướng dẫn về nhà: - Häc thuéc c¸c phÇn trong b¶ng ghi. S­u tÇm thªm c¸c truyÖn kh¸c. - ¤n v¨n miªu t¶.. Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(5)</span>