Sáng kiến kinh nghiệm Phương pháp sử dụng tranh minh hoạ trong dạy học bộ môn Ngữ văn 6

<span class='text_page_counter'>(1)</span>I- LY DO 1. C¬ së lý luËn Định hướng đổi mới phương pháp dạy học ở trường phổ thông theo Luật giáo dôc (1998) lµ: - Phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động sáng tạo ở học sinh. - Bồi dưỡng phương pháp tự học. - RÌn luyÖn kü n¨ng vËn dông kiÕn thøc vµo thùc tiÔn. - Tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho học sinh. Bốn định hướng này có liên quan chặt chẽ, trong đó định hướng đầu tiên là c¨n b¶n. Để học sinh lĩnh hội được tri thức một cách tốt nhất cần hướng học sinh vào "hoạt động tích cực". Tức là học sinh phải được trực tiếp tìm hiểu, khám phá vấn đề. Mỗi vấn đề được làm sáng tỏ sẽ mở ra những chân trời mới về sự sáng tạo. Bộ môn Ngữ văn 6 đang trên con đường đổi mới cũng phải tuân theo quy luật đó. Dạy học theo phương pháp đổi mới phải thực sự lấy "học sinh làm trung tâm", coi hoạt động của học sinh là một hoạt động có ý nghĩa thiết thực nhất trong việc dạy và học. Học sinh được hoạt động dưới sự hướng dẫn của giáo viên. Để lĩnh hội tri thức học sinh có thể đọc, phân tích văn bản thông qua hoạt động chỉ đạo của giáo viên. Bên cạnh đó học sinh được mở rộng, khắc sâu kiến thức bằng các phương tiện dạy học và giáo viªn sö dông: m¸y chiÕu, tranh ¶nh, biÓu b¶ng, phiÕu th¶o luËn... Gi÷a v¨n b¶n, phương tiện dạy học với học sinh có tác động qua lại với nhau tạo môi liên hệ chặt chẽ, hoàn chỉnh, thống nhất (học sinh là người khám phá, tìm hiểu; văn bản là cánh cửa; phương tiện dạy học là chìa khoá). 2. C¬ së thùc tiÔn Trong nh÷ng n¨m qua, t«i lµ gi¸o viªn trùc tiÕp gi¶ng d¹y bé m«n Ng÷ v¨n 6 trường THCS Tân Hiệp. Bản thân tôi luôn cố gắng phát huy tính tự giác, tích cực ở học sinh theo tinh thần đổi mới. Một phương pháp mà tôi đã và đang sử dụng nhằm. Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> nâng cao nhiệm vụ dạy học, đó là việc tăng cường sử dụng các phương tiện dạy học trong bé m«n Ng÷ v¨n 6. Với tinh thần "bám sát sách giáo khoa, lấy sách giáo khoa là phương tiện dạy học cơ bản", tôi đã cố gắng phát huy tối đa phương tiện dạy học này. Ngoài ra Bộ Giáo dục - Đào tạo cũng đã hỗ trợ thêm một số bức tranh, còn các phương tiện dạy học khác như: Phiếu thảo luận, sơ đồ, biểu bảng... tự giáo viên chuẩn bị. Để có được các phương tiện dạy học bổ sung buộc giáo viên phải tự sáng chế (ví dụ máy chiếu ®­îc thay thÕ b»ng b¶ng phô, giÊy khæ to, vÏ thªm mét sè bøc tranh minh ho¹,...). Từ cơ sở lý luận và cơ sở thực tiễn nêu trên khiến tôi chọn viết chuyên đề "Phương pháp sử dụng tranh minh hoạ trong dạy học bộ môn Ngữ văn 6".. B. NỘI DUNG I.Đặc điểm. Bộ môn Ngữ văn 6 có đặc thù riêng, nó khác với các bộ môn khác ở chỗ: Học sinh c¶m nhËn v¨n b¶n chñ yÕu b»ng ng«n tõ trong v¨n b¶n. Tranh minh häa chØ lµ một phương tiện hỗ trợ cho quá trình tiếp nhận văn bản ở học sinh. Tuy nhiên, tranh minh hoạ cũng rất cần thiết đối với việc giảng dạy. Nó góp phần tạo nên sự hứng thú häc tËp ë häc sinh vµ gióp cho häc sinh tiÕp thu tri thøc mét c¸ch nhÑ nhµng h¬n. II.Thực trạng. N¨m häc 2009-2010 t«i lµ gi¸o viªn trùc tiÕp gi¶ng d¹y bé m«n Ng÷ v¨n 6 trường THCS . Trong phương phỏp giảng dạy mới, tôi đã cố gắng nhưng còn nhiều hạn chế trong việc sử dụng các phương tiện dạy học. Bộ Giáo dục và Đào tạo có cấp cho nhà trường một số bức tranh minh hoạ. Còn lại những phương tiện khác thì tự giáo viên chuẩn bị. Việc sử dụng tranh minh ho¹ cña t«i trong c¸c tiÕt d¹y míi chØ dõng l¹i ë viÖc quan s¸t t¹o t©m thÕ høng thó häc tËp ë häc sinh, h¬n n÷a mét sè tiÕt d¹y kh«ng cã tranh riªng mµ chØ cã tranh trong s¸ch gi¸o khoa. Qua c¸c n¨m häc, t«i nhËn thÊy häc sinh ch­a c¶m nhËn ®­îc s©u s¾c v¨n b¶n th«ng qua tranh minh ho¹ mµ chØ c¶m nhËn ®­îc chñ yÕu tõ ng«n tõ của văn bản. Hay nói cách khác, kênh hình chưa được khai thác triệt để. III. Cac biện phap sử dụng tranh minh họa. 1. Gi¸o viªn ph¶i cã sù chuÈn bÞ Để tiết dạy đạt được mục tiêu giáo dục tư tưởng, tình cảm tốt đẹp cho học sinh đòi hỏi người giáo viên phải có sự chuẩn bị kỹ càng, chu đáo. Đối với việc sử dông tranh minh ho¹, gi¸o viªn ph¶i biÕt râ Bé Gi¸o dôc - §µo t¹o cã cÊp tranh cho. Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> văn bản đó không, trong SGK có hình vẽ không. Nếu có thì giáo viên có thể sử dụng, nÕu kh«ng tù gi¸o viªn ph¶i thuª hoÆc tù vÏ thªm tranh minh ho¹. Gi¶ sö ph¶i vÏ thªm tranh minh ho¹ cho bµi d¹y th× yªu cÇu bøc tranh ph¶i cã néi dung phï hîp, cã ý nghĩa giáo dục cao. Tránh tình trạng tranh không đúng với chủ đề bài giảng, gây tri gi¸c t¶n m¹n ë häc sinh trong khi sö dông hoÆc lµm cho häc sinh khã hiÓu. Nh­ vËy sự chuẩn bị của giáo viên là rất cần thiết trước khi lên lớp giảng dạy. Ví dụ: Khi dạy v¨n b¶n "Treo biÓn" chóng ta còng cã thÓ vÏ mét bøc tranh minh ho¹ nãi vÒ néi dung của cái biển trong từng lần thay đổi. 2. Cần sử dụng tranh đúng thời điểm (đúng lúc, đúng chỗ) ViÖc sö dông tranh cÇn kÕt hîp linh ho¹t víi hÖ thèng c©u hái. Còng cã thÓ đưa ngay ra lúc ban đầu để tạo tâm thế hứng thú ở học sinh. Trong quá trình phân tích văn bản cần đưa tranh minh hoạ để bổ sung, khắc sâu kiến thức. Nhưng cần lưu ý tr¸nh ®­a tranh liªn tôc lµm cho häc sinh tri thøc t¶n m¹n. Khi ®­a tranh cho häc sinh trả lời ý cần khai thác xong cần cất tranh ngay. Cũng có thể đưa tranh khi đã phân tích đầy đủ nội dung, ý nghĩa văn bản để học sinh mở rộng, liên hệ kiến thức. Ví dụ: Khi dạy tiết 31 bài 8, văn bản: "Cây bút thần" tôi đã sử dụng tranh mà Bộ GD&ĐT cung cấp như sau : Khi bước vào phân tích văn bản , đến nội dung phân tích "Mã lương vẽ cho người nghèo". Tôi treo bức tranh thứ nhất cho học sinh quan sát rồi nêu câu hỏi. - Giáo viên: Em hãy cho biết Mã Lương đang vẽ những gì cho người nghèo? - Học sinh: Vẽ cày, cuốc, đèn, xô múc nước... - Giáo viên: Tại sao Mã Lương không vẽ những vật quý như: vàng, bạc, đá quý...? - Học sinh: Vì cuốc, cày,... là những công cụ lao động tạo ra của cải, vật chất. Đến nội dung thứ 2 "Mã Lương vẽ cho địa chủ". Tôi cất bức tranh thứ nhất, treo bức tranh thứ hai để học sinh quan sát. - Giáo viên: Mã Lương đang vẽ những gì ? Cảnh tượng Mã Lương vẽ ra sao? - Học sinh: Mã Lương vẽ thuyền biển cho vua đi chơi. Trên biển sóng cuồn cuộn làm thuyền của vua bị chao đảo. TiÕp theo t«i trao c¶ 2 bøc tranh cho häc sinh vµ nªu yªu cÇu häc sinh th¶o luËn.. Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> - Giáo viên: Em hãy so sánh và cho biết thái độ của Mã Lương đối với người nghèo, đối với bọn địa chủ? Qua đó cho ta biết gì về phẩm chất của Mã Lương? - Häc sinh: + Bức tranh thứ nhất: Mã Lương rất vui, hạnh phúc khi vẽ cho người nghÌo. + Bức tranh thứ hai: Mã Lương căm giận bọn thống trị, đang ra tay trừng trị bän chóng.  Phẩm chất của Mã Lương: Mã lương là người thông minh, yêu quý người. nghèo, căm ghét bọn thống trị tham lam, độc ác. - Giáo viên: Em hãy cho biết tình cảm của em đối với Mã Lương ? - Häc sinh: Kh©m phôc, yªu quý. - Giáo viên: Qua nhân vật Mã Lương em rút ra bài học gì cho mình ? - Học sinh: Phải chăm chỉ cố gắng học tập tốt để trở thành người công dân tốt cña x· héi. IV.Kết quả. Trong n¨m häc 200-200 víi viÖc ¸p dông c¸ch sö dông tranh minh ho¹ nh­ trên, tôi đã thấy có sự khác biệt trong nhận thức ở học sinh. - Học sinh hứng thú nhiều học tập , tìm ra được phẩm chất của Mã Lương vµ rót ra ®­îc bµi häc cho b¶n th©n: Trªn ®©y lµ mét kÕt qu¶ kh¶ quan trong qu¸ tr×nh thö nghiÖm cña b¶n th©n t«i. V. Kết luận. Qua các tiết dạy tôi nhận thấy việc sử dụng tranh minh hoạ muốn đạt ®­îc hiÖu qu¶ tèi ­u cÇn ph¶i cã sù linh ho¹t trong qu¸ tr×nh sö dông. Tuú tõng văn bản mà ta áp dụng cho đúng lúc, đúng chỗ. Việc sử dụng tranh minh hoạ sẽ tạo tâm thế học tập hứng thú ở học sinh, tạo cho tiết dạy sinh động, không còn nhµm ch¸n. §ång thêi gióp häc sinh c¶m nhËn s©u s¾c h¬n vÒ v¨n b¶n.. Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> ViÖc sö dông tranh minh ho¹ lµ c¶ mét qu¸ tr×nh t×m tßi, s¸ng t¹o, chuÈn bị chu đáo của bản thân người giáo viên. Là một giáo viên dạy văn nên cần học hỏi nhiều hơn ở đồng nghiệp ở các bộ môn khác để bộ sưu tập tranh ngày càng phong phú, vì vậy tôi rất mong được sự đóng góp của Ban chỉ đạo và các bạn đồng nghiệp.. Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(6)</span>