Giáo án môn Ngữ văn 6 - Tiết dạy 25, 26: Văn bản: Em bé thông minh

<span class='text_page_counter'>(1)</span>TiÕt 25, 26 V¨n b¶n: em bÐ th«ng minh (TruyÖn cæ tÝch) A. Mục tiêu cần đạt: Gióp häc sinh: - Hiểu được nội dung, ý nghĩa truyện và một số đặc điểm nghệ thuật tiêu biểu cña truyÖn. - KÓ l¹i ®­îc truyÖn.. B. ChuÈn bÞ: - GV: Bµi so¹n + tranh ¶nh. - Trß: So¹n bµi.. C. TiÕn tr×nh d¹y - häc. 1. ổn định tổ chức. 2. KiÓm tra bµi cò : - KÓ nöa ®Çu truyÖn ‘‘Th¹ch Sanh’’. V× sao nãi chµng lËp nhiÒu chiÕn c«ng thÇn k×, rùc rì ? - Kể tiếp nửa cuối truyện. Giải thích ý nghĩa tiếng đàn của Thạch Sanh. 3. Bµi míi: Giíi thiÖu bµi : Nh©n vËt th«ng minh còng lµ kiÓu nh©n vËt rÊt phæ biÕn trong truyÖn cæ tÝch ViÖt Nam vµ thÕ giíi. TruyÖn em bÐ th«ng minh lµ mét lo¹i truyÖn cæ tÝch sinh ho¹t, ®­îc cÊu t¹o theo lèi ‘‘x©u chuçi’’, gåm nh÷ng mÈu chuyÖn, nhân vật chính trải qua một chuỗi thử thách, từ đó bộc lộ sự thông minh hơn người. Truyện thuộc loại truyện ‘‘Trạng’’, đề cao trí khôn dân gian, trí khôn kinh nghiệm, tạo được những tiếng cười vui vẻ, hồn nhiên, chất phác nhưng không kém phần thâm thuý của nhân dân trong đời sống hàng ngày. Hoạt động của thầy. Hoạt động của trò. Nội dung cần đạt I. T×m hiÓu chung v¨n - GV hướng dẫn cách - HS đọc, tóm tắt văn bản. đọc: Giọng vui, hóm bản. 1. §äc - tãm t¾t. hỉnh lưu ý đoạn đối - Nhận xét. tho¹i... - GV đọc mẫu, gọi HS đọc tiếp cho đến hết. - Yªu cÇu HS tãm t¾t. 2. Tõ khã. - Gi¶i nghÜa tõ: Dinh thù, hoµng cung, v« hiÖu ... - 4 phÇn : - Theo em VB cã thÓ + Tõ ®Çu -> vÒ t©u vua. chia lµm mÊy phÇn ? + tiÕp theo -> ¨n mõng víi nhau råi. + tiÕp theo ->ban. Lop6.net. 3. Bè côc..

<span class='text_page_counter'>(2)</span> thưởng rất hậu. + Cßn l¹i.. - PTB§ chÝnh lµ g× ?. - Nh©n vËt trong truyÖn cã ®­îc x©y dùng b»ng các chi tiết tưởng tượng, k× ¶o kh«ng? theo em, søc hÊp dÉn cña truyÖn lµ do ®©u? GV: Hình thức câu đố lµ h×nh thøc phæ biÕn trong truyÖn d©n gian nh»m t¹o ra nh÷ng thö thách để nhân vật bộc lộ tµi n¨ng, phÈm chÊt, đồng thời tạo tình huống để cốt truyện phát triển, gây hứng thú cho người nghe. - Ai là người phát hiện ra trÝ th«ng minh cña em bÐ ? - TrÝ th«ng minh cña em bÐ ®­îc ph¸t hiÖn trong hoµn c¶nh nµo?. - Kh«ng. TruyÖn hÊp dẫn người đọc bằng các t×nh huèng bÊt ngê. (Các câu đố oái oăm và cách giải đố thông minh).. 4. Phương thức biểu đạt. - Tù sù. II. T×m hiÓu chi tiÕt v¨n b¶n. 1. Nh÷ng thö th¸ch cña em bÐ. a. LÇn thö th¸ch thø nhÊt. - Viªn quan ph¸t hiÖn. - Hoµn c¶nh: Hai cha con ®ang cµy ruéng -> bÊt ngê.. - C©u hái cña viªn quan có phải là một câu đố kh«ng? V× sao? - Em cã nhËn xÐt g× vÒ c©u hái cña viªn quan ?. - Hoµn c¶nh: BÊt ngê, đột ngột. - Người ra câu đố: viên quan -> O¸i o¨m.. -> Câu đố oái oăm, khó t×m c©u tr¶ lêi. (§­êng cµy cã thÓ ng¾n dµi, con tr©u cã thÓ ®i nhanh, chËm; m¶nh ruéng cã thÓ to, nhá, v¶ l¹i ch¼ng ai đi đếm đường cày). + Cha: ngÈn ra, kh«ng - Cha: ngÈn ra, kh«ng biÕt tr¶ lêi sao. biÕt tr¶ lêi sao. + Em bÐ: kh«ng hÒ lóng - Thái độ của hai cha túng, chủ động ứng xử, - Em bé: Bình tĩnh, chủ con em bé trước câu đố nhanh trÝ hái vÆn viªn. Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> cña viªn quan?. - Em cã nhËn xÐt g× vÒ sự tương xứng giữa câu đố của viên quan và câu tr¶ lêi cña em bÐ?. - KÕt qu¶ cña lÇn th¸ch đố thứ nhất? Qua đó gióp em hiÓu g× vÒ em bÐ?. quan. (Hái bao giê còng dÔ h¬n tr¶ lêi). -> C©u tr¶ lêi cña em bé cũng là một câu đố. Câu đố của em bé đối víi c©u tr¶ lêi cña viªn quan rÊt c©n chØnh Còng bÊt ngê vµ khã tr¶ lêi. ChØ kh¸c lµ mét cËu bÐ n«ng d©n - mét lµ viªn quan cao cÊp. -> Viªn quan söng sèt, ng¹c nhiªn, vui mõng. => Em bÐ th«ng minh, nhanh trÝ.. -> Khó hơn - Người ra câu đố là vua. - Thử thách thứ hai em - Câu đố oái oăm, phi lí bÐ gÆp ph¶i lµ g×? tíi møc tr¸i qui luËt tù - Thö th¸ch lÇn thø hai nhiªn. có khó hơn lần một - Biết đích xác tài năng cña em bÐ. kh«ng? V× sao?. động ứng xử. Hỏi vặn l¹i -> Dån viªn quan vào thế bị động, không biÕt tr¶ lêi ra sao.. => Th«ng minh, nhanh nhạy, cứng cỏi trước người lớn, đầy bản lÜnh. b. LÇn thö th¸ch thø hai. - Người ra câu đố: Nhà vua - Câu đố: oái oăm, phi lí đến mức trái qui luật tù nhiªn.. -> Lo l¾ng, sî h·i. - Thö th¸ch cña nhµ vua nhằm mục đích gì? - Thái độ của dân làng trước câu đố của nhà vua? - Thái độ của em bé ra sao? T¹i sao?. - D©n lµng: Lo l¾ng, sî -> Bình tĩnh, cho đó là hãi. léc vua ban, s½n sµng kÝ giÊy cam ®oan víi lµng. - Em bÐ: B×nh tÜnh. -> LÎn vµo s©n rång, khãc um lªn thØnh cÇu nhà vua bắt bố đẻ em bé cho m×nh. - Tóm tắt những việc em ->Là câu đố =>oái oăm. bé đã làm? -> Cũng là lời giải đố vì câu đố đã buộc nhà vua - Giải đố: Dùng phép - Lêi thØnh cÇu cña em tù nãi ra ®iÒu phi lý cña “GËy «ng ®Ëp l­ng bé là câu đố hay lời giải mình. ông”, để nhà vua tự nói đố? Có gì lí thú trong -> Em bé dùng phép ra điều phi lí trong yêu c¸ch gi¶i quyÕt t×nh thÕ “GËy «ng ®Ëp l­ng cÇu cña m×nh. khã kh¨n cña em bÐ? «ng”lÊy c¸i phi lý trÞ c¸i phi lý.. Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> GV: Em bé đã tìm giải ph¸p tèi ­u, t¹o t×nh huèng míi tr¶ c¸i khã về cho đối phương,dùng câu đố để giải đố. Cách th¾t buéc chÆt chÏ, lêi lÏ s¾c s¶o, lÔ phÐp khiÕn nhà vua và đình thần - Lệnh cho em bé làm ba m©m cç tõ mét con cïng ph¶i thõa nhËn. chim sÎ. -> Là câu đố khó khăn - §Ó tin ch¾c tµi n¨ng kh«ng thùc hiÖn ®­îc. của em bé, nhà vua đã - Yªu cÇu rÌn con dao lµm g×? - LÖnh cña vua cã ph¶i b»ng mét c©y kim . là câu đố không? Vì - Là câu đố cũng khó kh«ng thùc hiÖn ®­îc, sao? - Em bé đã giải đố bằng vừa là lời giải đố chỉ ra sù v« lÝ trong yªu cÇu c¸ch nµo? - Yªu cÇu cña em bÐ cã cña nhµ vua. phải là câu đố không? Vì sao? Câu đố của em bÐ cã ý nghÜa nh­ thÕ nµo? GV: Câu đố của em bé -> Thông minh hơn thể hiện khả năng lẩn người can đảm, tự tin, tr¸nh c¸i bÝ b»ng c¸ch b¶n lÜnh. tạo ra cái bí đối lập - VËy lµ c¶ ba lÇn em bÐ đều không khuất phục -> Phục hẳn trí thông trước những câu đố oái minh của em bé. oăm. Điều đó cho em hiÓu g× vÒ em bÐ trong - Người ra câu đố: Sứ c©u chuyÖn? - Lúc này nhà vua đã có thần nước ngoài. sự nhìn nhận, đánh giá -> Câu đố liên quan đến đại sự quốc gia ntn vÒ em bÐ? mang tÝnh chÊt ngo¹i - Thö th¸ch thø t­ lµ g×, giao quèc tÕ (kh«ng tr¶ lêi ®­îc lµ nhËn m×nh lµ đến từ ai? - So s¸nh tÝnh chÊt, møc thua kÐm). độ của lần thử thách thứ -> Nội dung câu đố cầu k×, khã kh¨n.. Lop6.net. c. LÇn thö th¸ch thø ba. - Người ra câu đố: nhà vua -> Khã kh¨n. - Giải đố : Đố lại : rèn con dao tõ mét c©y kim.. => Th«ng minh, can đảm, tự tin, bản lĩnh.. d. LÇn thö th¸ch thø t­. - Người ra câu đố: Sứ thần nước ngoài -> hóc bóa, cÇu k×..

<span class='text_page_counter'>(5)</span> tư so với ba lần trước?. - T¹o søc hÊp dÉn, lµm næi bËt trÝ th«ng minh cña nh©n vËt. - HS t×m trong SGK.. - Theo em,viÖc s¸ng t¹o ra t×nh huèng nµy trong c©u chuyÖn cã ý nghÜa ntn? - Triều đình đã có những cách giải đố nào? - Cách giải đố của em bé có gì độc đáo?. - Qua lÇn thö th¸ch nµy em hiÓu thªm g× vÒ em bÐ? - Em cã nhËn xÐt g× vÒ mức độ của các câu đố & những đối tượng ra câu đố ?. - H¸t mét c©u “B¾t con kiÕn...kiÕn sang” -> c©u tr¶ lêi kh«ng cã trong s¸ch vë, vËn dông kinh nghiệm dân gian đơn gi¶n mµ hiÖu nghiÖm. Em đã dùng cái tự nhiên gần gũi với đời sống để ph¸ bá c¸i cÇu k× ,cè ý> Gi¶n dÞ bÊt ngê nh­ một trò chơi đơn giản. -> Th«ng minh h¬n người (hơn tất cả các bậc tài giỏi trong triều đình) -> B¶o toµn danh dù quèc gia. - Thử thách đến với em bÐ ®a d¹ng vµ nhiÒu møc độ, khi cần đầu óc suy luËn khi l¹i kÕt hîp sù nhanh nh¹y, th¸o v¸t víi trí tuệ và hành động thực tÕ. - Em bÐ lµ sù kÕt tinh trÝ tuÖ d©n gian, nh©n c¸ch  lao động bình dân VN.. Qua đó nhân dân ra muèn nãi lªn ®iÒu g×? GV: Trong mọi trường hợp, em bé đều khéo léo giành lấy thế chủ động, chuyển đổi vị trí, đẩy đối phương vào tình huống khã kh¨n, buéc hä ph¶i chÊp nhËn yªu cÇu mµ. Lop6.net. - TriÒu thÇn: bã tay. - Giải đố: dùng kinh nghiệm đời sống dân gian.. -> Th«ng minh h¬n người.. => Em bÐ lµ sù kÕt tinh trÝ tuÖ d©n gian, nh©n cách  lao động bình d©n VN..

<span class='text_page_counter'>(6)</span> chÝnh hä kh«ng chÊp nhËn ®­îc -> Em bÐ lµ biểu tượng kết tinh của trí tuệ dân gian đáng kh©m phôc. - Phần thưởng dành cho em bÐ lµ g×? - Tgdg muèn thÓ hiÖn ®iÒu g× qua c¸ch kÕt thóc truyÖn?. - Tr¹ng nguyªn -> xøng đáng. - NÕu cã trÝ tuÖ vµ tµi n¨ng th× bÊt cø trong XH nào, hạng người nào còng nhËn ®­îc phÇn thưởng và có vị trí xứng đáng trong XH. - NV th«ng minh. - Em bé thuộc kiểu nv - Lương Thế Vinh. nµo? - Em cßn biÕt nh÷ng nv th«ng minh tµi trÝ nµo trong l.sử nước ta ? 2. ý nghÜa cña - TruyÖn cã ý nghÜa g×? truyÖn. GV: TruyÖn cæ tÝch nµy - §Ò cao trÝ th«ng minh. kh«ng nh»m phñ nhËn - Hài hước, mua vui. kiÕn thøc s¸ch vë nh­ng nó tập trung ca ngợi, đề cao kinh nghiÖm ®s. Em bÐ th«ng minh trong truyÖn tiªu biÓu cho trÝ kh«n, sù th«ng minh được đúc kết từ đời sống vµ lu«n ®­îc vËn dông trong thùc tÕ. Em bÐ th«ng minh, tµi trÝ h¬n người nhưng luôn hồn nhiªn, ng©y th¬ trong sù - Ngoµi häc nh÷ng kiÕn đối đáp. - Qua VB, em rót ra thøc trong s¸ch vë -> ®­îc bµi häc g× cho b¶n c¸ch øng xö, ¨n nãi... th©n? D.Cñng cè - DÆn dß 1. Cñng cè: - ChØ ra nh÷ng yÕu tè lµm nªn tÝnh hÊp dÉn cho c©u chuyÖn “em bÐ th«ng minh”. - Truyện đề cao kinh nghiệm trong đời sống, cuộc đấu trí của em bé xoay quanh con tr©u, con ngùa, con chim, con èc, con kiÕn cµng ->TrÝ th«ng minh được đúc kết từ đ/sống. 2. DÆn dß: - KÓ diÔn c¶m truyÖn. Häc thuéc phÇn ghi nhí. - ChuÈn bÞ tiÕt 27.. Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(7)</span>