Bài giảng môn học Ngữ văn lớp 6 - Tập làm văn - Kể chuyện tưởng tượng tìm hiểu chung về kể chuyện tưởng tượng

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Gi¸o ¸n d¹y thªm – Ng÷ v¨n 6. Bµi d¹y - Th¸ng 11. - Ôn tập kể chuyện tưởng tượng - NghÜa cña tõ - ¤n tËp v¨n b¶n truyÖn – kÓ chuyÖn - RÌn kÜ n¨ng c¶m thô v¨n häc cho häc sinh. Tập làm văn - Kể chuyện tưởng tượng Tìm hiểu chung về kể chuyện tưởng tượng A / Mục tiêu cần đạt : - Bước đầu nắm được nội dung, yêu cầu của kể chuyện sáng tạo ở mức độ đơn giản. - Học sinh chuẩn bị chọn đề tài, tìm tòi nội dung, cốt truyện để viết một bài kể chuyện sáng tạo. * Ph¬ng ph¸p : - §äc, ph©n tÝch mÉu. - Thảo luận về vai trò của tưởng tượng tự do trong kể chuyện sáng tạo, phân biệt mức độ giữa truyện sáng tạo, truyện đời thường. B. ThiÕt kÕ bµi d¹y häc. III.Bµi míi: IV.Các hoạt động dạy học I. Tìm hiểu chung về kể chuyện tưởng tượng. * Häc sinh kÓ tãm t¾t truyÖn ngô ng«n : Ch©n, Tay, Tai, M¾t, MiÖng. Gi¸o viªn nªu c©u hái. ? TruyÖn nµy cã thËt kh«ng ? Nh©n vËt cã thËt ? Sù viÖc cã thËt kh«ng ? ? Vì sao em biết rõ đây là truyện ngụ ngôn dân gian hoàn toàn do tưởng tượng mà có ? ? Người kể đã vận dụng tưởng tượng như thế nào ? ? Tưởng tượng đóng vai trò như thế nào ? ở trong truyện này ? ? Có phải tất cả mọi chi tiết, sự việc trong truyện đều là bịa đặt hay không ? Vì sao em biết ? ? Chi tiÕt nµo dùa vµo sù thËt ? Gi¸o viªn §Æng ThÞ YÕn – N¨m häc 2010 - 2011 Lop7.net. 1.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> Gi¸o ¸n d¹y thªm – Ng÷ v¨n 6 ? Chi tiết nào tưởng tượng ? * TruyÖn : Lôc sóc thµnh c«ng, giÊc m¬ trß chuyÖn víi Lang Liªu  gi¸o viªn cho häc sinh th¶o luËn theo ht c©u hái trªn. * Ghi nhí : SGK II. LuyÖn tËp - Học sinh chọn một trong các đề ở SGK để tìm ý, lập dàn ý cho đề. Đề 1 : Hãy tưởng tượng cuộc đọ sức giữa Sơn Tinh và Thuỷ Tinh trong điều kiện ngày nay... Dµn ý : * Më bµi : - Trận lũ lụt khủng khiếp năm 2000 ở đồng bằng sông Cửu Long. - Thuỷ Tinh – Sơn Tinh lại đại chiến với nhau trên chiến trường mới này. * Th©n bµi : - C¶nh Thuû Tinh khiªu chiÕn, tÊn c«ng vÉn víi nh÷ng vò khÝ cò nh­ng m¹nh gÊp béi, tµn ¸c gÊp béi - Cảnh Sơn Tinh thời nay chống lũ lụt : Huy động sức mạnh tổng lực : Đất, đá, xe ben,... - Các phương tiện thông tin hiện đại : vô tuyến, điện thoại di động... - Cảnh bộ đội, công an, giúp nhân dân chống lũ.. - Cả nước quyên góp lá lành đùm lá rách. - C¶nh nh÷ng chiÕn sÜ hy sinh v× d©n. * KÕt bµi : Cuèi cïng, Thuû Tinh l¹i mét lÇn n÷a chÞu thua nh÷ng chµng S¬n Tinh cña thÕ kØ 21. Đề 2 : Do một lỗi lầm nào đó mà em ( hoặc bạn em ) bị phạt phải biến thành một con vật trong ba ngày. Trong ba ngày đó, em (hoặc bạn em ) đã gặp những điều thú vị hay rắc rối gì ? Vì sao em ( hoặc bạn em ) mong chóng hết hạn để trở lại làm người ? Đề 3 : Trong nhà có ba phương tiện giao thông : xe đạp, xe máy và ô tô. Chúng cãi nhau, so bì hơn thiệt kịch liệt. Hãy tưởng tượng em nghe thấy cuộc cãi vã đó và dàn xếp như thế nào ? Gợi ý : Hướng kể chuyện cụ thể là phải dựa vào đặc tính của các loại phương tiện giao thông : - Xe đạp : Có ưu điểm là gọn nhẹ, cơ động, không cần nhiên liệu, rẻ tiền lại dễ sử dụng, ai cũng có thể đi được , lại tiện cho việc rèn luyện cơ thể bằng vận động. Có thể đi vào các ngõ ngách, đường xấu, ®­êng mßn, chç khã ®i... - Xe máy : tốc độ cao, có thể giải quyết công việc nhanh chóng, đỡ tốn sức, đáp ứmg nhu cầu của cuộc sống hiện đại nhưng có nhược điểm là tốn nhiên liệu, dễ gây tai nạn - Ô tô : đảm bảo cho con người sự an toàn, không bị ảnh hưởng bởi sự khắc nghiệt của thời tiết nhưng tèn nhiªn liÖu, gi¸ thµnh cao, kh«ng ®i ®­îc vµo ngâ ng¸ch, khi háng ph¶i söa ch÷a tèn kÐm, ph¶i cã người biết lái, phải có nơi đỗ xe... Gi¸o viªn §Æng ThÞ YÕn – N¨m häc 2010 - 2011 Lop7.net. 2.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Gi¸o ¸n d¹y thªm – Ng÷ v¨n 6 Tưởng tượng ra cuộc gặp gỡ giữa ba phương tiện này, tạo cơ hội để chúng so bì hơn thua, tranh cãi kịch liệt, chê bai nhau và kheo công lao của mình. Em với tư cách là người chủ, hiểu rõ ưu, nhược điểm của từng loại phương tiện trên, nên em sẽ đứng ra dàn xếp Cách làm bài văn kể chuyện tưởng tượng A / Mục tiêu cần đạt : - Bước đầu nắm được nội dung, yêu cầu của kể chuyện sáng tạo ở mức độ đơn giản, biết lập dàn ý cho bài văn kể chuyện tưởng tượng - Học sinh chuẩn bị chọn đề tài, tìm tòi nội dung, cốt truyện để viết một bài kể chuyện sáng tạo. - Rèn luyện kĩ năng làm việc độc lập, tư duy sáng tạo * Phu¬ng ph¸p : - Thảo luận nhóm về vai trò của tưởng tượng tự do trong kể chuyện sáng tạo, phân biệt mức độ giữa truyện sáng tạo, truyện đời thường. B. ThiÕt kÕ bµi d¹y häc. I. ổn định tổ chức: II. KiÓm tra bµi cò: III.Bµi míi: 1- cách làm bài văn kể chuyện tưởng tượng : Trải ? Để làm một bài văn kể chuyện tưởng tượng cần trải. qua bốn bước:. qua mấy bước ? Là những bước nào ?. a) Tìm hiểu đề :. ? Nêu nội dung của các bước ?. - Đọc kĩ đề - G¹ch ch©n nh÷ng tõ träng t©m. ? Bước thứ hai là gì ?. - Xác định yêu cầu của đề. ? Bước này cần thực hiện những thao tác nào ?. b) T×m ý :. ? c¸c ý ®­îc tr×nh bµy ntn trong bµi v¨n ?. - Xác định nội dung sẽ viết trong bài nhằm đáp ứng yêu cầu của đề - T×m c¸c ý thÓ hiÖn néi dung cña bµi viÕt (c¸c nh©n vËt, c¸c sù viÖc quan träng, s¾p xÕp chuçi sù viÖc. ? bước thứ 3 là gì ?. hîp lÝ, cã khëi ®Çu-diÔn biÕn-kÕt qu¶-ý nghÜa cña. LËp dµn ý yªu cÇu chóng ta ph¶i lµm g×?. truyÖn ) c) LËp dµn ý : - Sắp xếp chuỗi sự việc theo một trình tự nhất định với mục đích để người đọc theo dõi được câu. ? Cuèi cïng ta ph¶i lµm g× ?. chuyện và hiểu được chủ đề của bài viết. Gi¸o viªn §Æng ThÞ YÕn – N¨m häc 2010 - 2011 Lop7.net. 3.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> Gi¸o ¸n d¹y thªm – Ng÷ v¨n 6 ? Bố cục của bài kể chuyện tưởng tượng gồm mấy. d) ViÕt thµnh v¨n :. phÇn ? Lµ nh÷ng phÇn nµo ?. - Dùa vµo dµn bµi, viÕt thµnh v¨n bµi lµm cña m×nh theo bè côc 3 phÇn : + Më bµi + Th©n bµi + KÕt bµi. LuyÖn tËp : Cho biết cách làm cho đề bài sau : Cuốn vở cũ và cuốn vở mới của em trò chuyện với nhau về em. Hãy tưởng tượng em tình cờ nghe được câu chuyện ấy và thay đổi như thế nào ? Gîi ý : - Em có cất giữ quyển vở cũ chu đáo không ? Có để cho nó bị quăn mép, dây mực, sờn rách, phủ bụi kh«ng ? Em nghe cuèn vë cò phµn nµn nh÷ng g× ? Em cã hi väng cuèn vë míi sÏ bªnh vùc em trong cuộc gặp đó không ? Hay là nó cũng đồng tình và ngậm ngùi đợi cái ngày bị em đối xử thờ ơ, ghẻ lạnh để lặp lại số phận của cuốn vở cũ ? Nội dung câu chuyện tưởng tượng cũng có thể ngược lại với những điều giả thiết trên đây Gv cho HS luyện cách làm bài văn kể chuyện tưởng tượng theo các bước vừa học Hướng dẫn học ở nhà : Tìm hiểu vai trò của tưởng tượng, nhân hóa trong một số truyện cổ tích đã học. Chỉ rõ các yếu tố đó - ChuÈn bÞ bµi míi. LuyÖn tËp Đề 1 : Mượn lời chú chó con ( mèo con ) trong nhà để kể chuyện tình cảm giữa em và con chó ( con mèo ) đó. Đề 2 : Thay đổi ngôi kể để bộc lộ tâm tình của cô út khi bị hai người chị độc ác đẩy xuống biển và sống một mình trên hoang đảo trong truyện Sọ Dừa Đề 3 : Tưởng tượng đoạn kết mới cho truyện Cây bút thần hoặc truyện Em bé thông minh ( Tham kh¶o mÈu chuyÖn Con cß víi truyÖn ngô ng«n –SGK trang 140 ) * Hướng dẫn luyện tập : - Dựa trên những điều em tưởng tượng được, hãy săp xếp thành một dàn bài hợp lí.. Gi¸o viªn §Æng ThÞ YÕn – N¨m häc 2010 - 2011 Lop7.net. 4.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> Gi¸o ¸n d¹y thªm – Ng÷ v¨n 6 - Các chi tiết do trí tưởng tượng dệt nên có thể rát phong phú, cho nên cần lựa chọn để tập trung hướng vào một chủ đề nào đó cho câu chuyện tránh được sự lan man - C©u chuyÖn ph¶i ®­îc kÓ l¹i theo mét tr×nh tù chÆt chÏ, hîp víi quy luËt cña t©m tr¹ng vµ khung cảnh tưởng tượng. - lời văn sử dụng trong dàn bài là để kể lại. Tập kể miệng nhiều lần, nếu cần, viết thành bài hoàn chØnh . Hoạt động 3 : Hướng dẫn học ở nhà : Tìm hiểu vai trò của tưởng tượng, nhân hóa trong một số truyện truyền thuyết đã học. Chỉ rõ các yếu tố đó luyÖn tËp nghÜa cña tõ vµ c¸ch gi¶i nghÜa tõ A. Mục tiêu cần đạt: - HS ®­îc cñng cè kiÕn thøc vÒ nghÜa cña tõ. - VËn dông lµm bµi tËp SGK vµ BT bæ sung. B. TiÕn tr×nh tiÕt d¹y I - Néi dung kiÕn thøc. 1. Kh¸i niÖm: NghÜa cña tõ lµ ND mµ tõ biÓu thÞ. 2. C¸ch gi¶i nghÜa: - Tr×nh bµy kh¸i niÖm mµ tõ biÓu thÞ. - Đưa ra từ đồng nghĩa, trái nghĩa. II - LuyÖn tËp Ch÷a bµi tËp N/V Nô gi¶i nghÜa côm tõ "kh«ng mÊt" lµ biÕt nã ë ®©u  c« Chiªu chÊp nhËn  bÊt ngê. * Mất (hiểu theo cách thông thường như mất ví, mất ống vôi…) là "không còn được sở hữu, không có kh«ng thuéc vÒ m×nh n÷a". * MÊt theo c¸ch gi¶i nghÜa cña Nô lµ "kh«ng biÕt ë ®©u". * Cách giải nghĩa của Nụ theo từ điển là sai nhưng đặt trong câu chuyện đúng, thông minh. Bµi tËp 1 : ChØ râ c¸c c¸ch gi¶i nghÜa tõ ®­îc sö dông trong c¸c vÝ dô sau: a.. Thuỷ cung (thuỷ: nước; cung: nơi ở của vua hoặc công trình kiến trúc lớn): cung điện. dưới nước. Gi¸o viªn §Æng ThÞ YÕn – N¨m häc 2010 - 2011 Lop7.net. 5.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> Gi¸o ¸n d¹y thªm – Ng÷ v¨n 6 b.. Ghẻ lạnh: thờ ơ, nhạt nhẽo, xa lánh đối với người lẽ ra phải gần gũi, thân thiết.. c.. Truyện cổ tích: loại truyện dân gian kể về cuộc đời của một kiểu nhân vật quen thuộc.... d.. Màu xanh: có màu như màu lá cây, màu nước biển.... e.. Phủ nhận: không thừa nhận là đúng, là có thật: trái nghĩa với công nhận.. Bài tập 2 : Điền vào chỗ trống các tiếng thích hợp trong các trường hợp dưới đây. Biết rằng: a. TiÕng ®Çu cña tõ lµ “h¶i” - .............: Chim lín c¸nh dµi vµ hÑp, më quÆp, sèng ë biÓn kh¬i. - .............: Cửa biển dùng làm nơi ra vào của một nước. - .................: Thó cã ch©n biÕn thµnh bíi chÌo, r¨ng nanh dµi, sèng ë B¾c cùc vµ Nam cùc. - .................: Khoảng đất nhô lên ngoài mặt biển. - ................:Việc kiểm soát và đánh thuế đối với hàng hoá nhập từ nước khác. - ................: Sản phẩm động vật, thực vật khai thác ở biển. b. TiÕng ®Çu cña tõ lµ “gi¸o” -. ................: Người dạy học ở bậc phổ thông. -. .................: Học sinh trường sư phạm.. Bài soạn của giáo viên để lên lớp giảng. - .............: Đồ dùng dạy học để làm cho học sinh thấy một cách cụ thể. - ....................: Viªn chøc ngµnh gi¸o dôc. Bµi tËp 3 : T×m tõ cña c¸c nghÜa sau: a. Thái độ rất ngạc nhiên trước hiện tượng kì lạ và bất ngờ.( kinh ngạc). b. Nói cao ë huyÖn Ba V×, tØnh Hµ T©y, còng gäi lµ nói Ba V×.(T¶n Viªn) a. Tài giỏi khác thường đến mức không ngờ tới được.( lỗi lạc) b. Đi một mình, vẻ vất vả, đáng thương.( lóc cóc) c. Cùng đến, đến đông đủ.( tề tựu) d. Thói quen của một cộng đồng được hình thành từ lâu, được mọi người làm theo.(Tập quán) e. Các thế hệ cha ông, cụ kị,....đã qua đời. (Tổ tiên) f. Hïng dòng, oai nghiªm. (LÉm liÖt) Bài tập 4: Điền từ thân thiết- thân mến- thân mật- thân thiện cho đúng với nghĩa: - : cã quan hÖ t×nh c¶m quý mÕn. Gi¸o viªn §Æng ThÞ YÕn – N¨m häc 2010 - 2011 Lop7.net. 6.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> Gi¸o ¸n d¹y thªm – Ng÷ v¨n 6 - : Cã nh÷ng biÓu hiÖn t×nh c¶m ch©n thµnh g¾n bã víi nhau. - : Tá ra tö tÕ vµ cã thiÖn c¶m víi nhau. - : Cã quan hÖ t×nh c¶m gÇn gòi, g¾n bã chÆt chÏ víi nhau. Bµi tËp 5 :Thay c¸c côm tõ g¹ch ch©n b»ng c¸c tõ thÝch hîp. A, Hà Nội - Huế - Sài Gòn đã trở thành những tên đất thân thương và thiêng liêng của mỗi con người ViÖt Nam. B, Buổi sáng vùng chân núi, sương thường tan chậm. C, Bè em lµm ë c¬ quan tr«ng nom viÖc khai th¸c vµ b¶o vÖ rõng. D, Em bị mất quyển sổ ghi những sự việc và cảm tưởng hằng ngày.. luyÖn tËp ch÷a lçi dïng tõ A. Mục đích: - HS ®­îc cñng cè lý thuyÕt. - Làm BT nhận biết sửa chữa. Các lỗi dùng từ : Lặp từ, lẫn lộn các từ gần âm, dùng từ không đúng nghÜa. B. NéI DUNG Bµi tËp 1: ChØ ra nh÷ng tõ dïng lÆp trong c¸c c©u sau vµ ch÷a l¹i. a. Lão cố tỏ ra vui vẻ nhưng thực ra lão rất nhớ thương chú chó vàng của lão vì lão bị ốm mà phải bán chú ®i.(Bµi lµm cña häc sinh) b. Bà cô tươi cười nói chuyện với Hồng về mẹ chú bé như một sự giả dối. Bà cô muốn Hồng vào thăm mẹ. Bà đã nói với những ý nghĩa thật cay độc trong giọng nói và trên nét mặt khi cười rất kịch của bà cô..(Bài lµm cña häc sinh). c. Nh÷ng thiÖt h¹i do b·o lôt kh«ng thÓ tÝnh b»ng con sè hay sè liÖu cô thÓ. d. Nhân dân ta đang ngày đêm chăm lo kiến thiết, xây dựng nước nhà. Gîi ý: c. Nh÷ng thiÖt h¹i do b·o lôt kh«ng thÓ tÝnh b»ng con sè cô thÓ. d. Nhân dân ta đang ngày đêm chăm lo xây dựng nước nhà. Bài tập 2: Dùng từ không đúng nghĩa T×m lçi - söa l¹i a) Lòng yêu mến thiên nhiên say đắm đã làm cho người quên đi nỗi vất vả trên đường. Gi¸o viªn §Æng ThÞ YÕn – N¨m häc 2010 - 2011 Lop7.net. 7.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> Gi¸o ¸n d¹y thªm – Ng÷ v¨n 6 b) Bố em là thương binh, ông em có di vật lạ ở phần mềm. c) Lªn líp 6 em míi thÊy viÖc häc tËp thËt lµ nghiªm träng. d) Mái tóc ông em đã sửa soạn bạc trắng. e) ¤ng nghe b× bâm c©u chuyÖn cña hä. Gîi ý: a) yªu mÕn  yªu b) di vËt l¹  di vËt c) nghiªm träng  quan träng d) söa so¹n  s¾p e) b× bâm  lâm bâm Bài tập 3 : Chỉ ra (những từ gần âm) dùng sai trong các câu sau và viết lại cho đúng. a. Th¹ch Sanh tõ bá gèc ®a, vÒ sèng chung víi mÑ con LÝ Th«ng. b. Th¹ch Sanh l¹i cøu th¸i tö con vua Thuû TÒ. §ã lµ mét chµng trai kh«i ng« nguyªn tinh tó còng bÞ chằn tinh nhốt trong cũi sắt. Vua Thuỷ Tề cho chàng cây đàn để đền ơn chàng cứu vớt con mình. c. Người chiến sĩ cách mạng không bao giờ chịu khuất tất trước kẻ thù mà luôn luôn hiên ngang đến giờ phút cuối cùng của cuộc đời. Bài tập 4: Chỉ ra những từ dùng sai trong các câu sau và đưa ra cách chữa đúng. a. Quê hương đã cho ta tất cả nên khi xa quê hương ta luôn nhớ quê hương. b. Anh rÊt thÝch h¸t nh÷ng bµi ca khóc C¸ch m¹ng. c. Những thiệt hại do nạn ô nhiễm môi trường gây ra không thể kể bằng số liệu hay con số cụ thể. d. Đề tài, chủ đề, nội dung của các bài thơ đa dạng, khác nhau. e. Chúng ta cần ra sức học hỏi để nâng cao trình độ chuyên môn, đáp ứng nhu cầu đòi hỏi của công cuộc kiến thiết xây dựng đất nước. f. Trường sư phạm Hà Nội vừa tổ chức mấy đợt xâm nhập thực tế phổ thông cho cả thầy và trò. g. Ông vẫn mặc bộ đồ xanh công nhân, đôi bàn tay nhỏ và mái tóc sửa soạn bạc trắng h. Trong những năm khôi phục kinh tế, mới có ít ngày thôi mà đất nước đã thay lòng đổi dạ, những m¸i nhµ r¹ cø lïi dÇn cho ngãi míi. i. Th¹ch Sanh tõ bá gèc ®a, vÒ sèng chung víi mÑ con Lý Th«ng. j. Th¹ch Sanh l¹i cøu ®­îc Th¸i tö, con vua Thuû TÒ. §ã lµ mét chµng trai kh«i nguyªn, tinh tó còng bị chằn tinh nhốt trong cũi sắt. Vua Thuỷ Tề tặng chàng cây đàn để đền ơn chàng đã cứu vớt con mình. C. cñng cè - DÆN Dß - Häc lý thuyÕt. Gi¸o viªn §Æng ThÞ YÕn – N¨m häc 2010 - 2011 Lop7.net. 8.

<span class='text_page_counter'>(9)</span> Gi¸o ¸n d¹y thªm – Ng÷ v¨n 6. CẢM THỤ VĂN HỌC Nghe thầy đọc thơ Trần Đăng Khoa Em nghe thầy đọc bao ngày Tiếng thơ đỏ nắng, xanh cây quanh nhà Mái chèo nghiêng mặt sông xa Bâng khuâng nghe vọng tiếng bà năm xưa Nghe trăng thở động tàu dừa Rào rào nghe chuyển cơn mưa giữa trời… Đêm nay thầy ở đâu rồi Nhớ thầy, em lại lặng ngồi em nghe…. Gi¸o viªn §Æng ThÞ YÕn – N¨m häc 2010 - 2011 Lop7.net. 9.

<span class='text_page_counter'>(10)</span>