Giáo án Ngữ văn 8 - Tiết 40: Nói giảm nói tránh - Năm học 2009-2010 - Lê Đức Quang

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Gi¸o ¸n Ng÷ V¨n 8 NS: 24/10/2009 NTH: 27/10/2009 TiÕt 40, nãi gi¶m nãi tr¸nh I/ Môc tiªu bµi häc 1/ KiÕn thøc: NhËn biÕt ®­îc thÕ nµo lµ nãi gi¶m, nãi tr¸nh vµ t¸c dông cña nãi gi¶m nói tránh trong ngôn ngữ đời thường và trong tác phẩm văn học. 2/ KÜ n¨ng: BiÕt sö dông t×nh th¸i tõ phï hîp víi t×nh huèng giao tiÕp. 3/ Thái độ Hîp t¸c trong t×m hiÓu kiÕn thøc. Cã ý thøc vËn dông nãi gi¶m nãi tr¸nh trong giao tiÕp khi cÇn thiÕt. II/ §å dïng d¹y häc 1/ Gi¸o viªn: B¶ng phô 2/ Häc sinh: III/ Phương pháp Thuyết trình, vấn đáp, nêu vấn đề, qui nạp, gợi mở … IV/ Các bước lên lớp 1/ ổn định. Sĩ số: 8a: 8b: 2/ KiÓm tra ®Çu giê (2’) (?) Nãi qu¸ lµ g× ? T¸c dông ? (?) Nhận xét nào nói đúng nhất tác dụng của phép nói quá trong hai câu thơ sau B¸c ¬i tim B¸c mªnh m«ng qu¸, ôm cả non sông mọi kiếp người ! ( Tè H÷u ) A. NhÊn m¹nh sù tµi trÝ tuyÖt vêi cña B¸c Hå . B. NhÊn m¹nh sù dòng c¶m cña B¸c Hå . C. Nhấn mạnh tình yêu thương bao la của Bác Hồ . D. NhÊn m¹nh sù hiÓu biÕt réng cña B¸c Hå . Các hoạt động dạy và học H§ cña thÇy vµ trß T/g 1’ HĐ1 Khởi động - Môc tiªu: Sö dông kiÕn thøc thùc tÕ để định hướng học sinh vào tiết học. - C¸ch tiÕn hµnh: Gv dùng lời nói để dẫn vào nội dung tiết häc . Trong thực tế, cùng 1 nội dung biểu đạt nhưng người này nói người khác dễ tiếp thu, nhưng người kia nói lại khó tiếp thu. V× sao nh­ vËy, bµi häc h«m nay sÏ giúp ta hiểu rõ hơn điều đó. Lê Đức Quang – Gv trường THCS Liêm Phú Lop8.net. Néi dung.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> Gi¸o ¸n Ng÷ V¨n 8 H§2.HDHS h×nh thµnh kiÕn thøc - Môc tiªu: Tr×nh bµy ®­îc thÕ nµo lµ nãi gi¶m nãi tr¸nh vµ t¸c dông cña nãi gi¶m nãi tr¸nh 20’ I/ Nãi gi¶m nãi tr¸nh vµ t¸c dông - C¸ch tiÕn hµnh: cña nãi gi¶m nãi tr¸nh. Gv sö dông b¶ng phô */ Bµi tËp 1. Hs đọc (?) Nh÷ng tõ ng÷ g¹ch ch©n cã nghÜa lµ g×? - §i gÆp cô C¸c M¸c, cô Lªnin vµ c¸c vÞ đàn anh khác. - §i C¸c tõ ng÷: §i gÆp cô C¸c M¸c, cô - Ch¼ng cßn Lênin và các vị đàn anh khác; Đi; =>§Òu cã nghÜa lµ chÕt. Chẳng còn đều có nghĩa là chết. (?) Tại sao người viết người nói lại dùng cách diễn đạt đó mà không dùng cách trùc tiÕp? - Bt a, b : giảm nhẹ sự thương tiếc, đau Tác dụng: giảm nhẹ sự thương tiếc, buồn của nhà thơ, của mọi người đối ®au buån trước cái chết của Bác . - Bt c: giảm nhẹ sự đau buồn, thương tiếc của người con ( xa nhà ) trước một sù thËt phò phµng, ®au xãt nh­ vËy . (?) T×m thªm nh÷ng c¸ch nãi kh¸c khi nói về cái chết ? (mất, bỏ, qua đời, về già, về chầu thượng đế, ...) ''Bác Dương thôi đã thôi rồi Nước mây man mác ngậm ...'' ''Bà về năm ấy làng treo lưới''(T. Hữu) Cậu Vàng đi đời rồi , ông giáo ạ ! (L·o H¹c - Nam Cao ) - Bác Dương thôi đã, thôi rồi . ( Khóc Dương Khuê - Nguyễn Khuyến ) - Bỗng loè chớp đỏ Thôi rồi , Lượm ơi ! ( Lượm - Tố Hữu ). - Bác đã lên đường theo tổ tiên (Tè H÷u ). Gv: Trong th¬ v¨n c¸c t¸c gi¶ rÊt chó ý sử dung cách nói như trên để bày tỏ tình c¶m, c¶m xóc cña m×nh vµ tr¸nh c¶m gi¶m ®au buån, nÆng nÒ. Ngoµi ra sö dụng cách diễn đạt như trên còn có mục đích nào khác chúng ta cùng tìm hiểu bt */ Bµi tËp 2. Gv sö dông b¶ng phô Lê Đức Quang – Gv trường THCS Liêm Phú Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Gi¸o ¸n Ng÷ V¨n 8 Hs đọc (?) T¹i sao trong c©u v¨n t¸c gi¶ l¹i dïng tõ '' bÇu s÷a '' mµ kh«ng dïng tõ ng÷ kh¸c cïng nghÜa ? Gv sö dông b¶ng phô Hs đọc (?) Hai c©u cã néi dung g× ? Người mẹ đều phê bình sự lười biếng . (?) So s¸nh hai c¸ch nãi trªn, c¸ch nãi nào nhẹ nhàng, tế nhị hơn đối với người nghe ? Cách nói hai tế nhị, nhẹ nhàng hơn đối với người tiếp nhận. Gv: Cũng là phê bình nhưng ở mức độ nhẹ nhàng có sự động viên, khuyến khích cố gắng vươn lên . (?) Đặt câu với cách nói tương tự như trªn ? - Anh h¸t rÊt dë . - Anh h¸t ch­a hay l¾m . H§3 HDHS rót ra ghi nhí - Môc tiªu: Rót ra kh¸i niÖm vµ t¸c 4’ dông cña nãi gi¶m nãi tr¸nh. - C¸ch tiÕn hµnh : Gv: TÊt c¶ nh÷ng c¸ch nãi tr¸nh g©y c¶m gi¸c ®au buån, tr¸nh th« tôc, thiÕu lÞch sù chÝnh lµ biÖn ph¸p tu tõ nãi gi¶m, nãi tr¸nh . VËy em hiÓu nãi gi¶m, nãi tr¸nh lµ g× ? T¸c dông cña nã lµ g× Hs đọc và khái quát ghi nhớ (?) Qua ba bµi tËp trªn, h·y cho biÕt cã nh÷ng c¸ch nãi gi¶m nãi tr¸nh nµo? BT 1, 2 : dùng từ đồng nghĩa . BT3 : dùng cách nói phủ định ở măt tích cùc trong cÆp tõ tr¸i nghÜa . Gv: Ngoài những cách nói trên người ta cßn sö dông c¸c tõ HV ( tõ thuÇn ViÖt gây ấn tượng cụ thể , từ HV gây ấn tượng mờ nhạt ) Dïng c¸ch nãi vßng: Lê Đức Quang – Gv trường THCS Liêm Phú Lop8.net. Dùng từ '' bầu sữa '' cốt để tránh th« tôc . */ Bµi tËp 3. C¸ch nãi hai tÕ nhÞ, nhÑ nhµng h¬n đối với người tiếp nhận.. II/ Ghi nhí. Kh¸i niÖm vµ t¸c dông cña nãi gi¶m nãi tr¸nh..

<span class='text_page_counter'>(4)</span> Gi¸o ¸n Ng÷ V¨n 8 VÝ dô: Thay v× nãi: “Em häc cßn kÐm l¾m” b»ng c¸ch nãi: “Em cÇn ph¶i cè g¾ng häc nhiÒu h¬n n÷a”. Dïng c¸ch nãi trèng: VÝ dô: Thay v× nãi: “¤ng Êy bÞ thương nặng thế thì không thể sống lâu ®­îc n÷a ®©u” b»ng c¸ch nãi: “¤ng Êy thÕ th× kh«ng cßn l©u ®­îc n÷a ®©u!”. (?) ViÖc sö dông c¸ch nãi gi¶m nãi tr¸nh lµ tuú thuéc t×nh huèng giao tiÕp. Vậy trong những trường hợp nào không nªn dïng c¸ch nãi gi¶m nãi tr¸nh ? LÊy vÝ dô ? - Khi cần thiết phải nói thẳng nói đúng sù thËt . - Khi tr×nh bµy , kÓ l¹i mét sù viÖc nµo đó để tránh người nghe có sự hiểu lầm thì cần phải nói đúng mức độ sự việc . H§4. HDHS luyÖn tËp - Mục tiêu: Xác định đúng yêu cầu bài 15’ III/ Luyện tập tËp vµ nhËn diÖn ®­îc nãi gi¶m nãi tr¸nh trong bµi tËp. - C¸ch tiÕn hµnh: Hs đọc và xác định yêu cầu bài tập Bµi tËp 1(SGK Tr 108) Tõ ng÷ nãi gi¶m nãi tr¸nh. Hs hoạt động cá nhân Hs kh¸c nhËn xÐt Gv chèt. Hs đọc và xác định yêu cầu bài tập Hs hoạt động cá nhân Hs kh¸c nhËn xÐt Gv chèt. a/ ®i ngñ . b/ chia tay nhau . c/ khiÕm thÞ . d/ cã tuæi . e/ đi bước nữa . Bµi tËp 2 (SGK Tr 108, 109) C©u sö dông nãi gi¶m nãi tr¸nh + Anh nªn hßa nh· víi b¹n bÌ! + Anh kh«ng nªn ë ®©y n÷a! + Anh đừng hút thuốc trong phòng! + Nã nãi nh­ thÕ lµ thiÕu thiÖn chÝ.. Lê Đức Quang – Gv trường THCS Liêm Phú Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> Gi¸o ¸n Ng÷ V¨n 8 Hs đọc và xác định yêu cầu bài tập Gv tæ chøc thi lµm nhanh gi÷a c¸c bµn Đại diện 3 bàn làm nhanh nhất đọc. + H«m qua em cã lçi víi anh, em xin anh thø lçi. Bµi tËp 3 (SGK Tr 109) §Æt c©u sö dông nãi gi¶m nãi tr¸nh theo cách phủ định điều ngược lại.. Hs kh¸c nhËn xÐt Gv chèt vµ cã thÓ cho ®iÓm. ChÞ xÊu qu¸  chÞ Êy ch­a xinh (xấu đối lập với xinh; dùng từ chưa) Anh giµ qu¸!  Anh Êy kh«ng cßn trÎ. Giäng h¸t chua!  Giäng h¸t ch­a ®­îc ngät l¾m. - Cái áo của cậu không đẹp lắm - Bµi v¨n cña m×nh ch­a s©u - Chiếc đồng hồ đeo tường không cã hoa v¨n. 4/ Cñng cè. (3’) (?) H·y so s¸nh nãi qu¸ vµ nãi gi¶m nãi tr¸nh ? - Gièng : §Òu lµ biÖn ph¸p tu tõ ®­îc dïng phæ biÕn trong th¬ v¨n , trong lêi ¨n tiÕng nãi hµng ngµy . - Kh¸c : + Nói quá là cách nói phóng đại mức độ, quy mô, tính chất của sự vật hiện tượng để nhấn mạnh, gây ấn tượng, tăng sức biểu cảm . Tác dụng : Nói quá để nhấn mạnh, gây ấn tượng . + Nói giảm, nói tránh là biện pháp tu từ dùng cách diễn đạt tế nhị, uyển chuyển tr¸nh g©y c¶m gi¸c ®au buån, nÆng nÒ, tr¸nh th« tôc thiÕu lÞch sù . T¸c dông : tr¸nh c¶m gi¸c ®au buån, nÆng nÒ... Gv hÖ thèng kiÕn thøc bµi 5/ HDHT (1’). - Häc bµi vµ hoµn thiÖn c¸c bµi tËp - ChuÈn bÞ: LuyÖn nãi: KÓ chuyÖn theo ng«i kÓ kÕt hîp víi miªu t¶ vµ biÓu c¶m. Thùc hiÖn theo yªu cÇu SGK trang 109, 110 ––––––––––––––––––––––––––––––––. Lê Đức Quang – Gv trường THCS Liêm Phú Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(6)</span>