Giáo án Bám sát Ngữ văn 8 - Chủ đề 3: Rèn luyện kĩ năng tạo lập văn bản thuyết minh

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Chủ đề 3. RÌn luyÖn kÜ n¨ng t¹o lËp v¨n b¶n thuyÕt minh Loại chủ đề: Bám sát- Thời lượng: 8 tiết A. Môc tiªu: - Gióp häc sinh cñng cè, kh¾c s©u kiÕn thøc vÒ v¨n b¶n thuyÕt minh – lo¹i v¨n b¶n häc sinh míi ®­îc lµm quen. - Học sinh nhận biết đúng văn bản thuyết minh; phân biệt được văn bản thuyết minh với các thể loại văn bản đã học. - T¹o lËp ®­îc v¨n b¶n thuyÕt minh theo c¸c kiÓu bµi cô thÓ. - RÌn kÜ n¨ng t¹o lËp v¨n b¶n – sö dông – tr×nh bµy v¨n b¶n. B. Tµi liÖu hç trî - sgk, sgv Ng÷ v¨n 8 - ThiÕt kÕ bµi gi¶ng Ng÷ v¨n 8 - C¸c d¹ng bµi TËp lµm v¨n vµ c¶m thô th¬ v¨n 8. C. Néi dung TuÇn 21 – TiÕt 21: Ngµy so¹n: 29-1-08 T×m hiÓu chung vÒ thuyÕt minh I. Mục tiêu cần đạt: - Gióp häc sinh «n tËp l¹i lÝ thuyÕt chung vÒ thuyÕt minh: häc sinh n¾m ®­îc kh¸i niÖm s¬ gi¶n nhÊt vÒ thuyÕt minh vµ biÕt ph©n biÖt víi c¸c lo¹i v¨n b¶n kh¸c. - Học sinh cũng hiểu được vị trí của loại văn bản mới này trong nhà trường và sự vận dụng trong đời sống hàng ngày. II. TiÕn tr×nh bµi d¹y: Bước 1: Tổ chức lớp Bước 2: Kiểm tra bài cũ: - Nh¾c l¹i kh¸i niÖm vÒ v¨n b¶n thuyÕt minh? - Nêu yêu cầu của đề văn kiểm tra học kì I ( thuyết minh về ngôi trường của em) Bước 3: Bài mới Hoạt động của thầy. Hoạt động của trò I. ¤n tËp lÝ thuyÕt: ? Kể tên những văn bản thuyết minh 1. Một số văn bản thuyết minh đã học: đã học trong chương trình học kì I? - Ôn dịch, thuốc lá: tác hại của thuốc lá ? Những văn bản đó thuyết minh về - Thông tin về ngày trái đất năm 2000: những đối tượng nào? T¸c h¹i cña viÖc sö dông bao b× ni l«ng vµ biÖn ph¸p h¹n chÕ. - Bài toán dân số: Vấn đề dân số và kế hoạch hoá gia đình. 2. V¨n b¶n thuyÕt minh lµ g×? ? H·y nh¾c l¹i kh¸i niÖm vÒ v¨n b¶n - V¨n b¶n thuyÕt minh lµ kiÓu v¨n b¶n thuyết minh đã được học? thông dụng trong mọi lĩnh vực đời sống 1 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> - GV bổ sung thêm nếu học sinh trả nhằm cung cấp tri thức về các hiện tượng lêi cßn thiÕu ý. vµ sù vËt trong tù nhiªn, x· héi b»ng phương thức trình bày, giới thiệu, giải thÝch. 3. Yªu cÇu cña v¨n b¶n thuyÕt minh. ? Yªu cÇu c¬ b¶n nhÊt vÒ néi dung - VÒ néi dung: Cã tÝnh chÊt kh¸ch quan, cña mét v¨n b¶n thuyÕt minh lµ g×? thùc dông: v× ®©y lµ lo¹i v¨n b¶n cung cÊp ? Tại sao văn bản thuyết minh lại tri thức xác thực, hữu ích cho con người. coi trong yªu cÇu kh¸ch quan ? - VÒ h×nh thøc: ? Mét v¨n b¶n thuyÕt minh cÇn + Tr×nh bµy râ rµng, theo hÖ thèng vµ tu©n tr×nh bµy nh­ thÕ nµo? thủ phương pháp cụ thể cho từng kiểu bài. ? Nªu mét vµi vÝ dô cô thÓ? Ví dụ: Thuyết minh về một đồ vật dùng phương pháp phân loại, phân tích hoặc nêu định nghĩa. ThuyÕt minh vÒ mét di tÝch, mét danh nhân...dùng phương pháp so sánh, dùng số liÖu.... + Ngôn ngữ chính xác, cô đọng chặt chẽ, sinh động. VÝ dô: Bµi to¸n d©n sè, CÇu Long Biªn... 4. Ph©n biÖt v¨n b¶n thuyÕt minh víi c¸c loại văn bản đã học khác: ? V¨n b¶n thuyÕt minh cã g× kh¸c - So víi v¨n b¶n tù sù: thuyÕt minh kh«ng với các văn bản đã được học trong có sự việc, diễn biến hay cốt truyện. chương trình? ? So s¸nh víi v¨n b¶n tù sù? - Yªu cÇu tù sù: chó träng nh©n vËt vµ sù viÖc. ? So s¸nh víi v¨n b¶n miªu t¶? - So víi v¨n b¶n miªu t¶: thuyÕt minh - Yªu cÇu miªu t¶? không đòi hỏi miêu tả cụ thể cho người đọc cảm thấy hoặc hình dung ra mà cần làm cho người đọc hiểu về vấn đề mà thôi. ? So s¸nh víi v¨n b¶n nghÞ luËn? - So víi v¨n b¶n nghÞ luËn: thuyÕt minh kh«ng yªu cÇu tr×nh bµy lÝ lÏ, suy luËn mµ là trình bày nguyên lí, cách thức...của đối tượng. ? So s¸nh víi v¨n b¶n hµnh chÝnh, - So víi v¨n b¶n hµnh chÝnh – c«ng vô: c«ng vô? thuyết minh không phải để bày tỏ nguyện vọng, thông báo...mà là để làm rõ về đối tượng người đọc cần biết. ? Từ đó, em rút ra kết luận gì về văn ->Thuyết minh khác với tất cả các loại văn b¶n thuyÕt minh? bản đã học và không thể có sự nhầm lẫn khi to¹ lËp v¨n b¶n thuyÕt minh. II. LuyÖn tËp: Bµi tËp 1: Trang 34 – Bµi tËp c¶m thô th¬ v¨n 8. Gv đọc bài tập. - V¨n b¶n 1: VÒ tiÒn giÊy ViÖt Nam 2 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> ? C¸c v¨n b¶n nµy cã ph¶i lµ v¨n - V¨n b¶n 2: LÝ luËn vµ phª b×nh v¨n häc b¶n thuyÕt minh kh«ng? V× sao? thời hiện đại - V¨n b¶n 3: C¸ch hiÓu mét c©u tôc ng÷ - Văn Bản 4: Câu chuyện về đôi tay đẹp - V¨n b¶n 5: Loµi c¸ ®uèi ë vïng biÓn nhiệt đới . ->V¨n b¶n 1 vµ 5 lµ thuyÕt minh; v¨n b¶n 2 lµ nghÞ luËn; v¨n b¶n 3 lµ mét c©u chuyện cười; văn bản 4 là tự sự. Bµi tËp 2: ? Hãy đặt tên cho các văn bản trên? - Văn bản 1: Tiền giấy Việt Nam - V¨n b¶n 5: C¸ ®uèi ?Xác định những tri thức được cung Bài tập 3: cÊp trong v¨n b¶n 1 vµ 5 ¬ bµi tËp 1 - Häc sinh th¶o luËn nhãm - §¹i diÖn c¸c nhãm tr×nh bµy. - Gi¸o viªn nhËn xÐt vµ kÕt luËn. Bước 4: Củng cố - Nh¾c l¹i nh÷ng yªu cÇu cña v¨n b¶n thuyÕt minh? - Ph©n biÖt v¨n b¶n thuyÕt minh víi c¸c lo¹i v¨n b¶n kh¸c nhh­ thÕ nµo? Bước 5: Hướng dẫn về nhà: - Viết một đoạn văn ngắn để thuyết minh một trong các đề tài sau: quyển vở so¹n v¨n; quyÓn nhËt kÝ cña líp em; sæ tay v¨n häc cña em.. 3 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> TuÇn 22 – TiÕt 22 Ngµy so¹n: 05-2-08 Yêu cầu và phương pháp thuyết minh A. Mục tiêu cần đạt: - Giúp học sinh nắm được chắc hơn các yêu cầu và phương pháp sử dụng khi lµm v¨n thuyÕt minh. - Häc sinh biÕt c¸ch vËn dông khi t×m hiÓu c¸c tri thøc thuyÕt minh b»ng cách phối hợp các phương pháp thuyết minh cho một đối tượng cụ thể. - Rèn kĩ năng tìm hiểu đề, xác định đối tượng thuyết minh khi làm bài. B.TiÕn tr×nh bµi d¹y Bước 1: Tổ chức lớp Bước 2: Kiểm tra bài cũ: - KiÓm tra bµi tËp vÒ nhµ cña häc sinh. - Gi¸o viªn nhËn xÐt, gäi häc sinh söa ch÷a nÕu cÇn vµ c ho ®iÓm. Bước 3: Bài mới Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh I. Yªu cÇu khi lµm v¨n thuyÕt minh ? Khi đọc một đề văn thuyết minh , - Phải xác định tri thức về đối tượng em cÇn chó ý ®iÒu g×? thuyÕt minh. ? Đối tượng thuyết minh là gì? + Đối tượng thuyết minh: là sự vật, hiện tượng, phương pháp...mà đề bài yêu cầu làm cho người đọc hiểu rõ. ? Tri thức về đối tượng thuyết minh + Tri thức về đối tượng thuyết minh chính thùc ra lµ g×? là sự hiểu biết của người viết về đối tượng: có đặc điểm tiêu biểu gì? ; có cấu t¹o ra sao?; h×nh thµnh nh­ thÕ nµo?; cã giá trị và ý nghĩa gì đối với con người? ? Làm thế nào để có được các trí - Cách tích luỹ tri thức về đối tượng thøc thuyÕt minh? thuyÕt minh: + Quan s¸t: lµ nh×n, ng¾m, xem xÐt kÜ ? Hãy nêu ví dụ về một đối tượng có lưỡng để phát hiện đặc điểm tiêu biểu của thÓ dung quan s¸t? sự vật, để phân biệt cái chính cái phụ... Ví dụ: cái thước kẻ, cái nón.... ? Những đối tượng như thế nào cần + Tra cứu từ điển, sách giáo khoa: đối với ph¶i tra cøu tõ ®iÓn hoÆc s¸ch vë? những đối tượng cần sự hiểu biết sâu sắc vÒ c¸c lÜnh vùc hoÆc kh«ng mÊy quen thuéc... Ví dụ: con hổ, cây lúa, những hiện tượng tù nhiªn, khoa häc... ? Sau khi đã rõ về đối tượng cần làm + Phân tích: chia ra các mục các phần để gì cho bài thuyết minh rõ ràng? dễ tìm hiểu từ đó nắm được yêu cầu thuyết hiÓu? minh... ? Nªu vÝ dô minh ho¹? Ví dụ: một món ăn, một đồ dùng phức t¹p.... 4 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> ? Nhắc lại một số phương pháp sử dông trong thuyÕt minh?. ? Nhí l¹i c¸c v¨n b¶n thuyÕt minh đã học trong chương trình 6,7,8 và cho biÕt c¸c v¨n b¶n nµy sö dông phương pháp thuyết minh nào?. - GV dïng m¸y chiÕu chiÕu néi dung bµi tËp 4 – C¸c d¹ng bµi tËp lµm v¨n 8. ? H·y cho biÕt ph¹m vi kiÕn thøc ®­îc sö dông trong c¸c ®o¹n v¨n tõ 1 đến 7 và cho biết các văn bản đó sử dụng phương pháp thuyết minh nµo?. - GV chiÕu néi dung ®o¹n v¨n trong bµi tËp 5 – C¸c d¹ng bµi tËp.... ? V¨n b¶n trªn cã ph¶i lµ v¨n b¶n thuyÕt minh kh«ng? V× sao? ? V¨n b¶n nµy cã Ých g× cho b¹n đọc? - GV nªu bµi tËp - Hướng dẫn học sinh học bài. II. Các phương pháp thuyết minh: 1. Các phương pháp thuyết minh: - Nêu định nghĩa - LiÖt kª - Nªu vÝ dô - Dïng sè liÖu - So sánh, đối chiếu - Ph©n tÝch, ph©n lo¹i 2. Nhận dạng phương pháp thuyết minh - Häc sinh lµm theo c¸c nhãm. - Nhóm trưởng trình bày kết quả - Gv gäi nhãm kh¸c nhËn xÐt, söa ch÷a nÕu cã - GV chèt l¹i vµ cho ®iÓm nhãm tèt nhÊt. III. LuyÖn tËp Bài tập 1: Phạm vi kiến thức và phương ph¸p thuyÕt minh ®­îc sö dông: 1. Kiến thức sinh học: Nêu định nghĩa 2. Kiến thức về sức khoẻ đời sống: Dùng sè liÖu. 3. Kiến thức về sức khoẻ người cao tuổi: LiÖt kÕ, Ph©n lo¹i 4. Kiến thức về môi trường: Phân tích 5. KiÕn thøc vÒ b¶o vÖ søc khoÎ: So s¸nh, đối chiếu. 6. KiÕn thøc vÒ danh lam th¾ng c¶nh: LiÖt kª 7. Kiến thức về cờ tướng, cờ vua.... Bµi tËp 2: - §o¹n trÝch lµ mét ®o¹n v¨n b¶n thuyÕt minh cã xen yÕu tè tù sù ( mét b¶n tin ) - T¸c dông: Nh¾c nhë viÖc gi¸o dôc thÕ hÖ trÎ – tr¸ch nhiÖm cña cha mÑ vµ x· héi. Bài tập 3: Tìm những tri thức để chuẩn bị cho bµi thuyÕt minh vÒ chiÕc nãn l¸ ViÖt Nam. - HS tù t×m hiÓu - GV giíi thiÖu bµi thuyÕt minh vÒ chiÕc nãn l¸ ViÖt Nam.. Bước 4. Củng cố - Nh¾c l¹i yªu cÇu khi lµm v¨n thuyÕt minh? - Kể tên các phương pháp thuyết minh thường dùng? Bước 5. Hướng dẫn về nhà - ChuÈn bÞ bµi theo yªu cÇu cña gi¸o viªn - Sưu tầm một số bài thuyết minh mà em biết về các đối tượng là đồ dùng trong ga đình. 5 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> 6 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(7)</span>