Giáo án Dạy thêm Văn 6 chi tiết

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Chuyên đề 1 : Tõ tiÕng ViÖt . TiÕt 1 + 2 : Tõ vµ cÊu t¹o cña tõ tiÕng ViÖt . A / Mục tiêu cần đạt : Giúp HS : - Hiểu đợc thế nào là từ và đặc điểm cấu tạo của từ tiếng Việt : + Kh¸i niÖm vÒ tõ. + §¬n vÞ cÊu t¹o tõ ( tiÕng ). + Các kiểu cấu tạo từ ( từ đơn / từ phức ; từ ghép / từ láy ) - VËn dông vµo sö dông trong cuéc sèng h»ng ngµy vµ trong c¸c v¨n c¶nh cô thÓ. B / ChuÈn bÞ : - C¸c tµi liÖu liªn quan. - B¶ng phô . C / TiÕn tr×nh giê d¹y : Hoạt động 1 : Khởi động : - GV kiÓm tra sù chuÈn bÞ cña HS. - Giíi thiÖu bµi. Hoạt động 2 : Hình thành khái niệm : ? Trong TV , đơn vị nào không phải là đơn vị dùng để đặt câu ? ? Đơn vị nào dùng để tạo câu lớn hơn tõ ? GV ®a VD : Năm học này, tôi đã trở thành cậu häc sinh líp S¸u. ? Xác định các tiếng và các từ có mÆt trong ®o¹n trÝch trªn ? ? T¹i sao c¸c tiÕng vµ c¸c tõ l¹i kh«ng b»ng nhau trong vd trªn ? ? Vậy đơn vị cấu tạo của từ là gì ? ? Từ do 1 tiếng tạo thành đợc gọi là g× ? ? Tõ do 2 hoÆc nhiÒu tiÕng t¹o thµnh gäi lµ g× ? Bài tập : Xác định các từ có mặt trong ®o¹n th¬ sau : “ Trêi sinh ra tríc nhÊt ChØ toµn lµ trÎ con. 1- Tõ lµ g× ? - Tiếng, chỉ là đơn vị dùng để cấu tạo nªn tõ. - §ã lµ nh÷ng côm tõ ( kÕt hîp tõ ), lµm thµnh phÇn c©u - Gåm 12 tiÕng 9 tõ. - Cã c¸c tõ gåm 1 tiÕng, cã c¸c tõ gåm 2 tiÕng trë lªn. - Tiếng là đơn vị cấu tạo nên từ. - Từ đơn là từ do 1 tiếng tạo thành. - Tõ phøc lµ tõ do 2 hoÆc nhiÒu tiÕng t¹o thµnh.. HS làm việc theo nhóm, cử đại diện tr×nh bµy.. Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> Trên trái đất trụi trần Kh«ng d¸ng c©y, ngän cá. MÆt trêi còng cha cã Chỉ toàn là bóng đêm Kh«ng khÝ chØ mµu ®en Cha cã mµu s¾c kh¸c M¾t trÎ con s¸ng l¾m Nhng cha thÊy g× ®©u MÆt trêi míi nh« cao Cho trÎ con nh×n râ. Mµu xanh b¾t ®Çu cá Mµu xanh b¾t ®Çu c©y C©y cao b»ng gang tay L¸ cá b»ng sîi tãc C¸i hoa b»ng c¸i cóc Màu đỏ làm ra hoa him bÊy giê sinh ra Cho trÎ nghe tiÕng hãt…” ? Cã bao nhiªu tõ phøc ? ? Nh÷ng tõ phøc nµo cã quan hÖ víi nhau vÒ nghÜa ? ? Tõ phøc do c¸c tiÕng cã quan hÖ vÒ mặt nghĩa tạo thành đợc gọi là gì ?. - HS làm việc độc lập, suy nghĩ trả lêi. - Trụi trần, trái đất, trẻ con, mặt trời, bóng đêm, màu sắc, màu xanh, màu đỏ, gang tay, sợi tóc, cái hoa, cái cúc. - Tõ ghÐp ( ghÐp nghÜa ) - Kh«ng khÝ.. ? Nh÷ng tõ phøc nµo cã quan hÖ víi - Tõ l¸y ( l¸y ©m ) nhau vÒ ©m ? ? Tõ phøc do c¸c tiÕng cã quan hÖ với nhau về mặt âm tạo thành đợc gọi - Xác định quan hệ giữa các tiếng trong từ phức đó. lµ g× ? Sơ đồ cấu tạo từ tiếng Việt : ? §Ó ph©n biÖt tõ l¸y hay tõ ghÐp, ta ph¶i lµm g× ? Tõ tiÕng ViÖt Từ đơn ( tõ 1 tiÕng) tiÕng). Tõ phøc (tõ nhiÒu. Tõ Tõ ghÐp. Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> l¸y Hoạt động 3 : Luyện tập : Bài tập 1 : Tìm các từ ghép đồng nghÜa víi: gièng nßi , ch¨n nu«i.. (l¸y. Bµi tËp 2 : T×m c¸c tõ ghÐp theo kiÓu cÊu t¹o : th¬m lõng ( th¬m + x ), tr¾ng tinh (tr¾ng + x ). ? NhËn xÐt cÊu t¹o cña c¸c tõ trªn ?. - HS t×m nh÷ng tõ ghÐp 2 tiÕng, trong đó có 1 trong 2 tiếng đã cho đợc giữ l¹i. VD : dßng gièng... Bµi tËp 3 : Trong c¸c tõ díi ®©y, tõ nµo lµ tõ ghÐp, tõ nµo lµ tõ l¸y ? Bao bäc, c¨n cíc, hái han, ma mãc, mai mét, m¶i miÕt,s¾m söa, cña c¶i,tÝnh t×nh, thót thÝt. - Do 1 tiÕng chÝnh cã nghÜa vµ 1 tiếng phụ đợc ghép với tiếng chính; nghÜa cña tõ lµ nghÜa cña tiÕng chÝnh đợc phân loại theo nghĩa tiếng phụ ( nghÜa ph©n lo¹i ). (ghÐp nghÜa) ©m). Hoạt động 4 : Hớng dẫn học ở nhà : - N¾m néi dung bµi häc. - T×m 1 sè tõ ghÐp cã tiÕng ®i vµ 1 sè tõ ghÐp cã tiÕng häc. - ChuÈn bÞ bµi míi. . . TiÕt 3 + 4 : Tõ ghÐp. A / Mục tiêu cần đạt : Gióp häc sinh : -Nắm đợc đặc điểm của từ ghép , các loại từ ghép. - VËn dông vµo v¨n c¶nh cô thÓ , vµo cuéc sèng h»ng ngµy. B / ChuÈn bÞ : - Tµi liÖu cã liªn quan. - B¶ng phô . C / TiÕn tr×nh giê d¹y : Hoạt động 1 : Khởi động : - KiÓm tra bµi cò : ? Vẽ sơ đồ cấu tạo từ tiếng Việt . Lấy VD minh hoạ ? ? Làm bài tập đã cho về nhà ? - Giíi thiÖu bµi míi. Hoạt động 2 : Hình thành khái niệm :. Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> GV treo b¶ng phô : cho VD sau : Bố để ý là sáng nay, lúc cô giáo đến th¨m, khi nãi víi mÑ, t«i cã nhì thèt ra một lời thiếu lễ độ. Để cảnh cáo tôi, bố đã viết th này. Đọc th tôi xúc động vô cùng. ( ét-môn-đô đơ A-mi-xi) ? Tìm những từ đơn và những từ phức cã trong VD ? ? Từ phức đợc chia thành những loại nµo? ? ThÕ nµo lµ tõ ghÐp ?. 1- §Æc ®iÓm cña tõ ghÐp : - Từ đơn : bố,là, sáng ,nay, lúc, đến, th¨m, khi, nãi, víi, mÑ, t«i, cã, nhì, thốt, ra,một , lời ,thiếu ,đã, để, viết , th, này, đọc, th. - Từ phức : để ý, cô giáo, lễ độ, cảnh cáo, xúc động, vô cùng. - Tõ ghÐp, tõ l¸y.. - Tõ ghÐp lµ tõ do 2 hay nhiÒu tiÕng t¹o thµnh. ? NhËn xÐt vÒ c¸c tiÕng trong tõ ghÐp - C¸c tiÕng trong tõ ghÐp thêng cã nghÜa vµ cã quan hÖ víi nhau vÒ ? nghÜa. ? LÊy vÝ dô ? ? T×m trong v¨n b¶n “ Con Rång, 2- C¸c lo¹i tõ ghÐp : ch¸u Tiªn “ c¸c tõ ghÐp ? ? Dùa vµo mèi liªn hÖ vÒ nghÜa gi÷a - 2 lo¹i : Tõ ghÐp chÝnh phô vµ tõ các tiếng, từ ghép đợc chia làm mấy ghép đẳng lập . lo¹i ? Lµ nh÷ng lo¹i nµo ? Lo¹i tõ ghÐp §Æc ®iÓm vÒ cÊu t¹o Tõ ghÐp chÝnh -Cã tiÕng chÝnh vµ tiÕng phô phô. - TiÕng phô bæ sung nghÜa cho tiÕng chÝnh. - Tiếng chính đặt trớc tiếng phô. Từ ghép đẳng - Không phân biệt tiếng lËp chÝnh, tiÕng phô. - C¸c tiÕng cã quan hÖ b×nh đẳng về mặt ngữ nghĩa. §Æc ®iÓm vÒ nghÜa - Cã tÝnh chÊt ph©n nghÜa. - NghÜa cña tõ ghÐp chÝnh phô hÑp h¬n nghÜa cña tiÕng chÝnh trong từ đó. - Cã tÝnh chÊt hîp nghÜa. - Nghĩa của từ ghép đẳng lập kh¸i qu¸t h¬n nghÜa cña c¸c tiÕng trong tõ.. Hoạt động 3 : Luyện tập : 1- H·y lËp 1 danh môc c¸c tõ ghÐp trong v¨n b¶n B¸nh chng b¸nh giÇy rồi phân loại thành từ ghép đẳng lập và từ ghép chính phụ. 2- Miêu tả về đặc điểm cấu tạo và về nghĩa của 5 từ ghép đẳng lập theo danh môc ë BT 1.. Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> 3- Miêu tả về đặc điểm cấu tạo và về nghĩa của 5 từ ghép chính phụ theo danh môc ë BT 1. 4- Nêu nhận xét về nghĩa cuả từ ghép chính phụ để phân biệt với các trờng hợp không phải là từ ghép.. Tõ l¸y . A – Mục tiêu cần đạt : Gióp HS : - Nắm đợc thế nào là từ láy , đặc điểm của từ láy , các loại từ láy. - Phân biệt đợc từ láy với từ ghép - VËn dông vµo sö dông trong giao tiÕp h»ng ngµy , trong lµm v¨n B – ChuÈn bÞ : - GV : §äc tµi liÖu cã liªn quan , so¹n bµi B¶ng phô - HS : Tr¶ lêi c©u hái. C – TiÕn tr×nh giê d¹y : Hoạt động 1 : Khởi động : - KiÓm tra bµi cò : ? ThÕ nµo lµ tõ ghÐp ? Cã mÊy lo¹i tõ ghÐp ? LÊy VD minh ho¹ ? ? đặc điểm của các loại từ ghép ? - Giíi thiÖu bµi . Hoạt động 2 : Hình thành khái niệm : ? Tõ l¸y lµ g× ? GV treo b¶ng phô cã VD sau : Đứng bên ni đồng ngó bên tê đồng, thÊy mªnh m«ng b¸t ng¸t Đứng bên tê đồng ngó bên ni đồng,. 1- §Æc ®iÓm cña tõ l¸y : - Tõ l¸y lµ tõ do 2 trë lªn t¹o thµnh. C¸c tiÕng trong tõ l¸y cã quan hÖ vÒ âm thanh ( có đặc điểm giống nhau vÒ ©m thanh vµ cã sù hoµ phèi c¸c đặc điểm âm thanh giữa các tiếng ).. Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> còng b¸t ng¸t mªnh m«ng Thân em nh chẽn lúa đòng đòng PhÊt ph¬ díi ngän n¾ng hång buæi mai. ? T×m c¸c tõ l¸y cã trong bµi ca dao trªn ? ? Quan hÖ vÒ ©m thanh thÓ hiÖn gi÷a chóng ntn ? ? Cã mÊy lo¹i tõ l¸y ? Lµ nh÷ng lo¹i nµo? Chúng có đặc điểm về cấu tạo và về nghÜa ntn ?. - Mênh mông, bát ngát , đòng đòng, phÊt ph¬ .. 2 – C¸c lo¹i tõ l¸y : HS trả lời đợc nh sau : ( GV cho HS kÎ b¶ng ). Lo¹i tõ l¸y Tõ l¸y toµn bé. §Æc ®iÓm vÒ cÊu t¹o - C¸c tiÕng lÆp nhau hoµn toµn. - Các tiếng có sự biến đổi (thanh điệu hoặc phụ âm cuối ) để tạo nªn sù hµi hoµ ©m thanh.. Tõ l¸y bé phËn. - C¸c tiÕng cã sù gièng nhau ë phô ©m ®Çu hay vÇn.. ? Tõ l¸y vµ tõ ghÐp gièng vµ kh¸c nhau nh thÕ nµo ?. ? Lấy VD minh hoạ để làm rõ ?. §Æc ®iÓm vÒ nghÜa - Cã s¾c th¸i biÓu c¶m. - Cã s¾c th¸i t¨ng hay gi¶m nghÜa so víi tiÕng gèc (nÕu cã) do sù hoµ phèi ©m thanh gi÷a c¸c tiÕng trong tõ. - Cã nghÜa miªu t¶, cã s¾c th¸i biÓu c¶m do sù hoµ phèi ©m thanh gi÷a c¸c tiÕng.. 3 – Ph©n biÖt tõ l¸y vµ tõ ghÐp : - Gièng nhau : §Òu lµ tõ phøc ( do 2 tiÕng trë lªn t¹o thµnh ) - Kh¸c nhau : Tõ l¸y do quan hÖ vÒ ©m thanh t¹o thµnh. Tõ ghÐp do c¸c tiÕng cã quan hÖ vÒ nghÜa t¹o thµnh.. Hoạt động 3 : Luyện tập : LËp danh môc c¸c lo¹i tõ l¸y vµ ph©n lo¹i tõ l¸y trong v¨n b¶n “ Th¸nh Giãng “ vµ “ Th¹ch Sanh “ Theo mÉu sau : Tõ l¸y toµn bé : + c¸c tiÕng lÆp nhau hoµn toµn : + Các tiếng có biến đổi thanh điệu hoặc phụ âm cuối :. Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> Tõ l¸y bé phËn : + c¸c tiÕng lÆp l¹i phô ©m ®Çu : + C¸c tiÕng lÆp l¹i phÇn vÇn : Hoạt động 4 : Hớng dẫn học ở nhà : - N¾m néi dung bµi häc. - ChuÈn bÞ lµm bµi kiÓm tra 1 tiÕt. . . TiÕt 6 : Kiểm tra chủ đề 1 . A – Mục tiêu cần đạt : Gióp HS : - Hệ thống hoá kiến thức toàn chuyên đề để làm bài viết. - Rèn kĩ năng làm việc đọc lập, có hệ thống. B- ChuÈn bÞ : Đọc tài liệu, nghiên cứu nội dung , ra đề. C – TiÕn tr×nh giê d¹y : Hoạt động 1 : GV ổn định tổ chức lớp. - Ghi đề lên bảng. Hoạt động 2 : Cho HS làm bài : §Ò Bµi : 1- S¾p xÕp c¸c tõ ghÐp sau ®©y vµo b¶ng ph©n lo¹i : häc hµnh , nhµ cöa, xoµi tợng, nhãn lồng, chim sâu, làm ăn, đất cát, xe đạp, vôi ve, nhà khách, nhà nghØ. Tõ ghÐp chÝnh phô Từ ghép đẳng lập 2- Nối cột A với cột B để tạo thành các từ ghép chính phụ hợp nghĩa : A B Bót T«i Xanh M¾t Ma Bi V«i GÆt thÝch ng¾t mïa ng©u. Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> 3- Điền thêm các tiếng để tạo thành từ láy : ….rµo ; …..bÈm ; ….. tïm ; …..nhÎ ; ……lïng ; …..chÝt. Trong……; ngoan ……; lồng …….; mịn ……; bực …..; đẹp ….. 4- §Æt c©u víi mçi tõ sau : a) l¹nh lïng : b) l¹nh lÏo : c) nhanh nh¶u : d) nhanh nhÑn : 5- Chọn các từ thích hợp sau đây để điền vào chỗ trống : âm xâm, sầm sập, ngai ngái, ồ ồ, độp độp, man mác : Ma xuèng……,giät ng· ,giät bay, bôi níc tr¾ng xo¸. Trong nhµ …. h¼n ®i. Mïi níc míi Êm , ngßn ngät, …… . Mïi ….. . , xa l¹ cña nh÷ng trËn ma ®Çu mïa ®em vÒ. Ma rÌo rÌo trªn s©n , gâ …….trªn phªn nøa , m¸i gi¹i , đập ….., liên miên vào tàu lá chuối . Tiếng giọt gianh đổ ….., xói lên những r·nh níc s©u. §¸p ¸n : C©u 1 : 2 ®iÓm Tõ ghÐp chÝnh phô Từ ghép đẳng lập. Xoài tợng, nhãn lồng, chim sâu, xe đạp, nhà khách, nhµ nghØ Học hành, nhà cửa, làm ăn, đất cát, vôi ve,. C©u 2 : 2 ®iÓm Nèi : Bót + bi Xanh + ng¾t Ma + ng©u V«i + t«i ThÝch + m¾t Mïa + gÆt C©u 3 : 2 ®iÓm Hs thêm để tạo thành từ láy : - rµo rµo, lÈm bÈm, um tïm, nhá nhÎ, l¹nh lïng , chi chÝt. - Trong trẻo, ngoan ngoãn, lồng lộn , mịn màng, bực bội , đẹp đẽ. C©u 4 : 2 ®iÓm HS đặt câu đợc với những từ láy. Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(9)</span> C©u 5 : 2 ®iÓm LÇn lît ®iÒn : lïng tïng, å å .. sầm sập , âm xâm , man mác , ngai ngái , độp độp ,. . . Chuyên đề 2 : hÖ thèng tõ tiÕng viÖt. TiÕt 1+2 : Từ đồng nghĩa. A/ Mục tiêu cần đạt : Gióp häc sinh : - Nắm đợc khái niệm từ đồng nghĩa , các loại từ đồng nghĩa - Nắm đợc cách sử dụng từ đồng nghĩa cho hợp lý. - VËn dông vµo sö dông trong cuéc sèng , trong hµnh v¨n. B/ ChuÈn bÞ : - Tµi liÖu cã liªn quan. - B¶ng phô. C/ TiÕn tr×nh giê d¹y: Hoạt động 1 : Khởi động : - KiÓm tra bµi cò : GV kiÓm tra sù chuÈn bÞ ë nhµ cña HS. - Giíi thiÖu bµi míi , Hoạt động 2 : Hình thành khái niệm : GV treo b¶ng phô cã VD : §em qua , gµ g¸y, canh ba Vợ tôi, con gái, đàn bà, nữ nhi. ? NhËn xÐt vÒ ý nghÜa cña nhãm tõ trªn ? ? Em hiểu thế nào là từ đồng nghĩa ?. 1- Từ đồng nghĩa là gì ? - Cã nghÜa gÇn gièng nhau. -> Lµ nh÷ng tõ cã nghÜa gièng nhau hoÆc gÇn gièng nhau.. BT : Tìm các từ đồng nghĩa với nhóm tõ sau: Phô mÉu Thuû chung N«ng nghiÖp S¬n thuû Giang s¬n Mai mét. Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(10)</span> BÇn tiÖn Phó quý Kh«ng phËn GV cho VD : So s¸nh hai nhãm tõ đồng nghĩa sau đây : a) - Rñ nhau xuèng bÓ mß cua §em vÒ nÊu qu¶ m¬ chua trªn rõng - Chim xanh ¨n tr¸i xoµi xanh ¡n no t¾m m¸t ®Ëu cµnh c©y ®a b) – Tríc søc tÊn c«ng nh vò b·o vµ tinh thần chiến đấu tuyệt vời của nghÜa qu©n T©y S¬n, hµng v¹n qu©n Thanh đã bỏ mạng. - Công chúa Ha-ba-na đã hi sinh anh dòng , thanh kiÕm vÉn cÇm tay. ? Có mấy loại từ đồng nghĩa ? ? Lấy VD về từ đồng nghĩa hoàn toàn và từ đồng nghĩa không hoàn toàn ? BT : Tìm các từ đồng nghĩa với các từ địa phơng sau : Võng L¹c Lîn MÑ §©u. 2- Các loại từ đồng nghĩa : - Qu¶ , tr¸i : gièng nhau, kh«ng ph©n biÖt s¾c th¸i ý nghÜa.. - Bá m¹ng : chÕt ( s¾c th¸i coi thêng ) Hi sinh : chÕt ( S½c th¸i trang träng ) - Có hai loại từ đồng nghĩa : đồng nghÜa hoµn toµn ( kh«ng ph©n biÖt sắc thái ý nghĩa ) và đồng nghĩa kh«ng hoµn toµn (cã s¾c th¸i ý nghÜa kh¸c nhau ).. ? Thử thay thế các từ đồng nghĩa quảtrái ; bỏ mạng- hi sinh trong các VD ở 3- Cách sử dụng từ đồng nghiã môc 2 vµ rót ra nhËn xÐt ? ? Có phải các từ đồng nghĩa bao giờ cũng thay thế đợc cho nhau không ? ? VËy khi nãi vµ viÕt ta cÇn sö dông -> Không phải bao giờ các từ đồng từ đồng nghĩa ntn ? nghĩa cũng có thể thay thế đợc cho nhau. -> Khi nãi còng nh khi viÕt, cÇn c©n nhắc để chọn trong số các từ đồng nghĩa những từ thể hiện đúng thực tế kh¸ch quan vµ s¾c th¸i biÓu c¶m.. Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(11)</span> Hoạt động 3 : Luyện tập : Tìm các từ đồng nghĩa thay thế các từ in đậm trong các câu sau : a) Trên những chiếc máy bay chênh chếch dọc đờng băng , các phi công đã ngồi yên trong khoang lái , sẵn sàng đợi lệnh. b) Ngời già, trẻ con, đông nhất là gái trai trong bản xúm lại mỗi đêm ®Ëp lóa ë tõng chßi canh cña tõng nhµ. c) Làng mới định c lên trong nắng sớm. Những sinh hoạt đầu tiên của mét ngµy b¾t ®Çu. Thanh niªn ra rõng gì bÉy gµ, bÉy chim. Phô n÷ quây quần giặt giũ bên những giếng nớc mới đào. Em nhỏ đùa vui trớc nhà sàn. Hoạt động 4 : Hớng dẫn học ở nhà. - N¾m néi dung bµi häc. - §Æt c©u víi mçi tõ trong nhãm sau : a) xÊu, xÊu xa, xÊu hæ, xÊu xÝ. b) Thành đạt, thành công, thành quả, thành tích. c) Trọng đại, lớn lao, to lớn, vĩ đại d) Bao la, mªnh m«ng, b¸t ng¸t - ChuÈn bÞ bµi míi. …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… ………………………………………………….. TiÕt 3+4 : Tõ tr¸i nghÜa. A/ Mục tiêu cần đạt : Gióp häc sinh : - HiÓu thÕ nµo lµ tõ tr¸i nghÜa - C¸c trêng hîp tr¸i nghÜa - T¸c dông cña viÖc dïng tõ tr¸i nghÜa - VËn dông vµo sö dông trong v¨n c¶nh cô thÓ, trong giao tiÕp h»ng ngày để gây ấn tợng mạnh, biểu cảm… B/ ChuÈn bÞ : - B¶ng phô. - Tµi liÖu cã liªn quan. Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(12)</span> C/ TiÕn tr×nh giê d¹y : Hoạt động 1 : Khởi động : - KiÓm tra bµi cò : ? Thế nào là từ đồng nghĩa ? Lấy VD minh hoạ ? ? Có mấy loại từ đồng nghĩa ? Mỗi loại lấy 1 VD minh hoạ ? ? Sử dụng từ đồng nghĩa nh thế nào cho phù hợp ? - Giíi thiÖu bµi míi. Hoạt động 2 : Hình thành khái niệm : GV treo b¶ng phô cã ghi VD : Từ hôm vào mùa mới, đất trời u ám ma phïn. C¶nh buån mµ lßng vui. ( T« Hoµi ) ? trong VD trªn , tõ nµo vµ tõ nµo cã nghÜa tr¸i ngîc nhau ? ? Em hiÓu thÕ nµo lµ tõ tr¸i nghÜa ? ? T×m tõ tr¸i nghÜa víi c¸c tõ sau : Tuæi giµ Tre giµ C©n giµ vÞt giµ ? Từ đó em rút ra kết luận gì ? ? LÊy VD vÒ tõ thuéc nhiÒu cÆp tõ tr¸i nghÜa kh¸c nhau ? Bµi tËp 1 : §iÒn tõ tr¸i nghÜa thÝch hîp vµo chç trèng trong ®o¹n th¬ sau : Nhµ ai võa chÝn qu¶ ®Çu §· nghe xãm trícvên ….th¬m lõng L¸ chiÒu côp ngñ ung dung §Ó c©y…… tng bõng sím mai Ngät th¬m sau líp vá gai Quả ngon lớn mãi cho ai đẹp lòng Mêi c«, mêi b¸c ¨n cïng Sçu riªng mµ ho¸ ……tr¨m nhµ ( Ph¹m Hæ ) Bµi tËp 2 : T×m tõ tr¸i nghÜa víi nh÷ng tõ in ®Ëm trong ®o¹n trÝch sau : Th«ng thêng, ngêi ®i xa trë l¹i quª nhµ hay kÓ víi bµ con l¸ng giÒng. Lop6.net. 1- ThÕ nµo lµ tõ tr¸i nghÜa ?. - buån & vui - Lµ nh÷ng tõ cã nghÜa tr¸i ngîc nhau - trÎ - non - non ( ®uèi ) - t¬ -Mét tõ cã thÓ thuéc nhiÒu cÆp tõ tr¸i nghÜa kh¸c nhau.. - sau - thøc dËy. - vui chung.

<span class='text_page_counter'>(13)</span> chuyÖn l¹ ph¬ng xa. Riªng t«i vÒ lµng, về xứ, lúc nào cũng thích nói đến cái đẹp, cái lớn quê mình. ( Mai V¨n T¹o ) ? T×m 1 sè thµnh ng÷, tôc ng÷ cã sö dông tõ tr¸i nghÜa ? Nªu t¸c dông cña viÖc sö dông tõ tr¸i nghÜa Êy ? ? Trong BT 1 em võa lµm , sö dông tõ tr¸i nghÜa cã t¸c dông g× ?. 2- Sö dông tõ tr¸i nghÜa : - T¹o tÝnh t¬ng ph¶n, g©y Ên tîng m¹nh, lµm cho lêi nãi thªm sinh động .. Hoạt động 3 : Luyện tập : Bài tập 1 : Chỉ ra cơ sở chung, tiêu chuẩn để xác định hiện tợng trái nghĩa ë c¸c cÆp tõ sau ®©y : - Sao ®ang vui vÎ ra buån b· Vừa mới quen nhau đã lạ lùng ( TrÇn TÕ X¬ng ) - ChÕt vinh cßn h¬n sèng nhôc ( Thµnh ng÷ ) - Hoa hÐo vµ hoa t¬i M¾t quen vµ m¾t l¹ Thành phố là một con tàu đóng dở Đêm đêm hồi hộp đợi ra khơi ( Lu Quang Vò ) Híng dÉn HS lµm theo b¶ng mÉu sau :. CÆp tõ tr¸i nghÜa Vui vÎ- buån b·. Cơ sở, tiêu chí xác định Tr¹ng th¸i, t©m tr¹ng cña con ngêi. Bµi tËp 2 : T×m c¸c cÆp tõ tr¸i nghÜa trong c¸c c©u sau : a) Níc non lËn ®Ën mét m×nh Th©n cß lªn th¸c , xuèng ghÒnh bÊy nay Ai lµm cho bÓ kia ®Çy Cho ao kia c¹n, cho gÇy cß con ? ( Ca dao ). Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(14)</span> b). Th©n em nh h¹t ma sa Hạt vào đài các, hạt ra ruộng cày ( Ca dao ) c) Th©n em nh tr¸i bÇn tr«i Giã dËp, sãng dåi, biÕt tÊp vµo ®©u ? ( Ca dao ) Hoạt động 4 :Hớng dẫn học ở nhà : - N¾m néi dung bµi - Lµm bµi tËp. - ChuÈn bÞ bµi míi. …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… ………………………………………… . . Từ đồng âm. A/ Mục tiêu cần đạt : Gióp HS : - Hiểu đợc thế nào là từ đồng âm. - Nghĩa của các từ đồng âm. - Phân biệt từ đồng âm, từ nhiều nghiã , từ đồng nghĩa, từ trái nghĩa . - VËn dông vµo sö dông trong nh÷ng trêng hîp kh¸c nhau. B/ ChuÈn bÞ : - b¶ng phô . - Tµi liÖu cã liªn quan C/ TiÕn tr×nh giê d¹y : Hoạt động 1 : Khởi động : - KiÓm tra bµi cò : ? ThÕ nµo lµ tõ tr¸i nghÜa ? LÊy VD minh ho¹ ? ? Sö dông tõ tr¸i nghÜa nh thÕ nµo ? - Giíi thiÖu bµi míi . Hoạt động 2 : Hình thành khái niệm : GV treo b¶ng phô cã ghi VD : 1- Thế nào là từ đồng âm ? Bµ giµ ®i chî CÇu §«ng Bãi xem mét quÎ lÊy chång lîi ch¨ng ? ThÇy bãi gieo quÎ nãi r»ng Lîi th× cã lîi nhng r¨ng kh«ng cßn. ( ca dao ). Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(15)</span> ? Tìm các từ có âm đọc giống nhau trong VD trªn ? ? ý bµ giµ muèn hái ®iÒu g× ? ? Cßn thÇy bãi l¹i muèn nãi ®iÒu g× ? Hai từ lợi trong bài ca dao là từ đồng âm. Vậy em hiểu từ đồng âm là gì ? ? Nhận xét cách viết các từ đồng âm đó ?. - Lîi - Lîi léc. - Lîi r¨ng. - Từ đồng âm là những từ có âm thanh gièng nhau. - Trong tiÕng ViÖt, phÇn lín c¸c tõ đồng âm đợc viết giống nhau (đồng tự ) - Nghĩa của các từ đồng âm khác h¼n nhau. - Không, nghĩa của các từ đồng âm kh«ng cã quan hÖ g× víi nhau - VD : Con ruåi ®Ëu m©m x«i ®Ëu. Con kiến bò đĩa thịt bò. Con ngựa đá con ngựa đá. 2- Phân biệt từ đồng âm, từ nhiÒu nghÜa . - Gièng nhau vÒ ©m thanh. - Kh¸c nhau : mét tõ cã nhiÒu nghÜa liªn hÖ víi nhau -> tõ nhiÒu nghÜa. NhiÒu tõ kh¸c nghÜa kh«ng cã liªn hệ với nhau -> từ đồng âm.. ? các từ đồng âm đó nghĩa có giống nhau kh«ng ? ? Từ đồng âm có phải là từ nhiều nghĩa kh«ng ? ? Lờy VD về từ đồng âm ?. ? từ đồng âm , từ nhiều nghĩa có điểm g× gièng nhau ?Kh¸c nhau ?. Hoạt động 3 : Luyện tập : Tìm những từ đồng âm với các từ in đậm trong bài thơ sau : Khãc Tæng Cãc. Chµng Cãc ¬i ! Chµng Cãc ¬i ! ThiÕp bÐn duyªn chµng cã thÕ th«i Nòng nọc đứt đuôi từ đây nhé Ngh×n vµng kh«n chuéc dÊu b«i v«i ( Hå Xu©n H¬ng ) Hoạt động 4 : hớng dẫn học ở nhà : - Tìm các từ đồng âm với mỗi từ : mực, phong , gian. - N¾m bµi cò. - Chuẩn bị kiểm tra chuyên đề 2.. Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(16)</span> ……………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………… …………………………………….. . . TiÕt 6 : Kiểm tra chuyên đề 2 . A/ Mục tiêu cần đạt : Gióp HS : - Hệ thống hoá kiến thức toàn chuyên đề để làm bài viết. - Rèn kĩ năng làm việc đọc lập, có hệ thống. B- ChuÈn bÞ : Đọc tài liệu, nghiên cứu nội dung , ra đề. C – TiÕn tr×nh giê d¹y : Hoạt động 1 : GV ổn định tổ chức lớp. - Ghi đề lên bảng. Hoạt động 2 : Cho HS làm bài : §Ò Bµi : C©u 1 : Nèi tõ ë cét A víi nÐt nghÜa phï hîp ë cét B : A B a) l¹nh 1) rÐt buèt b) lµnh l¹nh 2) rÊt l¹nh c) rÐt 3) h¬i l¹nh d) gi¸ 4) tr¸i nghÜa víi nãng C©u 2 :§iÒn tõ thÝch hîp vµo chç trèng : Nhanh nh¶u, nhanh nhÑn, nhanh chãng a) Công việc đã hoàn thành ……. b) Con bÐ nãi n¨ng………….. c) §«i ch©n Nam ®i bãng rÊt…….. C©u 3 : G¹ch ch©n nh÷ng côm tõ tr¸i nghÜa trong c¸c c©u sau : a) Non cao non thÊp m©y thuéc C©y cøng c©y mÒm giã hay ( NguyÔn Tr·i ) b) Trong lao tù cũ đón tù mới Trªn trêi m©y t¹nh ®uæi m©y ma. ( Hå ChÝ Minh) c) N¬i im lÆng s¾p bïng lªn b·o löa Chç ån µo ®ang ho¸ than r¬i. ( Ph¹m TiÕn DuËt ) C©u 4: T×m nh÷ng tõ cã chøa c¸c tõ sau :. Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(17)</span> a) Lîi : ………………………………………………………………………… b) B×nh:…………………………………………………………………… ….. c) Ba :………………………………………………………………………… . d) Lµ :………………………………………………………………………… Câu 5 : Từ đồng trong những trờng hợp sau muốn nói điều gì ? a) trống đồng : ……………………………………………………………… b) làm việc ngoài đồng :……………………………………………………. c) đồng lòng :………………………………………………………………. d) đồng tiền :……………………………………………………………….. §¸p ¸n : Câu 1 : 2 điểm : Nối đúng : a + 4 b +3 c+2 d+1 Câu 2 :1 điểm. điền đúng : nhanh chóng, nhanh nhảu, nhanh nhẹn Câu 3 :2 điểm. Gạch chân đúng : cao- thÊp ; cøng –mÒm Cò- míi; t¹nh -ma. Im lÆng – ån µo ; s¾p bïng- ®ang ho¸ ; b·o löa-than r¬i C©u 4 : 2 ®iÓm C©u 5 : 3 ®iÓm : - kim lo¹i - n¬i chèn - cïng chung søc - đơn vị tiền tệ Chuyên đề 3 : Hiện tợng chuyển nghĩa của từ. TiÕt 1+2 : A. Mục tiêu cần đạt. NghÜa cña tõ. Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(18)</span> 1. Häc sinh n¾m v÷ng : - ThÕ nµo lµ nghÜa cña tõ ? - Mét sè c¸ch gi¶i thÝch nghÜa cña tõ. 2. Luyện kĩ năng giải thích nghĩa của từ đề dùng từ một cách có ý thức trong nãi vµ viÕt. B. ChuÈn bÞ cña thÇy vµ trß: B¶ng phô C. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy học. GV treo b¶ng phô cã ghi VD ë Sgk I. NghÜa cña tõ lµ g× ? HS đọc và trả lời câu hỏi: 1. VÝ dô 1 ? NÕu lÊy dÊu (:) lµm chuÈn th× c¸c vÝ dô trªn gåm mÊy phÇn ? Lµ nh÷ng phÇn nµo? Một học sinh đọc to phần giải thích - Gåm 2 phÇn : nghÜa tõ : TËp qu¸n. ?Trong hai c©u sau tõ tËp qu¸n vµ thãi + PhÇn bªn tr¸i lµ c¸c tõ in ®Ëm cÇn gi¶i quen có thể thay thế cho nhau đợc hay nghĩa. + PhÇn bªn ph¶i lµ néi dung gi¶i thÝch kh«ng ? T¹i sao ? nghÜa cña tõ. a. Ngêi ViÖt cã tËp qu¸n ¨n trÇu.  C©u a cã thÓ dïng c¶ 2 tõ b. B¹n Nam cã thãi quen ¨n quµ vÆt.  Câu b chỉ dùng đợc từ thói quen. ? Vậy từ tập quán đã đợc giải thích ý - Cã thÓ nãi : B¹n Nam cã thãi quen ¨n nghÜa nh thÕ nµo ? quµ. - Kh«ng thÓ nãi : B¹n Nam cã tËp qu¸n ¨n quµ. VËy lÝ do lµ : - Tõ tËp qu¸n cã ý nghÜa réng, thêng g¾n với chủ đề là số đông. - Tõ thãi quen cã ý nghÜa hÑp, thêng g¾n với chủ đề là một cá nhân. Từ tập quán đ? Mỗi chú thích cho 3 từ: tập quán, îc gi¶i thÝch b»ng c¸ch diÔn t¶ kh¸i niÖm lÉm liÖt, nao nóng gåm mÊy bé phËn ? mµ tõ biÓu thÞ. ? Bé phËn nµo trong chó thÝch nªu lªn 2. KÕt luËn. nghÜa cña tõ * VÝ dô : - 2 bé phËn : tõ vµ nghÜa cña tõ. - Bé phËn nªu lªn nghÜa cña tõ lµ bé phËn đằng sau dấu ‘:’ Đó chính là nghĩa của ? Nghĩa của từ ứng với phần nào trong từ ; Nội dung là cái chứa đựng trong hình m« h×nh díi ®©y. thức của từ, là cái có từ lâu đời  ta phải H×nh thøc tìm hiểu để dùng cho đúng. Néi dung b. Bµi häc 1: ? Tõ m« h×nh trªn em h·y cho biÕt em. Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(19)</span> NghÜa cña tõ lµ néi dung (sù vËt, tÝnh chÊt, hoạt động, quan hệ...) mà từ biểu thị. VD: C©y: - Hình thức : Là từ đơn, chỉ có một tiếng - Néi dung : chØ mét loµi thùc vËt VD: B©ng khu©ng - H×nh thøc : lµ tõ l¸y, gåm 2 tiÕng - Néi dung : chØ 1 tr¹ng th¸i t×nh c¶m kh«ng râ rÖt cña con ngêi. ? Các từ trên đã đợc giải thích ý nghĩa * VD:Thuyền nh thÕ nµo ? - Hình thức : là từ đơn, gồm 1 tiếng Häc sinh chó gi¶i tõ lÉm liÖt - Nội dung : chỉ phơng tiện giao thông đờng thuỷ *VD: §¸nh - Hình thức : từ đơn, gồm 1 tiếng - Nội dung : Hoạt động của chủ thể tác ? Trong 3 c©u sau, 3 tõ lÉm liÖt, hïng động lên một đối tợng nào đó. dòng, oai nghiªm cã thÓ thay thÕ cho  Giải thích bằng cách đặc tả khái niệm nhau đợc không ? Tại sao ? mµ tõ biÓu thÞ. ? 3 từ có thể thay thế cho nhau đợc, VÝ dô : gäi lµ 3 tõ g× ? a. T thÕ lÉm liÖt cña ngêi anh hïng ? Vậy từ lẫm liệt đã đợc giải thích ý b. T thÕ hïng dòng cña ngêi anh hïng. nghÜa nh thÕ nµo ? c. T thÕ oai nghiªm cña ngêi anh hïng.  có thể thay thế cho nhau đợc vì chúng ? C¸ch gi¶i nghÜa tõ nao nóng ? kh«ng lµm cho néi dung th«ng b¸o vµ s¾c thái ý nghĩa của câu thay đổi Giáo viên : Nh vậy ta đã có 2 cách giải  3 từ đồng nghĩa.  Giải thích bằng cách dùng từ đồng nghÜa tõ :Gi¶i thÝch = kh¸i niÖmvµ gi¶i nghÜa. thích = cách dùng từ đồng nghĩa. Vậy  Gièng tõ lÉm liÖt. cßn c¸ch nµo ? - §¹i diÖn 4 tæ lªn b¶ng t×m ? C¸c em h·y t×m nh÷ng tõ tr¸i nghÜa - Cao thîng : nhá nhen, ti tiÖn, hÌn h¹, víi tõ : Cao thîng, s¸ng sña, nh½n lÌm nhÌm,... nhôi. - S¸ng sña : tèi t¨m, h¾c ¸m, ©m u, u ¸m... ? Các từ trên đã đợc giải thích ý nghĩa - Nhẵn nhụi : sù sì, nham nhở, mấp mô, ...  Gi¶i thÝch b»ng tõ tr¸i nghÜa. nh thÕ nµo ? II. C¸c c¸ch gi¶i nghÜa tõ: ? Cã mÊy c¸ch gi¶i nghÜa cña tõ ? Lµ - Tr×nh bµy kh¸i niÖm mµ tõ biÓu thÞ nh÷ng c¸ch nµo ? - Đa ra những từ đồng nghĩa hoặc trái Học sinh đọc ghi nhớ II. nghÜa víi tõ cÇn gi¶i thÝch Lu ý : §Ó hiÓu s©u s¾c ý nghÜa cña tõ, hiÓu thÕ nµo lµ nghÜa cña tõ ? ? Em h·y t×m hiÓu tõ : C©y, b©ng khuâng, thuyền, đánh theo mô hình trªn. Gi¸o viªn giao theo 4 nhãm.. Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(20)</span> có thể đa ra cùng lúc các từ đồng nghÜa vµ tr¸i nghÜa.. VÝ dô : Tõ : Trung thùc : - §ång nghÜa : ThËt thµ, th¼ng th¾n,... - Tr¸i nghÜa : Dèi tr¸, l¬n lÑo, .... Hoạt động 4 : Hớng dẫn học ở nhà : - N¾m néi dung bµi häc. - ChuÈn bÞ bµi míi .. .. TiÕt 3 : luyÖn tËp A. Mục tiêu cần đạt 1. Häc sinh n¾m v÷ng : - ThÕ nµo lµ nghÜa cña tõ ? - Mét sè c¸ch gi¶i thÝch nghÜa cña tõ. 2. Luyện kĩ năng giải thích nghĩa của từ đề dùng từ một cách có ý thức trong nói và viÕt. B. ChuÈn bÞ cña thÇy vµ trß: B¶ng phô C. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy học. Häc sinh lµm bµi tËp theo nhãm Bµi tËp 1 a. Chó thÝch 1 : Gi¶i thÝch b»ng dÞch tõ H¸n ViÖt sang tõ thuÇn viÖt. b. Chó thÝch 2 : Gi¶i thÝch b»ng c¸ch tr×nh bµy kh¸i niÖm mµ tõ biÓu thÞ. c. Chú thích 3 : Cách giải thích bằng việc mô tả đặc điểm của sự việc d. Chó thÝch 4 : C¸ch gi¶i thÝch tr×nh bµy kh¸i niÖm mµ tõ biÓu thÞ. e. Chú thích 5 : Giải thích bằng từ đồng nghĩa. g. Chó thÝch 6 : Gi¶i thÝch b»ng c¸ch tr×nh bµy kh¸i niÖm mµ tõ biÓu thÞ. h. Chú thích 7 : Giải thích bằng cách dùng từ đồng nghĩa. i. Chó thÝch 8 : Gi¶i thÝch b»ng kh¸i niÖm mµ tõ biÓu thÞ. g. Chú thích 9 : Giải thích bằng từ đồng nghĩa. Bµi tËp 2 : a. Häc tËp b. Häc lám c. Häc hái d. Häc hµnh. Bµi tËp 3 : §iÒn tõ a. Trung b×nh b. Trung gian.. Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(21)</span>