Giáo án Ngữ văn 7 - Tiết 29, Bài 8: Qua Đèo Ngang - Năm học 2006-2007

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Ngµy so¹n: 22/10/2006 Ngµy gi¶ng: 26/10/2006 qua đèo ngang Bạn đến chơi nhà. Bµi 8:. TiÕt 29:. (Bµ HuyÖn Thanh Quan). (NguyÔn KhuyÕn). §äc – hiÓu v¨n b¶n. Qua đèo ngang. A/ Mục tiêu cần đạt: Giúp học sinh: - Hình dung được cảnh tượng Đèo ngang và tâm trạng của bà Huyện Thanh Quan lúc qua đèo: Nỗi buồn cô đơn, nhớ nước, thương nhà. - Bước đầu hiểu về thể thơ thất ngôn bát cú đường luật. Bút pháp tả cảnh ngụ tình. - RÌn kü n¨ng ph©n tÝch bµi th¬ thÊt ng«n b¸t có ®­êng luËt. B/ Chuẩn bị: - Gi¸o viªn: Tham kh¶o tµi liÖu nãi vÒ bµ HuyÖn Thanh Quan. - Häc sinh: ChuÈn bÞ bµi theo c©u hái SGK. C/ Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy và học: * Hoạt động 1: KiÓm tra bµi cò ( 5 phót) ? Đọc thuộc lòng bài thơ: Bánh trôi nước và phân tích nội dung của bài. * Hoạt động 2: Giíi thiÖu bµi (1 phót) Trên đường từ Bắc vào Nam, nếu ta đi bằng tàu hoả, ta sẽ vừa đi ngang qua đèo, vừa chui qua hầm núi. Nếu đi bằng ô tô ta sẽ có cái thú vượt qua đỉnh đèo rồi đổ dốc đèo sang phía Quảng Bình. Còn nếu từ cửa sổ máy bay nhìn xuống ta sẽ thấy Đèo ngang nh­ 1 sîi chØ xanh më c¾t ngang bê biÓn xanh xanh, nh¹t nh¹t. ThÕ cßn trong con mắt người xưa, qua cảm nhận của một tâm hồn bà quan phong lưu quý phái lần đầu xa nhà, xa quê vào kinh đô làm việc, Đèo ngang sẽ được tái hiện nên. Bài hôm nay … *Hoạt động 3: Bài mới ( 38 phút).. Hoạt động của thầy. H§ cña trß. ? §äc chó thÝch *. - §äc ? Tóm tắt nét chính về cuộc đời - H/s tóm vµ sù nghiÖp cña bµ HuyÖn Thanh t¾t. Lop6.net. Nội dung cần đạt I- §äc – tiÕp xóc v¨n b¶n: * T¸c gi¶ - t¸c phÈm:.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> Quan. - GV nhÊn m¹nh: - Bµ HuyÖn Thanh Quan trë thµnh bút danh độc đáo của nhà thơ NguyÔn ThÞ Hinh. - Bµ cïng §oµn ThÞ §iÓm vµ Hå Xuân Hương là 3 nhà thơ nữ có tiÕng nhÊt ë thÕ kû 18, 19: + Th¨ng Long Hoµi cæ, chiÒu h«m nhí nhµ, Chïa TrÊn B¾c … lµ nh÷ng bµi th¬ N«m næi tiÕng cña bµ sau bµi Qua §Ìo Ngang. - GV hướng dẫn đọc: giọng chậm, buồn, ngắt đúng nhịp, về cuèi giäng hoµi c¶m, kh¾c kho¶i, nhá h¬n. - 3 tiếng trời – non – nước: đọc t¸ch ra tõng tiÕng, giäng th× thÇm nh­ nãi 1 m×nh. - GV đọc mẫu cả bài => gọi 3 h/s - 3 h/s đọc đọc tiếp. ? Đèo ngang là địa danh ở đâu.. * §äc.. * Tõ khã:. ? Gi¶i nghÜa: TiÒu, quèc quèc, gia gia. *ThÓ th¬: ? Dùa vµo chó thÝch, em h·y nhËn d¹ng thÓ th¬ cña v¨n b¶n “Qua - Ph¸t hiÖn ThÊt ng«n b¸t có §­êng luËt. c¸c chi tiÕt. §Ìo ngang”. ? Từ đây hãy xác định thể loại của bài “Qua đèo Ngang” ? H·y chØ ra bè côc cña bµi th¬.. * Bè côc: 4 phÇn. - §Ò: 2 c©u ®Çu. - Thùc: 2 c©u tiÕp. - LuËn: 2 c©u tiÕp theo. - KÕt: 2 c©u cuèi.. ? Theo dõi phần đề của bài thơ h·y cho biÕt: C¶nh §Ìo Ngang - h/s đọc ®­îc t¶ vµo thêi gian nµo ? ? Em hiÓu g× vÒ c¸i n¾ng cña Lop6.net. II- §äc – t×m hiÓu v¨n b¶n. 1- Phần đề: (2 câu đầu) - Thêi gian: Bãng xÕ tµ..

<span class='text_page_counter'>(3)</span> “Bãng xÕ tµ”.. - ¸nh n¾ng yÕu ít, ngµy ®ang tµn trong c¶nh chiÒu muén.. ? Thời điểm ấy thường gợi tâm - Phát biểu tr¹ng nh­ thÕ nµo. - GV: g¾n víi ca dao: “Chiều chiều ra đứng ngõ sau Tr«ng vÒ quª mÑ ruét ®au chÝn chiÒu”. - DÔ gîi buån.. ? C¶nh §Ìo Ngang ®­îc gîi t¶ - Ph¸t hiÖn b»ng chi tiÕt nµo.. - Cảnh Đèo Ngang: cỏ, cây, đá, lá hoa. ? Em hiÓu (chen) nghÜa lµ nh­ - Gi¶i nghÜa + Chen lÉn vµo nhau, x©m lÊn nhau thÕ nµo. kh«ng ra hµng lèi. ? Có gì đặc sắc trong việc sử - Phát biểu dông tõ ng÷ cña t¸c gi¶. ? Sù lÆp l¹i tõ (chen) trong lêi th¬ - Suy nghÜ. này có sức gợi cảnh tượng thiên Phát biểu nhiªn nh­ thÕ nµo. ? Bøc ¶nh chôp c¶nh §Ìo Ngang cã gièng víi h×nh dung cña em vÒ c¶nh §Ìo Ngang trong th¬ bµ HuyÖn Thanh Quan kh«ng.. - §iÖp tõ. => Hoang s¬, rËm r¹p, v¾ng lÆng.. - Gièng ë c¶nh hoang v¾ng nh­ng thiÕu ®­êng, nÐt cô thÓ cña cá c©y chen đá - lá chen hoa.. ? Trong tưởng tượng của em, - Tự bộc lộ h/¶nh nhµ th¬ hiÖn lªn ntn gi÷a c¶nh §Ìo Ngang Êy. (GVKQ – chuyÓn ý) ? §äc 2 c©u thùc. - §äc ? Theo dâi phÇn thùc cña bµi vµ cho biÕt: cã nÐt bæ sung nµo trong - Ph¸t hiÖn chi tiÕt c¶nh. ? Hãy chỉ ra những đặc sắc về nghÖ thuËt trong c¸ch dïng tõ, đặt câu. (gợi ý để h/s phân tích). ? Em hãy phân tích giá trị tượng h×nh cña c¸c tõ l¸y: Lom khom,. 2- PhÇn thùc (2 c©u: 3 +4). - Thêm người: Tiều vài chú. - Thªm nhµ: Chî mÊy nhµ. - Từ láy tượng hình: lom khom, lác đác. - Đảo ngữ: Vị ngữ đứng đầu câu. - Phép đối: Lom khom >< lác đác; dưới núi >< bên sông; Tiều vài chú >< chî mÊy nhµ. - Lom khom: gîi h×nh d¸ng nhá. Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> lác đác. ? Nh­ vËy: PhÇn thùc cña bµi th¬ - Ph¸t biÓu đã tả thực sự sống Đèo Ngang. Vậy đó là sự sống như thế nào. - GV b×nh: H×nh nh­ cã dÊu hiÖu cña con người thì cảnh sắc và cảnh vật lại cµng t¨ng thªm c¸i vÎ heo hót, qu¹nh v¾ng. Hai c©u th¬ cã ®Çy đủ các yếu tố của bức tranh sơn thuû h÷u t×nh. TÊt c¶ qua c¶m nhËn cña nhµ th¬ l¹i gîi lªn quang cảnh miền sơn cước: heo hót n¬i biªn ¶i, n¬i tËn cïng cña xø §µng ngoµi thêi x­a. Kh¸i qu¸t – chuyÓn ý. ? H/s đọc 2 câu luận.. nhoi, vất vả của người tiều phu gi÷a nói rõng rËm r¹p. - Lác đác: Gợi sự ít ỏi, thưa thớt cña nh÷ng qu¸n chî nghÌo. => Ýt ái, th­a thít, hoang s¬.. - §äc. ? Em hãy chỉ ra cấu trúc đối ở 2 - Phát biểu c©u luËn.. 3- PhÇn luËn: c©u 5 + 6. - §èi ý: + Nhớ nước >< thương nhà + §au lßng >< mái miÖng + Con quèc quèc >< c¸i gia gia. - §èi thanh: TT – BB – BTT BB – TT – TBB.. ? Phép đối này có tác dụng gì.. - Suy nghĩ, - Tâm trạng nhớ nước và thương ph¸t biÓu nhà. Tạo nhạc điệu cân đối cho lời th¬.. ? Hai c©u luËn cßn xuÊt hiÖn c¸ch diễn đạt ẩn dụ: Hãy chỉ ra biện - Phát biểu ph¸p Èn dô nµy qua ph©n tÝch ý nghĩa của ẩn dụ đó.. - ẩn dụ: Mượn tiếng chim để tỏ lòng người. Mượn chuyện Vua Thục mất nước hoá thành chim cuốc kêu hoài nhớ nước và âm thanh cña chim ®a ®a biÓu lé t©m tr¹ng m×nh.. ? Vậy đó là tâm trạng gì.. => Nçi nhí quª, nhí nhµ, nhí nước. Đây là tâm trạng hoài cổ.. Kh¸i qu¸t - chuyÓn ý. ? §äc 2 c©u luËn. - §äc ? Toµn c¶nh §Ìo Ngang hiÖn lªn nhứ thế nào trong ấn tượng thị - Phát hiện gi¸c cña t¸c gi¶. Lop6.net. 4- PhÇn kÕt: c©u 7 +8. - Trời, non, nước..

<span class='text_page_counter'>(5)</span> ? ấn tượng của em: Đây là một - Phát biểu kh«ng gian nh­ thÕ nµo.. => Mªnh mang, xa l¹, tÜnh v¾ng.. ? Giữa không gian ấy, con người lặng lẽ, một mình đối mặt với nỗi - Phát hiện cô đơn. Lời thơ nào thực tả nỗi cô đơn này. - “ Mét m¶nh t×nh riªng ta víi ta” ? Em hiÓu thÕ nµo lµ m¶nh t×nh - Ph©n tÝch riªng. - M¶nh t×nh riªng nµy nã kh¸c xa víi m¶nh t×nh riªng nhá nhÆt, tñn mñm n¬i phßng riªng. §ã lµ mét thÕ giíi néi t©m næi cém lªn, lµ nçi buồn và cô đơn thăm thẳm. ? Em hiÓu (ta víi ta) lµ ai víi ai.. - Ph©n tÝch - Tuy 2 mà 1 con người, 1 nỗi cô đơn buồn tẻ.. ? Qua ph©n tÝch em thÊy nghÖ thuËt næi bËt cña 2 c©u kÕt lµ g×. - GV: ph©n tÝch thªm: + Gi÷a 1 c¶nh bao la, réng lín với 1 con người cô đơn bé nhỏ. Sự cô đơn này như được nhân lên gấp 2 lần bởi sự cộng hưởng của môi trường.. - Tương phản: (Trời non nước – ta).. ? Tõ ®©y em hiÓu “Mét m¶nh … - Kh¸i qu¸t, tr¶ lêi víi ta” lµ nh­ thÕ nµo. ? Qua viÖc t×m hiÓu, em thÊy bµi - Th¶o nhãm th¬ t¶ c¶nh hay t¶ t×nh. phót). - §¹i nhãm lêi.. => Tâm sự sâu kín: tình thương nhà, nỗi nhớ nước âm thầm trong luËn lÆng lÏ. (5 - Bµi th¬ t¶ c¶nh thiªn nhiªn, c¶nh diện Đèo Ngang đẹp và lặng lẽ, mênh tr¶ m«ng vµ hoang s¬. Lµ bµi th¬ bµy tá t©m tr¹ng: §ã lµ nçi u hoµi, nçi buồn nhớ tiếc quá khứ. Nỗi thương nước, nhớ nhà. III- Tæng kÕt:. ? Nét đặc sắc nhất về nghệ thuật cña bµi th¬ lµ g×.. * NghÖ thuËt: - T¶ c¶nh ngô t×nh, kÕt hîp miªu t¶ víi biÓu c¶m.. ? Em c¶m nhËn ®­îc g× vÒ néi dung bµi th¬.. * Néi dung (ghi nhí) Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> ? Em hiÓu g× vÒ bµ HuyÖn Thanh - Ph¸t biÓu Quan qua bµi th¬ nµy. IV- LuyÖn tËp:. ? §äc diÔn c¶m bµi th¬.. - 2 h.s đọc. - Là người phụ nữ nặng lòng với gia đình, đất nứơc. - Là người có tài làm thơ thất ngôn b¸t có.. * Hoạt động 4: Hướng dẫn học bài ở nhà (1 phút) + VÒ häc thuéc bµi th¬, n¾m ®­îc néi dung, nghÖ thuËt cña bµi. + Chuẩn bị bài: “Bạn đến chơi nhà”. + So sánh cụm từ “ta với ta” trong bài “ Bạn đến chơi nhà” của Nguyễn KhuyÕn víi côm tõ “ta víi ta” trong bµi “ Qua §Ìo Ngang” cña bµ HuyÖn Thanh Quan.. Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(7)</span>