Giáo án Ngữ văn 7 - Tiết 85, Bài 21: Sự giầu đẹp của tiếng Việt - Nguyễn Thị Nguyệt - Năm học 2006-2007

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Ng÷ v¨n 7 - N¨m häc : 2006 - 2007 Ngµy so¹n: 3/2/2007 Ngµy d¹y: 5/3/2007. Bài 21: Sự giầu đẹp của tiếng Việt. TiÕt 85: §äc - HiÓu v¨n b¶n.. A. Mục tiêu cần đạt.. 1. Kiến thức: Hiểu được trên những nét chung sự giầu đẹp tiếng việt qua phân tÝch, chøng minh cña t¸c gi¶. N¾m ®­îc nh÷ng ®iÓm néi bËt trong nghÖ thuËt cña bµi v¨n: LËp luËn chÆt chÏ, chøng minh toµn diÖn, v¨n phong cã tÝnh khoa häc. Cã ý thøc tr©n träng, gi÷ g×n sù trong s¸ng cña tiÕng ViÖt.. 2. KÜ n¨ng: 3. Thái độ:. B. ChuÈn bÞ. + Gi¸o viªn: So¹n bµi. + Häc sinh: ChuÈn bÞ bµi. C. Tiến trình tổ chức các hoạt động. Hoạt động1: Kiểm tra bài cũ.. ? Em có nhận xét gì về nghệ thuật trong văn bản " Tinh thần yêu nước của nh©n d©n ta"- Hå ChÝ Minh. ( Bµi v¨n lµ mét mÉu mùc vÒ c¸ch lËp luËn trong v¨n nghÞ luËn bè côc chÆt chÏ, râ rµng, dÉn chøng tiªu biÓu toµn diÖn) Hoạt động2:. Giíi thiÖu bµi.. Giờ học trước các em đã làm quen với một đề tài khá quen thuộc đó là : Lòng yêu nước của nhân dân ta qua văn bản'' Tinh thần yêu nước của nhân dân ta ''( Hồ Chí Minh ) . Bên cạnh lòng tự hào về truyền thống yêu nước đó, dân tộc ta cũng rất tự hào về truyền thống văn hoá lâu đời đậm đà bản sắc dân tộc. Một trong những yếu tố tạo nên nền văn hoá đó phải nói đến tiếng nói của dân tộc. Để người đọc thấy vai trò của Tiếng Việt, tác giả Đặng Thái Mai có viết " Tiếng ViÖt mét biÓu hiÖn hïng hËu cña sù sèng d©n téc". §Ó gióp c¸c em thÊy râ néi dung tư tưởng của bài viết trong tiết học hôm nay cô cùng các em sẽ tìm hiểu một phần trích trong bài viết đó. Hoạt động3:. Bµi míi.. Hoạt động của giáo viên. - Gọi học sinh đọc chú thích SGK. ? Nªu hiÓu biÕt cña em vÒ t¸c gi¶? ? Nªu xuÊt xø cña v¨n b¶n.. H§ cña HS. Nội dung cần đạt. I §äc- tiÕp xóc v¨n b¶n. - §äc chó - T¸c gi¶: SGK. thÝch. - §éc lËp tr¶ lêi. - T¸c phÈm:. - GV kiÓm tra viÖc n¾m chó. * Tõ khã.. thÝch cña häc sinh. 1. Nguyễn Thị Nguyệt - Trường THCS Thanh Trường Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> Ng÷ v¨n 7 - N¨m häc : 2006 - 2007 - GV nêu yêu cầu đọc: Phát âm. chuÈn, chó ý dÊu c©u trïng - HS nghe. giäng ë mét sè c©u: - Hä kh«ng hiÓu tiÕng ta... - Một số giáo sĩ nước ngoài. - GV đọc đoạn 1. - §äc bµi. - Gọi học sinh đọc. - NhËn xÐt. - Gäi häc sinh nhËn xÐt. ? Qua phần đọc em hãy cho biÕt v¨n b¶n trªn thuéc kiÓu v¨n - Nªu ý kiÕn bản nào mà em đã được học. ? LuËn ®iÓm chÝnh ®­îc ®­a ra - Ph¸t hiÖn luËn ®iÓm. lµ g×. ? V¨n b¶n ®­îc chia lµm mÊy - Tr¶ lêi. phÇn? Néi dung tõng phÇn?. - GV : Để thấy được cái đẹp, cái. hay cña TiÕng ViÖt chóng ta chuyÓn sang phÇn II. - §äc bµi. - Gọi học sinh đọc phần1. ? Hai câu mở đầu khẳng định - Ph¸t hiÖn với người đọc điều gì? luËn ®iÓm. ? Tại sao Tiếng Việt lại có địa - Nªu lÝ do. vÞ vµ søc sèng nh­ vËy. ? C¸c c©u tiÕp theo lµm nhiÖm - Tr¶ lêi. vô g×? ? Giải thích vẻ đẹp của Tiếng Việt, Tác giả đã dựa trên những - Phát hiện. phương diện nào?. - §äc.. * T×m hiÓu cÊu tróc v¨n b¶n. - V¨n b¶n nghÞ luËn. - Luận điểm: Sự giầu đẹp của TiÕng ViÖt. - Hai phÇn: + PhÇn 1: Tõ ®Çu -> Thêi k× lÞch sử đã nhận định Tiếng Việt là 1 thứ tiếng đẹp, hay, giải thích nhận định. + PhÇn 2: cßn l¹i. Chøng minh cái đẹp, cái hay của Tiếng Việt. II. §äc- HiÓu v¨n b¶n: 1. Gi¶i thÝch chung vÒ c¸i hay , cái đẹp của Tiếng Việt. - Khẳng định địa vị, giá trị, sức sèng m·nh liÖt cña TiÕng ViÖt. - Vì Tiếng Việt có những đặc sắc của một thứ tiếng đẹp, hay. -> Gi¶i thÝch cô thÓ c¸i hay, cái đẹp của Tiếng Việt. - NhÞp ®iÖu: Hµi hoµ vÒ ©m hưởng, thanh điệu. - Có ph¸p: TÕ nhÞ, uyÓn chuyÓn trong cách đặt câu.. ? C¨n cø vµo ®©u mµ t¸c gi¶ nhËn xÐt TiÕng ViÖt lµ mét thø - Suy nghÜ, tiÕng hay? tr¶ lêi. - Tiếng Việt đủ khả năng diễn đạt tư tưởng tình cảm của người ViÖt Nam. - GV : Ba c©u v¨n liªn kÕt 3 néi Thoả mãn cho yêu cầu của đời dung kh¸c nhau nh­ng rÊt 7. Nguyễn Thị Nguyệt - Trường THCS Thanh Trường Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Ng÷ v¨n 7 - N¨m häc : 2006 - 2007 thống nhất, vậy yếu tố nào đã sèng v¨n ho¸. lµm cho c¸c c©u v¨n cã sù - Tr¶ lêi. thèng nhÊt nh­ vËy. ? Em cã nhËn xÐt g× vÒ c¸ch lËp - Nªu nhËn - Do c¸ch lËp luËn cña t¸c gi¶. luận đó? xÐt. ? C¸ch lËp luËn nh­ vËy cã t¸c - T¸c dông. dông g×? - GV : V¨n b¶n nµy chØ lµ phÇn. trÝch trong v¨n b¶n dµi " TiÕng ViÖt mét biÓu hiÖn søc sèng d©n téc, tuy chØ lµ phÇn trÝch song nã còng cã bè côc chÆt chÏ , râ rµng. ? NÕu coi phÇn trÝch lµ mét bµi v¨n th× phÇn 1 cã nhiÖm vô g×. - GV : §©y chÝnh lµ ®iÒu chóng ta cÇn l­u ý khi viÕt më bµi cho bµi v¨n nghÞ luËn. - GV khái quát: Chúng ta đã tìm hiÓu vµ n¾m ®­îc nh÷ng nÐt chung nhất về cái hay cái đẹp cña tiÕng viÖt. §Ó hiÓu râ h¬n về cái hay, cái đẹp của Tiếng ViÖt sang phÇn 2. - Häc sinh quan s¸t phÇn 2. ? Tác giả tập trung vào vấn đề g×. - Gọi học sinh đọc đoạn: Tiếng ViÖt trong cÊu t¹o -> GiÇu chÊt nh¹c. - GV: Đoạn văn em đọc đã chứng minh cái đẹp của Tiếng ViÖt. ? Vậy những người nước ngoài nhËn xÐt nh­ thÕ nµo vÒ TiÕng ViÖt.. ? Em cã nhËn xÐt g× vÒ c¸ch. => C¸ch lËp luËn ng¾n gän, rành mạch đi từ khái quát đến ý cô thÓ. - Lập luận như vậy người đọc người nghe dễ theo dõi và dễ hiÓu.. - Nªu bè côc. -> PhÇn më bµi: Nªu luËn ®iÓm chÝnh cña bµi viÕt.. - Quan s¸t - Ph¸t hiÖn néi dung. 2. Chứng minh cái đẹp cái hay cña TiÕng ViÖt.. a. Cái đẹp của Tiếng Việt. - Tr¶ lêi.. - NhËn xÐt 7. - Tiếng Việt đẹp thể hiện qua lời nhận xét của người nước ngoài. - §Ñp qua hÖ thèng nguyªn ©m, phô ©m phong phó. - GiÇu thanh ®iÖu. - TiÕng ViÖt giÇu chÊt nh¹c,. Nguyễn Thị Nguyệt - Trường THCS Thanh Trường Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> Ng÷ v¨n 7 - N¨m häc : 2006 - 2007 đánh giá Tiếng Việt của người nước ngoài? - GV: Trong lêi nhËn xÐt cña người nước ngoài về Tiếng Việt có 2 câu văn khi đọc chúng ta phải trùng giọng xuống đó là c©u: Hé kh«ng hiÓu tiÕng ta; Một giáo sĩ nước ngoài... ? Cho biÕt cÊu t¹o ng÷ ph¸p 2 - Tr¶ lêi. c©u v¨n nãi trªn cã ®iÓm g× khác so với những câu đơn bình thường.. rµnh m¹ch trong lêi nãi, uyÓn chuyÓn trong c©u kÐo... - Cách đánh giá khách quan, chính xác, đề cao Tiếng Việt.. - Xét về độ dài thì 2 câu văn dài hơn câu đơn bình thường có 1 bé phËn ®­îc ng¨n c¸ch bëi dÊu phẩy, dấu ngoặc đơn. ? Bộ phận được ngăn cách bởi - Nêu tác - ấn tượng người nghe và chỉ nghe th«i.... dấu phẩy và dấu ngoặc đơn có dụng. - Chóng ta biÕt r»ng .... t¸c dông g×. - GV : Bộ phận đó người ta gọi - Gi¶i thÝch râ cho tõ dïng ë lµ biÖn ph¸p më réng c©u, néi phía trước nó. dung kiÕn thøc nµy ta t×m hiÓu ë tiÕt 86. - GV : Cái đẹp của tiêng việt kh«ng chØ thÓ hiÖn qua lêi nhận xét của người nước ngoài mµ nã cßn thÓ hÞªn qua hÖ thèng nguyªn ©m, phô ©m. ? Qua qu¸ tr×nh häc tiÕng ViÖt - Tr¶ lêi. Em h·y chØ ra mét sè nguyªn ©m, phô ©m. - Nguyªn ©m: a, «, ¬, u, ­... - Phô ©m: b, t, p... ? HÖ thèng thanh ®iÖu tiÕng - TiÕng ViÖt: 26 Ch÷ c¸i 6 thanh viÖt ®­îc t¸c gi¶ giíi thiÖu qua ®iÖu. ®o¹n v¨n " TiÕng ta l¹i giÇu ... - Tr¶ lêi dùa TrÇm bæng" chó ? Vậy âm bình, dương bình vào thÝch. ®­îc hiÓu nh­ thÕ nµo? - GV : HÖ thèng thanh ®iÖu. TiÕng ViÖt phong phógåm 6 thanh chia thµnh hai thanh b»ng vµ 4 thanh tr¾c do vËy c¸c nhµ th¬ vËn dông rÊt linh ho¹t hÖ 7. Nguyễn Thị Nguyệt - Trường THCS Thanh Trường Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> Ng÷ v¨n 7 - N¨m häc : 2006 - 2007 thèng thanh ®iÖu nµy t¹o cho th¬ v¨n giÇu s¾c th¸i biÓu c¶m - HS nghe. vµ uyÓn chuyÓn. - GV lÊy vÝ dô : Nhµ th¬ Xu©n Diệu đã lặp lại những thanh b»ng trong 2 dßng th¬ sau: "Sương nương theo trăng ng­ng l­ng trêi. Tương tư nâng lòng lên chơi v¬i". - GV : Nh­ vËy sù phong phó của thanh điệu Tiếng Việt đã có gi¸ trÞ lín trong th¬ v¨n vµ giao - NhËn xÐt. tiÕp. ? C¸c em ®ang ®­îc häc TiÕng Anh, Em cã nhËn xÐt g× vÒ hÖ thèng ng÷ ©m cña tiÕng anh. - GV: Bên cạnh cái đẹp của. - TiÕng Anh kh«ng cã hÖ thèng thanh ®iÖu( Kh«ng dÊu) chØ cã 26 ch÷ c¸i mµ th«i.. Tiếng Việt tác giả còn đề cập đến cái hay của tiếng Việt. Vậy cái hay của tiếng Việt được - Nêu định hướng. b. C¸i hay cña TiÕng ViÖt. biÓu hiÖn nh­ thÕ nµo? ? C¸i hay cña TiÕng ViÖt thÓ hiÖn qua nh÷ng mÆt nµo? - Là phương tiện trao đổi tình cảm giữa con người với con người. - Dåi dµo vÒ tõ ng÷ vµ h×nh thøc diễn đạt. - Vèn tõ vùng ngµy cµng phong phó vµ ®­îc më réng. - GV : §Ó lµm s¸ng tá c¸i hay - Sö dông nhiÒu tõ viÖt ho¸. cña TiÕng ViÖt chóng ta cïng t×m hiÓu bµi ca dao sau: "Đứng bên ni đồng ngó bên tê đồng mênh mông bát ngát. Đứng bên tê đồng ngó bên ni đồng bát ngát mênh mông. - §éc lËp th©n em nh­ chÏn lóa ..." ? Em cã nhËn xÐt g× vÒ c¸ch tr¶ lêi. diễn đạt , sử dụng từ ngữ, câu, biÖn ph¸p tu tõ trong bµi ca - Sử dụng từ láy, điệp từ , đảo dao. ngữ, phép đối. 7. Nguyễn Thị Nguyệt - Trường THCS Thanh Trường Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> Ng÷ v¨n 7 - N¨m häc : 2006 - 2007 - Tình cảm của cô gái trước cánh đồng quê hương. Tình yêu quê hương của con người Việt Nam qua ca dao.. - Gv : HiÖn nay chóng ta thÊy. vèn tõ cña ta ®­îc më réng cã nhiÒu thuËt ng÷ khoa häc míi để đáp ứng nhu cầu ngày càng phát triển của xã hội đó là lớp từ mượn, từ mới. ? Là học sinh em cần có thái độ nh­ thÕ nµo khi sö dông líp tõ mượn, từ mới đó. - GV: §óng nh­ nhµ v¨n Ph¸p An- xơ- Đô- Đê đã nói về TiÕng d©n téc cña m×nh qua bµi buæi häc cuèi cïng nh­ sau: Ph¶i gi÷ lÊy tiÕng nãi cña chúng ta và đừng bao giờ quên l·ng nã. Bëi v× khi mét d©n téc r¬i vµo vßng n« lÖ, chõng nµo hä vÉn gi÷ ®­îc tiÕng nãi cña m×nh, th× ch¼ng kh¸c g× n¾m ®­îc ch×a kho¸ cña chèn lao tï'' - Nh­ vËy mçi chóng ta cÇn lµm g× vµ suy nghÜ g× khi sö dụng tiếng mẹ đẻ. - GV: Cô và các em đã tìm hiểu cái hay và cái đẹp của Tiếng ViÖt trong v¨n b¶n. - Cái hay, cái đẹp của Tiếng ViÖt cã mèi quan hÖ g¾n bã víi nhau chính vì thế cái đẹp của một thứ tiếng thường phản ánh cái hay của thứ tiếng đó và ngược lại cái hay lại tạo vẻ đẹp cho ng«n ng÷ . ? §Ó lµm s¸ng tá c¸i hay, c¸i đẹp của Tiếng Việt, tác giả đã sử dụng phương pháp nào là chñ yÕu? - GV: Đây chính là phương ph¸p lËp luËn chøng minh c¸c em sÏ t×m hiÓu ë tiÕt 87. ? NÐt næi bËt trong nghÖ thuËt. - Tù béc lé. - Sử dụng đúng lúc, đúng chỗ, kh«ng nªn l¹m dông nã.. - HS nghe.. Nªu phương ph¸p lËp luËn. - Khái quát - Phương pháp chứng minh giải kiÕn thøc. thÝch, lËp luËn tiªu biÓu.. 7. Nguyễn Thị Nguyệt - Trường THCS Thanh Trường Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> Ng÷ v¨n 7 - N¨m häc : 2006 - 2007 nghÞ luËn cña t¸c gi¶ lµ g×? ? Văn bản đề cập tới cái hay cái đẹp của Tiếng Việt được thể hiện qua những phương diện nµo? - Gọi học sinh đọc ghi nhớ.. * Ghi nhí. III. Tæng kÕt. - Gi¶i thÝch chøng minh lËp luËn chÆt chÏ. - Cái hay, cái đẹp của Tiếng ViÖt. - Ng÷ ©m, tõ vùng, ng÷ ph¸p... IV. LuyÖn tËp 1.T×m 5 dÉn chøng thÓ hiÖn sù giàu đẹp của tiếng Việt về ngữ ©m vµ tõ vùng trong c¸c bµi v¨n, thơ đã học hoặc đọc thêm ở các líp 6,7.. Hoạt động 4: Hướng dẫn học ở nhà - Häc ë nhµ: Ghi nhí. - Bµi tËp 5- SBT. - So¹n: Thªm tr¹ng ng÷ cho c©u.. 7. Nguyễn Thị Nguyệt - Trường THCS Thanh Trường Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(8)</span>