Giáo án Ngữ văn 7 - Tiết 17: Văn bản Sông núi nước Nam - Lại Thị Tiền - Năm học 2006-2007

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Ng÷ v¨n 7 N¨m häc: 2006 - 2007 Ngµy so¹n: 3/10/2006. v¨n b¶n. Sông núi nước Nam ( Nam quèc s¬n hµ). Ngµy d¹y: 4/10/2006. Phß gi¸ vÒ kinh ( Tông gi¸ hoµn kinh s­) TiÕt 17:. §äc- HiÓu v¨n b¶n.. A. Mục tiêu cần đạt. 1. KiÕn thøc: - Giúp học sinh: Cảm nhận được tinh thần độc lập, khí phách hào hùng, khát vọng lớn lao của dân tộc trong 2 bài thơ: Sông núi nước Nam và bài: Phò giá về kinh.. 2. KÜ n¨ng: - Bước đầu hiểu về 2 thể thơ: Thất ngôn tứ tuyệt và ngũ ngôn tứ tuyệt đường luật.. 3. Thái độ: - Gi¸o dôc ý thøc, lßng tù hµo d©n téc. B. ChuÈn bÞ:. - ThÇy: ChuÈn bÞ néi dung lªn líp. - Trß: So¹n bµi theo c©u hái SGK. C.Tiến trình tổ chức các hoạt động * Hoạt động 1:. KiÓm tra bµi cò. - Đọc thuộc lòng những bài ca dao châm biếm? Nêu nội dung tư tưởng của bài ca dao ch©m biÕm? * Hoạt động 2:. Giíi thiÖu bµi. Sau chiến thắng bạch đằng năm 938, ta thoát khỏi ách thống trị của các nước phong kiến phương bắc và đang trên đường xây dựng một quốc gia độc lập, tự chủ rất mực hào hùng. Nền văn học mới cũng ra đời và có thể nói văn học viết bằng chữ hán và chữ nôm đã ghi lại được những dây phút hào hùng đó của dân tộc. Để hiểu được phần nào về nội dung của văn học của thời kỳ này bµi h«m nay chóng ta cïng ®i t×m hiÓu. * Hoạt động 3.. Bµi míi. Hoạt động của GV. H§ cña HS. Nội dung cần đạt. I.§äc- TiÕp xóc v¨n b¶n * §äc.. GV: Nêu yêu cầu đọc.. -Giäng chËm ch¾c, hµo hïng. - §äc phiªn - GV đọc- gọi học sinh đọc. dÞch * Tõ khã - Theo dâi chó thÝch 1,2 trong ©m, 1. Lại Thị Tiền - Trường trung học cơ sở Trần Can Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> Ng÷ v¨n 7 N¨m häc: 2006 - 2007 SGK.. nghÜa, b¶n GV: Cho học sinh đọc chú dịch thơ. thÝch dÊu sao. ? Dùa vµo chó thÝch dÊu sao - §äc chó cho biÕt ý hiÓu cña em vÒ th¬ thÝch. - Nªu ý hiÓu trung đại? c¸ nh©n. ? Nêu đặc điểm của thể thơ - Suy nghÜ, tr¶ thÊt ng«n tø tuyÖt? lêi.. * CÊu tróc v¨n b¶n.. - Th¬ viÕt ë thÕ kû X- XIX. - ViÕt b»ng ch÷ h¸n vµ ch÷ n«m. * ThÓ lo¹i: - ThÊt ng«n tø tuyÖt: Mçi bµi cã 4 c©u( tø tuyÖt) mçi c©u 7 ch÷( thÊt ng«n) hiÖp vÇn ch÷ ë ? H·y nhËn d¹ng thÓ th¬ bµi cuèi. C©u 1- 2- 4 vÇn víi nhau. - Trả lời độc - Sông núi nước Nam- là bài ''Nam quèc s¬n hµ.'' lËp. th¬ thÊt ng«n tø tuyÖt. * T¸c gi¶: GV: VÒ t¸c gi¶ bµi th¬, l©u nay người ta vẫn cho rằng bài thơ của Lý Thường Kiệt nhưng theo t­ liÖu kh¶o s¸t míi nhÊt - Häc sinh th× mäi v¨n b¶n h¸n n«m cßn nghe. l¹i kh«ng cã v¨n b¶n nµo cã ghi t¸c gi¶ bµi th¬ lµ Lý Thường Kiệt. - Bài thơ đến nay cho rõ tác gi¶ lµ ai. - Nªu xuÊt xø ? Nªu xuÊt xø cña bµi th¬? bµi th¬. * XuÊt xø bµi th¬: - Bài thơ ra đời trong cuộc kh¸ng chiÕn chèng qu©n Tèng xâm lược đời lý... GV: ''Nam quèc s¬n hµ" ®­îc coi như là bản tuyên ngôn độc lập đầu tiên của nước ta viết b»ng th¬. VËy theo em thÕ nµo - Trả lời độc là tuyên ngôn độc lập? lËp. - Tuyên ngôn độc lập: Là lời tuyên bố về chủ quyền của đất nước và khẳng định không một thÕ lùc nµo ®­îc x©m ph¹m. ? Nội dung tuyên ngôn độc lập trong'' Nam quèc s¬n hµ lµ'' g×? - Trả lời độc lËp. - Khẳng định quyền lãnh thổ 5. Lại Thị Tiền - Trường trung học cơ sở Trần Can Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Ng÷ v¨n 7 N¨m häc: 2006 - 2007 cña d©n téc. - Nªu cao ý chÝ quyÕt t©m b¶o vệ đất nước.. GV: Kh¸i qu¸t chuyÓn ý.. II. §äc - HiÓu v¨n b¶n. GV: Gọi học sinh đọc 2 câu 1. Hai c©u th¬ ®Çu. ®Çu. - Gi¶i thÝch tõng tõ cña 2 c©u - §äc 2 c©u th¬ ®Çu, dÞch th¬. nghÜa, diÔn n«m. ? DiÔn n«m hai c©u th¬. - GV: §äc c©u th¬ 1. C©u th¬ më ®Çu cã viÕt: Nam quèc theo em tõ "Nam quèc"®­îc - Trả lời độc hiÓu nh­ thÕ nµo? lËp. - Nam: Phương nam, quốc, nước. - S¬n: nói, hµ: s«ng, nam: Nước Nam, đế: Vua, cơ: ở. ? VËy t¸c gi¶ dïng tõ"Nam Suy nghÜ, quèc"nh»m thÓ hiÖn ý g×? tr×nh bµy ý kiÕn. -> Nam quốc: Nước ở phương nam. ? §Æt sau tõ" Nam quèc" lµ tõ " Nam đế" thể hiện ý nghĩa gì? - Trả lời độc lËp. - Khẳng định nước nam là một quốc gia độc lập: Vì từ xưa bọn phong kiến phương Bắc luôn coi nước ta là quận huyện của chóng. - Nam đế: Là vua nước nam. - Như vậy tác giả đặt vua nước Nam ngang hµng víi vua phương Bắc. - GV: §äc c©u th¬ thø 2. ? Giäng cña c©u th¬ thø 2 nh­ thế nào? Giọng điệu đó đã bày - Nªu nhËn tá ý nghÜa g×? xÐt. - Giäng hµo hïng r¾n rái. - Thể hiện niềm tin sắc đáng vào chủ quyền đất nước Việt ? Việc tác giả khẳng định chủ Nam đã được ghi ở sách trời. quyền của đất nước được ghi ở s¸ch trêi mang l¹i ý nghÜa g×? - Th¶o luËn, tr×nh bµy ý kiÕn. - Khẳng định tạo hoá đã ban 6. Lại Thị Tiền - Trường trung học cơ sở Trần Can Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> Ng÷ v¨n 7 N¨m häc: 2006 - 2007 ? Em c¶m nhËn ®­îc g× qua hai c©u th¬ ®Çu?. cho nước Việt Nam là của người Việt Nam. - Nªu nhËn.. GV: Hai c©u th¬ ®Çu ng«n ng÷. trang träng, ý th¬ m¹nh mÏ, đanh thép, khẳng định một ch©n lý lÞch sö bÊt di bÊt dÞch: - HS nghe. Nước nam là của người Nam. - Gọi học sinh đọc 2 câu cuối. ? DiÔn nghÜa vµ diÔn xu«i 2 c©u th¬. ? NhËn xÐt giäng ®iÖu cña 2 c©u th¬? ? Nội dung biểu đạt ở hai câu cuèi lµ g×?. c¶m - > Khẳng định nước nam là của người Việt Nam. - ThÓ hiÖn niÒm tù hµo cña tác giả về chủ quyền độc lập dân chủ, độc lập dân tộc.. - §äc hai c©u 2. Hai c©u th¬ cuèi: cuèi. - Cớ sao mà kẻ thù lại dám đến x©m ph¹m. - Chóng mµy sÏ xem sù thÊt b¹i. - Trả lời độc lËp. - Giäng dâng d¹c, ch¾c nÞch, kiªu h·nh. - Tr×nh bµy ý kiÕn. -> Cảnh báo hành động xâm lược của kẻ thù, sự thất bại... - Khẳng định sức mạnh vô địch của dân tộc trong cuộc chiến đấu bảo vệ chủ quyền của đất nước.. ? Liªn hÖ víi hoµn c¶nh ra đời" Sông núi nước nam" Em hiÓu lêi c¶nh b¸o nµy nh»m - Suy nghÜ, tr¶ vào bọn xâm lược nào? lêi. - Lêi c¶nh b¸o nh»m vµo qu©n Tống xâm lược. Quân và dân ta dưới sự chỉ huycủa Lý Thường Kiệt đã đánh tan đạo quân xâm ? Sông núi nước Nam là văn lược Tống. bản biểu cảm. ở đây tư tưởng vµ c¶m xóc võa lé râ l¹i võa ẩn kín. Theo em tư tưởng lộ rõ - Tr×nh bµy ý trong v¨n b¶n nµy lµ g×? kiÕn. - Khẳng định trước kẻ thù về chủ quyền đất nướcta và ý chí quyÕt t©m b¶o vÖ chñ quyÒn 7. Lại Thị Tiền - Trường trung học cơ sở Trần Can Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> Ng÷ v¨n 7 N¨m häc: 2006 - 2007 ? C¶m xóc Èn kÝn trong v¨n b¶n nµy lµ g×?. đó.. - Trả lời độc lËp. - NiÒm tù hµo, tù tin vµo chñ quyÒn d©n téc. Tinh thÇn ph¶n kháng chiến tranh xâm lược ? Văn bản Sông núi nước nam cña ngo¹i bang. bồi đắp tình cảm nào trong - Ph¸t biÓu em? suy nghÜ. - Tự hào về truyền thống đấu tranh giữ nước, quyết tâm bảo vệ chủ quyền đất nước của cha «ng ta. - Tin tưởng vào sự bền vững ? Trong lÞch sö d©n téc ta của độc lập dân tộc . ngoài " Sông núi nước Nam" Em cßn biÕt nh÷ng v¨n b¶n nµo kh¸c ®­îc gäi lµ tuyªn ngôn độc lập của nước ta. - Liªn hÖ më réng. - Văn bản " Bình ngô đại cáo" cña NguyÔn Tr·i. - Văn bản " Tuyên ngôn độc lËp" cña Hå Chñ TÞch. ? C¶m nhËn chung cña em vÒ bµi th¬? - Nªu c¶m nhËn. * Ghi nhí: SGK. -Gọi học sinh đọc ghi nhớ. - §äc ghi nhí. GV: Kh¸i qu¸t toµn bµi.. V¨nb¶n2.. Phß gi¸ vÒ kinh. ( TrÇn Quang Kh¶i). Hoạt động của GV. H§ cña HS. Nội dung cần đạt. - GV: Cho học sinh đọc chú. - §äc chó thÝch dÊu sao / SGK. ? Nªu vµi nÕt kh¸i qu¸t vÒ t¸c thÝch. gi¶? ? Bài thơ ra đời trong hoàn - Tr¶ lêi dùa c¶nh nµo? vµo SGK. 8. Lại Thị Tiền - Trường trung học cơ sở Trần Can Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> Ng÷ v¨n 7 N¨m häc: 2006 - 2007 GV: Cho häc sinh gi¶i thÝch. nhan đề của bài thơ. GV:Nêu yêu cầu đọc:Giọng hµo hïng chËm ch¾c. - §äc bµi. GVđọc- gọi học sinh đọc. ? Vận dụng kiến thức đã học phÇn thÓ lo¹i em h·y nhËn diÖn thÓ lo¹i bµi" Tông gi¸ hoàn kinh sư" trên các phương diện, số câu, số chữ trong câu, - Trả lời độc lËp. c¸ch hiÖp vÇn. GV: Kh¸i qu¸t chuyÓn ý.. GV: Cho học sinh đọc 2 câu. ®Çu. ? Gi¶i thÝch tõng yÕu tè trong 2 c©u th¬, diÔn xu«i 2 c©u th¬?. - §äc 2 c©u th¬. - HS dùa vµo SGK gi¶i thÝch.. ? Nh÷ng chiÕn c«ng nµo ®­îc nh¾c tíi trong lêi th¬ nµy? Các chiến công đó gợi nhắc nh÷ng sù kiÖn lÞch sö næi tiÕng nµo cña d©n téc ta trong - Trả lời độc qu¸ khø? lËp. ? Theo em trong lêi th¬ trªn có gì đáng chú ý về cách dùng từ, cách nhắc tới các địa danh, cách tạo đối xứng, giọng 9. Lại Thị Tiền - Trường trung học cơ sở Trần Can Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> Ng÷ v¨n 7 N¨m häc: 2006 - 2007 ®iÖu?. - Ph¸t hiÖn nghÖ thuËt.. ? Điều đó có tác dụng gì trong viÖc diÔn t¶: - HiÖn thùc kh¸ng chiÕn chèng ngo¹i x©m. - Tình cảm của người viết. - Tr×nh bµy ý kiÕn.. GV: Kh¸i qu¸t chuyÓn ý.. - Gọi học sinh đọc 2 câu cuối. - §äc bµi. - ? DiÔn xu«i 2 c©u th¬. ? Lêi th¬ nµy nãi tiÕp chiÕn thắng hay nói về vấn đề gì? ? Tác giả đã mong ước về 1 - Trả lời độc đất nước như thế nào? lËp. ? Em h·y so s¸nh nghÜa cña côm tõ ''Tu trÝ lùc '' víi côm tõ - Th¶o luËn ''Nªn g¾ng søc''? nhãm. - §¹i diÖn tr×nh bµy. ? §iÒu g× cho thÊy t¸c gi¶ - Trả lời độc mong mái ®iÒu g× ë d©n téc? lËp.. ? T¸c gi¶ mong ­íc vµ cæ động cho công cuộc xây dựng 9. Lại Thị Tiền - Trường trung học cơ sở Trần Can Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> Ng÷ v¨n 7 N¨m häc: 2006 - 2007 đất nước sau chiến tranh. Điều này cho thấy tư tưởng và tình cảm nào của tác giả trước vận mệnh của đất nước. ? Theo em, niÒm hi väng lín lao của tác giả về tương lai tươi sáng của đất nước đã ph¶n ¸nh kh¸t väng nµo cña d©n téc ta thêi TrÇn? - Trả lời độc lËp. ? Khát vọng đó có biến thành hiÖn thùc ë thêi nhµ TrÇn kh«ng? Dùa vµo kiÕn thøc lÞch sö líp 7 để chứng minh điều này. - Häc sinh chøng minh. GV: Kh¸i qu¸t.. ? Bµi häc cho em hiÓu nh÷ng néi dung hiÖn thùc nµo ®­îc ph¶n ¸nh trong v¨n b¶n'' Phß gi¸ vÒ kinh''? ? Từ nội dung đó tư tưởng và t×nh c¶m nµo cña t¸c gi¶ ®­îc béc lé? ? Tư tưởng và tình cảm đó là cña riªng t¸c gi¶ hay cña chung d©n téc thêi TrÇn? ? Theo em, v× sao lêi th¬ trong bµi'' Phß gi¸ vÒ kinh'' gi¶n dÞ kh«ng hoa mü mµ vÉn gîi được cảm xúc của người đọc vÒ hµo khÝ chiÕn th¾ng vµ kh¸t väng hoµ b×nh cña d©n téc?. - Kh¸i qu¸t néi dung.. - Trả lời độc lËp.. - Th¶o luËn nhãm. - §¹i diÖn tr×nh bµy.. * Hoạt động 4. Hướng dẫn học ở nhà. - T×m hiÓu: ? C¸ch biÓu ý vµ biÓu c¶m cña hai bµi th¬ cã g× gièng nhau? - > §Òu thÓ hiÖn b¶n lÜnh, khÝ ph¸ch cña d©n téc ta. 9. Lại Thị Tiền - Trường trung học cơ sở Trần Can Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(9)</span> Ng÷ v¨n 7 N¨m häc: 2006 - 2007 - > ý tưởng được diễn đạt rõ ràng, không cầu kì hoa mỹ, cảm xúc được bộc lộ một cách kín đáo qua ý tưởng. + Häc thuéc lßng hai bµi th¬, ph©n tÝch. + So¹n bµi: Tõ h¸n viÖt.. 9. Lại Thị Tiền - Trường trung học cơ sở Trần Can Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(10)</span>