SKKn hóa học 8

Sáng kiến kinh nghiệm môn Hóa Học
Phần mở đầu
Sử dụng phơng pháp thí nghiệm trong dạy học hoá học nhằm phát
huy tính tích cực hoạt động học tập của học sinh trờng THCS.
1. Lý do chọn đề tài.
Dạy tốt - Học tốt đợc coi là nhiệm vụ trọng tâm của nhà trờng. Trong công tác
giảng dạy từ nhiều năm nay phơng hớng giảng dạy phát huy tính tích cực, chủ động, tự
giác của học sinh là vấn đề mà nhiều nhà giáo dục phải suy nghĩ, thí nghiệm, nghiên
cứu. Trong mỗi bài giảng phải làm sao cải tiến đợc nội dung, phơng pháp giảng dạy. Cố
thủ tớng Phạm Văn Đồng đã nói: Làm sao ngay từ trong nhà trờng ta bắt buộc đứa trẻ
dùng cái trí khôn, trí thông minh, cái suy nghĩ mà hiểu biết rộng ra. Và từ đó đến lúc ra
trờng, vào đời phát huy đợc tài năng, tin tởng vào sức mạnh. Tự thấy là một con ngời có
khả năng sáng tạo. thì ở nhà trờng phải làm thế nào tiếp sức cho trí thông minh cho nó,
cái óc suy nghĩ cho nó và tất cả các khả năng suy nghĩ, lẽ dĩ nhiên phải có cơ sở, phải
có phơng pháp .
Vậy chúng ta thấy rõ ràng một trong những nhiệm vụ quan trọng của nhà trờng
là : Rèn chí thông minh, óc suy nghĩ sáng tạo cho học sinh. Muốn làm đợc việc đó. Mỗi
Giáo viên cần phải biết phát huy tính tích cực, tự giác, độc lập suy nghĩ của học sinh
làm sao khai thác sâu đợc kiến thức giúp học sinh nắm kiến thức nhanh, chính xác. Để
đạt đợc nh vậy vấn đề đặt ra là mỗi Giáo viên cần sử dụng phơng pháp cho phù hợp với
môn học, tiết học là hết sức quan trọng.
Nội dung học tập của bộ môn hoá học ở trờng THCS chứa đựng cả một kho tàng
kiến thức sinh động, phong phú, hấp dẫn, để kích thích tính tò mò, ham hiểu biết của
học sinh tạo điều kiện hình thành động cơ, nhu cầu nhận thức cũng nh hứng thú học tập
của học sinh với bộ môn hoá học.
Hơn nữa với bộ môn hoá học đồ dùng học tập có vai trò rất quan trọng, nó vừa là
nguồn cung cấp tri thức vừa là phơng tiện giúp học sinh thực hiện các hoạt động tìm tòi
tri thức mới. Do đó việc sử dụng đồ dùng sao cho thích hợp với mỗi tiết học là một
nhiệm vụ quan trọng của Giáo viên .
Gv : Hoàng Thị Kim Nhung
1

Sáng kiến kinh nghiệm môn Hóa Học
Thí nghiệm hoá học giữ vai trò đặc biệt quan trọng trong quá trình dạy học.
Vì vậy xu hớng chung của việc cải cách bộ môn hoá học ở trong nớc và trên thế giới là
tăng tỷ lệ giờ cho các giờ thí nghiệm và nâng cao chất lợng các bài thí nghiệm.
Sử dụng phơng pháp thí nghiệm trong giảng dạy bộ môn hoá học ở trờng THCS
giúp cho học sinh đợc tự mình tiến hành thí nghiệm, quan sát , phân tích đối tợng, tự
thu thập các số liệu theo yêu cầu của bài tập và vận dụng các thao tác t duy để sử lý các
số liệu đó bằng bài tập so sánh, phân tích, nhận xét khái quát hoá để tìm ra các đặc
điểm chung, riêng, đặc điểm bản chất của đối tợng. Theo cách đó phơng pháp thí
nghiệm đã thực sự kích thích tính tích cực, chủ động trong t duy của học sinh khi lĩnh
hội tri thức mới.
Tiểu kết: Chính vì những lý do đã phân tích ở trên tôi mạnh dạn lựa chọn đề
tài:Sử dụng phơng pháp thí nghiệm trong giảng dạy hoá học nhằm huy tính tích cực
hoạt động học tập của học sinh trờng THCS
2. Mục đích nghiên cứu:
Đề xuất nghiên cứu giải pháp nhằm nâng cao chất lợng giảng dạy bộ môn hoá
học ở trờng THCS , qua việc sử dụng phơng pháp thí nghiệm trong giảng dạy bộ môn
hoá học ở trờng THCS.
3. Nhiệm vụ nghiên cứu:
Nghiên cứu các nhóm phơng pháp giảng dạy của bộ môn hoá học.
Nghiên cứu hệ thống phân loại thí nghiệm hoá học ở trờng THCS để từ đó đa ra
các phơng pháp thí nghiệm thích hợp cho từng loại kiến thức cụ thể.
Trên cơ sở đó rút ra một số kinh nghiệm phục vụ cho việc giảng dạy của bản thân
nhằm nâng cao chất lợng giáo dục.
4. Đối tợng nghiên cứu:
Học sinh lớp 8B, 9E trờng THCS Khánh Nhạc.
5. Phơng pháp nghiên cứu:
- Nhóm phơng pháp nghiên cứu lý luận: Đọc tài liệu, văn kiện luật,chỉ thị.
- Nhóm phơng pháp nghiên cứ thực tế: thí nghiệm, tổng kết kinh nghiệm .
- Nhóm phuơng pháp hỗ trợ:Toán học, đối chiếu so sánh, thống kê.

Phần nội dung
Gv : Hoàng Thị Kim Nhung
2
Sáng kiến kinh nghiệm môn Hóa Học
Chơng I :
Cơ sở lý luận và cơ sở pháp lý của việc sử dụng phơng pháp
thí nghiệm nhằm phát huy tính tích cực hoạt động học tập
của Học sinh trong giảng dạy bộ môn hoá học ở trờngTHCS
1.1. Cơ sở lý luận:
Xuất phát từ mục đích của nhà trờng là đào tạo thế hệ trẻ chở thành con ngời lao
động mới có giác nghộ xã hội chủ nghĩa, có văn hoá, có kỹ thuật và có sức khoẻ.
Những ngời phát triển toàn diện để xây dựng xã hội mới- Để thực hiện đờng lối và
nhiệm vụ cách mạng, con ngời mà nhà trờng đào tạo ra là con ngời có đủ điều kiện- khả
năng phục vụ đắc lực cho công cuộc cuộc công nghiệp hoá - hiện đại hoá đất nớc. Đáp
ứng yêu cầu phát triển của xã hội trong giai đoạn hiện nay. Bởi vậy nội dung giáo dục
phải toàn diện coi trọng tất cả các môn học. Không thể bỏ qua môn học nào, kể cả môn
học ít giờ nh môn hoá học.
Xuất phát từ nhiệm vụ dạy - học Hoá học ở trờng THCS là đảm bảo cho học sinh
nắm vững hệ thống các kiến thức, kĩ năng cơ bản của Hoá học, Phát triển trí tuệ học
sinh trong quá trình dạy học; giáo dục kĩ thuật tổng hợp và giáo dục thế giới quan trong
dạy học Hoá học. Trong đó việc đảm bảo cho học sinh nắm vững hệ thống kiến thức và
kĩ năng cơ bản của Hoá học là một trong những vấn đề quan trọng, mà phơng pháp đổi
mới hiện nay đang tạo điều kiện hình thành một cách t duy sáng tạo và tích cực trong
học sinh. Để thực sự phát huy đợc vai trò đó thì chúng ta phải thấy đợc vai trò của thí
nghiệm Hoá học trong dạy học nh thế nào ? Nó tạo điều kiện gì cho quá trình dạy và
học.
Sử dụng thí nghiệm Hoá học nhằm tránh đợc tính chất giáo điều, góp phần hình
thành lôgíc của bài giảng một cách chặt chẽ và phát huy vai trò của t duy, tăng hứng thú
trong hoạt động học tập của học sinh .
Thí nghiệm Hoá học góp phần làm nổi bật mặt định tính của các hiện tợng, khái

niệm và quá trình Hoá học cũng nh mối quan hệ và liên hệ giữa chúng .
Gv : Hoàng Thị Kim Nhung
3
Sáng kiến kinh nghiệm môn Hóa Học
ở trờng THCS lần đầu tiên học sinh làm quen với bộ môn hoá học. Vì vậy trong
quá trình dạy học, việc tạo điều kiện cho cac em tiếp xúc với dụng cụ thí nghiệm,
hoá chất và tìm hiểu những thao tác cơ bản trong thí nghiệm hoá học mang tính cấp
thiết.
Nói tóm lại sử dụng các thí nghiệm hoá học trong quả trình dạy - học giúp cho
giáo viên thể hiện đợc đúng phơng pháp bộ môn, học sinh phát huy đợc tính tích cực
chủ động sáng tạo trong nhận thức của bản thân .
Bản thân môn hoá học có nhiều khả năng góp phần đạt đợc mục đích trên. Song
muốn phát huy trí lực của học sinh, giúp học sinh rút ra tri thức mới từ những tri thức
cũ, nhớ nhanh nhớ lâu-giảm nhẹ lao động. Cần thấy đối với bộ môn này là phải thực
hiện tốt nguyên tắc thí nghiệm. Nói một cách khác đúng hơn: Sử dụng thí nghiệm nh
thế nào để giúp học sinh rút ra đợc kiến thức cơ bản, mà đối với học sinh THCS đây là
vấn đề hết sức cần thiết.
1.2. Cơ sở thực tiễn:
Môn Hoá học- trong trờng THCS có điều kiện để tiến hành các thí nghiệm hoá
học trong quá trình dạy học bởi vì :
Nội dung chơng trình Hoá học gần gũi, hấp dẫn với học sinh. Các hiện tợng, sự
kiện gắn liền với các vấn đề trong đời sống của các em. Nó giúp các em vận dụng kiến
thức để giải thích các thắc mắc, hiện tợng trong thực tiễn .
Phơng tiện dạy học Hoá học đa dạng và phong phú, trang bị tơng đối đầy đủ thiết
bị dạy học. C ác phơng tiện này tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình sử dụng thí
nghiệm Hoá học của giáo viên và học sinh phát huy tính cực hoạt động của học sinh.
Trong trờng phổ thông, thí nghiệm giúp học sinh làm quen với những tính chất,
mối liên hệ và quan hệ có tính quy luật giữa các đối tợng nghiên cứu, giúp làm cơ sở để
nắm vững các quy luật, các khái niệm khoa học và biết khai thác chúng. Thí nghiệm
còn giúp học sinh sáng tỏ mối liên hệ phát sinh giữa các sự vật, giải thích đợc bản chất

của các quá trình xảy ra trong tự nhiên, trong sản xuất và đời sống. Nhờ thí nghiệm mà
con ngời có thể thiết lập đợc những quá trình mà trong thực tế tự nhiên hoàn toàn không
có đợc và kết quả đac tạo ra những chất mới. Nó còn giúp học sinh khả năng vận dụng
Gv : Hoàng Thị Kim Nhung
4
Sáng kiến kinh nghiệm môn Hóa Học
những quá trình nghiên cứu trong nhà trờng, trong phòng thí nghiệm vào phạm vi rộng
rãi trong các lĩnh vực hoạt động của con ngời.
Đối với bộ môn hoá học, thí nghiệm giữ vai trò đặc biệt quan trọng nh một bộ
phận không thể tách rời của quá trình dạy học. Thí nghiệm giữ vai trò quan trọng
trong nhận thức, phát triển, giáo dục của quá trình dạy học. Ngời ta coi thí nghiệm là cơ
sở của việc học hoá học và để rèn luyện kỹ năng thực hành. Thông qua thí nghiệm, học
sinh nắm kiến thức một cách hứng thú, vững chắc và sâu hơn. Thí nghiệm hoá học đợc
sử dụng với t cách là nguồn gốc, là xuất sứ của kiến thức để dẫn đến lý thuyết, hoặc với
t cách kiểm tra giả thuyết.
Thí nghiệm hoá học còn có tác dụng phát triển t duy, giáo dục thế giới quan duy
vật biện chứngvà củng cố niềm tin khoa học của học sinh, giúp hình thành những đức
tính tốt củ ngời lao động mới.
Vì vậy khuynh hớng chung của việc cải cách bộ môm hoá học là tăng tỷ lệ giờ
cho các thí nghiệm và nâng cao chất lợng cho các bài thí nghiệm.
Thực tế việc sử dụng các thí nghiệm hoá học còn hạn chế, thờng mang tính chất
minh hoạ, giáo viên sử dụng thí nghiệm Hoá học để làm phơng tiện cho thuyết trình,
giảng giải là chủ yếu. Cha thực sự khai thác hết khả năng tự tiến hành thí nghiệm và tự
tìm hiểu kiến thức của học sinh thông các thí nghiệm Hoá học .
Để thực hiện việc đổi mới phơng pháp dạy học đòi hỏi ngời giáo viên phải giữ
vai trò chủ đạo trong việc tổ chức làm sao đó để phát huy toàn bộ năng lực t duy độc
lập, tích cực, chủ động của học sinh. Trong đó một vấn đề rất quan trọng là việc sử
dụng các thí nghiệm trong giảng dạy bộ môn hoá học.
Từ những vấn đề trên, căn cứ vào thực tế giảng dạy, Tôi có suy nghĩ đi sâu vào
nghiên cứu phơng pháp sử dụng thí nghiệm nh thế nào trong bộ môn hoá học ở tr-

ờngTHCS nhằm nâng cao chất lợng dạy học.
CHƯƠNG II:
Gv : Hoàng Thị Kim Nhung
5
Sáng kiến kinh nghiệm môn Hóa Học
Thực trạng của việc sử dụng phơng pháp thí nghiệm trong
giảng dạy bộ môn hoá học ở trờngTHCS trong giai đoạn
hiện nay
Trong giảng dạy bộ môn hoá học, việc sử dụng thí nghiệm là hết cần thiết. Vấn
đề đặt ra là ngời giáo viên sử dụng phơng pháp này nh thế nào để đạt hiệu quả tốt nhất.
Sủ dụng thí nghiệm có thể bằng nhiều hình thức khác nhau:
*Thí nghiệm biểu diễn của giáo viên.
*Thí nghiệm của học sinh.
*Thí nghiệm chứng minh.
*Thí nghiệm thực hành.
*Thí nghiệm ngoại khoá.
Tuỳ vào nội dung của bài dạy, mục đích của việc sử dụng thí nghiệm mà giáo
viên sử dụng các loại thí nghiệm cho phù hợp với nội dung bài giảng.
Theo tinh thần đổi mới về chơng trình nội dung của các khối lớp thì phơng pháp dạy
học cũng cần phải đổi mới. Hiện nay với nội dung chơng trình THCS đã tiến hành theo
chơng trình mới, song song với nó việc trang bị TBDH cho các trờng đã đợc quan tâm
và đầu t. Tuy nhiên tình trạng sử dụng thiết bị trong các giờ lên lớp cha đạt hiệu quả
trong thực tế còn khá phổ biến. Theo số liệu điều tra cho thấy :
Tình hình sử dụng TBDH đã đợc trang bị của nhà trờng cha phát huy đợc năng
lực tích cực, chủ động học tập của học sinh. Nhiều giáo viên còn ngại phải chuẩn bị thí
nghiệm cho các giờ lên lớp, giáo viên dạy môn thực nghiệm còn phải dạy nhiều giờ
trong tuần do đó cha có thời gian để chuẩn bị thí nghiệm cho học sinh. Nhiều giáo viên
cha nắm vững kĩ năng cơ bản để tiến hành thí nghiệm Hoá học . Do đó TBDH chủ yếu
dùng để minh hoạ bài giảng , cha phát huy tính tích cực sáng tạo ,chủ động của học
sinh .

Một số giáo viên cha thấy đợc vai trò của thí nghiệm Hoá học trong dạy học. Cha
thực sự sử dụng thí nghiệm hoá học một cách phù hợp và hiệu quả trong quá trình dạy
học đó là vấn đề đáng quan tâm.
Do đó Giáo viên cần có sự hớng dẫn tỷ mỉ, khoa học về cách thức tiến hành thí
nghiệm theo một trình tự của việc thí nghiệm, đồng thời thí nghiệm với so sánh, đối
Gv : Hoàng Thị Kim Nhung
6
Sáng kiến kinh nghiệm môn Hóa Học
chiếu, phân tích, tổng hợp là những thao tác của t duy, cần thiết cho sự rèn luyện trí
thông minh, phát huy khả năng t duy độc lập sáng tạo của học sinh.
chơng III:
một số giải pháp nhằm phát huy tính tích cực hoạt động thí
nghiệm của Học sinh trong giảng dạy bộ môn hoá học ở tr-
ờng THCS.
1. Sử dụng thí nghiệm để tạo tình huống có vấn đề .
Việc vận dụng phơng pháp thực nghiệm vào dạy học hoá học là phù hợp với đặc
điểm nghiên cứu bộ môn vừa tạo điều kiện cho học sinh hoạt động tự lực xây dựng
kiến thức . Mặt khác trong quá trình học tập học sinh sẽ trải qua các giai đoạn tơng tự
nh các giai đoạn làm việc của nhà nghiên cứu, điều đó tạo điều kiện phát triển khả năng
t duy, sáng tạo của học sinh.
Theo nghĩa rộng phơng pháp thực nghiệm gồm các giai đoạn: Sự kiện khởi đầu
=> Giả thuyết => Hệ quả => Thí nghiệm kiểm tra .
Khi vận dụng phơng pháp thực nghiệm cần chú ý tới các điều kiện dạy học, đặc
điểm kiến thức, đặc điểm ngời học ( Tâm lý lứa tuổi, vốn sống, trình độ kiến thức ) để
vận dụng ở các mức độ khác nhau.
Việc tạo ra sự kiện khởi đầu ( Mô tả hiện tợng trong thực tế đa ra một bài toán,
mô tả hay tiến hành một thí nghiệm ) có vai trò rất quan trọng thúc đẩy quá trình
nhận thức. Tuy nhiên do đặc trng bộ môn nên cần khai thác triệt để các thí nghiệm hoá
học nhằm tạo ra tình huống có vấn đề, hoặc để lựa chọn sự kiện khởi đầu phù hợp . giai
đoạn này sẽ quyết định sự thành công của giờ học. Các sự kiện khởi đầu tạo điều kiện

cho học sinh phát hiện mâu thuẫn và giợi ý phơng hớng giải quyết vấn đề. Trên cơ sở
ngời giáo viên nắm vững vấn đề và hiểu trình độ học sinh việc tổ chức sự kiện khởi đầu
tốt sẽ có tác dụng :
- Thu hút sự chú ý của học sinh .
- Làm xuất hiện mối quan hệ chi phối hiện tợng .
Gv : Hoàng Thị Kim Nhung
7
Sáng kiến kinh nghiệm môn Hóa Học
- Tạo điều kiện cho học sinh thu thập đầy đủ thông tin để đa ra các dự đoán về
các mối quan hệ có tính quy luật.
2. Sử dụng thí nghiệm biểu diễn, minh hoạ phù hợp với hoạt động của giáo
viên và học sinh trong quá trình dạy học .
Các thí nghiệm này thờng đợc sử dụng để tìm hiểu kiến thức mới, nhờ những thí
nghiệm này mà học sinh có thể thu thập những thông tin liên quan đến đối tợng cần
nghiên cứu, tạo điều kiện cho t duy trực giác của học sinh. Tuỳ theo mức độ của thí
nghiệm và khả năng thực hiện của học sinh mà yêu cầu học sinh hoặc giáo viên làm.
Khi hớng dẫn học sinh thí nghiệm thí nghiệm cần chú ý để học sinh vận dụng đợc vốn
kiến thức và kinh nghiệm sẵn có của mình để đối chiếu, so sánh với những sự kiện vừa
thí nghiệm. Cần định hớng sự chú ý của học sinh vào các vấn đề sau :
- Diễn biến của hiện tợng.
- Một hay nhiều hiện tợng diễn ra trong một thí nghiệm.
- Chiều hớng của sự biến đổi .
- Dấu hiệu của bản chất của sự biến đổi.
Hình thức thí nghiệm này đặc biệt khuyến khích học sinh mạnh dạn đa ra những
suy nghĩ riêng của mình. Khi thí nghiệm xác nhận dự đoán của mình là đúng học sinh
rất phấn khởi, tin tởng vào bản thân . Từ đó khắc phục tâm lý thờng giặp ở học sinh khi
học hoá học .
3. Kết hợp thí nghiệm biểu diễn của giáo viên và thí nghiệm nghiên cứu của
học sinh nhằm phát huy tính tích cực hoạt động học tập của học sinh:
Từ thực trạng của việc sử dụng phơng pháp thí nghiệm trong giảng dạy bộ môn

hoá học trong giai đoạn hiện nay. Tôi đề xuất quy trình thí nghiệm của học sinh để
nghiên cứu bài mới gồm các bớc sau:
- Xác định nhiệm vụ học tập : Làm cho học sinh có nhu cầu thí nghiệm và ý thức
đợc nhiệm vụ thí nghiệm .
- Hớng dẫn học sinh tiến hành thí nghiệm: Học sinh nắm đợc các bớc tiến hành
thí nghiệm, quan sát đợc một số hiện tợng cơ bản của thí nghiệm hoặc các ý chính của
một khái niệm, xây dựng mẫu phiếu học tập.
Gv : Hoàng Thị Kim Nhung
8