Nghiên cứu nhu cầu bảo hiểm của các hộ chăn nuôi lợn thịt huyện việt yên, tỉnh bắc giang

Bộ giáo dục và đào tạo

TRƯờNG ĐạI HọC NÔNG NGHIệP Hµ NéI

-----

-----

ðÀO DUY TỒN

NGHIÊN C U NHU C U B O HI M C A CÁC
H CHĂN NUÔI L N TH T HUY N VI T YÊN,
T NH B C GIANG
luận văn thạc Sĩ KINH Tế

Chuyên ng nh: Kinh tế n«ng nghiƯp
M· sè: 60.31.10

Ng−êi h−íng dÉn khoa häc: TS. Ngun MËu Dịng

Hµ Néi - 2011


L I CAM OAN
- Tôi xin cam đoan rằng, số liệu v kết quả nghiên cứu trong luận văn
l trung thực v cha từng đợc sử dụng để bảo vệ một học vị n o.
- Tôi xin cam đoan rằng các thông tin trích dẫn trong luận văn n y ®
®−ỵc chØ râ ngn gèc.

Hà N i, ngày tháng năm 2011
Tác gi

ðào Duy Tồn

Trư ng ð i h c Nơng nghi p Hà N i - Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ………

i


L I C M ƠN
Trong quá trình h c t p, nghiên c u tơi đã nh n đư c s h tr , giúp ñ
c a các th y, các cơ, các h gia đình và b n bè đ tơi hồn hành b n lu n văn
này.
L i đ u tiên, tơi xin đư c bày t lịng kính tr ng và bi t ơn sâu s c t i
th y giáo TS. Nguy n M u Dũng, giáo viên b môn Kinh t tài nguyên môi
trư ng, khoa kinh t và phát tri n nông thôn, trư ng ð i h c nông nghi p Hà
n i đã t n tình hư ng d n, đóng góp ý ki n quý báu, ñ ng viên giúp ñ tơi
trong q trình nghiên c u đ hồn ch nh b n lu n văn.
Tơi xin b y t lịng bi t ơn sâu s c t i:
PGS.TS Nguy n Văn Song trư ng b môn kinh t tài nguyên môi trư ng,
các th y, các cô trong b môn kinh t tài nguyên môi trư ng, khoa kinh t và
phát tri n nông thôn, trư ng ð i h c nơng nghi p Hà N i, cùng tồn th các
th y giáo, cơ giáo đã t n tình gi ng d y, hư ng d n, truy n ñ t nh ng kinh
nghi m, đóng góp cho tơi nhi u ý ki n q báu đ tơi hồn thành b n lu n
văn này.
Tôi xin chân tr ng c m ơn phòng th ng kê huy n Vi t n, phịng nơng
nghi p huy n Vi t n, UBND xã Hoàng Ninh, UBND xã Qu ng Minh,
UBND xã H ng Thái, các h chăn nuôi l n th t t i 3 xã Hoàng Ninh, Qu ng
Minh, H ng Thái ñã c ng tác và t o m i ñi u ki n thu n l i cho tôi trong
su t q trình nghiên c u t i đ a phương.
Tơi xin đư c b y t lịng bi t ơn sâu s c t i nh ng ngư i thân trong gia

đình, b n bè. ð có đư c k t qu ngày hôm nay, m t ph n do s n l c c g ng
c a b n thân nhưng ph n l n là do cơng lao c a gia đình b m , anh ch em, b n
bè đã ln đ ng viên t o đi u ki n đ tơi an tâm h c t p và nghiên c u.
Hà N i, ngày tháng năm 2011
Tác gi
ðào Duy Toàn

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ………

ii


M CL C
L I CAM ðOAN ...........................................................................................i
L I C M ƠN ................................................................................................ii
M C L C.....................................................................................................iii
DANH M C CÁC B NG .............................................................................v
DANH M C CÁC ð TH .........................................................................vii
DANH M C CÁC HÌNH ............................................................................vii
DANH M C CÁC CH VI T T T ..........................................................viii
1. M ð U...................................................................................................1
1.1 Tính c p thi t c a ñ tài nghiên c u......................................................1
1.2 M c tiêu c a ñ tài................................................................................3
1.2.1 M c tiêu chung .............................................................................. 3
1.2.2 M c tiêu c th .............................................................................. 4
1.3 ð i tư ng và ph m vi nghiên c u.........................................................4
1.3.1 ð i tư ng nghiên c u .................................................................... 4
1.3.2 Ph m vi nghiên c u ....................................................................... 4
2. T NG QUAN NGHIÊN C U ...................................................................5
2.1 Cơ s khoa h c, lý lu n c a ñ tài.........................................................5

2.1.1 M t s khái ni m cơ b n................................................................ 5
2.1.2 B n ch t c a b o hi m ................................................................... 6
2.1.3 Các nguyên t c cơ b n c a b o hi m.............................................. 7
2.1.4 Khái ni m v không ch c ch n và r i ro ...................................... 10
2.1.5 Phân bi t gi a r i ro và s không ch c ch n ................................ 13
2.1.6 T ng quan v c u, nhu c u........................................................... 14
2.1.7 Các y u t nh hư ng ñ n nhu c u b o hi m trong chăn nuôi
l n th t ........................................................................................ 18
2.1.8 Lý lu n v phương pháp t o d ng th trư ng (Contigent
Valuation Method –CVM) xác đ nh m c s n lịng chi tr
c a ngư i dân v b o hi m chăn nuôi l n th t............................. 20
2.2 Cơ s th c ti n c a đ tài.................................................................... 25
2.2.1 Chương trình b o hi m c a m t s nư c trên th gi i và Vi t
Nam............................................................................................ 25
3. ð C ðI M ð A BÀN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN C U................. 34
3.1 ð c ñi m ñ a bàn nghiên c u.............................................................. 34
3.1.1 ði u ki n t nhiên........................................................................ 34

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ………

iii


3.1.2 ði u ki n kinh t xã h i ............................................................... 38
3.1.3 Nh n xét chung ............................................................................ 44
3.2 Phương pháp nghiên c u. ................................................................... 45
3.2.1 Khung phân tích nghiên c u ........................................................ 45
3.2.2 Phương pháp ch n ñi m và m u ñi u tra...................................... 47
3.2.3 Phương pháp thu th p thơng tin ................................................... 48
3.2.4 Phương pháp phân tích và s lý s li u ........................................ 50

3.2.5 Phương pháp phân tích đ nh tính và phân tích đ nh lư ng............ 53
3.2.6 Phương pháp phân tích th ng kê .................................................. 54
4. K T QU NGHIÊN C U VÀ TH O LU N......................................... 55
4.1 Th c tr ng chăn nuôi l n .................................................................... 55
4.1.1 Vài nét v phát tri n chăn ni l n c a huy n.............................. 55
4.1.2 Tình hình chăn nuôi l n c a huy n .............................................. 55
4.1.3 Tình hình áp d ng ti n b k thu t trong chăn nuôi l n ............... 59
4.2 Nghiên c u nhu c u b o hi m trong chăn nuôi l n th t huy n Vi t Yên . 66
4.2.1 ð c ñi m kinh t xã h i c a h ñư c kh o sát ............................. 66
4.2.2 Thái ñ và nh n th c c a ngư i ñư c h i v v n ñ r i ro
trong chăn nuôi huy n Vi t Yên .............................................. 67
4.2.3 Phương án tri n khai b o hi m chăn ni l n th t trên đ a bàn
huy n Vi t Yên........................................................................... 73
4.2.4 Ư c tính s s n lòng chi tr ......................................................... 76
4.2.5 Các y u t nh hư ng ñ n WTP c a h gia đình chăn ni
l n th t ........................................................................................ 79
4.3 ð nh hư ng và gi i pháp cho b o hi m chăn nuôi l n ........................ 96
4.3.1 Gi i pháp vĩ mơ ........................................................................... 96
4.3.2 Gi i pháp đ i v i công ty b o hi m ............................................. 99
4.3.3 ði u ki n ng d ng b o hi m d ch b nh Vi t Nam................. 100
5. K T LU N VÀ KI N NGH ................................................................ 102
5.1 K t lu n ............................................................................................ 102
5.2 Ki n ngh .......................................................................................... 103
TÀI LI U THAM KH O .......................................................................... 104
PH L C................................................................................................... 106

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ………

iv

DANH M C CÁC B NG
B ng 3.1 ð c ñi m th i ti t khí h u c a huy n Vi t Yên ........................... 36
B ng 3.2 Tình hình bi n đ ng, đ t đai dân s và k t qu s n xu t kinh
doanh c a huy n Vi t Yên (2007-2009)...................................... 40
B ng 3.3 Tình hình cơ s v t ch t c a huy n năm 2007 -2009................... 43
B ng 3.4 S h ph ng v n theo xã ............................................................. 48
B ng 4.1 Tình hình chăn ni l n th t c a huy n qua 3 năm (2007-2009).. 58
B ng 4.2 S lư ng và cơ c u ñàn l n theo gi ng c a huy n qua 3 năm...... 60
B ng 4.3 Th c tr ng công tác thú y c a huy n qua 3 năm (2007-2009) ..... 64
B ng 4.4 M c thanh toán b o hi m chăn nuôi l n th t ............................... 75
B ng 4.5 K t qu WTP thu ñư c sau l n ñi u tra th ................................. 76
B ng 4.6 S ngư i đ ng ý và khơng đ ng ý tr ti n theo các m c chi tr
ñ xu t ........................................................................................ 78
B ng 4.7 M c chi tr t i ña c a nh ng h ñư c ph ng v n (VNð/con
l n th t) ....................................................................................... 79
B ng 4.8 WTP c a h gia đình theo gi i c a ngư i ñư c h i.................... 79
B ng 4.9 WTP h gia đình theo trình đ h c v n c a ngư i ñư c h i........ 80
B ng 4.10 WTP h gia đình theo quy mơ chăn nuôi c a h ......................... 81
B ng 4.11 WTP h gia đình theo đ tu i c a ngư i ñư c h i ...................... 82
B ng 4.12 WTP h gia đình theo s ngư i trong h gia ñình ....................... 82
B ng 4.13 WTP h gia ñình theo s ngư i trong h ..................................... 83
B ng 4.14 WTP c a h gia đình theo chi tiêu c a h gia đình hàng tháng.... 83
B ng 4.15 WTP h gia đình theo m c thu nh p gia đình hàng tháng ........... 84
B ng 4.16 WTP theo thu nh p ñ chi tiêu ñ ................................................ 84
B ng 4.17 WTP theo đi u ki n s ng h gia đình.......................................... 85
B ng 4.18 WTP theo nh ng ngư i ñã nghe v các v n ñ d ch b nh t i
huy n Vi t Yên ........................................................................... 86

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ………

v


B ng 4.19 WTP theo ñánh giá c a nh ng ngư i ñư c h i v v n ñ d ch
b nh ............................................................................................ 86
B ng 4.20 WTP theo thái ñ c a ngư i ñư c h i v s viêc m r ng quy
mô chăn nuôi l n trong khi chưa có bi n pháp phịng ng a d ch
b nh ............................................................................................ 87
B ng 4.21 WTP theo thái ñ c a ngư i ñư c h i v s hy sinh thu nh p
đ phịng ng a d ch b nh............................................................. 88
B ng 4.22 WTP và ý ki n c a ngư i ñư c ph ng v n v phòng ch ng
d ch b nh

l n th t ..................................................................... 89

B ng 4.23 WTP và ý ki n v chi tr c a h chăn nuôi nh l cho vi c
phòng ch ng d ch b nh ............................................................... 89
B ng 4.24 Mô t các bi n trong h i quy....................................................... 91
B ng 4.25 Tóm t t k t qu phân tích h i quy các y u t

nh hư ng đ n

WTP h gia đình ......................................................................... 94

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ………

vi

DANH M C CÁC ð

TH

ð th 3.1 Cơ c u giá tr s n xu t c a huy n Vi t Yên năm 2009 ................ 41
ð th 4.1 Chi tiêu và thu nh p hàng tháng c a các h ñi u tra .................... 66
ð th 4.2 Th t các d ch b nh có th x y ra

l n..................................... 68

ð th 4.3 X p h ng th t t m quan tr ng v phòng ch ng d ch b nh c a
các bên tham gia.......................................................................... 70
ð th 4.4 Th t t m quan tr ng v hình th c đóng góp phịng ng a d ch
b nh x y ra

l n......................................................................... 71

DANH M C CÁC HÌNH
Hình 2.1 ðư ng c u................................................................................... 15
Hình 2.2 Th t s p x p nhu c u c a Abraham H. Maslow năm 1943....... 18
Hình 2.3 Doanh thu phí b o hi m nông nghi p c a Trung Qu c [11] ........ 26

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ……… vii


DANH M C CÁC CH

VI T T T

Ti ng Vi t

Ký hi u
CVM

Phương pháp t o d ng th trư ng

ðVT

ðơn v tính

WTP

M c s n lịng chi tr

VNð

Vi t Nam đ ng

HTX

H p tác xã

M2

Mét vng

Ha

Héc ta

P

Giá c

Q

S n lư ng

Pi

Xác su t

Ti

M c chi tr

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ……… viii


1. M

ð U

1.1 Tính c p thi t c a ñ tài nghiên c u
Nông nghi p t lâu luôn đóng m t vai trị quan tr ng đ i v i n n kinh t
nư c ta. Kinh t nơng nghi p khơng nh ng đ m b o chi n lư c an ninh lương
th c, cung c p nguyên li u cho các ngành kinh t , tham gia xu t kh u mà còn
là th trư ng lao ñ ng cho hàng ch c tri u ngư i Vi t Nam. Trong tương lai
kinh t nông nghi p s v n gi v trí quan tr ng trong ti n trình phát tri n
cơng nghi p hố hi n đ i hố b n v ng. Tuy nhiên nông nghi p luôn là lĩnh

v c ph i gánh ch u r t nhi u thi t h i n ng l do thiên tai gây ra, làm nh
hư ng r t l n ñ n phát tri n b n v ng. Nh ng r i ro này đã tác đ ng khơng
nh đ n đ i s ng c a ngư i dân, nh t là dân cư s ng trong khu v c nông
thôn. Cơng tác phịng ng a, c u tr , kh c ph c h u qu thiên tai, nhìn chung
đã góp ph n h tr cho ngư i dân n ñ nh ñ i s ng, khôi ph c s n xu t.
Nhưng do ngu n tài chính c a xã h i và nhà nư c dành cho kh c ph c h u
qu thiên tai có h n, nên m i ch ñáp ng ñư c m t ph n thi t h i x y ra.
Th c t ho t ñ ng c u tr ch y u là c u tr kh n c p, chưa chú tr ng đ n
tính hi u qu , tính b n v ng, đ ng th i chưa có cơ ch chính sách c n thi t,
đ m nh ñ khai thác ña d ng các ngu n tài chính ph c v cho m c đích
phịng ng a, gi m nh h u qu thi t h i thiên tai. Vì v y, vi c đưa b o hi m
nơng nghi p vào ho t đ ng s n xu t nông nghi p là vô cùng c n thi t.
Chăn ni l n gi vai trị quan tr ng c v s lư ng l n giá tr trong
ngành chăn nuôi

Vi t Nam. Tuy nhiên s phát tri n c a d ch b nh trong

nh ng năm g n đây khi n ngư i chăn ni g p r t nhi u khó khăn, quy mơ
chăn ni b thu h p đáng k . Tuy có s h tr c a nhà nư c, nhưng thi t h i
c a ngư i chăn ni ch đư c bù ñ p m t ph n r t nh . Trong m t vài năm
tr l i ñây d ch b nh l m m long móng, và tai xanh

l n xu t hi n v i t c

ñ lây lan nhanh và t l l n ch t r t cao. Theo C c thú y (B nông nghi p
phát tri n nông thôn) ngày 28/4/2010 d ch m i ch xu t hi n

5 t nh thành

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ………

1


v i s l n d ch là 33.000 con s l n tiêu hu là 10.000 con nhưng ch sau m t
tu n (ngày 4/5/2010) c nư c có 11 t nh, thành xu t hi n d ch v i s l n m c
b nh lên ñ n 50.000 con, ñã tiêu h y 21.000 con[1]. R i ro d ch b nh là lo i
r i ro ñáng quan ng i nh t ñ i v i ngư i chăn ni. Ngồi chi phí s n xu t
khơng thu h i đư c do s l n b ch t, ngư i s n xu t ph i ñ i m t v i s s t
gi m c a l i nhu n do giá l n gi m ho c do bu c ph i kéo dài th i gian nuôi
m c dù l n ñã ñ n th i ñi m xu t chu ng. Các chương trình b o hi m v t
nuôi là nh ng công c chuy n giao r i ro h t s c hi u qu ñ i v i ngư i chăn
nuôi, cũng như gi m nh gánh n ng h tr cho ngân sách nhà nư c trong
trư ng h p b nh d ch. Tuy nhiên, theo th ng kê c a V b o hi m (B tài
chính) năm 2008, t tr ng tham gia b o hi m nông nghi p c a Vi t Nam còn
r t th p ch chi m chưa ñ y 1% s cây tr ng v t nuôi. M c dù b o hi m nông
nghi p c a Vi t Nam ñã ñư c tri n khai t nh ng năm 80 c a th k trư c do
t p đồn B o Vi t th c hi n[2].
Vi t Yên là m t huy n trung du c a t nh B c Giang, cách trung tâm
thành ph B c Giang 10 km. Toàn huy n có 19 đơn v hành chính, trong đó
có 5 xã mi n núi và 2 th tr n. Hi n nay, Vi t Yên ñư c xác ñ nh là huy n
tr ng ñi m c a t nh v phát tri n cơng nghi p. Trên đ a bàn huy n hi n có 02
khu cơng nghi p t p trung c a t nh ñã tri n khai xây d ng là: Khu cơng
nghi p ðình Trám (quy mô 100ha); Khu công nghi p Quang Châu (quy mơ
426ha), Ngồi ra, trên đ a bàn huy n cịn có 2 c m cơng nghi p t p trung
(C m công nghi p Vi t Yên và C m công nghi p ð ng Vàng) v i di n tích
trên 50ha. Bên c nh đó kinh t c a huy n Vi t Yên ch y u là nơng nghi p
v i vi c lao đ ng nơng nghi p v n chi m m t t l l n trong cơ c u lao ñ ng
c a huy n, huy n n m trên qu c l 37, t B c Giang ñi Thái Nguyên, Qu c l
1A ñi qua ñ a bàn huy n, n i li n thành ph B c Ninh và thành ph B c

Giang, sơng C u ch y

phía nam huy n, là đư ng giao thơng thu n ti n cho

đi l i cũng là tiêu th l n th t đư c d dàng hơn. Bên c nh đó thì hi n nay trên

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ………

2


ñ a bàn huy n ñang có s chuy n d ch cơ b n, t nh ng mơ hình chăn ni
nh l sang trang tr i hay mơ hình chăn nuôi t p trung. S lư ng nh ng trang
tr i tăng lên t ng ngày

h u h t nh ng trang tr i hi n nay thì chăn ni l n

v n đư c nhi u h l a ch n vì có th nói l n là v t nuôi phù h p hơn nh ng con
v t khác. Nh ng chuy n đ i đó đang ngày càng phát huy hi u qu tích c c.
Tuy nhiên trên th c t thì r i ro có th ñ n v i b t kỳ h nào, khơng ph i
l n là v t ni khơng có r i ro, ngoài nh ng y u t bên trong thì chăn ni
l n cịn ch u nhi u c a các y u t ngo i c nh khác n a. ði u này gi i thích vì
sao mà h chăn nuôi nào làm ch k thu t thì h chăn ni đó có th g t hái
đư c nh ng thành cơng. Trong chăn ni cịn ph thu c r t nhi u vào y u t
ngo i c nh tác ñ ng vào như th i ti t, khí h u, d ch b nh, th trư ng….
H n ch ñư c nh ng r i ro trong chăn nuôi l n th t s giúp các h tăng
k t qu và hi u qu s n xu t, tăng thu nh p cho ngư i lao đ ng. V i b i c nh
đó, nghiên c u c a chúng tôi là m t trong nh ng nghiên c u vào nhu c u b o
hi m trong chăn nuôi l n th t t ñó ñ xu t nh ng gi i pháp c th ñ h tr
cho s phát tri n n ñ nh, b n v ng cho ngh chăn nuôi l n th t trên ñ a bàn

huy n Vi t Yên.
V i vi c nghiên c u kinh nghi m c a các nư c ñi trư c, cùng v i vi c
nh n th c m t cách sâu s c vai trị, l i ích to l n do b o hi m mang l i, k t
h p v i ñi u ki n th c t c a huy n chúng tôi ti n hành nghiên c u ñ tài:
“Nghiên c u nhu c u b o hi m c a các h chăn nuôi l n th t huy n Vi t
Yên, t nh B c Giang”.
1.2 M c tiêu c a ñ tài
1.2.1 M c tiêu chung
Xác ñ nh nhu c u tham gia th trư ng b o hi m trong chăn nuôi l n th t
c a các h chăn nuôi l n, t đó đ xu t m t s gi i pháp nh m ñáp ng nhu
c u tham gia th trư ng b o hi m c a các h chăn ni l n trên đ a bàn huy n
Vi t Yên, t nh B c Giang.

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ………

3


1.2.2 M c tiêu c th
- Góp ph n h th ng hoá cơ s lý lu n và th c ti n v nhu c u b o hi m
trong chăn nuôi l n th t.
- ðánh giá th c tr ng chăn ni l n trên đ a bàn huy n.
- Xác ñ nh nhu c u tham gia b o hi m c a các h chăn nuôi l n th t t i
huy n Vi t Yên.
- ð xu t m t s gi i pháp ch y u nh m ñáp ng nhu c u tham gia b o
hi m trong ngh chăn nuôi l n th t t i huy n Vi t Yên.
1.3 ð i tư ng và ph m vi nghiên c u
1.3.1 ð i tư ng nghiên c u
* Nghiên c u các ho t ñ ng liên quan ñ n q trình chăn ni l n th t
c a ngư i dân trên ñ a bàn huy n Vi t Yên, t nh B c Giang.

* Các h chăn nuôi l n th t có nhu c u b o hi m nơng nghi p trên đ a
bàn huy n Vi t Yên, t nh B c Giang.
* Các cơ quan ch c năng có liên quan trên đ a bàn huy n.
1.3.2 Ph m vi nghiên c u
1.3.2.1 Ph m vi v th i gian
S li u th c p: Thu th p s li u báo cáo t năm 2007 ñ n nay.
S li u sơ c p: Thu th p tình hình c a các h , doanh nghi p, HTX có
chăn ni l n th t năm 2009.
1.3.2.2 Ph m vi v không gian
Nghiên c u tình hình chăn ni l n th t và nhu c u tham gia b o hi m
trong chăn nuôi l n th t trên ñ a bàn huy n Vi t Yên.
1.3.2.3 Ph m vi v n i dung
T p trung nghiên c u nhu c u b o hi m v r i ro d ch b nh trong chăn
nuôi l n th t c a huy n Vi t Yên.

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ………

4


2. T NG QUAN NGHIÊN C U
2.1 Cơ s khoa h c, lý lu n c a ñ tài
2.1.1 M t s khái ni m cơ b n
2.1.1.1 Khái ni m b o hi m
B o hi m là hình th c chuy n giao r i ro. Mua b o hi m th c ch t là
mua s an tâm, là đ i l y cái s khơng ch c ch n có kh năng x y ra thi t h i
b ng s ch c ch n thông qua vi c bù đ p b ng tài chính.
B o hi m là bi n pháp chia s r i ro c a m t ngư i hay c a s m t ít
ngư i cho c c ng ñ ng nh ng ngư i có kh năng g p r i ro cùng lo i; b ng
cách m i ngư i trong c ng đ ng góp m t s ti n nh t ñ nh vào m t qu

chung và t qu chung đó bù đ p thi t h i cho thành viên trong c ng ñ ng
không may b thi t h i do r i ro đó gây ra.
B o hi m là m t cách th c trong qu n tr r i ro, thu c nhóm bi n pháp
tài tr r i ro, đư c s d ng đ đ i phó v i nh ng r i ro có t n th t, thư ng là
t n th t v tài chính, nhân m ng ….[3]
2.1.1.2 Kinh doanh b o hi m
Kinh doanh b o hi m là ho t ñ ng c a doanh nghi p b o hi m nh m
m c đích sinh l i, theo đó doanh nghi p b o hi m ch p nh n r i ro c a ngư i
ñư c b o hi m, trên cơ s bên mua b o hi m đóng phí b o hi m đ doanh
nghi p b o hi m tr ti n b o hi m cho ngư i th hư ng ho c b i thư ng cho
ngư i ñư c b o hi m khi x y ra s ki n b o hi m.[4]
2.1.1.3 Kinh doanh tái b o hi m
Kinh doanh tái b o hi m là ho t ñ ng c a doanh nghi p b o hi m nh m
m c đích sinh l i, theo đó doanh nghi p b o hi m nh n m t kho n phí b o
hi m c a doanh nghi p b o hi m khác ñ cam k t b i thư ng cho các trách
nhi m ñã nh n b o hi m.[4]

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ………

5


2.1.1.4 H p ñ ng b o hi m
Kinh doanh b o hi m là m t quan h kinh doanh ñư c thi t l p trên cơ
s h p ñ ng. H p ñ ng b o hi m chính là hình th c pháp lý c a quan h kinh
doanh b o hi m, là công c ñ doanh nghi p b o hi m th c hi n ho t ñ ng
kinh doanh b o hi m.
Theo ñi u 12 Lu t kinh doanh b o hi m: H p ñ ng b o hi m là s tho
thu n gi a bên mua b o hi m và doanh nghi p b o hi m, theo đó bên mua
b o hi m ph i đóng phí b o hi m, doanh nghi p b o hi m ph i tr ti n b o

hi m cho ngư i th hư ng ho c b i thư ng cho ngư i ñư c b o hi m khi x y
ra s ki n b o hi m. [4]
2.1.2 B n ch t c a b o hi m
B ng s đóng góp c a s đơng ngư i vào m t quĩ chung, khi có r i ro, quĩ s
có đ kh năng trang tr i và bù ñ p cho nh ng t n th t c a s ít. M i cá nhân hay
đơn v ch c n đóng góp m t kho n ti n trích t thu nh p cho các cơng ty b o
hi m. Khi tham gia m t nghi p v b o hi m nào đó, n u g p t n th t do r i ro
ñư c b o hi m gây ra, ngư i ñư c b o hi m s b i thư ng. Kho n tièn b i thư ng
này ñư c l y t s phí mà t t c nh ng ngư i tham gia b o hi m ñã n p. T t
nhiên, ch có m t s ngư i tham gia b o hi m g p t n th t, cịn nh ng ngư i
khơng g p t n th t s m t khơng s phí b o hi m. Như v y, có th th y, th c ch t
c a b o hi m là vi c phân chia t n th t c a m t ho c m t s ngư i cho t t c
nh ng ngư i tham gia b o hi m cùng ch u. Do đó, m t nghi p v b o hi m mu n
ti n hành ñư c ph i có nhi u ngư i tham gia, t c là, b o hi m ch ho t ñ ng ñư c
trên cơ s lu t s đơng, càng nhi u ngư i tham gia thì xác su t x y ra r i ro ñ i
v i m i ngư i càng nh và b o hi m càng có lãi.
V i hình th c s đơng bù cho s ít ngư i thi t b thi t h i, t ch c b o hi m
s giúp gi m thi u thi t h i kinh t c a t ng cá nhân hay ñơn v khi g p r i ro, ti t
ki m ñư c ngu n chi cho ngân sách nhà nư c. Như v y, th c ch t m i quan h
trong ho t ñ ng b o hi m không ch là m i quan h gi a ngư i b o hi m và ngư i

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ………

6


ñư c b o hi m, mà suy r ng ra, nó là t ng th các m i quan h gi a nh ng ngư i
ñư c b o hi m trong c ng ñ ng xoay quanh vi c hình thành và s d ng quĩ b o
hi m. Qu b o hi m ñư c t o l p thơng qua vi c huy đ ng phí b o hi m, s ngư i
tham gia càng đơng thì quĩ càng l n. Quĩ đư c s d ng trư c h t và ch y u là ñ

bù ñ p nh ng t n th t cho ngư i đư c b o hi m, khơng làm nh hư ng ñ n s
liên t c c a ñ i sông xã h i và ho t ñ ng s n xu t kinh doanh trong n n kinh t .
Ngồi ra, quĩ cịn đư c dùng đ trang tr i chi phí, t o nên ngu n v n ñ u tư cho xã
h i. B o hi m th c ch t là h th ng các quan h kinh t phát sinh trong quá trình
phân ph i l i t ng s n ph m xã h i dư i hình thái giá tr , nh m hình thành và s
d ng quĩ b o hi m cho m c đích bù đ p t n th t do r i ro b t ng x y ra v i
ngư i ñư c b o hi m, đ m b o q trình tái s n xu t ñư c thư ng xuyên, liên t c.
Các lo i h p ñ ng b o hi m bao g m:
- H p ñ ng b o hi m con ngư i;
- H p ñ ng b o hi m tài s n;
- H p ñ ng b o hi m trách nhi m dân s .
M i lo i h p đ ng trên có đ i tư ng b o hi m và k thu t nghi p v
khác nhau. Vi c chia ra làm 3 lo i h p ñ ng b o hi m phi nhân th nói trên
nh m bi n pháp qu n lý phù h p hơn.
2.1.3 Các nguyên t c cơ b n c a b o hi m
Ho t ñ ng kinh doanh b o hi m ngày nay đã đ t đ n trình đ phát tri n cao
nhi u nư c trên th gi i, v i r t nhi u lo i hình, cũng như ñ i tư ng ñư c b o
hi m ngày càng r ng m và tr nên h t s c phong phú. Tuy nhiên, ho t ñ ng b o
hi m v n ñư c ti n hành trên cơ s m t s nguyên t c cơ b n c a nó.
2.1.3.1 Nguyên t c ch b o hi m r i ro, không b o hi m s ch c ch n
Nguyên t c này ch ra r ng ngư i b o hi m ch b o hi m m t r i ro, t c là
b o hi m m t s c , m t tai n n, tai ho , x y ra m t cách b t ng , ng u nhiên,
ngoài ý mu n c a con ngư i ch không b o hi m m t cách ch c ch n x y ra,
ñương nhiên x y ra, cũng như ch b i thư ng nh ng thi t h i, m t mát do r i ro

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ………

7

gây ra ch không b i thư ng cho nh ng thi t h i ch c ch n x y ra, ñương nhiên
x y ra.
Như v y, ngư i ta ch b o hi m cho nh ng gì có tính ch t r i ro, b t ng ,
khơng lư ng trư c đư c, nghĩa là khơng b o hi m cái gì đã x y ra ho c ch c ch n
s x y ra. B i l , b o hi m ñư c th c hi n chính là nh m gi i quy t h u qu c a
nh ng s c r i ro ngoài ý mu n c a con ngư i, nh ng r i ro mà con ngư i khơng
th h n ch đư c ho c ch h n ch ñư c ph n nào. Ngư i khai thác không nh n
b o hi m khi bi t ch c ch n r i ro ñư c b o hi m s x y ra, ví d như xe cơ gi i
khơng đ m b o an tồn k thu t, con tàu khơng đ kh năng đi bi n… Ngư i ta
cũng không b o hi m cho nh ng gì đã x y ra, ví d như b o hi m cho tàu, xe sau
khi chúng ñã g p tai n n.
2.1.3.2 Nguyên t c trung th c tuy t ñ i
T t c các giao d ch kinh doanh c n ñư c th c hi n trên cơ s tin c y l n
nhau, trung th c v i nhau. Tuy nhiên, trong b o hi m, ñi u này ñư c th hi n trên
m t nguyên t c ch t ch hơn, và ràng bu c cao hơn v m t trách nhi m. Theo
nguyên t c này, hai bên trong m i quan h b o hi m (ngư i b o hi m và ngư i
ñư c b o hi m) ph i tuy t ñ i trung th c v i nhau, tin tư ng l n nhau, không l a
d i nhau. Các bên ch u trách nhi m v tính chính xác, trung th c c a thông tin
cung c p cho bên kia. Doanh nghi p b o hi m có trách nhi m gi bí m t v thông
tin do bên mua b o hi m cung c p. N u m t bên vi ph m thì h p đ ng b o hi m
tr nên khơng có hi u l c.
2.1.3.3 Ngun t c quy n l i có th đư c b o hi m
Quy n l i có th đư c b o hi m, hay l i ích b o hi m, là quy n s h u,
quy n chi m h u, quy n s d ng, quy n tài s n, quy n, nghĩa v nuôi dư ng, c p
dư ng ñ i v i ñ i tư ng ñư c b o hi m. Như v y, quy n l i có th đư c b o
hi m là l i ích ho c quy n l i liên quan ñ n, g n li n v i, hay ph thu c vào s an
tồn hay khơng an tồn c a đ i tư ng b o hi m. Ngư i nào có quy n l i có th
đư c b o hi m m t đ i tư ng b o hi m nào đó có nghĩa là quy n l i c a ngư i

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ………

8


ñó s ñư c ñ m b o n u đ i tư ng đó đư c an tồn, và ngư c l i, quy n c a
ngư i đó s b phương h i n u ñ i tư ng b o hi m đó g p r i ro. Nói khác đi,
ngư i có quy n l i có th đư c b o hi m là ngư i b thi t h i v tài chính khi ñ i
tư ng b o hi m g p r i ro. Ngư i có quy n l i có th ñư c b o hi m là ngư i có
m t s quan h v i đ i tư ng b o hi m ñư c pháp lu t cơng nh n. ðó có th là
ngư i ch s h u c a ñ i tư ng b o hi m đó, ngư i ch u trách nhi m qu n lý tài
s n ho c ngư i nh n c m c tài s n. Quy n l i có th đư c b o hi m có ý nghĩa
r t to l n trong b o hi m, có quy n l i có th đư c b o hi m thì m i đư c ký k t
h p ñ ng b o hi m. Khi x y ra t n th t, ngư i ñư c b o hi m đã ph i có quy n
l i có th đư c b o hi m r i m i ñư c b i thư ng.
Nguyên t c quy n l i có th đư c b o hi m ch ra r ng, ngư i ñư c b o
hi m mu n mua b o hi m ph i có l i ích b o hi m. Quy n l i có th đư c b o
hi m có th là quy n l i ñã có ho c s có trong ñ i tư ng b o hi m. Trong b o
hi m hàng h i, quy n l i có th đư c b o hi m không nh t thi t ph i có khi ký k t
h p đ ng b o hi m, nhưng nh t thi t ph i có khi x y ra t n th t.
2.1.3.4 Nguyên t c b i thư ng
“B i thư ng” có th ñư c hi u là “s b o v ho c ñ m b o cho thi t h i ho c
t n th t phát sinh t trách nhi m pháp lý”.

ñây, “ñ m b o” và “b o v ” r t phù

h p v i ý nghĩa c a b o hi m. M c đích c a b o hi m chính là nh m khơi ph c v
trí tài chính như ban đ u cho ngư i ñư c b o hi m ngay sau khi t n th t x y ra.
Tuy nhiên, th c t cho th y, có r t nhi u trư ng h p các công ty b o hi m khơng
th khơi ph c đư c hồn tồn tài chính ban đ u cho ngư i đư c b o hi m mà ch
có th c g ng khơi ph c đư c g n như th .

Theo nguyên t c b i thư ng, khi có t n th t x y ra, ngư i b o hi m ph i b i
thư ng như th nào ñó ñ ñ m b o cho ngư i ñư c b o hi m có v trí tài chính
như trư c khi có t n th t x y ra, khơng hơn khơng kém. Các bên khơng đư c l i
d ng b o hi m ñ tr c l i. Trong b o hi m, s ti n b i thư ng mà m t công ty
b o hi m tr cho ngư i ñư c b o hi m trong m t r i ro ñư c b o hi m không

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ………

9


vư t quá s ti n b o hi m, khơng đư c l n hơn thi t h i th c t . Ngư i ñư c b o
hi m cũng khơng th đư c b i thư ng nhi u hơn thi t h i do t n th t, khơng đư c
ki m l i b ng con ñư ng b o hi m, t i ña ngư i ñư c b o hi m cũng ch ñư c b i
thư ng ñ y ñ , ch không th nhi u hơn thi t h i.
2.1.3.5 Nguyên t c th quy n
Theo nguyên t c th quy n, ngư i b o hi m sau khi b i thư ng cho ngư i
ñư c b o hi m, có quy n thay m t ngư i đư c b o hi m đ địi ngư i th ba có
trách nhi m b i thư ng cho mình. T t c các kho n ti n nào có th thu h i ñư c
ñ gi m b t thi t h i ñ u thu c quy n s h u c a ngư i b o hi m, t c là ngư i ñã
tr ti n b i thư ng t n th t. Khi s ti n ph i b i thư ng càng l n thì vi c áp d ng
nguyên t c th quy n càng quan tr ng và có ý nghĩa. Th quy n có th đư c th c
hi n trư c ho c sau khi b i thư ng t n th t. Trong trư ng h p này, ngư i b o
hi m ñư c thay m t ngư i ñư c b o hi m ñ làm vi c v i các bên liên quan. ð
th c hi n ñư c nguyên t c này, ngư i ñư c b o hi m ph i cung c p các biên b n,
gi y t , ch ng t , thư t … c n thi t cho ngư i b o hi m.
ði u c n chú ý là, ngư i ñư c b o hi m cũng có th đư c b i thư ng t m t
ngu n khác ngoài ngu n b i thư ng t công ty b o hi m, nhưng trong trư ng h p
đó, b t c s ti n nào mà ngư i ñư c b o hi m thu ñư c cũng ph i ñ t dư i danh
nghĩa c a cơng ty b o hi m đã th c hi n b i thư ng. Do m i quan h ch t ch

gi a th quy n và b i thư ng, m t công ty b o hi m khơng đư c phép thu nhi u
hơn s ti n h dã b i thư ng. Ngư i b o hi m ch ñư c th c hi n ch quy n
m c ñ tương ñương v i s ti n ñã tr ho c s tr . ði u này cũng có nghĩa là
khơng ch ngư i ñư c b o hi m mà c công ty b o hi m đ u khơng đư c phép thu
l i t vi c th c hi n quy n c a mình.
2.1.4 Khái ni m v khơng ch c ch n và r i ro
2.1.4.1 Không ch c ch n
Trong ñi u ki n hi n nay r i ro ln là thách th c l n đ i v i các ngành
kinh t ñ c bi t là trong nghành nông nghi p và ngư i nông dân là ngư i tr c

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ……… 10


ti p ch u nh hư ng. R i ro s tác ñ ng tr c ti p t i quy t đ nh c a ngư i
nơng dân, nhưng ñ ng th i cũng nh hư ng ñ n l i ích c a ngư i nơng dân.
Chúng ta có th hi u r ng khơng ch c ch n là tình tr ng mà các k t qu
có kh năng x y ra và xác su t c a nó khơng bi t trư c đư c đ ra m t quy t
ñ nh ñúng ñ n phù h p. S khơng ch c ch n đư c xem như là m t v n ñ ñ i
v i s n xu t nông nghi p hơn là các ngành khác và ñư c th hi n trên các m t
ch y u sau:
+ S không ch c ch n v s n lư ng
Nguyên nhân gây ra s không ch c ch n này là do g p ph i thiên tai,
d ch b nh…ðây là tác h i đ i v i ngư i chăn ni l n mà khó có th đốn
trư c đư c. Kh năng ch ng l i nó ph thu c nhi u vào kh năng, ti m l c
c a h chăn ni l n. Vì v y mà kh năng ch ng l i tác ñ ng này gi a các h
là khác nhau.
+ S không ch c ch n v giá c
Do chu kỳ s n xu t c a m t ñàn l n tương ñ i dài nên khi l a ch n chăn
nuôi hay không giá c cũng có bi n đ ng nh t ñ nh. Ch ng h n th i ñi m ra
quy t đ nh ngư i ta khó có th ñoán trư c ñư c giá c nh ng s n ph m ñ u ra

là bao nhiêu. V n ñ này càng tr m tr ng hơn ñ i v i các nư c nông nghi p
ch m phát tri n nơi có th trư ng khơng hồn thi n và thi u thơng tin. S giao
đ ng c a th trư ng cũng có th đư c hi u như s không ch c ch n c a giá c .
+ S không ch c ch n v giá đ u vào
Trong chăn ni l n thì nh ng y u t ñ u vào cho l n có ý nghĩa kinh t
r t quan tr ng. Nhi u khi ngư i ta không th lư ng trư c ñư c m c ñ giá c ,
các y u t ñ u vào bi n ñ i như th nào đ có nh ng đ nh hư ng phù h p.
+ S không ch c ch n v giá ñ u ra
Nh ng bi n ñ ng v giá c c a th trư ng là r t khó có th lư ng trư c
đư c, S bi n ñ ng này x y ra do r t nhi u lý do, có th i đi m giá r t cao,
nhưng có th i đi m giá l i xu ng th p và ñã gây nh hư ng ñ n nh ng h

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ……… 11


chăn nuôi l n. S không lư ng trư c đư c có th hi u là s khơng ch c ch n
trong th trư ng ñ u ra.
2.1.4.2 R i ro
Trong các tình tr ng khơng ch c ch n trên thì các bi n c có th x y ra
v i m t xác su t ư c đốn ch quan thì đư c g i là r i ro. Như v y chúng ta
có th hi u r i ro là nh ng t n th t, nh ng b t ch c, kh năng khơng đ t ñư c
k t qu mong mu n và r i ro có th đo lư ng đư c.
Vi c ra quy t ñ nh trong các ho t ñ ng kinh t ñ u g p ph i r i ro b i vì
ra quy t đ nh đư c ti n hành trư c khi bi t ñư c k t qu c a quy t ñ nh ñó.
M c ñ r i ro ph thu c vào s tác ñ ng c a các y u t và kh năng ki m
soát c a các y u t trong giai ño n quy t ñ nh ñ n k t qu . Trong khi đó t
quy t ñ nh ñ n k t qu là m t q trình b tác đ ng b i nhi u y u t , trong đó
có r t nhi u y u t n m ngồi d tốn và kh năng ki m soát c a ngư i ra
quy t ñ nh nên m c r i ro là r t l n.
Như v y r i ro là gì?

Cho đ n nay thì v n chưa có đ nh nghĩa th ng nh t v r i ro, nh ng
trư ng phái khác nhau, nh ng tác gi khác nhau ñưa ra nh ng ñ nh nghĩa
khác nhau v r i ro. Nh ng ñ nh nghĩa này ñưa ra r t đa d ng, phong phú
nhưng có th tóm l i làm 2 trư ng phái l n đó là phái truy n th ng và phái
trung hồ.
Theo phái truy n th ng
R i ro là ñi u không lành, không t t, b t ng x y ra [5]
R i ro ñ ng nghĩa v i s không may [6]
Như v y theo trư ng phái truy n th ng “r i ro là nh ng thi t h i, m t
mát, nguy hi m ho c các y u t liên quan ñ n nguy hi m, khó khăn, ho c đi u
khơng ch c ch n có th x y ra cho con ngư i”.

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ……… 12


Theo phái trung hoà
Cùng v i s phát tri n c a xã h i loài ngư i, ho t ñ ng c a con ngư i
ngày càng ña d ng, phong phú và ph c t p, thì r i ro ngày càng nhi u và ñang
d ng hơn. Con ngư i cũng quan tâm ñ n vi c nghiên c u r i ro và quá trình
nghiên c u đó nh n th c v r i ro cũng thay đ i và cũng tr lên trung hồ hơn.
R i ro là s b t tr c có th đo lư ng đư c, nó liên quan đ n vi c xu t
hi n các bi n c khơng mong đ i. ðó là s bi n đ ng ti m n

nh ng k t

qu . R i ro có th xu t hi n trong h u h t m i ho t ñ ng c a con ngư i. Khi
có r i ro ngư i ta khơng th tính tốn chính xác k t qu . S hi n di n c a r i
ro gây lên s b t ñ nh. Nguy cơ r i ro phát sinh b t c khi nào m t hành ñ ng
d n ñ n ñư c ho c m t khơng th d đốn trư c đư c.[7]
R i ro là s b t tr c có th ño lư ng ñư c. [Frank Knight]

2.1.5 Phân bi t gi a r i ro và s không ch c ch n
T khái ni m nêu trên ta nh n th y r ng r i ro là khách quan và n u có
đ y đ thơng tin thì có th tính đư c xác su t các s ki n x y ra, cịn khơng
ch c ch n là tình tr ng mà các k t qu có kh năng x y ra và xác su t c a nó
khơng bi t trư c khi quy t đ nh qu n lí. Có nghĩa là con ngư i có th tác
ñ ng ñ gi m b t s thua thi t cho ngư i s n xu t. ðó cũng là nguyên t c cho
vi c ra quy t ñ nh cho qu n lý r i ro ph i d a vào ch quan c a t ng ngư i.
R i ro và không ch c ch n có th đ nh nghĩa theo nhi u cách khác nhau,
song cách phân bi t thơng thư ng đó là: R i ro là s bi t khơng hồn h o v
k t qu có kh năng x y ra và xác su t c a nó, cịn khơng ch c ch n là k t qu
có kh năng x y ra và xác su t c a nó là không bi t trư c. Nhưng s phân bi t
này khơng có ích l m vì nhi u trư ng h p có bi t trư c xác su t khách quan.
R i ro ñ c p ñ n nhi u k t qu có th x y ra v i các kh năng khác
nhau, Kh năng c a m t k t qu nào đó hi u theo nghĩa t n su t trung bình
x y ra k t qu đó. Trong khi đó khơng ch c ch n đ c p đ n tình tr ng có
nhi u k t qu có th x y ra trong m t quy t ñ nh nhưng chưa bi t kh năng

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ……… 13


x y ra c a t ng k t qu . Như v y r i ro và không ch c ch n ch khác nhau
vi c ñánh giá ñư c hay không.
G i là r i ro khi t nó t rõ m t kh năng t n th t th c s . ð i v i
nh ng quy t đ nh hàng ngày thì r i ro khơng quan tr ng b i vì t n th t không
l n ho c xác su t gánh ch u m t mát đư c cho là nh khơng ñáng k . Nhưng
ñ i v i nh ng quy t ñ nh quan tr ng c a cu c ñ i ho c nh ng quy t ñ nh c a
s n xu t hay nuôi tr ng m t con v t gì hay cây gì ngư i ta ph i cân nh c đ n
s khơng ch c ch n vì nó s có nh ng phương án khác nhau gi a h u qu t t
và x u. Do đó, đ i v i nh ng quy t đ nh như v y thì r i ro có th đư c đánh
giá là có ý nghĩa quan tr ng. Trong chăn nuôi l n, nhi u quy t đ nh khơng

c n tính đ n r i ro nhưng có nhi u quy t đ nh cũng nên chú ý khi l a ch n
các kh năng s n có.
Có th r i ro là quan tr ng k c ñ i v i m t quy t đ nh s n xu t hàng
ngày, đó là trư ng h p mà hi u ng tích lu c a các l a ch n có th

nh

hư ng đ n tồn b k t qu chăn ni l n.
2.1.6 T ng quan v c u, nhu c u
2.1.6.1 Khái ni m c u
Khái ni m C u: C u là lư ng hàng hoá d ch v mà ngư i tiêu dùng có
kh năng và s n sàng mua

các m c giá khác nhau (m c giá ch p nh n)

trong m t ph m vi không gian và th i gian nh t ñ nh khi các y u t khác
khơng thay đ i. [8]
C u trong nơng nghi p đư c nghiên c u d a trên lý thuy t chung v c u
th o lu n trong kinh t h c vi mô. C u trong nông nghi p bao g m c u v s n
ph m nông nghi p và c u v các y u t ñ u vào, d ch v dùng trong nông
nghi p. C u v s n ph m có nh ng nét khác v i c u v ñ u vào và d ch v .[9]
C u ch xu t hi n khi có đ hai y u t đó là:
+ Có kh năng mua: nghĩa là ph i có ti n, có đ ngân sách.
+ S n sàng mua: mu n mua, ph thu c vào s thích c a ngư i tiêu dùng

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ……… 14


Quy lu t c u: Gi s các ñi u ki n khác khơng đ i, khi giá hàng hố,
d ch v càng cao, lư ng c u v hàng hố, d ch v đó càng ít và ngư c l i.

Quy lu t này đư c ph n ánh

hình 2.1

P

Q
Hình 2.1 ðư ng c u
Hàm c u và các nhân t

nh hư ng ñ n c u

Hàm c u: C u th trư ng m t lo i hàng hoá d ch v ph thu c vào r t
nhi u y u t , cho nên s thay ñ i c a nh ng y u t này s

nh hư ng tr c ti p

ñ n c u hàng hố d ch v đó. ð nghiên c u m i quan h gi a c u hàng hoá
và các y u t

nh hư ng đ n nó, ngư i ta s d ng m t hàm s g i là hàm s

c a c u (hàm c u).
Hàm c u có d ng t ng quát như sau: QD(x,t) = f(Px; I; PY; T; N; E…)
Trong đó:
QD(x,t) là c u hàng hố X xác đ nh trong kho n th i gian t ( ngày, tháng,
q, năm) và đóng vai trò hàm s c u.
Px; I; PY; T; N; E… là các y u t

nh hư ng ñ n c u hàng hố X và đóng

vai trị như nh ng bi n s c a hàm c u. C th Px là giá c hàng hoá X; I là
thu nh p ngư i tiêu dùng; PY là giá c hàng hố có liên quan; T là chu n m c
th hi u, s thích ngư i tiêu dùng; N là quy mô dân s ; E là kỳ v ng c a
ngư i tiêu dùng v s ñ i thay c a các y u t trên.[8]

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ……… 15


2.1.6.2 Khái ni m nhu c u
Trong cu c s ng hàng ngày khái ni m nhu c u ñư c dùng khá ph bi n
và có nhi u cách hi u khác nhau v nhu c u
- Theo Philip Kotler chuyên gia marketing hàng ñ u c a th gi i: “Nhu
c u là c m giác thi u h t m t cái gì đó mà con ngư i c m nh n ñư c. Nhu
c u c a con ngư i là m t t p h p ña d ng và ph c t p, t nh ng nhu c u có
tính ch t b n năng sinh t n như ăn, u ng, m c, , an tồn… đ n nh ng nhu
c u v tình c m trí th c, tơn tr ng, t th hi n mình. Nh ng nhu c u đó g n
li n v i tình c m con ngư i, g n li n v i s phát tri n c a xã h i mà m i con
ngư i s ng trong đó [10].
Abraham Maslow Là m t nhà tâm lý h c ngư i M . Ông là ngư i
ñáng chú ý nh t v i s ñ xu t v Tháp Nhu C u. Ông ñư c xem là cha ñ
c a ch nghĩa nhân văn. Theo Abraham Maslow, nhu c u c a con ngư i
phù h p v i s phân c p t nhu c u th p nh t ñ n nhu c u cao nh t. Khi
m t nhóm các nhu c u đư c th a mãn thì lo i nhu c u này khơng cịn là
đ ng cơ thúc ñ y n a.
Nhu c u sinh lý (V t Ch t): Là nh ng nhu c u cơ b n đ có th duy trì
b n thân cu c s ng con ngư i (Th c ăn, ñ m c, nư c u ng, nhà

…).

A.Maslow quan ni m r ng khi nhu c u này chưa ñư c th a mãn t i m c ñ
c n thi t đ có th duy trì cu c s ng thì nhu c u khác s khơng thúc đ y đư c
m i ngư i
Nhu c u v an toàn: Là nh ng nhu c u tránh s nguy hi m v thân th và
s ñe d a m t vi c, m t tài s n…
Nhu c u xã h i (v liên k t và ch p nh n): Do con ngư i là thành viên
c a xã h i nên h c n ñư c nh ng ngư i khác ch p nh n. Con ngư i luôn có
nhu c u yêu thương g n bó. C p ñ nhu c u này cho th y con ngư i có nhu
c u giao ti p đ phát tri n.

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ……… 16