Nghiên cứu ảnh hưởng của một số biện pháp kỹ thuật canh tác nhằm nâng cao năng suất cây giảo cổ lam gynostemma pentaphyllum (thunb) makino tại huyện cao phong hoà bình

Bộ giáo dục và đào tạo
trờng đại học nông nghiệp hà nội
------------------

Lê thị bích diệp

Nghiên cứu ảnh hởng của một số biện pháp
kỹ thuật canh tác nhằm nâng cao năng suất cây
giảo cổ lam Gynostemma Pentaphyllum (Thunb.) Makino
Tại huyện cao phong hoà bình

luận văn thạc sĩ NÔNG NGHIệP

Chuyên ng nh : Trång trät
M· sè

: 60.62.01

Ng−êi h−íng dÉn khoa häc : ts. đàm nhận

Hà Nội - 2010


L I CAM ðOAN

Tơi xin cam đoan r ng s li u và k t qu nghiên c u trong lu n văn này là
trung th c và chưa dùng ñ b o v m t h c v nào.
Tôi xin cam ñoan r ng, m i s giúp ñ cho vi c th c hi n lu n văn
này đã đư c cám ơn và các thơng tin trích d n trong lu n văn ñ u ñã ñ ơc
ch rõ ngu n g c.

Hà N i, ngày 11 tháng11 năm2010
H c viên

Lê Th Bích Di p

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ........... i


L I CÁM ƠN

Tơi xin bày t lịng bi t ơn sâu s c t i ti n sĩ ðàm Nh n, ngư i ñã tr c
ti p hư ng d n tơi hồn thành lu n văn này.
Lu n văn ñư c th c hi n t i B môn Sinh lý th c v t, Khoa Nông h c,
trư ng ð i h c Nông nghi p I Hà N i. T i đây, tơi đã nh n ñư c s giúp ñ c a
các th y cô t i b môn. Tôi xin chân thành c m ơn s giúp đ q báu đó.
Tơi xin c m ơn s giúp ñ , t o ñi u ki n c a Ban Giám ð c, cán b

công

nhân viên Vi n nghiên c u Y - Dư c c truy n Tu Tĩnh, Công ty c ph n dư c
li u Hồ Bình - Vi t Nam đã giúp đ tơi hồn thành lu n văn này.
V i tình c m chân thành tôi xin c m ơn Ban lãnh đ o, Phịng ban Trư ng
ð i h c H i Phịng, gia đình, anh, ch , em, b n bè và ñ ng nghi p ñã ñ ng viên,
khích l và t o đi u ki n cho tơi trong q trình h c t p và nghiên c u t i
trư ng.

Hà N i, ngày 11 tháng 11 năm 2010
H c viên

Lê Th Bích Di p

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ........... ii


M CL C
1. M ð U ....................................................................................................... 1
1.1. Tính c p thi t c a ñ tài............................................................................... 1
1.2. M c ñích, yêu c u........................................................................................ 2
1.2.1. M c ñích................................................................................................... 2
1.2.2. Yêu c u .................................................................................................... 2
1.3. Ý nghĩa khoa h c và th c ti n c a ñ tài...................................................... 2
1.3.1. Ý nghĩa khoa h c...................................................................................... 2
1.3.2. Ý nghĩa th c ti n ...................................................................................... 3
2. T NG QUAN ð TÀI................................................................................... 4
2.1. ð c ñi m th c v t h c c a cây Gi o C Lam .............................................. 4
2.1.1. ð c ñi m th c v t h c c a chi Gynostemma ............................................ 4
2.1.2. ð c ñi m th c v t h c c a loài Gynostemma pentaphyllum (Thunb.) Makino4
2.2. Ngu n g c, phân b và phân lo i th c v t c a cây Gi o C Lam ................ 6
2.2.1. Ngu n g c, phân b .................................................................................. 6
2.2.2. V trí cây Gi o C Lam trong h th ng th c v t h c................................. 7
2.3 . ði u ki n sinh thái c a cây Gi o C Lam................................................... 8
2.4. Thành ph n hoá h c cơ b n ......................................................................... 8
2.4.1. Nhóm h p ch t saponin có trong Gi o C Lam ....................................... 9
2.4.2. Nhóm h p ch t flavonoid có trong Gi o C Lam .................................. 11
2.4.3. Các thành ph n khác............................................................................... 11
2.5. Tác d ng dư c lý và công d ng c a Gi o C Lam .................................... 11
2.5.1. Tác d ng dư c lý.................................................................................... 11
2.5.2. Công d ng .............................................................................................. 14
2.6. Tình hình nghiên c u v cây Gi o C Lam trong và ngồi nư c ............... 15
2.6.1. Tình hình nghiên c u v cây Gi o C Lam trên th gi i......................... 15

2.6.2 Các k t qu nghiên c u trong nư c v cây Gi o C Lam......................... 18
2.7. Khái ni m v dư c li u an tồn ................................................................. 20

Trư ng ð i h c Nơng nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ........... iii


2.8. Nh ng nghiên c u và ng d ng v

nh hư ng c a cư ng ñ ánh sáng ñ i

v i cây tr ng .................................................................................................... 22
2.9.

ng d ng c a ch ph m phân bón lá đ i v i cây tr ng............................. 23

2.10. M t s k t qu nghiên c u nh hư ng c a m t ñ ñ n năng su t cây tr ng ....25
2.11. ði u ki n t nhiên c a huy n Cao Phong - Hịa Bình ............................. 27
3. V T LI U, N I DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN C U .................. 31
3.1. V t li u...................................................................................................... 31
3.2. ð a ñi m và th i gian nghiên c u .............................................................. 31
3.2.1. ð a ñi m................................................................................................. 31
3.2.2. Th i gian nghiên c u.............................................................................. 32
3.3. N i dung nghiên c u ................................................................................. 32
3.4. Phương pháp nghiên c u ........................................................................... 32
3.4.1. B trí thí nghi m..................................................................................... 32
3.4.2. Các bi n pháp k thu t khác th c hi n trong thí nghi m......................... 35
3.4.3 Phân tích đ t và nư c tư i trư c khi tr ng............................................... 36
3.5. H th ng các ch tiêu theo dõi.................................................................... 36
3.5.1. Các ch tiêu theo dõi v sinh trư ng và phát tri n ................................... 36
3.5.2. Ch tiêu v các y u t c u thành năng su t và năng su t ........................ 37

4. K T QU NGHIÊN C U VÀ TH O LU N............................................. 41
4.1. K t qu phân tích v đ t và nư c tư i c a vùng thí nghi m...................... 41
4.2.

nh hư ng c a các ch ph m phân bón lá đ n sinh trư ng, phát tri n, năng

su t và ch t lư ng Gi o C Lam ...................................................................... 46
4.2.1.

nh hư ng c a ch ph m phân bón lá đ n đ ng thái tăng trư ng chi u

dài thân và s lá c a cây Gi o C Lam............................................................. 46
4.2.2. ð ng thái phân nhánh th c p và chi u dài nhánh th c p...................... 49
4.2.3. Di n tích và ch s di n tích lá ............................................................... 52
4.2.4.Các y u t c u thành năng su t và năng su t cây Gi o C Lam ............... 53

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ........... iv


4.2.5. T l sâu b nh h i c a Gi o C Lam

các công th c phun ch ph m

phân bón lá khác nhau ...................................................................................... 55
4.3.

nh hư ng c a kho ng cách, m t ñ tr ng ñ n sinh trư ng, phát tri n và

năng su t, ch t lư ng cây Gi o C Lam .......................................................... 55
4.3.1. S tăng trư ng chi u dài thân và s lá .................................................... 55

4.3.2. ð ng thái ra nhánh và chi u dài nhánh cây Gi o C Lam....................... 58
4.3.3. Di n tích lá và ch s di n tích lá ............................................................ 60
4.3.4.Các y u t c u thành năng su t và năng su t............................................ 62
4.3.5.T l sâu b nh h i c a Gi o C Lam các m t ñ tr ng khác nhau. ............ 64
4.4.

nh hư ng c a ch ñ che sáng khác nhau ñ n sinh trư ng, phát tri n ,

năng su t, ch t lư ng Gi o C Lam.................................................................. 64
4.4.1. T l s ng , th i gian xu t hi n r , m m và nhánh th c p..................... 64
4.4.2. S tăng trư ng chi u dài thân và s lá Gi o C Lam .............................. 65
4.4.3. ð ng thái phân nhánh th c p và chi u dài nhánh ................................. 69
4.4.4. Di n tích lá và ch s di n tích lá cây Gi o C Lam............................... 72
4.4.5.Các y u t c u thành năng su t và năng su t............................................ 73
4.5. Ch t lư ng và hàm lư ng ho t ch t ........................................................... 75
4.5.1. K t qu phân tích đ nh tính flavonoid và saponin trong các m u Gi o C Lam .....75
4.5.2. K t qu ñ nh lư ng flavonoid và saponin trong các m u Gi o C Lam....... 77
4.6.

nh hư ng c a ch ñ tư i nư c khác nhau ñ n sinh trư ng, phát tri n ,

năng su t và ch t lư ng Gi o C Lam.............................................................. 78
4.6.1. ð ng thái tăng trư ng chi u dài thân và s lá ........................................ 78
4.6.2. ð ng thái phân nhánh th c p và chi u dài nhánh ................................. 81
4.6.3. Di n tích lá và ch s di n tích lá cây Gi o C Lam................................ 84
4.6.4.Các y u t c u thành năng su t và năng su t............................................ 85
5. K T LU N VÀ ð NGH ......................................................................... 87
5.1. K t lu n ..................................................................................................... 87
TÀI LI U THAM KH O ................................................................................ 89

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ........... v


CÁC CHŨ VI T T T TRONG LU N VĂN

1. CT

Cơng th c

2. DT

Di n tích

3. LAI

Leaf area index

4. NSCT

Năng su t cá th

5. NSTT

Năng su t th c thu

6. NSLT

Năng su t lý thuy t

7. TD

Theo dõi

8. TT

Th c thu

9. TB

Trung bình

10. GP

Gynostemma pentaphyllum

11. SKL

S c ký l ng

12. GAP

Good Agricultural Practices

13. TC

Tiêu chu n

14. ðC

ð i ch ng

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ........... vi


DANH M C B NG
B ng 4.1. K t qu phân tích m u đ t v hàm lư ng kim lo i n ng ................... 41
B ng 4.2. K t qu phân tích dư lư ng thu c b o v th c v t trong ñ t ............. 42
B ng 4.3 : K t qu phân tích thành ph n dinh dư ng trong ñ t......................... 43
B ng 4.4. Dư lư ng thu c b o v th c v t trong nư c..................................... 44
B ng 4.5. K t qu phân tích m t s ch tiêu có trong nư c............................... 45
B ng 4.6. nh hư ng c a ch ph m phân bón lá đ n đ ng thái tăng trư ng chi u
dài thân và s lá cây Gi o C Lam ................................................................... 46
B ng 4.7.

nh hư ng c a ch ph m phân bón lá ñ n ñ ng thái phân nhánh th

c p và chi u dài nhánh .................................................................................... 49
B ng 4.8.

nh hư ng c a ch ph m phân bón lá đ n di n tích lá và ch s di n

tích lá cây Gi o C Lam................................................................................... 52
B ng 4.9.

nh hư ng c a ch ph m phân bón lá đ n các y u t c u thành năng

su t và năng su t .............................................................................................. 53
B ng 4.10.

nh hư ng c a ch ph m phân bón lá đ n t l

sâu b nh h i c a

Gi o C Lam tr ng t i Cao Phong – Hồ Bình................................................. 55
B ng 4.11. nh hư ng c a kho ng cách, m t ñ tr ng ñ n ñ ng thái tăng trư ng
chi u dài thân và s lá ...................................................................................... 57
B ng 4.12.

nh hư ng c a m t ñ tr ng ñ n ñ ng thái phân nhánh th c p và

chi u dài nhánh ................................................................................................ 59
B ng 4.13. nh hư ng c a kho ng cách, m t ñ tr ng ñ n di n tích lá và ch s
di n tích lá......................................................................................................... 61
B ng 4.14. nh hư ng c a kho ng cách, m t ñ tr ng ñ n các y u t c u thành
năng su t và năng su t...................................................................................... 63
B ng 4.15. T l sâu b nh h i c a Gi o C Lam ............................................. 64
các m t ñ tr ng khác nhau. .......................................................................... 64
B ng 4.16. nh hư ng c a ch ñ che sáng ñ n t l s ng , th i gian ra r /m m
và phân nhánh .................................................................................................. 65

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ........... vii


B ng 4.17.

nh hư ng c a ch ñ che sáng ñ n ñ ng thái tăng trư ng chi u dài

thân và s lá...................................................................................................... 68
B ng 4.18.

nh hư ng c a ch ñ che sáng ñ n ñ ng thái phân nhánh th c p

và chi u dài nhánh............................................................................................ 71
B ng 4.19. nh hư ng c a ch ñ che sáng đ n di n tích lá và ch s di n tích lá ..73
B ng 4.20.

nh hư ng c a ch ñ che sáng ñ n các y u t c u thành năng su t

và năng su t...................................................................................................... 74
B ng 4.21.

nh hư ng c a các ch ñ che sáng khác ñ n hàm lư ng ho t ch t

c a cây Gi o C Lam ....................................................................................... 76
B ng 4.22: K t qu ñinh lư ng flavonoid và saponin toàn ph n dư c li u Gi o
C Lam ............................................................................................................ 77
B ng 4.23. B ng so sánh hàm lư ng flavonoid và saponin toàn ph n gi a m u
nghiên c u và k t qu c a các tác gi khác....................................................... 77
B ng 4.24 . nh hư ng c a ch ñ tư i ñ n ñ ng thái tăng trư ng chi u dài thân
và s lá ............................................................................................................. 80
B ng 4.25.

nh hư ng c a ch ñ tư i nư c ñ n ñ ng thái phân nhánh th c p

và chi u dài nhánh............................................................................................ 83
B ng 4.26.

nh hư ng c a ch ñ tư i nư c đ n di n tích.............................. 85

lá và ch s di n tích lá ..................................................................................... 85

B ng 4.27. nh hư ng c a ch ñ tư i nư c ñ n các y u t c u thành năng su t
và năng su t...................................................................................................... 86

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ........... viii


DANH M C ð

TH

ð thi 4.1:ð ng thái tăng trư ng chi u dài thân c a cây GCL khi phun các lo i
phân bón lá khác nhau ...................................................................................... 48
ð th 4.2: ð ng thái ra lá c a cây GCL khi phun các lo i phân bón lá khác nhau.....48
ð th 4.3: ð ng thái phân nhánh th c p c a cây Gi o C Lam khi phun các
ch ph m phân bón lá khác nhau ...................................................................... 51
ð th 4.4: ð ng thái tăng trư ng chi u dài nhánh th c p c a Gi o C Lam khi
phun ch ph m phân bón lá khác nhau ............................................................. 51
Bi u ñ 4.1: Năng su t Gi o C Lam khi phun các ch ph m phân bón lá khác nhau.54
ð th 4.5: ð ng thái tăng trư ng chi u dài thân c a cây Gi o C Lam

các

m t ñ khác nhau.............................................................................................. 57
ð th 4.6: ð ng thái ra lá c a cây Gi o C Lam các m t ñ tr ng khác nhau.....58
ð th 4. 7: ð ng thái tăng trư ng chi u dài nhánh th c p c a cây Gi o C
Lam

các m t ñ tr ng khác nhau .................................................................. 60

ð th 4.8: ð ng thái phân nhánh th c p c a cây Gi o C Lam

các m t ñ

tr ng khác nhau ................................................................................................ 60
Bi u ñ 4.2: Năng su t c a cây Gi o C Lam

các m t ñ tr ng khác nhau.... 63

ð th 4.9: ð ng thái tăng trư ng chi u dài thân các ch ñ che sáng khác nhau.......68
ð th 4.10 :ð ng thái ra lá c a cây Gi o C Lam các ch ñ che sáng khác nhau ...68
ð th 4.11: ð ng thái tăng trư ng chi u dài nhánh th c p c a cây Gi o C
Lam

các ch ñ che sáng khác nhau .............................................................. 71

ð th 4.12: ð ng thái phân nhánh th c p c a cây Gi o C Lam

các ch ñ

che sáng khác nhau........................................................................................... 72
Bi u ñ 4.3: Năng su t

các ch ñ che sáng khác nhau................................. 74

ð th 4.13: ð ng thái tăng trư ng chi u dài thân c a cây Gi o C Lam

các

ch ñ tư i nư c khác nhau.............................................................................. 80
ð th 4.14: ð ng thái ra lá c a cây Gi o C Lam các ch ñ tư i nư c khác nhau81

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ........... ix


ð th 4.15: ð ng thái tăng trư ng chi u dài nhánh các ch ñ tư i nư c khác nhau83
ð th 4 .16 : ð ng thái phân nhánh th c p c a cây Gi o C Lam

các ch ñ

tư i nư c khác nhau ......................................................................................... 84
Bi u ñ 4.4: Năng su t

cây Gi o C lam

các ch ñ tư i nư c khác nhau.. 86

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ........... x


DANH M C HÌNH NH
Hình 1. M u cây và hom giâm Gi o C Lam ................................................... 31
Hình 2. S c kí đ các m u nghiên c u............................................................. 75
Hình 3: M u Gi o C Lam sau khi s y khơ .................................................... 76
Hình 4: Khu ru ng thí nghi m........................................................................ 112
Hình 5: Thí nghi m v ch đ che sáng......................................................... 112
Hình 6: Thí nghi m v ch ph m phân bón lá................................................. 113
Hình 7: Thí nghi m v ch ñ tư i nư c ........................................................ 113
Hình 8: Ru ng thí nghi m v m t đ tr ng..................................................... 113
Hình 9: nh hư ng c a ch ñ che sáng ñ n t l s ng c a cây Gi o C Lam ... 114
Hình 10:

nh hư ng c a m t ñ tr ng ñén sinh trư ng, phát tri n c a cây Gi o

C Lam .......................................................................................................... 115
Hình 11:

nh hư ng c a ch ñ che sáng ñ n sinh trư ng, phát tri n c a cây

Gi o C Lam.................................................................................................. 116

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ........... xi


1. M

ð U

1.1. Tính c p thi t c a ñ tài
Nhân lo i ñang ti n nh ng bư c dài trên con ñư ng chinh ph c thiên nhiên,
đ c bi t trên m t tr n nơng nghi p. Hàng năm có nhi u cây lương th c, th c
ph m, nhi u gi ng lúa , ngơ có tính ưu vi t v năng su t, ch t lư ng ñã ñư c
ch n l c thành cơng.
Ngồi vi c ch n l c và nghiên c u t o ra các gi ng cây lương th c m i, các
nhà khoa h c cũng r t quan tâm đ n vi c thu n hố, ni tr ng các lồi cây
hoang d i làm “th c ph m ch c năng”. Do có ch a nhi u h p ch t h u cơ có
ho t tính sinh dư c h c cao, th c ph m dinh dư ng hay th c ph m ch c năng
đóng vai trị quan tr ng trong cu c s ng hàng ngày. Qua s d ng nh ng s n
ph m này, ngư i ta h n ch ñư c m t s b nh như tim m ch, huy t áp, lipid
máu, ch ng lão hoá … B i v y , vi c tìm ki m, sưu t p và thu n hố các lồi
th o dư c hoang d i ph c v cho vi c chăm sóc s c kho c ng đ ng ñang tr

nên b c thi t.
Gi o C Lam là m t loài th c v t m c hoang, thân th o cũng có kh năng
h tr , tăng cư ng s c kho cho ngư i s d ng. B i v y, ñây cũng là ñ i tư ng
ñư c nhi u nhà khoa h c quan tâm, nghiên c u.

Vi t Nam , nhi u tác gi đã

cơng b nh ng cơng trình nghiên c u v thành ph n hố h c, các nhóm ho t
ch t chính c a Gi o C Lam . G n ñây, m t s tác gi c a trư ng ð i h c Dư c
Hà N i, Vi n Dư c Li u ñã ñưa ra k t qu nghiên c u kh năng thu n hố tr ng
Gi o C Lam v i quy mơ nh và chưa có cơng trình nào nghiên c u, t ng k t và
xây d ng ñư c quy trình áp d ng cho s n xu t đ i trà t o ngu n nguyên li u làm
thu c đáp ng nhu c u chăm sóc s c kho c ng đ ng.
Là thành viên c a nhóm cán b th c hi n d án s n xu t th nghi m c a B
Nông nghi p và phát tri n nơng thơn “Hồn thi n quy trình cơng ngh s n xu t
và phát tri n m t s cây thu c(Ba kích, Gi o C lam, ðương quy) ph c v cho
nhu c u t o ngu n nguyên li u làm thu c”
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ........... 1


Chúng tơi đư c giao đ tài lu n văn th c s : “ Nghiên c u nh hư ng c a
m t s biên pháp k thu t canh tác nh m nâng cao năng su t cây Gi o c lam
Gynostemma pentaphyllum (Thunb.) Makino t i huy n Cao Phong – Hồ Bình ”
góp ph n t o ngu n nguyên li u làm thu c chăm sóc s c kho c ng đ ng.
1.2. M c ñích, yêu c u.
1.2.1. M c ñích
- ð xu t m t s bi n pháp k thu t canh tác nh m nâng cao năng su t, ch t
lư ng c a cây Gi o c lam
- Thông qua k t qu nghiên c u xây d ng quy trình tr ng Gi o c lam áp
d ng cho s n xu t.

1.2.2. Yêu c u
Xác ñ nh nh hư ng cu các ch ph m phân bón lá khác nhau ñ n sinh
trư ng, phát tri n và năng su t Gi o c lam
Xác ñ nh ñư c năng su t, ch t lư ng Gi o C Lam

các m t ñ tr ng

khác nhau.
Xác ñ nh ñư c năng su t, ch t lư ng Gi o C Lam

các ch ñ tư i

nư c khác nhau (trong ñi u ki n phun tư i ch ñ ng)
Xác ñ nh ñư c năng su t, ch t lư ng Gi o C Lam trong ñi u ki n chi u
sáng t nhiên và có mái che

các m c ñ khác nhau.

Xác ñ nh hàm lư ng ho t ch t chính có trong các m u thí nghi m
1.3. Ý nghĩa khoa h c và th c ti n c a ñ tài
1.3.1. Ý nghĩa khoa h c
- K t qu nghiên c u c a ñ tài s cung c p các d n li u khoa h c v cây
dư c li u quí Gi o C Lam v

nh hư ng c a phân bón lá, m t ñ tr ng, ch ñ

che sáng và tư i nư c ñ n sinh trư ng, năng su t, ch t lư ng dư c li u tr ng t i
Cao Phong – Hịa Bình.
- K t qu nghiên c u c a ñ tài là tài li u tham kh o cho công tác gi ng d y
và nghiên c u v cây dư c li u Gi o C Lam.

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ........... 2


1.3.2. Ý nghĩa th c ti n
K t qu nghiên c u c a đ tài s góp ph n vào vi c xây d ng quy trình
thâm canh tăng năng su t, ch t lư ng cao, n ñ nh và an toàn cây Gi o C Lam
tr ng t i Cao Phong – Hịa Bình cũng như
tương t

nh ng vùng có đi u ki n sinh thái

Vi t Nam ñ s n xu t thu c th o dư c ph c v công tác ch a b nh,

đáp ng nhu c u chăm sóc s c kho c ng đ ng.

Trư ng ð i h c Nơng nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ........... 3


2. T NG QUAN ð TÀI
2.1. ð c ñi m th c v t h c c a cây Gi o C Lam
2.1.1. ð c ñi m th c v t h c c a chi Gynostemma
Cây thân th o, m nh, thân leo, s ng lâu năm. Lá kép, ít khi là lá ñơn, lá
khía răng cưa. Tua cu n ch đơi khi có tua cu n đơn. C m hoa khác g c, d ng
chu m nh, dài, nh t là ñ i v i hoa ñ c. Hoa nh , màu tr ng ho c l c nh t,
cu ng hoa có đ t. ðài hoa hình bánh xe, chia 5 thuỳ, ng n. Tràng hình bánh xe,
hơi hàn li n ph n g c tráng, có ñ u nh n. Nh 5,

ph n g c ch nh hàn li n

thành c t. Bao ph n 1 ơ, nhưng nhìn có v như 2 ơ. Nhu : b u hình c u nh , 2 –

3 ngăn, 2 – 3 vòi nhu v i vòi nhu chia 2 – 3 đ u nhon. Qu hình c u l n hơn
h t đ u, khơng m , 2 – 3 h t hình tr ng hơi d t 2 bên ho c có 3 góc. H t sùi [6]
Có kho ng 21 lồi thu c chi Gynostemma h u h t s ng

mi n tây nam

Trung Qu c( phía nam t nh Thi m Tây và khu nam lưu v c sơng Trư ng
Giang). Lồi pentaphyllum r t ph

bi n và m c r i rác

n ð , Nepal,

Bangladesh, Srilanca, Lào, Myanma, Hàn qu c và Nh t B n [6].
2.1.2. ð c ñi m th c v t h c c a loài Gynostemma pentaphyllum (Thunb.)
Makino
Cây th o m c leo y u, khơng lơng vịi đơn. Lá kép có cu ng chung dài 3 –
4 cm; phi n do 5 – 7 lá chét v i mép có răng cưa dài 3 – 9 cm, r ng 1,5 – 3 cm.
Hoa d ng chuỳ thòng. Hoa nh , hình sao, ng bao hoa r t ng n; cánh hoa r i
nhau cao 2,5 mm; nh 5; bao ph n dính thành đía, b u có 3 vịi nhu . Qu khơ,
trịn, đư ng kính 5 – 9 mm, màu ñen; h t 2 – 3 treo, to 4mm.
Hoa tháng 7 – 8. Qu tháng 9 – 10. Thu h i dây lá, phơi khô [6]
Theo các nghiên c u g n ñây, ñ c ñi m hình thái c a Gynostemma
pentaphyllum (Thunb.) Makino là thân m nh, có lá m ng, m m s p x p như các
ngón tay trên m t bàn tay, có t 3 – 9 lá (thư ng t 5 – 7 lá), lá chét dài, m m
r ng nh t

phía dư i ph n gi a và phía trên thon, nh n. Lá chét nhám c hai

m t, phía trên màu xanh s m, phía dư i màu xanh nh t. Gynostemma

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ........... 4


pentaphyllum là lồi có hoa đ c và hoa cái n m

nh ng cây khác nhau [7]. Cây

có hoa nh , màu vàng nh t, hoa đơn tính, hoa đ c và hoa cái m c trên hai cây
riêng bi t, th ph n nh côn trùng. Qu m ng, khi chín chuy n sang màu đen,
qu có th mang 1, 2 ho c 3 h t [6].
Hoa ñ c m c thành chùm, hình nón dài 10 – 15 (có khi dài t i 30cm).
Tràng hoa năm cánh màu xanh nh t ho c tr ng. Hoa cái có hình d ng như hoa
đ c nhưng nh hơn nhi u. B u nhu có 2 – 3 khoang hình c u. Vịi nhu có 3
núm nhu ng n và ch ra 2 ph n. Qu nh n, hình c u, d ng qu m ng nh ,
đư ng kính 5 – 6 mm và đen khi chín. Hai h t bên trong màu nâu xám ho c nâu
s m, ñư ng kính 4 mm. ð nh c a h t tù, có đáy hình tim. Mùa ra hoa

vùng phía

B c bán c u là t tháng 3 ñ n tháng 11; k t qu t tháng 4 ñ n tháng 12 [24].
Gynostemma pentaphyllum (Thunb.) Makino là cây s ng lâu năm. Là d ng
cây leo, thân m nh, leo b ng tua cu n [6].
Theo ti n sĩ Takemoto miêu t , Gynostemma pentaphyllum thư ng có tua
cu n xoăn, m nh, n m c nh cu ng lá và cây thư ng có 3, 5 ho c 7 lá. Lá thư ng
có hình b u d c, mép răng cưa [7]. Ti n hành chi t tách di p l c và phân l p
chúng b ng phương pháp ghi s c kí l p m ng, các nhà khoa h c ñã xác ñ nh
ñư c thành ph n di p l c trong lá cây Gynostemma pentaphyllum có 15 lo i
di p l c và d n xu t c a nó, bao g m: pheophytina (2508,3microg/g),
pheophytina’(111,2 microg/g), chlorophyll a (113,8microg/g), chlorophyla’
11microg/g), hydroxypheophytin a (88,6 microg/g), hydroxypheophytin a’ (66,5

8 microg/g), pyropheophytin a (76 microg/g), hydroxychlorophyll a (23,8
microg/g), pheophytin b (319,6 microg/g), pheophytin b’(13,2 microg/g),
chlorophyll b (287,9 microg/g), chlorophyl b’11,1microg/g), hydroxypheophytin
b (11,2 microg/g), hydroxypheophytin b’ (8,5 microg/g), hydroxychlorophyll b
(15 microg/g) [18].
M t s nghiên c u ñư c ti n hành nh m ñi u tra v s bi n ñ i gen c a
14 qu n th t nhiên c a Gynostemma pentaphyllum (Thunb.) Makino b ng
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ........... 5


phương pháp ñánh d u s l p l i gi a các s i ñơn liên ti p ( ISSR), 14 m u ñư c
l a ch n ñ phóng đ i m u ADN t 140 cá th , v i t ng 194 ñ a ñi m ñư c ti n
hành ñi u tra. T l v m c ñ ña d ng sinh h c (PPB) cho th y s ña d ng v
ngu n gen

m c đ lồi là khá cao (PPB = 96,39%), nhưng l i khá th p

m c

ñ qu n th (PPB = 1,03 – 25,26%). Ch s thông tin c a Shannon và ña d ng
ngu n gen c a Nei th hi n xu hư ng tương t như PPB. Theo s phân tích tu n
t v bi n d phân t và s phân tích c a Nei v s đa d ng ngu n gen thì t l
đ t bi n gen gi a các qu n th l n lư t là 88,66% và 88,94%, ñi u này cho th y
rõ s bi n ñ ng ki u gen gi a các qu n th v i m c ñ khá cao. S ña d ng di
truy n trong các qu n th v i m c ñ th p và s sai khác di truy n gi a các
qu n th v i m c ñ cao ñư c gi thuy t là do ngu n gen phát sinh có h n, nhân
dịng vơ tính và ñào th i gen. D a vào d li u gen, các bi n pháp b o t n ngu n
gen ñã ñư c ñưa ra nh m b o t n ngu n gen c a cây thu c q hi m này, trong
đó b o t n insitu là m t bi n pháp quan tr ng ñ duy trì và b o t n s đa d ng
ngu n gen và s lư ng l n cá th trong qu n th đó. Cịn trong các qu n th

EMS, là các qu n th ñã ñư c xác đ nh rõ là có t n s đ t bi n gen th p thì bi n
pháp t n ex situ là bi n pháp ñư c ưu tiên [2].
2.2. Ngu n g c, phân b và phân lo i th c v t c a cây Gi o C Lam
2.2.1. Ngu n g c, phân b
Gynostemma pentaphyllum có ngu n g c t các vùng núi c a mi n nam
trung Qu c, Nh t B n và ðơng Nam Á [5]. Gynostemma pentaphyllum phân b
đ cao t 300 – 3000 m so v i m c nư c bi n

các vùng ñ ng b ng, sư n

d c và dư i tán cây trên núi c a Trung Qu c, n ð , Nh t B n, Hàn Qu c, Lào,
Myanmar, Nê – Pan, Sri Lanka, Thái Lan và Vi t Nam [4].
Gynostemma pentaphyllum phân b t nhiên

vùng r ng núi, thung lũng

núi, r ng cây g , r ng cây b i, nh ng d i ñ t ven su i, ven ñư ng, nh ng nơi
t i,

m, có đ

cao t

pentaphyllum phân b

300 – 3200 m [30]. Trên th

gi i Gynostemma

n ð , Srilanca, Myanma, Trung Qu c, Tri u Tiên,

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ........... 6


Nh t B n, Thái Lan, Lào và bán ñ o Malaixia [24]. T i Vi t Nam cây m c trong
r ng, r ng thưa, lùm b i t vùng ñ ng b ng ñ n ñ cao 2000m nhi u nơi như
Lào Cai, L ng Sơn, Qu ng Ninh, Hồ Bình, Th a Thiên Hu , Kon Tum, ð ng
Lai [6]. Ngồi ra,

Vi t Nam chi Gynostemma cịn có m t s lồi khác :

- Gynostemma laxum (Wall) Cogn: C
Gynostemma pedata Blume. Cây m c

y m lá bóng,Thư tràng thưa

Ba Vì, L ng Sơn, SaPa, Hà N i, Ninh

Bình, Hồ Bình [5].
2.2.2. V trí cây Gi o C Lam trong h th ng th c v t h c
Gynostemma pentaphyllum (Thunb) Makino là m t lo i cây leo s ng nhi u
năm thu c chi Gynostemma, h Cucurbitaceae [24]. Theo các tài li u phân lo i
th c v t chu n như “Th c v t chí ðơng Dương” và tác ph m “Cây c Vi t
Nam” c a Vi n Khoa h c Vi t nam công b cây Gi o C Lam thu c chi
Gynostemma, n m trong h B u bí – Cucurbitaceae. V trí c a lồi Gi o C
Lam trong h th ng phân lo i th c v t ñư c tóm t t như sau:
Ngành Ng c lan : Magnoliophyta
L p Ng c lan : Magnoliopsida
Phân l p S : Dillieniiae
Liên b Hoa tím : Violanae

B b u bí: Cucurbitales
H B u bí : Cucurbitaceae
Chi : Gynostemma
Lồi:Gynostemma pentaphyllum (Thunb) Makino
Cây Gi o C Lam có tên khoa h c là Gynostemma pentaphyllum (Thunb)
Makino. Cây có nhiêu tên g i như: C y m, Thư tràng 5 lá, Th t Di p ð m,
Ti u Kh Dư c ( Nh t B n), Gi o C Lam ( Trung Qu c), Cam tra man, Cơng
la oa đ , Bi n ñ a sinh căn, Giao d ch căn ...Tên Trung Qu c g i là Jiaogulan, Qi
Ye Dan, Gong Luo Guo Di, Pian Sheng Gen, Xiao Ku Yao, Amachazuru, Dung
kulcha [6]
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ........... 7


2.3 . ði u ki n sinh thái c a cây Gi o C Lam
Gynostemma pentaphyllum là cây ưa m và ánh sáng tán x . Nghiên c u
c a Huang C và các c ng s

trư ng ð i h c Nông nghi p Trung Qu c cho

th y, dư i đi u ki n có che bóng, hi u su t quang h p th c ñ t ñ nh 2 l n, l n
th nh t là 13,8 micromol CO2 x m2 x s-1 vào lúc 11:00, và hi u su t quang h p
th c c ngày ñ t 176,97 micromol CO2 x m2 x s-1, cao g p 3,1 l n so v i ñi u
ki n chi u sáng tr c x . Có m i tương quan thu n gi a hi u su t quang h p th c
và m t ñ h t ánh sáng, khi m t ñ h t ánh sáng cao hơn 700 micromol CO2 x
m2 x s-1 thì nó s có tương quan ngh ch v i hi u su t quang h p th c. S thốt
hơi nư c tương đ i cũng có tương quan thu n ñ n hi u su t quan h p th c, trong
đó s đóng m khí kh ng có vai trị chính đ i v i s thốt hơi nư c tương ñ i c a
cây.Gynostemma pentaphyllum là cây ưa bóng đi n hình, vì v y ánh sáng là y u t
quan tr ng ñ u tiên c n đư c cân nh c trong q trình tr ng tr t [15].
Gynostemma pentaphyllum có th phát tri n

nhưng t t nh t là

h u h t các vùng khí h u,

các vùng m [7]. Tuy nhiên, nó có kh năng ch u l nh khá

t t, nó có th sinh trư ng, phát tri n bình thư ng trong kho ng nhi t ñ

th p t

-10 – -5oC [15].
Gynostemma pentaphyllum có th sinh trư ng, phát tri n trên r t nhi u
lo i ñ t như ñ t cát, ñ t mùn, ñ t th t [7]. Cây u c u đ t thốt nư c t t nhưng
ph i gi ñư c m, ñ t giàu dinh dư ng, ñ c bi t là ñ m [15].
Cây sinh trư ng trong ñi u ki n lý tư ng có th đ t chi u dài thân t 8 –
9 m/mùa (có th cao hơn

nh ng vùng m) [15].

2.4. Thành ph n hoá h c cơ b n
B ng phương pháp ño ph phát x tia X đã xác đ nh trong cây có 15
nguyen t vô cơ: Al, Si, Mg, Ca, K, Mn, Na, Fe, Ba, Ti, Cu, Cr, Pb, Ag. Trong
đó, ngun t có hàm lư ng cao nh t la Si (0,1%) và th p nh t là Ag ( 0,0001%)
[16], [18].

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ........... 8


B ng ph n ng hố h c đã xác ñ nh trong cây có ch a saponin, flavononid,
Acid amin, acid h u cơ, sterol

Theo Võ Văn Chi [13], thành ph n hố h c c a Gynostemma pentaphyllum
có saponin, flavononid và các lo i đư ng
2.4.1. Nhóm h p ch t saponin có trong Gi o C Lam
Trong thành ph n hố h c có saponin g i là gypenoisd (ho c gyposaponin)
có c u trúc tri – terpen dammaran t n t i ch y u

d ng glycosid. Do tương t

c u trúc saponin trong nhân sâm (panax ginseng) nên gypenosid ñư c nghiên
cưu b ng nhi u hình th cvà phương pháp chi t, tách và nhân d ng
- Phương pháp chi t xu t saponin:
Gynostemma pentaphyllum (thư ng dùng d ng ngun li u khơ) có th
chi t v i nhi u lo i dung môi, bao g m nư c, methanol, etannol chi t các h p
ch t phân c c : ethyl acetat, cloroform, ether d u ho , chi t các h p ch t kém
phân c c, dùng phương pháp chi t thư ng hay chi t ngư c dòng. ð tách phân
đo n saponin, ngư i ta dùng h dung mơi: butanol (1:1), s c ký silica gel, nhôm
(Al2O3), sephadex (LH – 20), ODS, XAD – 2 và các copolymer styren khác
[16],[18]
- Phương pháp nh n d ng saponin:
S c ký l p m ng cung c p cho nh ng d

ki n ban ñ u ñ c ñi m c a

gypenosid. Các h dung môi dùng cho s c ký l p m ng g m có: cloroform
/ethyll acetat/ methanol/ nư c (15:40:22:10) ,cloroform/ methanol/ethyll acetat
(20/10/1) và :cloroform / methanol/ nư c (14:11:2). V i s c ký pha ñ o dùng h
dung môi methanol/ nư c (75:25) [20].
ð quan sát b n m ng, các thu c th dùng như dung d ch ñ m ñ c acid
sulfuric và methanol (1:1) ho c anisaldehyde/ sunfuric acid/ acid acetic băng/
methanol (1:10:20:170) [20].

- Phương pháp tinh ch và nh n d ng

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ........... 9


Tinh ch b ng phương pháp s c ký l ng hi u năng cao dùng acetonitril, ánh
sáng t ngo i ( < 203 nm). Có th tinh ch và nh n d ng b ng phương pháp s c
ký l ng - ph kh i (LC – MS) ño acetylat gypenosid và hình d ng ph 1H –
NMR, ph 13C – NMR qua s thu phân ph n agycol và ñư ng, ñem so sánh
v i h p ch t có c u trúc g n gi ng [18]. Ho c nh n d ng ph n agycol (thu
phân gypenosid b ng ki m) b ng phương pháp ño trimethylsilat agycol dùng
cho s c ký khí - ph kh i [68].Có th xác đ nh đư c c u trúc nguyên v n c a
gypenosid, tránh ñư c vi c thu phân b ng phương pháp ño quang ph hai chi u
1H – 1H tương tác (COSY), ph

13C (DEPT), ph

HETCOR [74], ph c ng hư ng t HMQC, HMBC và ph

HOHAHA, NOESY,
FAB- MS [69], [70]

- C u trúc c a gypenosid
Hàm lư ng saponin toàn ph n chi m kho ng 2,4 % cây khơ [71]. Hi n nay
đã tinh ch và xác ñ nh ñư c hơn 100 saponin t Gynostemma pentaphyllum, do
nhà nghiên c u ngư i Nh t B n và Trung Qu c. Trong s ñó, có 8 saponin
gi ng như lo i protpanaxadiol trong ginsenosid c a Panax ginseng là Rb1
(Gypenosid III) [69], Rc Rb3 (Gypenosid IV), Rd (Gypenosid VIII), F2 [70],
Rg3 [72], malonyl – Rb1 và malonyl – Rd [74]. Ngoài ra cũng phát hi n Rf là
protpanaxatriol [71]. Nh ng ginsenosid chi m kho ng 25% t ng s gypenosid

toàn ph n trong cây và là ví d đ u tiên c a saponin nhân sâm tìm th y bên
ngồi h

Araliaceae [80]. Các saponin còn l i chi m ph n l n các gypenosid

m i ch bi t t i

Gynostemma pentaphyllum. M t s

Gypenosid XXVIII,

XXXVII, LV, LXII, LXIII cũng tìm th y trong lồi Gymnema sylvestra [70].
Lo i đư ng chính trong saponin (h u h t là lo i pyranose) là: β – D glucose, β – D – xylose, α – L – arabinose and α – L – rhamnose n i

v trí C –

3 ( β ) và C – 20. Các nhóm ch c tiêu bi u là nhóm hydroxyl, methyl, aldehyd,
alcol và ít ph bi n nh t là ceton n i

v trí C – 19. Nhóm – OH cũng có

C – 2(α) và C – 12(β). M t lo i saponin ocotillon m i mang vịng epoxy

v trí
C–

17 có c u trúc 3β; 12β; 23S; 24R – tetrahydroxyl – 20S, 25 – epoxydammaran
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ........... 10

và ( 20S, 24S ) – 20, 24 – epoxydammaran - 3β ; 12β; 25 – triol [76]. M t s c u
trúc tinh th c a gypenosid ñư c tách là Gynoside A [82], Gynogenin II [70] và
Gynospanonin TN1 [71].
2.4.2. Nhóm h p ch t flavonoid có trong Gi o C Lam
Thành ph n flavonoid trong loài Gynostemma pentaphyllum ít đư c chú ý
nghiên c u. Có 3 flavonoid ñã ñư c tìm th y là ombuin, ombuoside và rutin [32]
2.4.3. Các thành ph n khác
Các sterol trong Gynostemma pentaphyllum chi m 1 lư ng nh (kho ng
0,0001%) bao g m ergostanol, sitosterol và stigmasterol
M t s ch t khác cũng đư c tìm th y là polysaccharid các vitamin, ch t
khống, các carotenoid và amino acid [31]. Nhóm alcaloid đư c báo cáo là
khơng có trong Gynostemma pentaphyllum[32]
2.5. Tác d ng dư c lý và công d ng c a Gi o C Lam
2.5.1. Tác d ng dư c lý
Các đ c tính dư c lý c a Gynostemma pentaphyllum h u h t ñ u thu c v
saponin, thành ph n này ñã tr thành m c tiêu nghiên c u c a các nhà nghiên
c u dư c h c t i Trung Qu c [16]. Tính ch t đa tác d ng c a lồi cây này ñã
ñư c ñ t tên là cây trư ng sinh – “ the immortality herb” [35]
- Tác d ng đ n chuy n hố lipid và đư ng huy t
Tác d ng c a Gynostemma pentaphyllum ñ n chuy n hố lipid đã đư c
nghiên c u r ng rãi. Tác d ng h lipid ñã ñư c nghiên c u khi dùng nư c s c
c a Gynostemma pentaphyllum cùng v i hai lo i dư c li u khác. H n h p này
làm gi m ñáng k n ng ñ triglycerid và cholesterol trong huy t tương th và
chim cút [75].
Tác d ng trên ñư ng huy t: Phân ño n saponin c a Gynostemma
pentaphyllum ( li u 1mg/kg) ñã làm gi m ñáng k lư ng ñu ng trong máu khi
ñi u tr trong 2 tu n chu t c ng ñã ñư c kích thích tăng đư ng huy t b ng
Streptozocin ( STZ) [75].
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ........... 11

Ngư i ta đã tìm ra phanosid ( m t saponin dammaran m i) t Gynostemma
pentaphyllum kích thích gi i phóng insunin t tu chu t c ng cơ l p. Cho chu t
c ng u ng phanosid ( li u 40 và 80 mg/ml)ñã c i thi n ñư c s dung n p ñư ng
và tăng lư ng insulin trong huy t thanh trong b nh c nh tăng ñư ng huy t [66]
V i d ch chi t gypenosid (100 và 200 mg/kg) dùng qua ñư ng u ng trong 2
tháng ñã ngăn ch n ñư c b nh tăng ñư ng huy t
thi n ñư c kh năng dung n p ñư ng

chu t c ng lão hoá và c i

chu t c ng lão hoá nuôi b ng glucose

( 2g/kg)[66]
Trong m t nghiên c u g n đây, gypenosid (250mg/kg) làm gi m s kích
thích tăng glucose ngo i sinh trên chu t béo phì ñái ñư ng Zucker do c i thi n
ñư c s nh y c m c a receptor insulin [66]
- Tác d ng đ n tim m ch
Gynostemma pentaphyllum có th

nh hư ng t i ho t ñ ng c a tim m ch

[69]. Trong nghiên c u do Circosta và các c ng s năm 2005 d ch chi t nư c
c a Gynostemma pentaphyllum (2,5 ; 5 và 10mg/kg tiêm tĩnh m ch) có th b o
v đư c l n v i ch ng lo n nh p tim [65]
Gypenosid toàn ph n (100mg/kg) tiêm phúc m c th làm gi m ph m vi
nh i máu cơ tim gây b i s co th t m nh vành. Trên chu t c ng, li u tương t
làm gi m lư ng propandial trong co th t m ch cơ tim và b o v men superoxide
dismutase và phosphocreatine kinase cơ tim. Trong cơ tim chu t cơ l p,
gypenosid (50, 100 và 200 µg/ml) cho th y tác d ng b o v cơ tim b ng cách

h n ch thi t h i do s thi u glucose và oxygen ñ ng th i cũng c ch vi c gi i
phóng men creatine phosphokinase và lactate dehydrogenase (LDH ) [31].
Gypenosid toàn ph n (li u 5 và 10 mg/kg tiêm tĩnh m ch ) làm tăng cư ng
s lưu thơng m ch vành trên chó ñã gây tê. Do làm gi m áp l c máu, nh p tim,
ñi n tim, ñ b n m ch ngo i vi, ñ ng m ch não và ñ ng m ch vành [30]. V i
li u gypenosid tồn ph n tiêm tĩnh m ch cóc đã h n ch s gi m sóng T trên
ECG sau khi kích thích tuy n n. Li u gypenosid tồn ph n (25 mg/kg tiêm
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ........... 12


phúc m c ) làm gi m nguy cơ nh i máu cơ tim ( th i gian thi u máu c c b 24
gi ) trong co th t m ch vành

chu t c ng và gây gi m rõ r t protein kinase

(CPK) huy t tương và lactate dehydrogenase ( th i gian thi u máu là 6 và 10 gi )
[30]. Thu c vi h t ch a saponin c a Gynostemma pentaphyllum dùng cho b nh tim
m ch hay b nh trên m ch máu não ñư c sáng ch và ñưa vào s d ng [66].
- Tác d ng ñ n h th n kinh trung ương
Gypenosid toàn ph n ( 50 mg/kg ) tiêm tĩnh m ch có tác d ng b o v não
khi b thi u máu do th t hai ñ ng m ch c nh. Thí nghi m thi u máu não sau 60
phút, k t qu ñi n não ñ cho th y c i thi n rõ r t so v i th không dùng thu c.
Các ho t tính c a men protein kinase và lactate dehydrogenase cũng th y gi m
trong tĩnh m ch não và c i thi n ñư c m c ñ thay ñ i hình thái trong ph n não
b thi u máu c c b [69].
Cao Gynostemma pentaphyllum (450 mg/kg ) có tác đ ng c ch nh ng
ho t đ ng t phát c a chu t nh t khi quan sát tác d ng gi m ñau c a chu t khi
đang

trên t m kim lo i nóng [31].

Gynostemma pentaphyllum làm h n ch s lo n trí nh gây b i anisodine
( s d ng test platformjumping )

chu t c ng sau 5 ngày ñi u tr v i d ch

chi t t ethanol (li u 3g/kg tiêm dư i da ) [31].
Gypenosid (200 mg/kg tiêm dư i d dày) c i thi n rõ r t ch n thương ADN
và ARN trong v não thu c vùng cá ng a

ch ng tâm th n phân li t trên chu t

c ng [69]. V i li u 40 mg/kg gypenosid ch ng l i s thi u máu c c b phá hu
c u trúc cá ng a

chu t c ng do h n ch s phá hu neuron th n kinh, làm

gi m ho t tính men superoxide dismutase, men ATPase, lư ng malondialdehyd
và làm h n ch s thay ñ i siêu c u trúc trong vùng cá ng a [31].V i não chu t
c ng b t n thương do thi u máu gypenosid li u 100 mg/kg h n ch rõ r t s phá
hu AND và ARN [31].

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ........... 13