NHÂN TỐ CHÍNH TRỊTINH THẦN TRONG SỨC MẠNH QUÂN SỰ QUỐC GIA ĐỐI VỚI SỰ NGHIỆP BẢO VỆ TỔ QUỐC VIỆT NAM XÃ HỘI CHỦ NGHĨA HIỆN NAY.

1

1

NHÂN TỐ CHÍNH TRỊ-TINH THẦN
TRONG SỨC MẠNH QUÂN SỰ QUỐC GIA ĐỐI VỚI SỰ NGHIỆP
BẢO VỆ TỔ QUỐC VIỆT NAM XÃ HỘI CHỦ NGHĨA HIỆN NAY.

Bước vào thế kỷ XXI, nhân loại đang chứng kiến nhiều biến đổi sâu sắc về
kinh tế, chính trị-xã hội, văn hố và khoa học. Chưa bao giờ trong tay nhân loại có
được nhiều điều kỳ diệu và khả năng to lớn như thời đại ngày nay. Song, cũng chưa
bao giờ nhân loại phải giải quyết nhiều vấn đề cấp thiết, nhức nhối có quan hệ đến
sự tồn tại và phát triển của từng quốc gia dân tộc và cộng đồng thế giới như hiện
nay. Bên cạnh đói nghèo, cạn kiệt tài nguyên thiên nhiên, bệnh tật, ô nhiễm môi
trường sinh thái là vấn đề nguy cơ chiến tranh, việc chạy đua vũ trang. Các cuộc
chiến tranh sắc tộc, tôn giáo, xung đột vũ trang, tình hình chính sự ở Irắc, LiBăng,
Iran, CHDCND Triều Tiên…đang đặt ra nhiều vấn đề mới trong nghiên cứu đặc
điểm của chiến tranh trong thời đại ngày nay, dự báo xu thế phát triển của nó và
tính tốn sự tác động đến chuẩn bị của đất nước và quân đội để thực hiện chiến
tranh bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.
Trong văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X của Đảng đã nhận định:
“Trong những năm sắp tới, trên thế giới, hồ bình, hợp tác và phát triển vẫn là xu
thế lớn. Kinh tế thế giới và khu vực tiếp tục phục hồi và phát triển nhưng vẫn tiềm
ẩn những yếu tố bất trắc khó lường. Tồn cầu hố kinh tế tạo ra cơ hội nhưng cũng
chứa đựng nhiều yếu tố bất bình đẳng, gây khó khăn, thách thức cho các quốc gia,
nhất là các nước đang phát triển. Khoa học và công nghệ có những bước đột phá
mới. Mặt khác, những cuộc chiến tranh cục bộ, xung đột vũ trang, hoạt động can
thiệp, lật đổ tranh chấp về lãnh thổ và tài nguyên thiên nhiên tiếp tục diễn ra ở
nhiều nơi với tính chất phức tạp. Đồng thời, nhiều vấn đề toàn cầu bức xúc đòi hỏi

2

2

các quốc gia và các tổ chức quốc tế phải phối hợp giải quyết như khoảng cách
chênh lệch giữa các nhóm nước giàu và nước nghèo ngày càng lớn, tình trạng mơi
trường tự nhiên bị huỷ hoại, khí hậu diễn biến ngày càng xấu…
Ở khu vực Châu Á-Thái Bình Dương nói chung và Đơng Nam Á nói riêng,
xu thế hồ bình, hợp tác và phất triển tiếp tục gia tăng, nhưng luôn tiềm ẩn những
yếu tố gây mất ổn định”1.
Trong bối cảnh đó, việc chuẩn bị tiến hành chiến tranh nhân dân bảo vệ Tổ
quốc, giữ vững độc lập dân tộc và chế độ xã hội chủ nghĩa là yêu cầu khách quan
đối với sự nghiệp cách mạng nước ta hiện nay và tương lai. Cuộc chiến tranh mà
các lực lượng thù địch phát động chống lại độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội của
dân tộc ta nếu xẩy ra, chắc chắn sẽ là cuộc chiến tranh xâm lược kiểu mới với tính
chất, quy mơ, phương thức và thủ đoạn tinh vi, xảo quyệt và hiện đại. Đó sẽ là cuộc
tiến cơng qn sự bằng vũ khí cơng nghệ cao kết hợp “diễn biến hồ bình”, kích
động bạo loạn lật đổ, dùng sức ép về kinh tế, thẩm thấu về văn hoá…, cấm vận, tạo
sức ép quốc tế, tạo sức mạnh tổng lực của liên minh xâm lược nhằm lật đổ chế độ
xã hội chủ nghĩa ở nước ta. Để giành thắng lợi trong cuộc chiến tranh đó, chúng ta
phải có sự chuẩn bị tồn diện và huy động cao nhất sức mạnh tổng hợp của cả
nước, chuẩn bị và động viên mọi tiềm lực kinh tế, chính trị, văn hố-xã hội, quốc
phịng và an ninh, chuẩn bị và động viên vật chất và tinh thần của dân tộc, tranh thủ
sự ủng hộ của các lực lượng tiến bộ trên tồn thế giới. Trong đó, việc chuẩn bị và
động viên chính trị-tinh thần của nhân dân và quân đội giữ vai trò đặc biệt quan
trọng.
Chiến tranh là một hiện tượng chính trị - xã hội, xuất hiện và tồn tại trong
điều kiện xã hội có phân chia thành các giai cấp đối kháng. Xét về bản chất, chiến
11 Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X, Nxb CTQG, H.2006,
tr.21-22.

3

3

tranh là sự kế tục của chính trị bằng thủ đoạn bạo lực vũ trang. Do đó, nói đến
chiến tranh, phải xem xét hai mặt cơ bản cấu thành chiến tranh và mối quan hệ giữa
hai mặt cơ bản đó là: mặt chính trị-xã hội và mặt kỹ thuật quân sự.
Sau một số cuộc chiến tranh xâm lược gần đây do các thế lực đế quốc chống
lại các quốc gia có chủ quyền, đã có những tác động lớn đến nhận thức, tư tưởng
của các tầng lớp nhân dân trong xã hội. Một bộ phận nhân dân, cán bộ, chiến sỹ
quân đội xuất hiện xu hướng đề cao sức mạnh vật chất, vũ khí trang bị kỹ thuật
cơng nghệ cao của địch; thiếu tin tưởng vào khả năng chiến thắng của ta trước nguy
cơ một cuộc chiến tranh xâm lược mà kẻ địch sử dụng vũ khí cơng nghệ cao. Từ
đó, đã hạ thấp vai trị của chiến tranh nhân dân, nhân tố con người, nhân tố chính trị
tinh thần của nhân dân và quân đội trong chiến tranh.
Lý luận cũng như thực tiễn đều chứng minh rằng, mặc dù là chiến tranh xâm
lược kiểu mới, kẻ địch sẽ sử dụng tối đa các loại vũ khí cơng nghệ cao, nhưng nhân
tố quyết định thắng lợi chiến tranh vẫn thuộc về nhân tố chính trị-tinh thần của
nhân dân và quân đội. Vì cuộc chiến tranh đó có quan hệ chặt chẽ đến mục đích
chính trị; bản chất, nội dung chính trị; lực lượng chính trị; nghệ thuật, thủ đoạn
chính trị.
Tinh thần của nhân dân và quân đội trong các cuộc chiến tranh là ý thức, tâm
lý, thái độ, động cơ, hành vi của người dân, người lính đối với cuộc chiến tranh, các
yếu tố đó ln gắn liền yếu tố chính trị, lợi ích giai cấp và tập đồn lãnh đạo chi
phối chiến tranh. Do bản chất chính trị của các bên tham chiến khác nhau, tinh thần
của các bên tham chiến cũng không thể giống nhau. Trong trường hợp chúng ta tiến
hành chiến tranh bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa, cuộc chiến tranh đó mang tính
chất chính trị cách mạng. Với tác động chính trị đó, tinh thần của nhân dân và quân

đội ta cũng khác về chất với tinh thần của quân đội xâm lược, phi nghĩa, phản cách
mạng.


4

4

Chính trị-tinh thần của nhân dân và quân đội ta trong chiến tranh bảo vệ Tổ
quốc xã hội chủ nghĩa, chống chiến tranh xâm lược kiểu mới là một chỉnh thể với
nhiều mối quan hệ, với chế độ kinh tế, chính trị, xã hội, với trạng thái tinh thần tư
tưởng xã hội, vai trò quần chúng nhân dân và quân đội; thực trạng quan hệ quốc tế,
khu vực của quốc gia tham chiến.
Khi đánh giá chất lượng chính trị-tinh thần chúng ta cần có quan điểm tồn
diện, song cũng phải chú ý đúng mức đến các nội dung cơ bản như: đường lối
chính trị, đường lối quân sự của Đảng Cộng sản Việt Nam trong xây dựng nền quốc
phịng tồn dân, đường lối chiến tranh nhân dân đúng đắn, được nhân dân đồng tình
ủng hộ; Nhà nước, chính quyền các cấp kiên định vững vàng, có năng lực tổ chức
quản lý xã hội đáp ứng yêu cầu chống chiến tranh xâm lược kiểu mới; cán bộ, đảng
viên tiền phong gương mẫu, thái độ tích cực, ý chí quyết tâm chiến đấu của mỗi
người dân, mỗi chiến sỹ trong quá trình chiến tranh.
Các nội dung của chính trị-tinh thần thường xuyên vận động, biến đổi do sự
thay đổi, chuyển hoá của những nhân tố khách quan và chủ quan. Trong chuẩn bị
chính trị-tinh thần của nhân dân và quân đội, các yếu tố tác động tương đối ổn định,
dễ điều chỉnh, cịn khi chiến tranh xẩy ra việc động viên chính trị-tinh thần giai
đoạn đầu chiến tranh và củng cố chiến tranh thường rất phức tạp. Chính vì vậy mà
chúng ta phải tính đến những tác động của chiến tranh đối vứi chính trị-tinh thần,
cũng như sự biến đổi của chính trị-tinh thần trong sự tác động đó.
Trong nhận thức, chúng ta cần làm rõ chiến tranh xâm lược kiểu mới của
địch trong tình hình hiện nay, thực tế các cuộc chiến tranh gần đây cho thấy, nếu kẻ

thù gây chiến thì về mặt chính trị, đó vẫn là cuộc chiến tranh xâm lược, phi nghĩa
Tuy nhiên, từ cuối thế kỷ XX đến nay, nhờ tận dụng thành quả của cuộc cách mạng
khoa học – công nghệ, dựa trên ưu thế về tiềm lực kinh tế – quân sự, các thế lực đế
quốc hiếu chiến đã đẩy chiến tranh lên một mức độ cao hơn, nguy hiểm hơn. Chiến


5

5

tranh bằng vũ khí cơng nghệ cao xuất hiện trong điều kiện quốc tế mới, chứa đựng
những đặc điểm mới của chiến tranh xâm lược tổng thể ở trình độ cao hơn.
Chúng ta có thể dự báo rằng: trong những trường hợp nhất định, nếu kẻ thù
phất động chiến tranh xâm lược nước ta thì cuộc chiến tranh đó có thể diễn ra với
nhiều mức độ khác nhau, chiến tranh xâm lược kiểu mới có thể đạt đỉnh cao nhất
khi có sự tham chiến của tất cả các quân, binh chủng trong lực lượng quân sự, kết
hợp chặt chẽ với mặt trận chính trị, kinh tế, ngoại giao; kết hợp tiến cơng qn sự
với “diễn biến hồ bình”, bạo loạn lật đổ, bao vây cấm vận nhằm thủ tiêu chế độ xã
hội chủ nghĩa ở nước ta. Trong trường hợp đó, chiến tranh xâm lược kiểu mới thực
sự xuất hiện với đầy đủ diện mạo và mang đặc điểm sau:
- Mục tiêu chính trị của kể thù là thủ tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội,
thay chế độ chính trị ở nước ta bằng chế độ chính trị tư bản chủ nghĩa, phụ thuộc
vào kẻ xâm lược.
- Cùng với việc sử dụng tối đa sức mạnh quân sự, địch sẽ triệt để lợi dụng
ngón địn kinh tế, vừa ép, vừa phá ta về kinh tế, kết hợp sử dụng các mồi nhử kinh
tế.
- Khi phát động chiến tranh cũng như trong tiến trình chiến tranh, kẻ thù sẽ
triệt để cô lập ta trên trường quốc tế, tranh thủ lôi kéo các đồng minh của chúng vào
cuộc chiến tranh phi nghĩa.
- Cuộc chiến tranh xâm lược kiểu mới của kẻ thù được kết hợp chặt chẽ với

“diến biến hồ bình”, bạo loạn lật đổ.
- Sự tiến cơng qn sự mạnh mẽ bằng các loại vũ khí thế hệ mới có trình độ
cơng nghệ cao, có uy lực mạnh, tầm bắn xa, độ chính xác và hiệu quả sát thương
cao với những cách đánh mới, tạo đòn phủ đầu khốc liệt, để đạt ý đồ quân sự và
gây nên trạng thái hoang mang, dao động của Đảng, nhân dân, quân đội.


6

6

Những đặc điểm trên đây gắn liền với các thủ đoạn và điều kiện mới của địch
được chúng sử dụng kết hợp chặt chẽ và linh hoạt, tạo nên những thách thức mới
đối với chính trị - tinh thần của nhân dân và quân đội ta trong chiến tranh. Với
những đặc điểm đó, chiến tranh xâm lược kiểu mới nhất thiết sẽ tác động mạnh mẽ
đến chính trị - tinh thần của nhân dân và quân đội. Sự tác động đó được biểu hiện
trên một số vấn đề sau:
Chiến tranh xâm lược kiểu mới của địch sẽ tác động trực tiếp tới Đảng Cộng
sản Việt Nam – với tư cách là lãnh tụ chính trị – tinh thần, đội tiền phong chiến đấu
của toàn thể nhân dân và quân đội.
Chiến tranh xâm lược kiểu mới của địch sẽ thử thách toàn diện đối với bộ
máy nhà nước từ Trung ương tới địa phương.
Trong chiến tranh xâm lược liểu mới. kẻ thù sẽ kết hợp chặt chẽ sự đánh phá
ác liệt vào các tổ chức chính trị – xã hội với việc tăng cường tiến cơng về chính trị,
tâm lý, dùng mọi thủ đoạn để chia rẽ dân tộc, tôn giáo để làm suy yếu tổ chức, phân
hoá các thành viên, hội viên.
Đối với quân đội, chiến tranh xâm lược kiểu mới trực tiếp thử thách sự sẵn
sàng, sự chuẩn bị và sức mạnh tổng hợp của quân đội về chính trị, tư tưởng và tổ
chức, về con người và vũ khí trang bị, về lãnh đạo, chỉ đạo và nghệ thuật quân sự.
Đối với nền kinh tế của đất nước, với chính sách bao vây, cấm vận, kết hợp

với sức hủy diệt của vũ khí cơng nghệ cao, địch mong muốn tạo nên sự đình đốn
của sản xuất trong nước, cắt đứt nguồn vốn đầu tư nước ngoài, phá vỡ cơ sở hạ tầng
và những cơ sở kinh tế trọng yếu, gây nên một sự đảo lộn đời sống kinh tế - xã hội.
Chiến tranh xâm lược kiểu mới của địch tác động một cách tồn diện đến
nhận thức, tình cảm, niềm tin, ý chí, quyết tâm chiến đấu của mỗi công dân, quân
nhân.


7

7

Tuy nhiên, chiến tranh xâm lược kiểu mới của địch vẫn có những điểm yếu cơ
bản. Dưới góc độ chính trị - tinh thần, chiến tranh của địch, dù là kiểu mới, nhưng
bản chất vẫn là chiến tranh xâm lược, phi nghĩa; dù được trang bị bởi vũ khí kỹ
thuật ở trình độ cơng nghệ cao vẫn phải thừa nhận vai trị khơng thể thiếu của nhân
tố con người nói chung, nhân tố chính trị – tinh thần nói riêng; bản thân vũ khí của
chúng dù là vũ khí cơng nghệ cao nhưng vẫn bộc lộ những hạn chế, những khiếm
khuyết của nó; dù được kết hợp với các thủ đoạn chính trị, ngoại giao, được che
đậy dưới những lớp vỏ bọc tinh vi, nhưng khơng thể có được sự ủng hộ của lồi
người tiến bộ, của chính nhân dân nước phát động chiến tranh và nhân dân các
nước đồng minh của chúng. Như vậy, nếu biết khai thác những hạn chế, những
điểm yếu cơ bản của địch, chúng ta vẫn hạn chế được những tổn thất và đánh thắng
được chiến tranh xâm lược kiểu mới của chúng.
Chuẩn bị chính trị – tinh thần của nhân dân và quân đội là quá trình chủ động
xây dựng và phát triển tiềm lực chính trị – tinh thần của nhân dân và quân đội nhằm
sẵn sàng chiến đấu và chiến thắng chiến tranhẵam lược kiểu mới của địch, bảo vệ
vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.
Đây là quá trình trực tiếp xây dựng và phát triển những yếu tố cấu thành
chính trị – tinh thần của nhân dân và quân đội, chuẩn bị chính trị – tinh thần của

con người, của tổ chức về chính trị, tư tưởng, trước hết là bản lĩnh, lập trường chính
trị; phẩm chất đạo đức và phẩm chất tâm lý của mỗi người dân, mỗi người qn
nhân.
Đó cịn là q trình chủ động, tích cực xây dựng và phát triển những yếu tố
tạo thành điều kiện cần và đủ để bảo đảm sự phát triển bền vững chính trị – tinh
thần của nhân dân và quân đội như chế độ kinh tế, xã hội, cơ sở vật chất kỹ thuật
quân sự và khoa học nghệ thuật quân sự, về văn hoá - xã hội v.v…


8

8

Do vậy, nội dung chuẩn bị chính trị – tinh thần của nhân dân và quân đội bao
hàm những vấn đề hết sức rộng lớn thuộc tầm vĩ mô và cả những vấn đề cụ thể.
Những nội dung cơ bản cần được chuẩn bị đó là:
- Chuẩn bị về chính trị, mà trước hết là xác định đúng đường lối chính trị,
đường lối quân sự, đường lối tiến hành chiến tranh nhân dân bảo vệ Tổ quốc xã hội
chủ nghĩa.
- Giáo dục bồi dưỡng tinh thần yêu nước, chủ nghĩa anh hùng cách mạnh Việt
Nam, ý chí tự lực, tự cường, sáng tạo trong xây dựng đất nước và sẵn sàng chiến
đấu bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa với tinh thần thà hy sinh tất cả chứ không chịu
mất nước, không chịu làm nô lệ.
- Chuẩn bị tốt tâm lý cho nhân dân và quân đội với yêu cầu cao nhất để vượt
qua sự tàn khốc của chiến tranh sử dụng vũ khí cơng nghệ cao.
- Tiếp tục thực hiện có hiệu quả với bước đi vững chắc việc xây dựng, chỉnh
đốn Đảng, làm trong sạch vững mạnh bộ máy nhà nước và các tổ chức chính trị –
xã hội, các tổ chức và cộng đồng dân cư.
- Để chuẩn bị chính trị – tinh thần và tạo nên cơ sở vật chất của sức mạnh
chính trị – tinh thần, cần tổ chức thực hiện thắng lợi sự nghiệp xây dựng, phát triển

kinh tế, khoa học, công nghệ, văn hoá, tăng cường tiềm lực vật chất quân sự của
nền quốc phịng tồn dân.
Những nội dung cơ bản trong chuẩn bị chính trị – tinh thần của nhân dân và
qn đội có quan hệ chặt chẽ với nhau, địi hỏi không ngừng được bổ sung, phát
triển cho phù hợp với sự phát triển của thực tiễn bảo vệ Tổ quốc.
Động viên chính trị – tinh thần của nhân dân và quân đội là toàn bộ các hoạt
động nhằm huy động tiềm lực chính trị – tinh thần đã được chuẩn bị, phát triển
thành sức mạnh chính trị – tinh thần khi chiến tranh xẩy ra, trỏ thành nền tảng của
sức mạnh quân sự nhằm đánh thắng chiến tranh xâm lược kiểu mới của địch.


9

9

Như vậy, chính trị – tinh thần của nhân dân và quân đội trong quá trình chuẩn
bị nhờ các thành tựu của sự nghiệp xây dựng đất nước, củng cố quốc phịng, nhờ sự
tích cực, năng động của giáo dục, rèn luyện chỉ mới là tiềm năng có thể huy động
khi chiến tranh xẩy ra. Tiềm lực chính trị – tinh thần, các kết quả đã đạt được chuẩn
bị chỉ trở thành sức mạnh thực tế thông qua hoạt động tồn diện của hoạt động
động viên chính trị – tinh thần.
Kết quả, mức độ động viên chính trị – tinh thần nhân dân và quân đội phụ
thuộc vào nhiều yếu tố như chất lượng chuẩn bị, kế hoạch, chủ trương, biện pháp
động viên, chiến thắng trong những ngày đầu chiến tranh. Nhiệm vụ động viên cần
tập trung vào các vấn đề then chốt đó là:
- Mục tiêu của động viên chính trị – tinh thần là cần tạo ra chuyển biến căn
bản về ý chí quyết chiến, quyết thắng quân xâm lược, biết đánh và đánh thắng
chiến tranh xâm lược kiểu mới của chúng, bảo vệ vững chắc độc lập dân tộc và chủ
nghĩa xã hội với tinh thần “không có gì q hơn độc lập, tự do”
- Nội dung động viên chính trị – tinh thần của nhân dân và quân đội về cơ bản

là toàn bộ hoạt động của Đảng, Nhà nước, toàn dân và toàn quân với các giải pháp,
biện pháp khác nhau, nhằm huy động cao nhất sức mạnh chính trị – tinh thần để
thực hiện mục tiêu chính trị, quân sự đã xác định, đánh thắng kẻ thù ngay từ những
giờ đầu, ngày đầu của chiến tranh. Để có thể động viên cao nhất sức mạnh chính trị
– tinh thần nhân dân và quân đội, sức mạnh của Đảng, của toàn dân tộc, phải thực
hiện nhiều nội cụ thể khác nhau, phù hợp với thời kỳ đầu và tiến trình diễn ra chiến
tranh.
Trong động viên chính trị – tinh thần, phải thực hiện phương thức cơ bản là:
Đảng lãnh đạo; Nhà nước tổ chức, quản lý, điều hành; các tổ chức chính trị – xã hội
và mỗi người dân, mỗi người chiến sỹ trực tiếp phòng tránh, đánh trả, chiến đấu
thắng lợi. Phải giữ vững, tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, vai trò tiền phong


10

10

gương mẫu của cán bộ, đảng viên; chính quyền các cấp nhanh chóng chuyển sự
quản lý xã hội, địa phương theo yêu cầu thời chiến, giữ vững chí khí quyết tâm của
tồn dân và tồn qn.
Cần triển khai nhanh chóng, kịp thời công tác tuyên truyền, giáo dục, cổ động
chiến trường, quán triệt đường lối của Đảng, chủ trương, chính sách của nhà nước
về động viên đất nước vào chến tranh, tạo nên sự ổn định về chính trị – xã hội, sự
đồn kết nhất trí, tin tưởng vào sự thắng lợi của chiến tranh chống xâm lược.
Mặt khác, động viên chính trị – tinh thần của nhân dân và quân đội phải chủ
động xử lý kịp thời, chính xác các tình huống của chiến tranh. Sức mạnh chính trị –
tinh thần chỉ được phát huy nếu được động viên đúng, có hiệu quả. Ngược lại, nếu
hoạt động viên khơng tốt, không những không phát huy, phát triển được tiềm lực
chính trị – tinh thần, mà cịn bị địch tác động, dãn tới suy giảm sức mạnh chính trị –
tinh thần của nhân dân và quân đội.

Động viên chính trị – tinh thần cần phối hợp với động viên các tiềm lực khác,
trước hết là tiềm lực quân sự để tạo nên sức mạnh tổng hợp. Như vậy, động viên
chính trị – tinh thần gồm nhiều nội dung, nhưng vấn đề có ý nghĩa quyết định là
đường lối chính trị, đường lối quân sự, tổ chức và chỉ đạo chiến tranh của Đảng.
Chính trị – tinh thần là nên tảng sức mạnh để giành thắng lợi trong chiến tranh, và
mỗi thăng lợi của chiến tranh trong bảo vệ Tổ quốc lại có vai trị trực tiếp thúc đẩy
sự phát triển sức mạnh chính trị – tinh thần của nhân dân và quân đội.
Những bài học kinh nghiệm về việc chuẩn bị và động viên chính trị – tinh thần
của nhân dân và quân đội trong hai cuộc kháng chiến là rất quý giá mà ngày nay
chúng ta cần phải đi sâu nghiên cứu và vận dụng vào trong điều kiện hiện nay.
Trước hết là để chuẩn bị và động viên được chính trị – tinh thần của nhân dân
và quân đội thì điều cốt yếu đầu tiên là phải sớm xác định được đường lối kháng


11

11

chiến đúng đắn và khơng ngừng phát triển, hồn thiện đường lối đó trong q trình
kháng chiến.
Phải thực hiện tốt nhiệm vụ chuẩn bị và động viên chính trị – tinh thần cho
toàn dân, toàn quân trong kháng chiến, thường xuyên xây dựng, củng cố quyết tâm
giành và giữ vững nền độc lập, tư do của dân tộc, kiên quyết đánh thắng quân xâm
lược.
Phải tạo ra sự đồng thuận trong cả nước đối với quan điểm, tư tưởng chiến
lược, sách lược của Đảng; kết hợp cơng tác động viên chính trị – tinh thần với công
tác tổ chức, phát huy sức mạnh toàn dân đánh giặc.
Phát động toàn dân đứng lên cứu nước khi khơng cịn cơ hội cứu vãn hồ bình,
nắm vững chiến lược tiến cơng, liên tục đánh bại các chiến lược chiến tranh của
địch qua các giai đoạn cho đến thắng lợi cuối cùng.

Kết hợp chặt chễ giữa “xây” và “chống” nhằm ngăn ngừa, khắc phục những
khuynh hướng tư tưởng lệch lạc trong nội bộ và kiên quyết đấu tranh làm thất bại
âm mưu, thủ đoạn chiến tranh tâm lý của địch.
Như vậy, vấn đề chuẩn bị và động viên chính trị – tinh thần của nhân dân và
quân đội trong chiến tranh vừa theo quy luật chung, vừa có đặc điểm riêng trong
từng cuộc chiến tranh cụ thể. Do đó, cần có phương pháp tiếp cận khoa học để nhận
thức đúng đắn và vận dụng có hiệu quả những vấn đề có tính quy luật phát triển
chính trị – tinh thần của nhân dân và quân đội phù hợp với hoàn cảnh hiện nay.
Chiến tranh xâm lược kiểu mới với những đặc điểm mới đã và sẽ tác động đến
xã hội và con người, làm cho sự vận động, phát triển nhân tố chính trị – tinh thần
của nhân dân và quân đội mang những nét mới. Điều đó vừa đặt ra những yêu cầu
cao, vừa tạo cơ sở, tiền đề thực tiễn để có cách nhìn nhận mới về những vẫn đề
thực chất trong chuẩn bị và động viên chính trị – tinh thần của nhân dân và quân
đội nhằm đánh thắng chiến tranh xâm lược kiểu mới của địch.


12

12

Việc khái quát những vấn đề thực chất trong chuẩn bị và động viên chính trị –
tinh thần của nhân dân và quân đội nhằm đánh thắng chiến tranh xâm lược kiểu
mới của địch là nội dung cơ bản của những quy luật phát triển nhân tố chính trị –
tinh thần trong chiến tranh và quá trình tổ chức thực tiễn, phát huy tính tích cực các
nhân tố tác động vào quá trình này.
Trong quá trình chuẩn bị và động viên chính trị – tinh thần cần thực hiện tốt sự
kết hợp chặt chẽ tính phổ biến với đặc điểm riêng của đất nước; kết hợp truyền
thống, kinh nghiệm lịch sử với những yêu cầu hiện tại; kết hợp sức mạnh dân tộc
với sức mạnh thời đại.
Từ sự phân tích lý giải vấn đề phát triển tiềm lực chính trị – tinh thần và nghiên

cứu các bài học kinh nghiệm truyền thống trong lịch sử dựng nước và giữ nước của
dân tộc ta cho thấy, chuẩn bị chính trị – tinh thần của nhân dân và quân đội cho
chiến tranh chịu sự tác động của nhiều điều kiện và nhân tố. Đó là sự tương tác
theo các mối quan hệ cơ bản sau.
Tiềm lực tổng hợp của đất nước tác động thường xun đến q trình chuẩn bị
chính trị – tinh thần của nhân dân và quân đội. Vì tiềm lực tổng hợp của đất nước
bao gồm toàn bộ những yếu tố, khả năng, tiềm năng phát triển mọi mặt của một
quốc gia dân tộc nhất định, hợp thành sức sống bên trong và vị thế của quốc gia dân
tộc đó trên trường quốc tế. Tiềm lực đó bao hàm tiềm lực kinh tế, tiềm lực chính trị
– tinh thần, tiềm lực văn hoá - khoa học – giáo dục, tiềm lực xã hội, sức mạnh quân
sự quốc gia…tạo thành mơi trường điều kiện trực tiếp cho q trình chuẩn bị chính
trị – tinh thần của nhân dân và quân đội nhằm đánh thắng chiến tranh xâm lược
kiểu mới của địch.
Tiềm lực tổng hợp của đất nước chỉ được phát huy cao nhất đối với xây dựng
tiềm lực chính trị – tinh thần của nên quốc phơng tồn dân cũng như q trình
chuẩn bị chính trị – tinh thần của nhân dân và quân đội, khi các yếu tố tạo thành


13

13

tương tác lẫn nhau một cách thuận chiều và đồng bộ. Thơng qua đó, từng yếu tố
đều ảnh hưởng tích cực, mạnh mẽ đến sự vận động, phát triển của nhân tố chính trị
– tinh thần và q trình chuẩn bị chính trị – tinh thần của nhân dân và qn đội.
Trong đó, tiềm lực chính trị – tinh thần đất nước và sức mạnh quân sự quốc gia
chiếm vị trí chủ đạo, ln tác động mạnh mẽ, trực tiếp đến q trình chuẩn bị chính
trị – tinh thần của nhân dân và quân đội để đánh thắng chiến tranh xâm lược kiểu
mới của địch.
Sức mạnh quân sự quốc gia dưới sự lãnh đạo của Đảng, tổ chức, quản lý của

Nhà nước và phát huy vai trò làm chủ của nhân dân có vai trị quyết định trực tiếp
việc chuẩn bị chính trị – tinh thần của nhân dân và quân đội. Bởi sức mạnh quân sự
quốc gia là một trong những yếu tố hợp thành tiềm lực chính trị tổng hợp của đất
nước, được biểu hiện bằng hệ thống các tiềm lực quốc gia và khả năng động viên
các tiềm lực ấy phục vụ nhu cầu của chiến tranh. Trong sự nghiệp xây dựng nền
quốc phong toàn dân hiện nay, các tiềm lực quan trọng bao gồm: tiềm lực chính trị
- tinh thần quốc phịng; tiềm lực kinh tế - quốc phịng; tiềm lực khoa học cơng nghệ
- quốc phịng; tiềm lực văn hố, xã hội, giáo dục – quốc phòng; sức mạnh tổng hợp
của các lực lượng vũ trang nhân dân; thế trận chiến tranh nhân dân; sức mạnh các
khu vực phòng thủ; nghệ thuật quân sự…Như vậy, tiềm lực chính trị – tinh thần là
một trong những yếu tố cấu thành sức mạnh quốc phòng, và sự phát triển của nó
chịu sự tác động, chi phối trực tiếp của sức mạnh ấy. Đó là vấn đề có tính quy luật.
Sự phát triển các nhân tố nội tại của chính trị – tinh thần trực tiếp quy định kết
quả q trình chuẩn bị chính trị – tinh thần của nhân dân và quaan đội. Đây là vấn
đề có tính quy luật quan trọng nhất, phản ánh sự vận đơng phát triển nội tại của
tiềm lực chính trị – tinh thần trong sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa.
Các nhân tố trong tiềm lực chính trị – tinh thần hợp thành bộ phận quan trọng
trong nền tảng chính trị – tinh thần và đời sống chính trị – tinh thần của đất nước ta.


14

14

Lòng tin vững chắc vào sự lãnh đạo của Đảng, vào chế độ xã hội chủ nghĩa, sự kiên
định độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, tinh thần cảnh giác cao độ trước kẻ thù, ý
thức chăm lo tiềm lực quốc phòng của đất nước trở thành sức sống tiềm tàng của
toàn Đảng, toàn dân, toàn quân…là những nơi dung cơ bản của đời sống chính trị –
tinh thần trong nên quốc phịng tồn dân.
Trong qn đội, q trình chuẩn bị chính trị – tinh thần là kết quả tác động

của các nhân tố nội tại trong chất lượng chính trị – tinh thần quân nhân và tập thể
qn nhân. Vấn đề có tính quy luật này có vai trò rất quan trọng, cho phép xem xét
sự vận động, phát triển chất lượng chính trị – tinh thần quân nhân và tập thể quân
nhân như một quá trình tự thân vận động, tự thân phát triển của hàng loạt yêu tố.
Các phẩm chất chính trị – tinh thần, trước hết bản lĩnh chính trị – tinh thần là những
giá trị cơ bản tồn tại trong quân nhân và tập thể quân nhân, hợp thành “tế bào sống”
của trạng thái chính trị – tinh thần trong quân đội, được kết tinh trong truyền thống
“trung với nước, trung với Đảng, hiếu với dân, sẵn sàng chiến đấu hy sinh vì độc
lập, tự do của Tổ quốc, vì chủ nghĩa xã hội. Nhiệm vụ nào cũng hồn thành, khó
khăn nào cũng vượt qua, kẻ thù nào cũng đánh thắng” 2. Các quan hệ chính trị – tinh
thần bao gồm quan hệ giữa quân đội và hệ thống chính trị, quan hệ nội bộ, quan hệ
với nhân dân, quan hệ quốc tế, quan hệ trong đối xử với kẻ thù…luôn chứa đựng
các giá trị chính trị – tinh thần và hợp thành nền tảng vững chắc cho trạng thái
chính trị – tinh thần của quân đội. Các hoạt động chính trị – tinh thần bao gồm cơng
tác xây dựng Đảng, đồn thể, công tác tư tưởng, công tác tổ chức, công tác cán bộ,
cơng tác giáo dục lý luận chính trị và văn hố, cơng tác bảo đảm đời sống trong
qn đội được tăng cường đúng hướng sẽ góp phần tích cực hố phẩm chất chính
trị – tinh thần qn nhân. Các thiết chế bảo đảm chính trị – tinh thần bao gồm hệ
thống thiết chế lãnh đạo – chỉ huy; hệ thống cơng tác đảng, cơng tác chính trị; hệ
22 Hồ Chí Minh, Tồn tập, tập 11, Nxb CTQG, H, 1996, tr.350.


15

15

thống thiết chế văn hoá quân sự…là nhân tố trực tiếp định hướng sự vận động, phát
triển, quản lý và chỉ đạo nhiệm vụ chính trị – tinh thần quân đội.
Cơ sở động lực của sự chuyển hoá trạng thái chính trị - tinh thần quân đội từ
chuyển biến về lượng đến nhảy vọt về chất là sự liên tục xuất hiện và giải quyết các

mâu thuẫn nội tại, phản ánh sự thống nhất và đấu tranh giữa các nhân tố tích cực
với các nhân tố lạc hậu, chânựm đổi mới, thiếu năng động…Q trình chuẩn bị
chính trị – tinh thần của quân đội phải được đặt trên cơ sở nhận thức đúng đắn
nhằm thúc đẩy sự phát triển của mâu thuẫn và kịp thời giải quyết mâu thuẫn theo
chiều hướng có lợi. Đó là động lực trực tiếp nhằm hồn thiện trạng thái chính trị –
tinh thần qn đội cũng như các yếu tố cấu thành.
Sự tác động nội tại còn thể hiện ở mối liên hệ hữu cơ khơng thể tách rời giữa
q trình chuẩn bị chính trị – tinh thần của nhân dân và qúa trình chuẩn bị chính trị
– tinh thần của quân đội trên cơ sở thông nhất sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý của
Nhà nước và mối quan hệ máu thịt quân - dân. Sự vững mạnh của hệ thơng chính
trị, đặc biệt là sự lãnh đạo của Đảng, phát huy hiệu lực quản lý của Nhà nước và vai
trò làm chủ của nhân dân, là cơ sở bảo đảm vững chắc và là động lực mạnh mẽ cho
quá trình chuẩn bị chính trị – tinh thần của nhân dân và trực tiếp đối với quân đội.
Khả năng kế thừa và phát huy giá trị kinh nghiệm truyền thống, tận dụng
thành tựu khoa học công nghệ hiện đai đang không ngừng phát triển là nhân tố
quan trọng tạo nên kết quả của việc chuẩn bị chính trị – tinh thần của nhân dân và
quân đội. Di sản quân sự truyền thống của dân tộc chứa đựng nhiều bài học kinh
nghiệm quý báu về xây dựng nền tảng chính trị – tinh thần trong đời sống xã hội
cũng như trong quá trình chuẩn bị chính trị – tinh thần để “cả nước một lịng, tồn
dân đánh giặc”. Những bài học kinh nghiệm q báu ấy đã được Bác Hồ và Đảng
ta kế thừa, phát huy trong thời đại mới. Phát huy các truyền thống giá trị ấy không
những tạo điều kiện để xây dựng và phát triển phong phú, đa dạng tiềm lực chính


16

16

trị – tinh thần nhân dân và quân đội, mà còn trực tiếp giáo dục ý thức hướng về cội
nguồn, ý thức tự lực, tự cường, tự hào và tự tơn dân tộc nhằm hình thành và phát

triển nhân cách con người Việt Nam trong sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ
nghĩa.
Tuy nhiên, những yếu tố của truyền thơng dân tộc chỉ có giá trị khi được kết
hợp chặt chẽ, hài hoà, biện chứng với những yếu tố hiện đại, tiên tiến. Điều đó
phản ánh tính liên tục trong sự phát triển chính trị – tinh thần của mỗi dân tộc trong
lĩnh vực tổ chức và hoạt động quân sự qua các thời đại lịch sử, làm cho q trình
chuẩn bị chính trị – tinh thần của nhân dân và quân đội luôn hướng tới những yếu
tố tiên tiến, hiện đại, nhưng vẫn giữ được bản sắc dân tộc.
Để chuẩn bị chính trị – tinh thần của nhân dân và quân đội hiện nay, kế thừa
kinh nghiệm truyền thống phải được kết hợp chặt chẽ với tận dụng thành tựu khoa
học công nghệ hiện đại. Yếu tố truyền thống và yếu tố hiện đại ln hồ nhập, đan
bện, bổ sung, chuyển hoá lẫn nhau. Biết kết nối và phát huy truyền thống vào trong
hiện tại và hướng tới tương lai - đó là một trong những phương thức căn bản của
q trình chuẩn bị chính trị – tinh thần của nhân dan và quân đội. Chỉ có kết hợp
chặt chẽ giữa nghệ thuật quân sự truyền thống với lý luận chiến tranh, quân đội của
chủ nghĩa Mác – Lênin được vận dụng một cách sáng tạo vào thực tiễn Việt Nam
trong điều kiện mới thì mới có thể dự báo đúng khả năng phát triển tiềm lực chính
trị – tinh thần và tiến hành có hiệu quả việc chuẩn bị chính trị – tinh thần của nhân
dân và quân đội trong sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc trước tình hình mới.
Thực tiễn cách mạng nước ta dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam
đã chứng minh rằng, việc xây dựng và phát huy tiềm lực chính trị – tinh thần của
toàn dân và trực tiếp chuẩn bị chính trị – tinh thần của nhân dân và quân đội giành
thắng lợi trong cách mạng Tháng Tám, trong hai cuộc kháng chiến thần kỳ và trong
sự nghiệp đổi mới hiện nay đều chịu ảnh hưởng sâu sắc của yếu tố thời đại. Khẳng


17

17

định tính quy luật về sự tác động này thực chất là khẳng định tính nhất quán, xuyên
suốt lý tưởng độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội, yếu tố chính trị – tinh
thần mạnh mẽ nhất trong tiềm lực ấy, đã trở thành niềm tin bền vững của nhân dân
ta. Đồng thời, đó cịn là khẳng định sự kết hợp chặt chẽ sức mạnh dân tộc với sức
mạnh thời đại và tính năng động của tiềm lực chính trị – tinh thần, mà biểu hiện tập
trung là sự nhạy bén, sang suốt của toàn Đảng, toàn dân trước những diễn biến
phức tạp của tình hình thế giới. Mặt khác, tác động của nhân tố thời đại đến q
trình chuẩn bị chính trị – tinh thần của nhân dân và quân đội trong bảo vệ Tổ quốc
xã hội chủ nghĩa biểu hiện cụ thể ở sự tác động của các nhân tố mang tính tồn cầu
và các nhân tố mang tính khu vực.
Sự tác động, ảnh hưởng của các hệ tư tưởng chính trị cơ bản trong thời đại,
đặc biệt là cuộc đấu tranh gay gắt giữa hệ tư tưởng vô sản với hệ tư tương tư sản là
tác nhân mạnh mẽ và trực tiếp nhất đến quá trình này. So sánh lực lượng giữa cách
mạng và phản cách mạng, sự đối lập giữa chiến tranh chính nghĩa và chiến tranh
phi nghĩa đang diễn ra tác động đến trạng thái và phương thức chuẩn bị chính trị –
tinh thần của nhân dân và quân đội. Sự biến động, biến đổi trong kinh tế, trong
quanhệ giai cấp, dân tộc, tơn giáo, đạo đức, lối sống, văn hố của thế giới và khu
vực, đặc biệt là cuộc đấu tranh giai cấp, đấu tranh dân tộc đang diễn ra rất quyết liệt
sẽ tác động, chi phối trực tiếp và thường xuyên đến đời sống chính trị – tinh thần
của nhân dân và quân đội. Chiến tranh xâm lược kiểu mới của chủ nghĩa đế quốc là
nhân tố tác động mới, gây ảnh hưởng rất to lớn tới quá trình chuẩn bị chính trị –
tinh thần của nhân dân và quân đội như một vấn đề có tính quy luật.
Việc khái qt, phân tích, làm rõ những vấn đề có tính quy luật của q trình
chuẩn bị chính trị – tinh thần của nhân dân và quân đội ta sẵn sàng bảo vệ độc lập
dân tộc và chủ nghĩa xã hội cho phép khẳng định đó là một q trình tự giác, có tổ
chức, chịu sự tác động tổng hợp của nhiều nhân tố, từ những tác động của những


18

18

bối cảnh, điều kiện bên ngoài đến sự tác động của các quy luật nội tại, xét cả về
mặt không gian và thời gian. Từng nhân tố không tác động riêng rẽ, mà hợp thành
chỉnh thể hữu cơ, quy định sự phát triển hợp quy luật của tiềm lực chính trị – tinh
thần, hạt nhân cốt lõi của tiềm lực quân sự quốc gia và sức mạnh chiến đấu của
quân đội, đồng thời là cơ sở rút ra những nguyên tắc, phương pháp luận trong quá
trình hoạt động thực tiễn chuẩn bị và động viên chính trị - tinh thần của nhân dân
và quân đội nhằm đánh thắng chiến tranh xâm lược kiểu mới của địch.
Mặt khác, động viên chính trị – tinh thần của đất nước khi có chiến tranh xẩy
ra được thực hiện trong sự kết hợp chặt chẽ với việc huy động các tiềm lực khác đã
được chuẩn bị trong thời bình cho hoạt động quân sự nhằm kết hợp chặt chẽ giữa
bảo vệ Tổ quốc với phát triển kinh tế – xã hội trong hoàn cảnh chiến tranh.
Sự vững vàng, sáng suốt của Đảng, sự quản lý chặt chẽ của Nhà nước, sự ổn
định chính trị – xã hội, sự phát triển cao tinh thần yêu nước, chủ nghĩa anh hùng
cách mạng của toàn dân, toàn quân và các tổ chức trong hệ thống chính trị là những
nhân tố hàng đầu quyết định trực tiếp chất lượng động viên chính trị – tinh thần
của nhân dân và quân đội. Vấn đề này phản ánh vai trò năng động chủ quan trong
xây dựng hệ thống chính trị xã hội chủ nghĩa, đồng thời phản ánh cơ chế Đảng lãnh
đạo, Nhà nước quản lý, nhân dân làm chủ trong q trình động viên chính trị – tinh
thần của nhân dân và quân đội trong tiến hành chiến tranh nhân dân chống chiến
tranh xâm lược kiểu mới của địch.
Thực chất của quá trình này được biểu hiện ở chỗ: tiềm lực chính trị – tinh
thần của nhân dân và quân đội đã được chuẩn bị, song cần được lãnh đạo thường
xuyên của Đảng, sự quản lý chặt chẽ thường xuyên của chính quyền các cấp và tính
sẵn sàng của quần chung nhân dân nhằm chủ động chống lại cuộc chiến tranh xâm
lược kiểu mới của địch. Phát huy có hiệu quả tiềm lực và sức mạnh tổng hợp của
đất nước đã được chuẩn bị, đặc biệt là tiềm lực chính trị – tinh thần của nền quốc

19

19

phịng tồn dân có quan hệ chặt chẽ đến chất lượng động viên chính trị – tinh thần
của nhân dân và quân đội. Cơ sở lý luận của vấn đề này xuất phát từ nguyên lý
chuyển hoá sức mạnh vật chất thành sức mạnh chính trị – tinh thần trong hoạt động
quân sự, do tác động trực tiếp của toàn bộ những nhân tố tạo thành tiềm lực và sức
mạnh tổng hợp của đất nước đến quá trình năng động hố nhân tố chính trị – tinh
thần, có thể khai thác trong chiến tranh bảo vệ Tổ quốc.
Tích cực tuyên truyền, giáo dục chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí
Minh, đương lối, quan điểm của Đảng, pháp luật của Nhà nước, nâng cao tinh thần
yêu nước, chủ nghĩa anh hùng cách mạng, lòng căm thù giặc sâu sắc là vấn đề có ý
nghĩa cực kỳ quan trọng trong động viên chính trị – tinh thần của nhân dân và qn
đội.
Động viên chính trị – tinh thần khơng thể dừng lại ở động viên chung chung,
mà phải cụ thể hoá vào từng người, từng ngành, từng tổ chức…Khi chiến tranh xẩy
ra, chỉ có thể động viên chính trị – tinh thần ở từng con người khi đã tiến hành công
tác giáo dục chu đáo, tạo ra tâm thế sẵn sàng bước vào chiến tranh, tạo nên năng
lực, trí tuệ để tích cực hố nhân tố chính trị – tinh thần đã được chuẩn bị từ trước.
Quá trình động viên chính trị – tinh thần của nhân dân và quân đội trong chiến
tranh bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa nhất thiết phải được soi sáng bởi
chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, sự lãnh đạo đúng đắn của Đảng, sự
chăm lo của Nhà nước và tinh thần làm chủ của nhân dân. Công tác tuyên truyền,
giáo dục phải được tiến hành sâu rộng trong nhân dân và quân đội, chỉ rõ bản chất
xâm lược của chủ nghĩa đế quốc, khơi dậy tinh thần yêu nước và chủ nghĩa anh
hùng cách mạng, nuôi dưỡng lịng tự hào dân tộc, phát huy truyền thống đồn kết
dân tộc, tinh thần dám đánh, biết đánh và quyết thắng kẻ thù. Cần hết sức coi trọng
kinh nghiệm động viên của dân tộc, của Đảng trong các cuộc kháng chiến chống

20

20

xâm lược. Từ đó, biến u cầu động viên chính trị – tinh thần thành động lực bên
trong của mỗi người dân và mỗi người chiến sỹ.
Kết quả chuẩn bị chính trị – tinh thần của nhân dân và quân đội trong thời
bình, đặc biệt là trong trạng thái chính trị – tinh thần những ngày đầu chiến tranh
tác động trực tiếp đến động viên chính trị – tinh thần. Chuẩn bị chính trị – tinh thần
và động viên chính trị – tinh thần có mối quan hệ nhân – quả và là những mắt khâu
nội tại tiếp diễn liên tục trong một quá trình: chuẩn bị - động viên – chuẩn bị. Thực
chất động viên chính trị – tinh thần của nhân dân và quân đội phụ thuộc vào kết quả
chuẩn bị nó, đồng thời động viên tốt tạo điều kiện chuẩn bị tiếp theo phục vụ cho
chiến tranh và sau chiến tranh.
Phương thức, kế hoạch động viên chính trị – tinh thần là khâu có tác động
trực tiếp đến động viên chính trị – tinh thần của nhân dân và quân đội nhằm đánh
thắng chiến tranh xâm lược kiểu mới của địch. Động viên chính trị – tinh thần của
nhân dân và quân đội trong chiến tranh cần nắm vững phương thức chuyển hoá từ
khả năng đến hiện thực và ngược lại. Bởi lẽ, tiềm lực chính trị – tinh thân cùng các
nhân tố nội tại của nó vừa tồn tại ở dạng khả năng tiềm tàng, vừa hiệm diện như
một nhân tố hiện thực. Sự chuyển hoá khả năng – hiện thực đó làm cho q trình
phát triển tiềm lực chính trị – tinh thần của nền quốc phịng tồn dân kế thừa được
những yếu tố tích cực và có lợi, khắc phục và hạn chế những yếu tố tiêu cực…
Để phát huy tốt nhân tố chính trị – tinh thần trong chiến tranh bảo vệ Tổ quốc
xã hội chủ nghĩa hiện nay chúng ta cần nhận thấy một số giải pháp cơ bản cả trong
chuẩn bị và động viên chính trị – tinh thần của nhân dân và quân đội nhằm đánh
thắng chiến tranh xâm lược kiểu mới của địch trong tình hình hiện nay là:
Đề cao cảnh giác, dự báo đúng và kịp thời âm mưu, thủ đoạn chiến tranh xâm
lược kiểu mới của địch, chủ động chuyển trạng thái chính trị – tinh thần từ thời

bình sang thời chiến. Bởi vì, trong chiến tranh xâm lược kiểu mới, với ưu thế về vũ


21

21

khí, trang bị, nhấtlà phương tiện tiến cơng đường khơng hiện đại cho phép đánh
nhanh và khá chính xác, kẻ thù muốn tạo ra sự bất ngờ về chiến dịch, chiến thuật,
làm cho ta mất thế chủ động về chiến lược, gây hoang mang giao động cho nhân
dân và quân đội. Giữ được thế chủ động, không để nhân dân và quân đội bị bất ngờ
về âm mưu và hoạt động phiêu lưu quân sự của địch.
Phát huy tinh thần quyết chiến, quyết thắng của nhân dân và quân đội trong
suốt quá trình chiến tranh. Tinh thần quyết chiến, quyết thắng là nhân tố cơ bản cấu
thành sức mạnh chính trị – tinh thần có vai trị to lớn, quyết định thắng lợi của
chiến tranh, địi hỏi phải có biện pháp động viên phù hợp. Tinh thần quyết chiến,
quyết thắng chỉ có được trên cơ sở kết hợp chặt chẽ tinh thần cách mạng và tri thức
khoa học, niềm tin thắng lợi; giữa tư tưởng, tâm lý, tình cảm với lý trí; giữa tinh
thần, bản lĩnh chiến đấu với thực lực kinh tế – quân sự ở mức độ nhất định .
Tổ chức tốt việc phòng tránh và đánh trả có hiệu quả. Nhiệm vụ phịng
tránh và đánh trả chống chiến tranh xâm lược kiểu mới tác động trực tiếp tới việc
phát huy nhân tố chính trị – tinh thần nhân dân và quân đội.
Kết hợp chính trị, quân sự, ngoại giao, tranh thủ sự ủng hộ của các lực
lượng tiến bộ trên thế giới, cô lập kẻ thù trên trường quốc tế và đất nước của chúng.
Sự kết hợp chính trị, qn sự, ngoại giao cịn tuỳ thuộc vào tính chất chính nghĩa
hay phi nghĩa của một cuộc chiến tranh; đường lối chính trị, quân sự, ngoại giao
của ban lãnh đạo đát nước; xu thế của thời đại, đặc điểm của thế giới đương đại;
thực lực chính trị, quân sự, kinh tế của đất nước; khả năng “dĩ bất biến, ứng vạn
biến” của chính lực lượng làm ngoại giao.
Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, tổ chức điều hành của Nhà nước, để giữ

vững sự ổn định chính trị – xã hội trong và sau chiến tranh. Để đối phó với chiến
tranh xâm lược kiểu mới của địch, phải tăng cường sự lãnh đạo của Đảng và quản
lý điều hành của Nhà nước để giữ vững ổn định chính trị – xã hội trong những


22

22

ngày đầu chiến tranh, trong tiến trình chiến tranh. Về mặt nhận thức, cần hiểu đúng
đắn những dặc điểm mới của chiến tranh nhân dân chống lại chiến tranh xâm lược
kiểu mới của chủ nghĩa đế quốc. Do bản chất hiếu chiến, kiêu ngạo, dựa vào ưu thế
lắm tiền nhiều của, sợ hy sinh nên chúng có tham vọng giành thắng lợi trong thời
gian gắn mà ít hao tổn về sinh mạng. Do vậy, chúng ta phải giữ vững ổn định tình
hình chính trị – xã hội trong thời gian đầu để bắt buộc kẻ thù phải tiến hành kiểu
chiến tranh theo ý đồ của ta. Mặt khác, đối với chúng ta, giữ vững ổn định chính trị
– xã hội vừa là điều kiện để chiến thắng, vừa là mục tiêu của bảo vệ Tổ quốc xã hội
chủ nghĩ.
Để đông viên nhân dân và quân đội đánh thắng chiến tranh xâm lược kiểu mới
của kẻ thù, cấp uỷ đảng, chính quyền các cấp cần tăng cường sự lãnh đạo, quản lý
chặt chẽ về kinh tế, chính trị, quân sự, khoa học, văn hoá, nhằm phát huy sức mạnh
tổng hợp của tồn dân tộc để bảo đảm ổn định tình hình đát nước, từng bước đánh
bại kẻ thù về quân sự, chính trị và ngoại giao.
Tóm lại, Trong bối cảnh quốc tế hiện nay, trong khi tập trung cho nhiệm vụ
hàng đầu là phát triển kinh tế – xã hội, thực hiện cơng nghiệp hố, hiện đại hố đất
nước, chúng ta cần thường xuyên chăm lo sự nghiệp củng cố, tăng cường quốc
phòng để bảo vệ vững chắc Tổ quốc, trong đó cần chuẩn bị và sẵn sàng đánh thắng
chiến tranh xâm lược kiểu mới của địch. Dù chiến tranh đó sẽ sử dụng các loại vũ
khí cơng nghệ cao, có sức huỷ diệt lớn nhưng nhân tố quyết định thắng lợi chiến
tranh vẫn thuộc về nhân tố con người, sức mạnh chính trị – tinh thần của nhân dân

và quân đội giữ vai trị cực kỳ quan trọng.
Chuẩn bị chính trị – tinh thần là q trình tích cực chủ động xây dựng,
phát triển tiềm lực chính trị – tinh thần của nhân dân và quân đội nhằm sẵn sàng
chiến đấu và chiến thăng chiến tranh xâm lược kiểu mới của địch. Động viên chính
trị – tinh thần là tồn bộ các hoạt động nhằm huy động các tiềm lực chính trị – tinh


23

23

thân đã được chuẩn bị, phát triển thành sức mạnh chính trị – tinh thần trong chiến
tranh, toạ thành cơ sở tinh tạanf của sức mạnh quân sự, nhằm đánh thắng chiến
tranh xâm lược kiểu mới của địch. Chuẩn bị và động viên chính trị – tinh thần của
nhân dân , quân đội có mối quan hệ nhân quả, trong đó chuẩn bị có vai trị quyết
định.
Trong q trình chuẩn bị, động viên chính trị – tinh thần của nhân dân và quân
đội cần nghiên cứu và vận dụng những bài học kinh nghiệm lịch sử trong hai cuộc
kháng chiến đúng đắn và khơng ngừng hồn thiện đường lối đó; về xây dựng củng
cố quyết tâm cho toàn Đảng, toàn dân, tồn qn; tạo ra sự đồng thuận về chính trị
– tinh thần trong cả nước; nắm vững chiến lược tiến công, liên tục đánh bại chiến
lược chiến tranh của địch; kết hợp chặt chẽ giữa “xây’ và “chống” trong công tác
chuẩn bị và động viên.