Sáng kiến kinh nghiệm Nâng cao chất lượng giải toán có văn cho học sinh lớp 3

<span class='text_page_counter'>(1)</span>1.Tên sáng kiến: Nâng cao chất lượng giải toán có văn cho học sinh lớp 3 2.Tác giả: Nguyễn Thị Kim Thoa 3.Trình độ chuyên môn: Cao đẳng sư phạm 4.Nơi công tác: Trường tiểu học Xuân Châu 5.Đơn vị áp dụng sáng kiến: Trường tiểu học Xuân Châu 6.Giải pháp: 6.1.Điều kiện hoàn cảnh tạo ra sáng kiến: Trong chư¬ng tr×nh m«n To¸n ë tiÓu häc, gi¶i to¸n cã lêi v¨n gi÷ mét vai trß quan träng. Th«ng qua viÖc gi¶i to¸n c¸c em thÊy ®ưîc nhiÒu kh¸i niệm toán học. Như các số, các phép tính, các đại lượng, các yếu tố hình học...đều có nguồn gốc trong cuộc sống hiện thực, trong thực tiễn hoạt động của con người, thấy được mối quan hệ biện chứng giữa các sự kiện, giữa cái đã cho và cái phải tìm. Qua việc giải toán đã rèn luyện cho học sinh năng lực tư duy và những đức tính của con người mới. Có ý thức vượt khó khăn, đức tính cẩn thận, làm việc có kế hoạch, thói quen xét đoán có căn cứ, thói quen tự kiểm tra kết quả công việc mình làm óc độc lập suy nghÜ, ãc s¸ng t¹o, gióp häc sinh vËn dông c¸c kiÕn thøc, rÌn luyÖn kü n¨ng tÝnh to¸n, kÜ n¨ng ng«n ng÷. §ång thêi qua viÖc gi¶i to¸n cña häc sinh mµ gi¸o viªn cã thÓ dÔ dµng ph¸t hiÖn nh÷ng ưu ®iÓm, thiÕu sãt cña c¸c em vÒ kiến thức, kĩ năng, tư duy để giúp học sinh phát huy những mặt đạt được vµ kh¾c phôc nh÷ng mÆt thiÕu sãt. Chính vì vậy việc đổi mới phương pháp dạy toán có lời văn ở cấp tiểu häc lµ mét viÖc rÊt cÇn thiÕt mµ mçi gi¸o viªn tiÓu häc cÇn ph¶i n©ng cao chÊt lưîng häc to¸n cho häc sinh. Kh¶ n¨ng gi¸o dôc nhiÒu mÆt cña m«n to¸n rÊt to lín, nã cã kh¶ n¨ng ph¸t triÓn tư duy l«gic, ph¸t triÓn trÝ tuÖ. Nã cã vai trß to lín trong viÖc rÌn luyÖn phư¬ng ph¸p suy nghÜ, phư¬ng ph¸p suy luËn, phư¬ng ph¸p gi¶i quyết vấn đề có suy luận, có khoa học toàn diện, chính xác, có nhiều tác dụng phát triển trí thông minh, tư duy độc lập sáng tạo, linh hoạt...góp phÇn gi¸o dôc ý trÝ nhÉn n¹i, ý trÝ vưît khã kh¨n. Từ vị trí và nhiệm vụ vô cùng quan trọng của môn toán vấn đề đặt ra cho người dạy là làm thế nào để giờ dạy - học toán có hiệu quả cao, học sinh được phát triển tính tích cực, chủ động sáng tạo trong việc chiếm lĩnh kiÕn thøc to¸n häc. VËy gi¸o viªn ph¶i cã phư¬ng ph¸p d¹y häc như thÕ nào? Để truyền đạt kiến thức và khả năng học bộ môn này tới học sinh tiểu häc. Từ đặc điểm tâm sinh lý học sinh tiểu học là dễ nhớ nhưng mau quên, sù tËp trung chó ý trong giê häc to¸n chưa cao, trÝ nhí chưa bÒn v÷ng thÝch học nhưng chóng chán. Vì vậy giáo viên phải làm thế nào để khắc sâu kiến thức cho học sinh và tạo ra không khí sẵn sàng học tập, chủ động tích cực trong viÖc tiÕp thu kiÕn thøc. HiÖn nay toµn ngµnh gi¸o dôc nãi chung vµ gi¸o dôc tiÓu häc nãi riªng đang thực hiện yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học theo hướng phát huy tính tích cực của học sinh làm cho hoạt động dạy trên lớp "nhẹ nhàng, tự nhiên, hiệu quả". Để đạt được yêu cầu đó giáo viên phải có phương 1 Lop3.net.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> pháp và hình thức dạy học để nâng cao hiệu quả cho học sinh, vừa phù hợp với đặc điểm tâm sinh lí của lứa tuổi tiểu học và trình độ nhận thức của học sinh. Để đáp ứng với công cuộc đổi mới của đất nước nói chung và của ngµnh gi¸o dôc tiÓu häc nãi riªng. Trong qu¸ tr×nh dạy to¸n nãi chung và d¹y häc sinh gi¶i to¸n cã lêi v¨n nãi riªng, mỗi gi¸o viªn phải lu«n cố gắng phấn đấu kh«ng ngừng t×m tßi nghiªn cứu t×m ra những phương ph¸p giảng dạy mới nhất, hiệu quả nhất. Hướng dẫn giảng dạy như thế nào để ph¸t huy được tÝnh tÝch cực và linh hoạt của tất cả các đối tượng học sinh, huy động thích hợp các kiến thức và khả năng đ· cã vào c¸c t×nh huống kh¸c nhau, khắc s©u được kiến thức cho c¸c em, gióp c¸c em hiểu được m×nh đ· tự làm chủ kiến thức to¸n học, biến những kiến thức thầy c« dạy thành những kiến thức của m×nh. Hạn chế của một số giáo viên còn lúng túng khi đặt câu hỏi để hướng dÉn häc sinh gi¶i. Truyền đạt của giáo viên khi hướng dẫn giải không rõ ràng, khó hiểu. Chưa đúc kết được kinh nghiệm hướng dẫn giải. Mà cứ hướng dẫn theo bµi b¶n sư ph¹m cña m«n to¸n ë TiÓu häc. Lµm häc sinh trung b×nh, yÕu, kém, không thể tiếp thu đuợc để giải bài toán. Giáo viên chỉ dừng lại ở mức độ giải các bài toán trong chương trình, chưa chú trọng đến kỹ năng giải toán nhận dạng các bài toán và cách giải tõng d¹ng to¸n, còng như viÖc vËn dông phư¬ng ph¸p d¹y häc cßn h¹n chế, chưa phát huy hoạt động nhóm, phát huy tính tích cực, độc lập của tõng häc sinh… Trong khâu lập kế hoạch giải bài toán (thực chất là phân tích đề bài, tìm các bước giải) thì giáo viên ít khi phân tích từ đáp số (nội dung phải đi tìm để trả lời cho câu hỏi cần giải quyết của bài toán), dần đi đến các dữ kiện, số liệu đã cho ở đầu bài, Vì cách dạy ít hiệu quả trong việc giúp đỡ học sinh phát triển năng lực tư duy, óc phân tích cấu trúc vấn đề tìm ra đường lối giải quyết vấn đề cho phù hợp. Cßn mét sè gi¸o viªn chØ theo bµi gi¶i cã s½n ë trong s¸ch mµ nªu c¸c bước giải toán, dùng phương pháp thuyết trình, rập khuôn theo bước đó, ®iÒu nµy lµm h¹n chÕ ph¸t triÓn tư duy to¸n häc ë häc sinh. C¸c em chØ biết rập khuôn máy móc để giải các bài toán tương tự mà không hiểu tại sao ph¶i lµm như vËy còng như kh«ng suy nghÜ t×m tßi c¸ch gi¶i kh¸c cña bµi to¸n. Học sinh đọc cho qua loa, không cần suy nghĩ giải như thế nào? Đưa ra đề toán học sinh còn chưa được tập trung, không đọc kỹ đề để hiÓu yªu cÇu bµi tËp lµm g×? Giải toán có lời văn học sinh chưa biết cách để thể hiện bài giải, khó nhận ra đâu là đơn vị, lời giải của bài toán Học sinh không cảm thụ được đề toán yêu cầu làm gì? và phải làm như thÕ nµo?. 2 Lop3.net.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Một số em khi gặp đề toán phức tạp hơn thì đã biết biến đổi dạng đã học để giải bài toán một cách tốt hơn. Tuy nhiên số học sinh này trong lớp th× kh«ng nhiÒu chØ ë c¸c em häc sinh kh¸ giái míi lµm ®ưîc. Đại đa số học sinh đều xem bài giải mẫu có trong sách, nên các em theo đó mà thực hiện rập khuôn máy móc, các bước giải toán cho các bài tương tự, cùng dạng như đã đổi giá trị số. Điều này cho thấy cách giảng dạy, kết quả giảng dạy đã không phát triển được óc tư duy, lôgíc toán học cho häc sinh. Đa số khi gặp các dạng bài toán giải hơi khác một chút thì các em đã không biết biến đổi đa về dạng cơ bản hoặc tìm ra cách giải bằng các bước cơ bản đã học. Một số học sinh cßn chậm, nhót nh¸t, kĩ năng tãm tắt bài to¸n còng hạn chế, chưa cã thãi quen đọc và t×m hiểu kĩ bài to¸n dẫn tới thường nhầm lẫn giữa c¸c dạng to¸n, lựa chọn phÐp tÝnh còng sai, chưa b¸m s¸t vào yªu cầu bài to¸n để t×m lời giải thÝch hợp với c¸c phÐp tÝnh. Kĩ năng tÝnh nhẩm với c¸c phÐp tÝnh (hàng ngang) và kĩ năng thực hành diễn đạt bằng lời cßn hạn chế. Một số em tiếp thu bài một c¸ch thụ động, ghi nhớ bài cßn m¸y mãc nªn cßn chãng quªn c¸c dạng bài to¸n v× thế phải cã phương ph¸p khắc s©u kiến thức. Mặt kh¸c học sinh kh«ng tÝch cực tư duy s¸ng tạo để t×m nhiều c¸ch giải kh¸c nhau, từ t×m ra con đưêng ngắn nhất, c¸ch giải hay nhất. Khi tr×nh bày bài giải, học sinh hay rập khu«n m¸y mãc. ChÝnh v× vậy khi gặp dạng to¸n kh¸c học sinh cã thể kh«ng giải được. Tãm l¹i häc sinh kh«ng nhËn ra ®ưîc yªu cÇu cèt lâi ë bµi to¸n cã lêi v¨n vµ nÕu thÓ hiÖn th× cßn nhiÒu yÕu tè như: tr×nh bµy bµi gi¶i, c¸ch thÓ hiện bài giải, cách nhận ra phép tính cần làm để đáp ứng câu hỏi của bài, cách tìm ra đơn vị, đáp số của bài… Từ đó học sinh không giải được hoặc gi¶i kh«ng hoµn chØnh ®ưîc bµi to¸n cã lêi v¨n . Học sinh học tập một cách thụ động, chủ yếu chỉ nghe giảng, ghi nhớ và làm theo mẫu. Do đó việc học tập thường ít hứng thú, nội dung các hoạt động học tập thường đơn điệu nghèo nàn, ít quan tâm đến phát triển năng lùc c¸ nh©n cña häc sinh. Việc dạy- học như vậy đang cản trở rất lớn đến khả năng phát triển năng lực toán học ở học sinh, cản trở việc đào tạo những người lao động, năng động, tự tin, linh hoạt, sáng tạo, sẵn sàng thích ứng với những đổi mới diÔn ra hµng ngµy. ChÝnh v× thÕ nªn khi d¹y gi¶i to¸n cã lêi v¨n cÇn chuyÓn sang phư¬ng pháp dạy học mới nhằm tích cực hóa hoạt động học tập của học sinh, tạo điều kiện cho giáo viên và học sinh đều tham gia tích cực vào quá trình dạy học để khỏi mắc phải những sai lầm trên. Trong thùc tÕ gi¶ng d¹y hiÖn nay, “ N©ng cao chÊt lưîng gi¶i to¸n cã lời văn cho học sinh lớp 3.” đã được nhiều giáo viên quan tâm song kết qu¶ gi¶i to¸n cña nhiÒu häc sinh vÉn chưa ®ưîc cao. Häc sinh cßn lóng túng nhiều khi xác định phương pháp giải, cách viết lời giải .... 3 Lop3.net.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> N¾m râ tÇm quan träng cña viÖc “ N©ng cao chÊt lưîng gi¶i to¸n cã lêi v¨n cho häc sinh líp 3.” ë tiÓu häc, tõ thùc tr¹ng trªn t«i lu«n tr¨n trë, t×m tßi c¸c biÖn ph¸p d¹y häc nh»m gãp phÇn gi¶i to¸n cã lêi v¨n cã hiÖu quả. Do đó tôi đã chọn và nghiên cứu đề tài “ Nâng cao chất lượng giải toán có lời văn cho học sinh lớp 3.” để đưa ra cách hướng dẫn học sinh các cách giải của một bài toán đúng và khắc phục những hạn chế thường m¾c ph¶i trong qu¸ tr×nh gi¶i to¸n gãp phÇn n©ng cao chÊt lưîng häc to¸n hiÖn nay. Sau ®©y lµ kinh nghiÖm “ N©ng cao chÊt lưîng gi¶i to¸n cã lêi v¨n cho häc sinh líp 3.” mµ t«i ¸p dông trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y bưíc đầu đạt được hiệu quả một cách rõ rệt góp phần nâng cao chất lượng giải to¸n cho học sinh. 6.2/Các giải pháp thực hiện: a. Định hướng phương pháp dạy học phù hợp với các đối tượng học sinh trong líp: ViÖc d¹y häc gi¶i to¸n nh»m gióp häc sinh biÕt vËn dông nh÷ng kiÕn thøc vÒ to¸n, ®ưîc rÌn luyÖn thùc hµnh víi nh÷ng yªu cÇu thÓ hiÖn mét c¸ch ®a d¹ng, phong phó. Nhê viÖc d¹y häc gi¶i to¸n mµ häc sinh cã ®iÒu kiÖn rÌn luyÖn vµ ph¸t triÓn n¨ng lùc tư duy, rÌn luyÖn phư¬ng ph¸p suy luận và những phẩm chất cần thiết của người lao động mới. Giải toán là một hoạt động bao gồm những thao tác: Xác lập được mối quan hệ giữa các dữ liệu , giữa cái đã cho và cái phải tìm trong điều kiện của bài toán: chọn được phép tính thích hợp trả lời đúng câu hỏi của bµi to¸n. Các bài toán số học được phân chia thành các bài toán đơn và khối các bài toán hợp. Bài toán được giải bằng một bước tính gọi là bài toán đơn; bµi to¸n ®ưîc gi¶i b»ng mét sè bưíc ®ưîc gäi lµ bµi to¸n hîp. Hình thành và rèn luyện kỹ năng: thực hành, đọc, viết, đếm, so sánh các số, giải một số dạng bài toán đơn về cộng trừ, bước đầu diễn đạt bằng lời… Những nội dung có quan hệ đến đời sống thực tế của học sinh. Gi¸o dôc häc sinh: ch¨m chØ, tù tin, cÈn thËn, ham hiÓu biÕt vµ høng thó trong häc tËp to¸n Thông qua các hoạt động dạy học giải toán có lời văn , giáo viên tiếp tôc gióp häc sinh: Ph¸t triÓn c¸c n¨ng lùc tư duy ( so s¸nh, lùa chän, ph©n tÝch , tæng hîp, trõ tưîng ho¸, kh¸i qu¸t ho¸); Ph¸t triÓn trÝ tưëng tưîng không gian, tập nhận xét các số liệu thu thập được, diễn đạt gọn, rõ, đúng c¸c th«ng tin , cÈn thËn, ch¨m chØ, tù tin, høng thó trong häc tËp vµ thùc hµnh to¸n. Qu¸ tr×nh d¹y häc to¸n líp 3 ph¶i gãp phÇn thiÕt thùc vµo viÖc h×nh thµnh phư¬ng ph¸p suy nghÜ, phư¬ng ph¸p häc tËp vµ lµm viÖc tÝch cùc, chủ động, khoa học, sáng tạo cho học sinh. §Ó lµm ®ưîc như vËy, s¸ch gi¸o khoa vµ c¸c tµi liÖu hưíng dÉn gi¶ng dạy cần giúp Gv tổ chức các hoạt động học tập, thường xuyên tạo ra tình huống có vấn đề, tìm các biện pháp lôi cuốn học sinh tự phát hiện và giải quyết vấn đề bằng cách hướng dẫn học sinh tìm hiểu kĩ vấn đề đó, huy động các kiến thức và công cụ đã có để tìm con đường hợp lí nhất giải đáp từng câu hỏi đặt ra trong quá trình giải quyết vấn đề, diễn đạt và các bước 4 Lop3.net.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> đi trong cách giải, tự kiểm tra lại các kết quả đã đạt được, cùng các bạn rút kinh nghiệm về phương pháp giải. Đó là những cơ hội để rèn luyện ngôn ng÷ to¸n häc vµ tËp dưît cho häc sinh suy luËn, h×nh thµnh phư¬ng ph¸p häc tËp vµ lµm viÖc khoa häc, gióp häc sinh tù ph¸p hiÖn vµ chiÕm lÜnh tri thức mới, tự kiểm tra và tự khẳng định những tiến bộ của mình. b. §æi míi phư¬ng ph¸p c¸ch tæ chøc d¹y häc vÒ néi dung gi¶i bµi to¸n cã lêi v¨n: D¹y häc to¸n cã lêi v¨n lµ mét trong nh÷ng con ®ưêng h×nh thµnh vµ phát triển trình độ tư duy ở học sinh (phát hiện và tự giải quyết vấn đề, tự nhËn xÐt, so s¸nh, ph©n tÝch, tæng hîp rót ra qui t¾c ë d¹ng kh¸i qu¸t nhÊt định...) Tuy nhiên để đạt hiệu cao, người giáo viên phải biết tổ chức, hướng dẫn cho học sinh (cá nhân, nhóm, cả lớp ...) hoạt động theo chủ đích với sự trợ giúp đúng mức của giáo viên, của sách giáo khoa và của đồ dùng dạy học, để mỗi cá nhân học sinh “khám phá” tự phát hiện và giải quyÕt bµi to¸n th«ng qua viÖc biÕt thiÕt lËp mèi quan hÖ gi÷a kiÕn thøc míi với kiến thức có liên quan đã học, với kinh nghiệm bản thân (đã học được ở trường, trong đời sống …) Với đặc trưng của mạch kiến thức này, cần lưu ý một số điểm mang tÝnh phư¬ng ph¸p, c¸ch tæ chøc d¹y häc. Cô thÓ lµ: §iÒu chñ yÕu khi gi¶i to¸n cã lêi v¨n lµ d¹y häc sinh biÕt c¸ch gi¶i bµi toán. Giáo viên không làm thay, không được áp đặt cách giải. Cần phải t¹o cho häc sinh tù t×m ra c¸ch gi¶i bµi to¸n (tËp trung vµo ba bưíc: Tãm tắt bài toán để biết bài toán cho gì ?, hỏi gì ?,yêu cầu gì?). T×m c¸ch gi¶i th«ng qua viÖc thiÕt lËp mèi quan hÖ gi÷a c¸c d÷ liÖu cña đề bài (giả thiết) với yêu cầu của bài (kết luận) để tìm phép tính tương øng. Trình bày bài giải, viết câu lời giải, phép tính trung gian và đáp số. Trong gi¶i to¸n, gi¸o viªn cÇn khuyÕn khÝch häc sinh t×m nhiÒu c¸ch gi¶i vµ biÕt so s¸nh, lùa chän c¸ch gi¶i tèt. DÇn dÇn, h×nh thµnh cho häc sinh thói quen không bằng lòng với kết quả đạt được và có lòng mong muốn tìm giải pháp tốt cho bài làm của mình. Vì vậy, điều đáng quan tâm kh«ng ph¶i lµ häc sinh lµm ®ưîc nhiÒu bµi vµ gi¸o viªn cung cÊp thªm nhiÒu bµi tËp cho häc sinh mµ chÝnh lµ gi¸o viªn cïng häc sinh khai th¸c ®ưîc c¸c tiÒm n¨ng trong c¸c bµi tËp cã s½n trong s¸ch gi¸o khoa, gi¸o viên hướng dẫn học sinh trao đổi ý kiến về các cách giải, qua củng cố, kh¾c s©u kiÕn thøc bµi häc. b.1.Biện pháp giúp đỡ học sinh. Để đạt mục đích trên, giáo viên phải thực hiện các yêu cầu sau: - Tổ chức cho học sinh hoạt động nắm vững các khái niệm toán học, cÊu tróc phÐp tÝnh, c¸c thuËt ng÷,.. (chuÈn bÞ cho häc gi¶i to¸n ) - Tæ chøc cho häc sinh thùc hiÖn c¸c bưíc gi¶i. - RÌn luyÖn kÜ n¨ng gi¶i to¸n. - Hoạt động nắm vững các khái niệm toán học, cấu trúc phép tính, các thuËt ng÷: - Bài toán có lời văn nêu các vấn đề thường gặp trong đời sống các vấn đề đó gắn liền với nội dung (khái niệm, cấu trúc, thuật ngữ) toán học, do vËy gi¸o viªn cÇn cho häc sinh n¾m v÷ng kh¸i niÖm, thuËt ng÷ 5 Lop3.net.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> - ViÖc gi¶i to¸n cã lêi v¨n, gi¸o viªn gióp häc sinh h×nh thµnh bưíc ®Çu về cách trình bày dạng bài toán có lời văn, biết giải các bài toán đơn về thªm bít (gi¶i b»ng mét phÐp céng hoÆc phÐp trõ, nh©n chia) tr×nh bµy bµi giải gồm: câu văn thể hiện lời giải, phép tính, đáp số. - ë líp 3, häc sinh cÇn n¾m râ thÕ nµo lµ bµi to¸n hîp, gi¶i b»ng hai phép tính, giải bài hợp khác với bài toán đơn (giải bằng một phép tính ở lớp 1, lớp 2 như thế nào? Trên cơ sở cách giải bài toán đơn mà chuyển sang hình thành các bước giải của bài hợp (Bài toán đơn có một bước giải, bài toán hợp có hai bước giải mà trong đó mỗi bước giải có câu lời giải và phÐp tÝnh tư¬ng øng) Gi¶i bµi to¸n hîp cÇn chó ý: + Khi tóm tắt bài toán, giáo viên cho học sinh đọc kĩ bài toán. Điều nµy hÕt søc cÇn thiÕt nh»m lµm râ gi¶ thiÕt (bµi to¸n cho g× ?) vµ kÕt luËn (bµi to¸n hái g× ? yÒu cÇu g× ?) Cã thÓ tãm t¾t b»ng lêi v¨n hoÆc b»ng s¬ đồ đoạn thẳng. Từ đó học sinh có thể tìm mối quan hệ giữa “cái đã biết và cái chưa biết” đó là cầu nối để tìm cách giải quyết một cách hợp lí. Tuy nhiªn kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i viÕt phÇn tãm t¾t vµo phÇn tr×nh bµy lêi gi¶i. + Khi tr×nh bµy lêi gi¶i, gi¸o viªn cÇn gióp häc sinh hiÓu râ quy tr×nh phải làm: Viết được câu lời giải và phép tính tương ứng. Cần kiên trì để học sinh tự diễn đạt câu trả lời bằng lời trước khi viết câu lời giải. Có thể chấp nhận cách diễn đạt tuy “vụng về” nhưng đúng, rồi giáo viên uốn nắn sửa dần. Cái “khó”của việc giải toán có lời văn trong toán lớp 3 đối với học sinh chính là trỡnh bày (viết) bài giải. Điều này đòi hỏi giáo viên không sốt ruét, véi vµng lµm thay häc sinh mµ ph¶i cho häc sinh tù luyÖn viÕt c©u lêi gi¶i nhiÒu. b.2/ Tæ chøc cho häc sinh thùc hiÖn c¸c bưíc gi¶i: - Tæ chøc cho häc sinh t×m hiÓu n«i dung bµi to¸n b»ng c¸c thao t¸c: + Đọc bài toán ( đọc to, đọc nhỏ, đọc thầm- đọc bằng mắt). + Tìm hiểu một số từ, thuật ngữ quan trọng để tìm hiểu nội dung, nắm b¾t bµi to¸n cho biÕt c¸i g×, bµi to¸n yªu cÇu ph¶i t×m c¸i g× ? - T×m c¸ch gi¶i bµi to¸n b»ng c¸c thao t¸c: + Tãm t¾t bµi to¸n (tãm t¾t b»ng lêi, tãm t¾t b»ng h×nh vÏ, tãm t¾t b»ng sơ đồ). Hoạt động này thường được tiến hành theo các bước sau : + Cho học sinh diễn đạt bài toán thông qua tóm tắt. + Lập kế hoạch giải bài toán: Xác định trình tự giải bài toán, thông thường xuất phát từ câu hỏi của bài toán đi đến các yếu tố đã cho. Xác lập mối quan hệ giữa các điều kiện đã cho với yêu cầu bài toán phải tìm và tìm được đúng phép tính số học thích hợp. - Thùc hiÖn c¸ch gi¶i vµ tr×nh bµy lêi gi¶i b»ng c¸c thao t¸c: + Thực hiện các phép tính đã xác định (có thể viết phép tính sau khi viÕt c©u lêi gi¶i vµ thùc hiÖn phÐp tÝnh). + ViÕt c©u lêi gi¶i. + ViÕt phÐp tÝnh tư¬ng øng . + Viết đáp số. - KiÓm tra bµi gi¶i: KiÓm tra sè liÖu, kiÓm tra tãm t¾t, kiÓm tra phÐp tÝnh, kiÓm tra c©u lêi giải, kiểm tra kết quả cuối cùng có đúng với yêu cầu bài toán. VÝ dô: 6 Lop3.net.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> Hưíng dÉn häc sinh thùc hiÖn c¸c bưíc gi¶i bµi to¸n sau: Thu ho¹ch ë thöa ruéng thø nhÊt ®ưîc 127 kg cµ chua, ë thöa ruéng thø hai ®ưîc nhiÒu gÊp 3 lÇn sè cµ chua ë thöa ruéng thø nhÊt. Hái thu ho¹ch hai thöa ruéng ®ưîc bao nhiªu ki- l«- gam cµ chua? - Cho học sinh đọc 2-3 lần bài toán - Cho học sinh tìm hiểu thuật ngữ “thu hoạch” nghĩa là gì? (đồng nghĩa với việc hái cà chua để sử dụng). Thuật ngữ “ở thửa ruộng thứ hai được nhiều gÊp 3 lÇn sè cµ chua ë thöa ruéng thø nhÊt”. - Hướng dẫn học sinh n¾m b¾t néi dung bµi to¸n: Bài toán cho biết gì?. + BiÕt sè cµ chua ë thöa ruéng thø nhÊt 127 kg vµ sè cµ chua ë thöa ruéng thø hai nhiÒu gÊp 3 lÇn sè cµ chua ë thöa ruéng thø nhÊt. Bài toán hỏi gì? + Tìm số cà chua thu hoạch ở cả hai thửa.. - T×m c¸ch gi¶i bµi to¸n: + Tãm t¾t bµi to¸n: Bưíc ®Çu häc sinh míi gi¶i to¸n, gi¸o viªn lµm mẫu và hướng dẫn học sinh tóm tắt, các bài tập kế tiếp giáo viên chỉ định, hưíng dÉn kiÓm tra häc sinh tù tãm t¾t (tãm t¾t b»ng lêi, hoÆc tãm t¾t b»ng h×nh vÏ). + Tóm tắt ngắn gọn làm nổi bật yếu tố đã cho và yếu tố phải tìm . C¸ch 1: Thöa 1 : 127 kg cµ chua. Thöa 2 : GÊp 3 lÇn thöa 1 ? kg cµ chua C¸ch 2 : Thöa 1 : Thöa 2 :. ? kg cµ chua. + Cho học sinh diễn đạt bài toán thông qua tóm tắt (không nhìn đề to¸n mµ nh×n vµo tãm t¾t, häc sinh tù nªu bµi to¸n theo sù hiÓu biÕt vµ ng«n ng÷ cña tõng em). + LËp kÕ ho¹ch gi¶i to¸n - Xác định bài toán theo cách thông thường: + T×m sè cµ chua ë hai thöa ruéng, cÇn biÕt nh÷ng g×? (BiÕt sè cµ chua ë tõng thöa ruéng lµ bao nhiªu kil«gam?). + Số ki- lô –gam cà chua ở từng thửa ruộng đã biết chưa? (Biết số kil« gam cµ chua ë thöa thø 1 lµ 127 kg, cßn sè kil«gam cµ chua ë thöa ruéng thø 2 chưa biÕt). + VËy ph¶i t×m sè kil« gam cµ chua ë thöa thø 2. - Tr×nh tù gi¶i: + Trưíc hÕt t×m sè kil«gam cµ chua ë thöa ruéng thø hai. + Sau đó tìm tìm số cà chua ở hai thửa ruộng. + Xác lập mối quan hệ giữa các yếu tố và tìm đúng phép tính thích hîp: Muốn t×m sè cµ chua ë thöa ruéng thø 2 ta làm thế nào? . BiÕt sè cµ chua ë thöa thø 1 lµ 127 kg . . BiÕt sè cµ chua ë thöa thø 2 nhiÒu gÊp 3 lÇn sè cµ chua ë thöa thø 1. . VËy sè kil«gam cµ chua ë thöa thø 2 b»ng sè kil«gam cµ chua ë thöa thø 1 nh©n víi 3. 7 Lop3.net.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> Muốn t×m sè cµ chua ë hai thöa ruéng ta làm thế nào ? . BiÕt sè cµ chua ë thöa 1 : 127kg . BiÕt sè cµ chua ë thöa thø 2 : ( 127x 3) kg .VËy sè cµ chua ë hai thöa ruéng b»ng tæng sè kil«gam cµ chua ë thöa ruéng thứ nhất và thửa ruộng thứ hai. Thùc hiÖn c¸ch gi¶i vµ tr×nh bµy: Gi¸o viªn cho häc sinh thùc hiÖn c¸c phÐp tÝnh trưíc ë ngoµi nh¸p sau đó trình bày bài giải hoặc viết câu lời giải và phép tính tương ứng, thực hiÖn phÐp tÝnh, viÕt kÕt qu¶. Bài giải Sè kil«gam cµ chua thu ho¹ch ë thöa ruéng thø hai lµ : 127 x 3 = 381 (kg) Sè kil«gam cµ chua thu ho¹ch ë hai thöa ruéng lµ : 127 + 381 = 508 (kg) §¸p sè: 508 kg . KiÓm tra bµi gi¶i: Kiểm tra tóm tắt, câu lời giải, phép tính, bằng cách đọc lại, làm lại phép tÝnh… - Tæ chøc rÌn kÜ n¨ng gi¶i to¸n + Sau khi học sinh đã biết cách giải toán (có kĩ năng giải toán), để định h×nh kÜ n¨ng Êy, gi¸o viªn rÌn kÜ n¨ng gi¶i to¸n cho häc sinh. RÌn kÜ n¨ng gi¶i to¸n, nghÜa lµ cho häc sinh vËn dông kÜ n¨ng vµo gi¶i c¸c bµi to¸n kh¸c nhau vÒ h×nh thøc. Gi¸o viªn cã thÓ rÌn kÜ n¨ng tõng bưíc hoÆc tÊt c¶ c¸c bưíc gi¶i to¸n. VÝ dô : RÌn kÜ n¨ng t×m hiÓu néi dung bµi to¸n b»ng c¸c thao t¸c: + Đọc bài toán (đọc to, đọc nhỏ, đọc thầm, đọc bằng mắt). + Tìm hiểu một số từ, thuật ngữ quan trọng để tìm hiểu nội dung cña c¸c bµi to¸n cô thÓ ë s¸ch gi¸o khoa. Tóm lại để giải bài toán có lời văn học sinh cần nắm các yếu tố sau. T×m hiÓu bµi to¸n: - Bµi to¸n cho biÕt g×? - Bài toán hỏi gì? (Tức là bài toán đòi hỏi phải tìm gì?) Gi¶i bµi to¸n: - Thực hiện phép tính để tìm điều chưa biết nêu trong câu hỏi - Tr×nh bµy bµi gi¶i: + Nªu c©u lêi gi¶i + Phép tính để giải bài toán + §¸p sè Trong một số bài toán có nhiều cách giải,để phát huy tính sáng tạo của học sinh giáo viên cần động viên khuyến khích học sinh tự tìm ra các cách giải hay trong một bài toán. Ví dụ:Một kho có 4720 kg muối, lần đầu chuyển đi 2000kg muối ,lần sau chuyển đi 1700 kg muối.Hỏi trong kho còn lại bao nhiêu ki- lô-gam muối? Thường học sinh tìm ra cách 1 như sau: Bài giải 8 Lop3.net.

<span class='text_page_counter'>(9)</span> Số ki-lô -gam muối hai lần chuyển đi là: 2000 + 1700 = 3700(kg) Số ki-lô- gam muối trong kho còn lại là: 4720 - 3700 =1020(kg) Đáp số: 1020 kg Sau khi học sinh tìm ra cách 1 giáo viên hỏi : Để tìm số muối còn lại trong kho còn có cách khác rất hay em nào giỏi tìm ra nào ? Để học sinh tự suy nghĩ và tìm ra cách giải 2: Bài giải Số ki- lô-gam muối trong kho còn lại là: 4720 - 2000 - 1700 = 1020 (kg) Đáp số : 1020kg Hoặc: Sau lần một chuyển đi trong kho còn lại số muối là: 4720 - 2000 = 2720(kg) Sau hai lần chuyển đi trong kho còn lại số muối là: 2720 - 1700 =1020(kg) Đáp số: 1020 kg Giáo viên nhơn xét và tuyên dơơng các em tìm ra nhiơu cách giơi hay cho mơt bài toán.. 7. Kết quả cụ thể: Qua một thời gian áp dụng sáng kiến trên học sinh lớp 3C của tôi đã có tiÕn bé râ rÖt trong gi¶i to¸n cã lêi v¨n nãi riªng vµ trong m«n to¸n nãi chung. C¸c em kh«ng cßn ng¹i khi gÆp bµi to¸n cã lêi v¨n n÷a mµ cßn ham thÝch gi¶i to¸n cã lêi v¨n còng như biÕt t×m ra ®ưîc nhiÒu c¸ch gi¶i kh¸c nhau trong mét bµi to¸n cã lêi v¨n. Víi c¸ch hưíng dÉn häc sinh t×m ra nhiÒu c¸ch gi¶i cña mét bµi to¸n cã lời văn đã đưa ra như trên, tôi thấy chất lượng giải toán có lời văn lớp tôi dạy đã được nâng cao rõ rệt, học sinh nắm vững cấu trúc và phương pháp của từng dạng toán đã học, biết trình bầy lời giải một cách chính xác, ngắn gän. KÕt qu¶ cô thÓ lµ:. SÜ sè. 23. S % L. ®Çu n¨m Trung Kh¸ b×nh S % SL L %. 2 8,7. 7 30,4. Giái. 13. YÕu S% L. 56,6 1 4,3. đến giữa học kỳ II Trung Giái Kh¸ YÕu b×nh SL % S % S% S % L L L 11 48. 10. 43. 29 0. Qua cacs kif kieemr tra cuar phongf moon toans do tooi giangr dayj ddeeuf xeeps th]s nhaats th[s hai, th]s t] trong toanf huyeenj Bµi häc kinh nghiÖm.. 9 Lop3.net. 0.

<span class='text_page_counter'>(10)</span> C¶ thÇy trß ph¶i rÌn tÝnh kiªn tr×, b×nh tÜnh, cÈn thËn, chÞu khã trong gi¶ng d¹y còng như trong häc tËp. Nh÷ng kinh nghiÖm trªn ch¼ng nh÷ng t«i ¸p dông ë líp, mµ cßn giíi thiệu ra tổ chuyên môn để các đồng nghiệp cùng thực hiện và đạt kết quả kh¸ tèt. Muốn đạt được chất lượng trong giảng dạy, người giáo viên phải ®ưîc n©ng cao tay nghÒ, ph¶i t×m tßi nghiªn cøu t×m ra nh÷ng c¸ch tèt nhÊt cho häc sinh. Trưíc tiªn ngưêi gi¸o viªn ph¶i chuÈn bÞ tèt kÕ ho¹ch bµi học khi lên lớp. Thường xuyên sửa đổi bổ sung những rút mắc trong quá tr×nh gi¶ng d¹y. Ngưêi gi¸o viªn ph¶i kÞp thêi ph¸t huy nh÷ng mÆt tèt, cßn những thiếu sót, chưa tốt có thể trao đổi cùng đồng nghiệp trong các lần sinh hoạt tổ để cùng tìm ra cách giải quyết. Trong quá trình giảng dạy trên líp gi¸o viªn ph¶i vËn dông lêi nãi râ rµng cô thÓ b¸m s¸t tõng häc sinh. Giáo viên phải tận dụng tất cả những đồ dùng hiện có, sử dụng trực quan, tranh ¶nh, m« h×nh… Ngưêi gi¸o viªn ph¶i kiªn tr× vưît qua nh÷ng khã kh¨n “TÊt c¶ v× häc sinh th©n yªu”. Lu«n tham gia häc hái trau dåi kinh nghiệm. “Thầy dạy tốt trò học tốt”. Do đó người giáo viên cần nắm vững phư¬ng ph¸p gi¶ng d¹y. ChuÈn bÞ tèt cho tiÕt d¹y vµ ¸p dông mét c¸ch nhuần nhuyễn linh hoạt. Giáo viên phải luôn quan tâm giúp đỡ học sinh yếu, uốn nắn sửa sai kịp thời động viên khích lệ học sinh “Vừa học vừa ch¬i, võa ch¬i võa häc”. Bªn c¹nh cÇn cã sù thèng nhÊt trong tæ chuyªn môn, tích cực tham gia chuyên đề do tổ, trường tổ chức nhằm góp phần n©ng cao chÊt lưîng. Việc đổi mới phương pháp giảng dạy, lấy học sinh làm trung tâm cần thiết, theo hướng đổi mới hiện đại hoá hiện. Học sinh chủ động trong các hoạt động, giáo viên chỉ hướng dẫn giúp đỡ các em. Đối với học sinh yếu giáo viên cần ân cần giúp đỡ, nhắc nhở, khen ngợi kịp thời. Ngưêi gi¸o viªn ph¶i lu«n n¾m v÷ng c¸c kiÕn thøc, kÜ n¨ng vµ gi¸o dôc học sinh. Khi giảng dạy luôn theo hướng đổi mới lấy học sinh làm trung tâm, học sinh học theo hướng tích cực. Giáo viên luôn quan tâm giúp đỡ các em. Giáo viên quan sát theo dõi để có biện pháp giúp đỡ phù hợp. Ngưêi gi¸o viªn ph¶i n¾m râ nguyªn nh©n t¹i sau c¸c em häc yÕu? YÕu ë phần nào? Từ đó để có biện pháp giúp đỡ thích hợp với từng học sinh. Trong lớp tôi chủ nhiệm có em:Vũ Thị Mai ,Nguyễn Ngọc Lâm là học sinh yếu kém đọc viết còn chậm sai nhiều do vậy em rất ngại giải toán có văn .Biết vậy tôi thường gọi em đọc đề bài nhiều lần, hỏi nội dung bài,gợi mở cho em cách giải ,thường xuyên động viên khen ngợi từng tiến bộ nhỏ của em từ đó em không ngại giải toán nữa mà còn xung phong lên chữa bài ,giờ thì em đã là học sinh khá của lớp. 8. Kiến nghị đề xuất: Qua quá trình nghiên cứu và tổ chức thực hiện sáng kiến, để dạy giải to¸n cã lêi v¨n ë líp 3 nãi riªng vµ gi¶i to¸n cã lêi v¨n trong chư¬ng tr×nh toán Tiểu học nói chung đạt kết quả cao bản thân tôi có một số kiến nghị và đề xuất như sau: Ngưêi gi¸o viªn cÇn ph¶i n¾m v÷ng néi dung chư¬ng tr×nh, b¶n chÊt cña bµi to¸n, d¹ng to¸n, mèi tư¬ng quan gi÷a c¸c d÷ kiÖn cña bµi to¸n. Huy 10 Lop3.net.

<span class='text_page_counter'>(11)</span> động được những kiến thức vốn có của học sinh để tự các em chiếm lĩnh được nội dung kiến thức của bài học một cách độc lập, phát huy vai trò hoạt động cá nhân của học sinh trong quá trình giải toán. Gi¸o viªn cÇn chó träng tõng bưíc trong qu¸ tr×nh tæ chøc d¹y gi¶i toán, đặc biệt là tìm hiểu đề để phân tích và lập kế hoạch giải. Cần hướng dÉn häc sinh ®ưêng lèi chung, c¸ch lùa chän phư¬ng ph¸p gi¶i sao cho phï hîp víi tõng d¹ng to¸n. Giáo viên phải tìm hiểu được đối tượng học sinh, nắm được cái ưu, nhược về tâm sinh lý của học sinh để có biện pháp, phương pháp giáo dục cho thÝch hîp. Tổ chức học sinh luyện tập theo từng mức độ dễ, khó khác nhau nâng dần khả năng phát triển của các bài toán, rèn phương pháp suy nghĩ độc lËp, tù chñ, tư duy s¸ng t¹o. §ưa ra nh÷ng bµi to¸n cã néi dung gi¶i quyÕt các vấn đề gắn liền với thực tiễn để gây hứng thú cho học sinh trong quá tr×nh gi¶i to¸n. Để việc dạy học có kết quả, cần đảm bảo tính khoa học, chính xác và tính sư phạm, đòi hỏi mỗi giáo viên không ngừng tự học, tự bồi dưỡng, tìm hiÓu, nghiªn cøu vÒ néi dung, phư¬ng ph¸p d¹y häc to¸n, tù hoµn thiÖn vµ nâng cao những tri thức cần thiết, nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ, biết phát huy năng lực tiếp thu của học sinh và động viên tinh thần học tập của các em kịp thời đúng lúc, chuẩn bị đồ dùng dạy học phù hợp nội dung bµi häc.Tr¸nh t¹o mÆc c¶m yÕu kÐm ë c¸c em mµ b»ng mäi c¸ch ph¶i t¹o ®ưîc niÒm tin ë kh¶ n¨ng m×nh. Ngoµi ra ngưêi gi¸o viªn ph¶i thËt sù thư¬ng yªu vµ gÇn gòi c¸c em, lu«n t×m phư¬ng ph¸p gi¶ng d¹y hÕt sức cụ thể, ngắn gọn để các em dễ nắm, dễ nhớ, dễ làm. Chú trọng rèn kỹ năng đọc viết và kỹ thuật tính cho các em càng nhiều càng tốt. Trªn đ©y là s¸ng kiÕn “N©ng cao chÊt lưîng gi¶i to¸n cã lêi v¨n cho häc sinh líp 3.” t«i đ· vận dụng trong qu¸ tr×nh giảng dạy và kết quả đạt được cũng tương đối khả quan, gióp học sinh say mª, hứng thó, chịu khã nghiªn cứu t×m tßi nhiều c¸ch giải hay của một bài to¸n. Trong giảng dạy, t«i lu«n coi học sinh là trung t©m, tổ chức và hướng dẫn học sinh trong khi tãm tắt bài to¸n, hướng dẫn học sinh ph©n tÝch bài to¸n để t×m ra c¸c c¸ch giải, gióp học sinh cã suy nghĩ độc lập, vận dụng linh hoạt, s¸ng tạo, cã lßng tự tin, tự tạo trong làm bài. Tôi rất mong được tiếp thu các ý kiến đóng góp bổ sung của các bạn đồng nghiệp để bản thân vận dụng kinh nghiệm này vào việc “ Nâng cao chất lượng giải toán có lời văn cho học sinh lớp 3.” đạt hiệu quả cao h¬n. Tôi xin chân thành c¶m ơn! Người viết Đánh giá xếp loại của nhà trường …………………………………………… …………………………………………… …………………………………………… ............................................... …………………………………………… …………………………………………… 11 Lop3.net.

<span class='text_page_counter'>(12)</span> …………………………………………… …………………………………………… …………………………………………… …………………………………………… ……………………………………………. 12 Lop3.net. Nguyễn Thị Kim Thoa.

<span class='text_page_counter'>(13)</span>