Giáo án Ngữ văn 7 tiết 127, 128: Ôn tập tiếng việt (tiếp theo)

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Trường THCS Voõ Thò Saùu. Vuõ Thò Minh Thu. Ngày soạn : 10.4.2010 Ngaøy daïy : 13.4.2010. Tiết 127,128. I, Mục tiêu cần đạt Giúp hs - Hệ thống hoá kiến thức về các phép biến đổi câu và các phép tu từ cú pháp đã học II, Chuẩn bị - GV dự kiến khả năng tích hợp : Tích hợp các vb đã học ở học kì II - HS : Học bài , soạn bài theo yêu cầu của GV III, Tiến trình lên lớp 1, ỔN định tổ chức 2, Kiểm tra bài cũ : -Kiểm tra việc chuẩn bị bài của hs . -học sinh nhắc lại những kiến thức ôn tập ở tiết 1: 1.Kieåu caâu ñôn : +Caâu chia theo muïc ñích noùi .(traàn thaät,caàu khieán ,nghi vaán,caûm thaùn ) +Câu đơn bình thường . +Caâu ñaëc bieät. *Khaùi nieäm:Câu đặc biệt không coù cấu tạo theo mô hình chủ ngữ – vị ngữ VD : Một đêm trăng . Tiếng reo… * Tác dụng : + xaùc ñònh thời gian nơi chốn : VD : Buổi sáng . Đêm hè . Chiều đông + Liệt kê,thông báo về sự tồn tại của sự vật ,hiện tượng . VD : Cháy . Tiếng thét . Chạy rầm rập . Mưa . Gío .Baõo buøng. + Bộc lộ cảm xúc : VD Trời ôi! Aí chà chà ! + Gọi đáp : VD Sơn ơi ! Đợi với 2.Caùc daáu caâu: Dấu chấm ,dấu phẩy ,dấu chấm phẩy ,dấu chấm lửng ,dấu gạch ngang. 3, Bài mới : (?) Hãy nêu những phép biến đổi câu ? 3, Các phép biến đổi câu - Thêm, một số thành phần câu - Chuyển đổi kiểu câu (?) Trong dạng rút gọn câu chúng ta có những loại câu nào ? - Rút gọn câu và câu đặc biệt (?) Thế nào là rút gọn câu ? Cho vd a, Rút gọn câu : Khi nói viết , ta có thể lược bỏ một số thành phần của câu ,tạo thành câu rút gọn (?) Trong vd thành phần nào được rút gọn Ví dụ :Học ăn học nói ,học gói học mở . ? tại sao ? - Thành phần CN vì câu nói là của chung *Muïc ñích : mọi người -Laøm cho caâu goïn hôn ,thoâng tin nhanh traùnh ?Muïc ñích cuûa vieäc ruùt goïn caâu? lặp những từ đã xuất hiện ở câu trước . -Ngụ ý hành động ,đặc điểm là của chung mọi người (lược chủ ngữ). VD : Thương người như thể thương thân Ngữ văn 7. Lop7.net. Năm học: 2009 - 2010.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> Trường THCS Voõ Thò Saùu. Vuõ Thò Minh Thu. * Löu yù :cuõng coù khi ruùt goïn caû c-v: -Bao giờ cậu về quê ? -AØø!Hai ngày nữa. (?) Khi rút gọn câu cần đảm bảo điều gì ? * Rút gọn câu cần chú ý : VD:truyện cười “Tham ăn” - Câu vẫn đủ ý và không bị cộc lốc , khiếm nhã 1.Ôâng ở đâu ta ?-Đây –rồi cắm cúi ăn. - Trong đối thoại , hội thoại thường hay rút gọn 2.Thế ông được mấy cô cậu rồi ?-Mỗi – câu nhưng cần chú ý quan hệ vai giữa người nĩi và người nghe , người hỏi và người trả lời laïi gaép lia lòa. VD :Chaùy-Maát roài ! 3.Cụ thân sinh còn cả chứ?-Tiệt! (?) Thế nào là câu đặc biệt ? Cho vd. b, Câu đặc biệt : Câu đặc biệt không coù cấu tạo theo mô hình chủ ngữ – vị ngữ VD : Một đêm trăng . Tiếng reo… * Tác dụng : + Xaùc ñònh thời gian nơi chốn : VD : Buổi sáng . Đêm hè . Chiều đông + Liệt kê,thông báo về sự tồn tại của sự vật ,hiện tượng . VD : Cháy . Tiếng thét . Chạy rầm rập . Mưa . Gío .Baõo buøng. + Bộc lộ cảm xúc : VD Trời ôi! Aí chà chà ! +Gọi đáp : VD Sơn ơi ! Đợi với.. (?) Dùng câu đặc biệt nó có những tác duïng nhö theá naøo? Cho vd - Nêu thời gian nơi chốn VD : Buổi sáng . Đêm hè . Chiều đông - Liệt kê sự vật hiện tượng VD : Cháy . Tiếng thét . Chạy rầm rập . Mưa , Gío - Bộc lộ cảm xúc : Trời ôi! Aí chà chà ! - Gọi đáp :VD Sơn ơi ! Đợi với * GV chốt : Câu đặc biệt cũng là dạng rút gọn câu , nhưng thường khó hoặc không thể khôi phục thành phần bị lược bỏ . Đây chính là điểm khác biệt giữa câu đặc biệt và câu rút gọn * Chúng ta vừa ôn tập 2 dạng rút gọn câu . Bây giờ chúng ta tiếp tục ôn tập về 2 dạng mở rộng câu . (?) Em hãy cho biết dạng mở rộng câu thứ nhất là gì ? ( thêm trạng ngữ cho câu ) c, Thêm trạng ngữ cho câu : Trạng ngữ là (?) Trạng là gì ?Các dạng cụ thể –Cho ví thành phần phụ của câu được thêm vào để xác duï? ñònh: + Trạng ngữ chỉ nơi chốn , địa điểm (khoâng gian) VD : Trên dàn hoa lí …, Dưới bầu trời trong xanh + Trạng ngữ chỉ thời gian VD : Đêm qua , trời mưa to . Sáng nay , trời đẹp + Chỉ nguyên nhân VD : Vì trời mưa to, sông suối đầy nước. +Ñieàu kieän : Ví duï :Giaù nhö coù tieàn ,toâi seõ ñi du hoïc . + Chỉ mục đích VD: Để mẹ vui lòng , Lan cố gắng học giỏi + Chỉ phương tiện Ngữ văn 7. Lop7.net. Năm học: 2009 - 2010.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Trường THCS Voõ Thò Saùu. Vuõ Thò Minh Thu. VD : Bằng thuyền gỗ, họ vẫn ra khơi + Chỉ cách thức : VD : Với quyết tâm cao , học lên đường +Nhượng bộ: Ví dụ :Tuy xa trường ,Lan vẫn thường đến lớp *Về hình thức : đúng giờ . ?Vị trí của trạng ngữ thường đứng ở * Hình thức những vị trí nào trong câu? -Vị trí trạng ngữ :đầu ,giữa hay cuối câu. ?Cách nói và viếtkhi sửdụng trạng ngữ - Giữa trạng ngữ với chủ ngữ –vị ngữ thường có ? moät quaõng nghæ khi noùi ,moät daáu phaåy khi vieát . (?) Dạng thứ hai là dùng cụm chủ vị làm d, Dùng cụm chủ -vị làm thành phần câu : Là thành phần câu . Vậy thế nào là dùng dùng những cụm từ có hình thức giống câu đơn cụm C-V làm thành phần câu ? Cho vd bình thường , gọi là cụm C-V làm thành phần câu VD : Chiếc cặp sách tôi mới mua rất đẹp * Các thành phần dùng để mở rộng câu : (?) Các thành phần nào của câu có thể + Chủ ngữ : Mẹ về /khiến cả nhà vui được mở rộng bằng cụm C-V ? Cho vd + Vị ngữ : Chiếc x e máy này/ phanh hỏng rồi * GV chốt : Nhờ việc mỏ rộng câu bằng + Bổ ngữ : Tôi/ cứ tưởng/ ghê gớm lắm cách duøng cụm C-V làm thành phần câu , + Định ngữ : người tôi gặp /là một nhà thơ noåi ta có thể gộp 2 câu độc lập thành 1 câu có tieáng. cụm C-V làm thành phần (?) Chuyển đổi kiểu câu có những cách chuyển đối nào ? (?) Thế nào là câu chủ động , câu bị động ? cho vd. *GV:trong cuộc sống để thể hiện sự khiếm nhã,tế nhị... trước một nhận định nào đó về bản thân mình .Người ta thường sử dụng câu bị động. (?) Có mấy kiểu câu bị động ? Cho vd - Có từ bị và được - Không có từ bị và được (?) Chuyển đổi như vậy có tác dụng gì ? - Tránh lặp 1 kiểu câu hoặc để đảm bảo mạch văn nhất quán .. Ngữ văn 7. e, Chuyển đổi câu chủ động thành câu bị động : + Câu chủ động là câu cĩ chủ ngữ chỉ người ,vật thực hiện một hoạt động hướng vào người ,vật khaùc (chủ thể của hoạt động ) VD : Hùng vương quyết định truyền ngôi cho ( Chuû theå ) Lang Liêu . (Đối tượng) + Câu bị động là câu cĩ chủ ngữ chỉ người ,vật được hoạt động của người ,vật khác hướng vào (đối tượng của hoạt động) VD : Lang Liêu được HV truyền ngôi. (Đối tượng) (chuû theå) * Chuyển đổi cách câu chủ động thành câu bị động : có hai cách . - Có từ bị và được - Không có từ bị và được * Tác dụng : Tránh lặp 1 kiểu câu hoặc để đảm bảo mạnh văn nhất quán . * Chú ý:không phải câu nào có từ bị được cũng là câu bị động . Ví duï :Côm bò thiu . Lop7.net. Năm học: 2009 - 2010.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> Trường THCS Voõ Thò Saùu (?)Chúng ta đã học những phép tu từ nào - (Điệp ngữ và liệt kê ) ?Thế nào là phép tu từ điệp ngữ ?. ?Có mấy dạng điệp ngữ ? Cho ví duï .. (?) Liệt kê là gì ? Cho vd. (?)Xeùt veà caáu taïo: Có mấy kiểu lieât kê ? cho vd - Liệt kê theo từng cặp và liệt kê không theo từng cặp ?Xeùt veà yù nghóa :Coù caùc daïng lieät keâ naøo? (- Liệt kê tăng tiến và liệt kê không tăng tiến ). Vuõ Thò Minh Thu Nó được đi chơi . Nó rời sân ga . 4, Các phép tu từ cú pháp : a.Điệp ngữ :khi nói ,viết người ta dùng biện pháp lặp đi lặp lại từ ngữ(hoặc cả một câu)để laøm noåi baät yù ,gaây caûm xuùc maïnh . *Lưu ý : Điệp ngữ không phải là sự trùng lặp vô ích mà là sự trùng lặp để nhấn mạnh về nội dung bieåu hieän . * Các dạng điệp ngữ : -Điệp ngữ cách quãng :vd bài Tiếng gà trưa -Điệp ngữ nối tiếp :vd : đoạn cuối bài Nhớ con soâng queâ höông cuûa Teá Hanh. -> « toâi seõ laïi ». -Điệp ngữ chuyển tiếp (điệp ngữ vòng) Ví dụ : Những lúc say sưa cũng muốn chừa Muốn chừa nhưnng tính lại hay ưa . Hay ưa nên nỗi không chừa được . Chừa được nhưng mà vẫn chẳng chừa . a, Liệt kê : Liệt kê là sắp xếp nối tiếp hàng loạt từ hay cụm từ cùng loại để diễn tả được đầy đủ hơn , sâu sắc hơn những khía cạnh khác nhau của thực tế hay của tư tưởng , tình cảm VD : Những quả dưa hấu bổ phanh đỏ lòm lòm , những xâu lạp xườn lủng lẳng dưới mái hiên các hiệu cơm ; cái rốn của chú khách trưng ra giữa trời * Các kieåu liệt kê : - Caáu taïo: Liệt kê theo từng cặp và liệt kê không theo từng cặp . VD : Tinh thần , lực lượng , tính mạng , của cải/ tinh thần và lực lượng ; tính mạng và của cải - YÙ nghóa:Liệt kê tăng tiến và liệt kê không tăng tiến VD :- Tre , nứa , mai , vầu …. - Gia ñình ,hoï haøng ,laøng xaõ.... *GV chốt : Liệt kê là một phép tu từ cú pháp . Vì vậy, khi sử dụng cần phải chú ý tới giá trị biểu cảm của nó Hoïc sinh thaûo luaân nhanh theo nhoùm : Nhoùm 1,2 ,3: Đọc phần trích sau và cho biết : Những câu nào bị rút gọn và rút gọn những bộ phận nào ?Em hãy phục hôì lại các bộ phân bị rút gọn đó ? « ...Hai chân nhẫn quàng lên cổ (1).Quên cả đói ,quên cả rét (2).Con Tô cũng dài bụng ra chạy theo(3). Song càng đuổi thì càng mất hút (4). Nhẫn lại tức điên lên(5) . Con Tô sủa ủng oẳng(6) .Tới một dãy phố xép khác ,Nhẫn cố nén giận hỏi thăn một lần nữa(7) .Lại người bảo có thấy và lại người bảo không thấy(8) .Chán quá(9) .Nhẫn đứng lại thở dốc(10). Ngữ văn 7. Lop7.net. Năm học: 2009 - 2010.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> Trường THCS Voõ Thò Saùu. Vuõ Thò Minh Thu. .Gió táp vào mặt làm ngức anh rức lên ,nước mũi đổ ra ròng ròng (11). (Coû Non –Hoà Phöông ) HOÏC SINH THAÛO LUAÄN NHANH THEO NHOÙM : Nhoùm 3,4,5 : BAØI 1 :Chuyển đổi câu chủ động sau thành câu bị động . a.Giáp sút mạnh quả bóng vào khung thành đối phương . ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------b.Chuùng toâi chaáp haønh nghieâm chænh luaät leä giao thoâng . ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------c.Các bác thợ đúc những vỏ máy bay to tướng. ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------BAØI 2 : Chuyển mỗi câu chủ động sau đây thành hai câu bị động theo hai cách khác nhau. a.Noù boû saùch vaøo trong caëp . -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------b.Người ta đắp bức tượng này bằng thạch cao . --------------------------------------------------------------------------………………………………………………………………………………………………………………………… 4, Củng cố :Vậy tiết học hôm nay chúng ta đã ôn tập được những nội dung trọng tâm nào? - Ruùt goïn caâu. -Caâu ñaëc bieät. -Thêm trạng ngữ cho câu học sinh nhắc lại những kiến thức cơ bản nhất caàn -Dùng cụm chủ –vị để mở rộng câu. Phải ghi nhớ và khắc sâu để áp dung cho việc -Hai phép tu từ đã học :+Điệp ngữ làm bài tập ở tiết sau. +Lieät keâ . 5, Dặn dò : Học thuộc các kiến thức đã ôn tập –tieát sau aùp duïng laøm baøi taäp.. Ngữ văn 7. Lop7.net. Năm học: 2009 - 2010.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> Trường THCS Voõ Thò Saùu. Ngữ văn 7. Vuõ Thò Minh Thu. Lop7.net. Năm học: 2009 - 2010.

<span class='text_page_counter'>(7)</span>