Tài liệu ly luan day hoc chuong 2

NHIỆM VỤ CỦA QUÁ TRÌNH DẠY HỌC.
1. Nhiệm vụ cung cấp kiến thức cho học sinh
Quá trình dạy học có nhiệm vụ đặc trưng, cơ bản là cung cấp cho học
sinh hệ thống kiến thức khoa học toàn diện về tự nhiên, xã hội, tư duy, kỹ
thuật, nghệ thuật …cùng với nó là hệ thống kỹ năng thực hành và phương
pháp tư duy sáng tạo. Về thực chất đây là việc bồi dưỡng học vấn cho học
sinh.
Quá trình dạy học được tiến hành trước hết là cung cấp cho học sinh
hệ thống kiến thức đã chọn lọc trong hệ thống những hiểu biết mà loài
người đã tích luỹ được, phù hợp với mục đích giáo dục và đào tạo ở cấp
học và ngành học. Bằng những phương pháp sư phạm phù hợp với đặc
điểm lứa tuổi và trình độ phát triển trí tuệ của học sinh, dạy học làm cho
học sinh hiểu thấu, nắm vững các khái niệm, các phạm trù, các lý thuyết
khoa học. Dạy học ở trình độ cao, học sinh còn phải nghiên cứu, khám phá
bản chất các hiện tượng khách quan để tìm ra các quy luật khoa học. Dạy
học còn bao gồm cả quá trình tổ chức cho học sinh luyện tập vận dụng kiến
thức để thực hành theo một chương trình đã định.
Như vậy, dạy học làm cho người học nắm vững một hệ thống kiến
thức về thế giới và cuộc sống loài người, vừa hiểu sâu, hiểu rộng, vừa biết
vận dụng chúng vào hoạt động thực tiễn để hình thành kỹ năng hoạt động
trí tuệ và thực hành.
2. Nhiệm vụ phát triển trí tuệ cho học sinh.
Sự phát triển trí tuệ của con người về bản chất bao gồm hệ thống
kiến thức đã thâu lượm, tích luỹ được trong học tập và trong cuộc sống lao
động, cùng với khả năng đặc biệt linh hoạt, sắc sảo của các thao tác tư duy,
vừa do tư chất, vừa do luyện tập mà thành.
1

Năng lực hoạt động trí tuệ được thể hiện ở năng lực vận dụng các
thao tác trí tuệ. Hệ thống tri thức được học sinh lĩnh hội thông qua các thao

tác hoạt động trí tuệ của họ và ngược lại, chính các thao tác trí tuệ cũng
được hình thành và phát triển trong quá trình chiếm lĩnh tri thức, rèn luyện
kỹ năng kỹ xảo. Vì thế, sự phát triển có nét đặc trưng bởi quá trình tích luỹ
vốn tri thức và những thao tác trí tuệ của người học sinh.
Sự phát triển trí tuệ có mối quan hệ biện chứng với hoạt động dạy
học. Dạy học được tổ chức đúng sẽ thúc đẩy sự phát triển năng lực và các
phẩm chất trí tuệ của học sinh và ngược lại, sự phát triển đó sẽ tạo điều
kiện cho hoạt động dạy học đạt chất lượng cao hơn.
Điều kiện cần thiết để thúc đẩy mạnh mẽ sự phát triển trí tuệ của học
sinh là hoạt động dạy học phải luôn đi trước sự phát triển trí tuệ và dạy học
phải luôn ở mức độ khó khăn vừa sức học sinh, tạo điều kiện để phát triển
tối đa những tiềm năng vốn có của họ.
3. Nhiệm vụ giáo dục các phẩm chất nhân cách cho học sinh.
Mục đích cuối cùng của dạy học là hình thành ở học sinh các phẩm
chất nhân cách.
Thông qua dạy học, học sinh được trang bị hệ thống kiến thức khoa
học và được tổ chức thực hành hình thành các thao tác trí tuệ. Với nội dung
hiện đại bao gồm các môn khoa học tự nhiên, xã hội và nhân văn…dạy học
cung cấp cho học sinh những hiểu biết vững chắc về thế giới và cuộc sống
con người để hình thành cho họ thế giới quan và nhân sinh quan. Với
phương pháp dạy học hiện đại tạo nên tính tích cực tư duy và hoạt động
sáng tạo, để hình thành cho học sinh các thói quen hành vi văn minh phù
hợp với thời đại và dân tộc.
Dạy học không chỉ chú ý đến kiến thức khoa học, mà phải chú trọng
đến kiến thức đời thường, kiến thức xã hội. Dạy học không chỉ chú trọng
đến phương pháp lao động mà còn chú trọng đến phương pháp làm người.
2

Thầy giáo không chỉ là chuyên gia dạy khoa học mà phải là nhà giáo mẫu
mực. Học sinh không chỉ học chữ mà còn phải học làm người. Giáo dục

nhân cách là nhiệm vụ quan trọng của quá trình dạy học. Hình thành các
phẩm chất nhân cách cho học sinh là mục đích của quá trình dạy học. Kết
quả giáo dục là kết quả tổng hợp của việc dạy kiến thức và dạy trí tuệ.
Tóm lại, ba nhiệm vụ có mối quan hệ mật thiết với nhau, tác động,
hỗ trợ lẫn nhau trong quá trình dạy học để thực hiện mục đích giáo dục có
hiệu quả. Thiếu tri thức, kỹ năng, kỹ xảo, thiếu phương pháp nhận thức thì
không thể tạo điều kiện cho sự phát triển trí tuệ và thiếu cơ sở để hình
thành thế giới quan khoa học, các phẩm chất nhân cách. Phát triển trí tuệ
vừa là kết quả, vừa là điều kiện của việc nắm vững tri thức, kỹ năng, kỹ
xảo và là cơ sở để hình thành thế giới quan khoa học và các phẩm chất
nhân cách. Phải có trình độ phát triển nhận thức nhất định mới giúp học
sinh có cách nhìn, có thái độ và hành động đúng. Nhiệm vụ thứ ba vừa là
mục đích vừa là kết quả của hai nhiệm vụ trên, nó là yếu tố kích thích và
chỉ đạo việc nắm tri thức, hình thành kỹ năng kỹ xảo và phát triển năng lực
nhận thức.
CÂU HỎI VÀ ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU
1. Có quan điểm cho rằng: suy nghĩ thúc đẩy hành động, hành động tạo
nên thói quen, thói quen tạo nên tính cách, tính cách tạo nên số phận. Hãy
trình bày ý kiến của anh, chị về quan điểm trên.
2. Hãy chọn một bài học thuộc chương trình phổ thông từ đó chỉ ra nội
dung và cách để đạt được nhiệm vụ dạy học.
3. Đánh giá việc thực hiện nhiệm vụ dạy học của giáo viên dạy môn Toán
(Lý, Hóa..) trường THPT X
3

TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Nguyễn Hữu Châu (2005), Những vấn đề cơ bản về chương trình và quá
trình dạy học, NXB giáo dục, Hà Nội.
2. Đặng Thành Hưng (2002), Dạy học hiện đại- Lý luận, biện pháp, kỹ
thuật, NXB Đại học Quốc gia Hà Nội, Hà Nội.

3. Phan Trọng Ngọ (2005), Dạy học và phương pháp dạy học trong nhà
trường, NXB Đại học Sư phạm Hà Nội, Hà Nội.
4. Trần Thị Tuyết Oanh (2005), Giáo dục học T1, NXB Đại học Sư phạm
Hà Nội, Hà Nội.
5. Thái Duy Tuyên (1999), Những vấn đề cơ bản giáo dục học hiện đại,
NXB giáo dục, Hà Nội.
6. Phạm Viết Vượng (2000), Giáo dục học, NXB Đại học Quốc gia Hà
Nội, Hà Nội.
4