Thiết kế giáo án môn Tự nhiên xã hội lớp 2 - Tuần 9 - Bài: Đề phòng bệnh giun

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Ngµy d¹y: 1 th¸ng 12 n¨m 2009. TiÕt: 57 V¨n b¶n:. mét thø quµ cña lóa non: cèm Th¹ch Lam. A . Điểm cần đạt: - Hs cảm nhận được phong vị đặc sắc, nét đẹp văn hoá trong một thứ quà độc đáo vµ gi¶n dÞ cña d©n téc. - ThÊy vµ chØ ra ®­îc sù tinh tÕ vµ nhÑ nhµng, s©u s¾c trong lèi v¨n tuú bót cña Th¹ch Lam. - Tích hợp với phần Tập làm văn, phần Tiếng Việt: Tính từ, động từ, các biện pháp tu tõ. B . ChuÈn bÞ: - phương tiện dạy học: sgk, giáo án, bảng phụ - Phương pháp: vấn đáp, phân tích, bình C . TiÕn tr×nh lªn líp: Hoạt động 1: (2p) ổn định lớp và kiểm tra sự chuẩn bị của hs Hoạt động 2(1p) Giới thiệu bài mới: Việt Nam là một đất nước văn hiến, văn hoá truyền thống VN thể hiện ngay ở những thứ quà bánh giản dị mà đặc sắc, độc đáo của từng vùng miền: Huế có bún bò giò heo, Nghệ Tĩnh có kẹo cu đơ…Nói đến quà bánh Hà Nội cổ truyền thì không thể quên được món phở bún ốc…và đặc biệt thanh nhã là cốm làng vòng. Cốm vòng màu thu càng dậy hương sắc qua những trang tuỳ bút chân thành, tài hoa của những nghệ sÜ nh­ Th¹ch Lam, NguyÔn Tu©n, Vò B»ng… Hoạt động 3: (40p) Tìm hiểu bài mới: Gv yªu cÇu hs chó ý vµo phÇn chó thóch trong sgk ? Qua chó thÝch em biÕt g× vÒ t¸c gi¶ Th¹ch Lam?. I. -. Lop7.net. (5p)T×m hiÓu chó thÝch 1. Vµi nÐt vÒ t¸c gi¶ Thạch Lam (Nguyễn Tường Vinh) (1910 – 1942) Là cây bút văn xuôi đặc sắc, thành viên của nhóm tự lực văn đoàn trước c¸ch m¹ng th¸ng 8 Có sở trường viết truyện ngắn và tuỳ bót Thường quan tâm đến những người nghÌo khæ. RÊt tinh tÕ vµ nh¶y c¶m khi n¾m bts vµ diÔn t¶ nh÷ng c¶m xóc, c¶m gi¸c cña con người trước thiên nhiên, cuộc.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> sèng. - Lèi v¨n nhÑ nhµng, trong s¸ng vµ s©u l¾ng. ? Nêu đặc điểm của thể tuỳ bút? 2. Tuú bót: - Miªu t¶, ghi chÐp nh÷ng h×nh ¶nh, sù viÖc mµ nhµ v¨n quan s¸t, chøng kiÕn. - Chó träng thÓ hiÖn c¶m xóc, t×nh c¶m suy nghĩ của tác giả trước các hiện tượng và vấn đề của đời sống. II (5p) §äc – T×m hiÓu kh¸i qu¸t Gv cho hs đọc văn bản 1. §äc v¨n b¶n Gv đọc mẫu 1 đoạn  T¸c phÈm: Mét thø quµ cña lóa gọi hs đọc tiếp non: Cèm trÝch trong tËp “ Hµ Néi ? T¸c phÈm in trong tËp tuú bót nµo? 36 phố phường” 1943 ? V¨n b¶n cã thÓ chia lµm mÊy phÇn? Nªu 2. Bè côc: 3 phÇn néi dung cña tõng phÇn? - phần 1: từ đầu đến “ như chiếc thuyền rång” -> nguån gèc h×nh thµnh cèm - Phần 2: tiếp …”kín đáo và nhũn nhặn”  gi¸ trÞ cña Cèm - PhÇn 3: cßn l¹i  Cách thưởng thức cốm ? Xác định hướng tìm hiểu văn bản? III.(25p)§äc – t×m hiÓu chi tiÕt Gv gọi hs đọc phần 1 1. C¶m nghÜ vÒ nguån gèc cña Cèm. Hs đọc §1: Nguyªn liÖu cña Cèm ? C¶m nghÜ vÒ nguån gèc cña Cèm ®­îc §2: C¸ch thøc lµm Cèm vµ n¬i Cèm næi tr×nh bµy trong mÊy ®o¹n? tiÕng. ? C¶m høng cña nhµ v¨n ®­îc kh¬i gîi tõ - h×nh ¶nh võng sen trªn hå vµo cuèi h¹ h×nh ¶nh nµo? ë vµo thêi ®iÓm nµo vµ thÓ đầu thu, chi tiết: “hương thơm của lá hiÖn qua chi tiÕt nµo? như báo trước một thức quà thanh nhã vµ tinh khiÕt” ? T¹i sao t¸c gi¶ l¹i giíi thiÖu vÒ nh÷ng - Gợi liên tưởng đến Cốm h×nh ¶nh nµy? ? V× sao Th¹ch Lam kh«ng giíi thiÖu trùc  Hấp dẫn, gợi được trí tò mò của người tiÕp vÒ Cèm mµ l¹i chän c¸ch giíi thiÖu nghe, người đọc. nh­ trªn? ? Em cã nhËn xÐt g× vÒ c¸ch giíi thiÖu  C¸ch dÉn d¾t tù nhiªn, khÐo lÐo vµ gîi đó? c¶m. ? từ đó tác giả dẫn người đọc đến với hình - Hình ảnh: những cánh đồng xanh hạt ¶nh, chi tiÕt nµo? thãc nÕp ®Çu tiªn lµm trÜu th©n lóa cßn tươi, mùi thơm mát của bông lúa non,. Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> ? Những hình ảnh, chi tiết đó gián tiếp nhắc đối tượng nào? ? Để giúp người đọc hình dung và cảm nhËn ®­îc qu¸ tr×nh h×nh thµnh h¹t lóa nếp, ông đã huy động những giác quan nµo? ? Em cã nhËn xÐt g× vÒ c¸ch sö dông tõ ng÷ trong ®o¹n v¨n? ptb® nµo ®­îc sö dông?. vá xanh, mét giät s÷a tr¾ng th¬m, phảng phất hương vị ngàn hoa cỏ, giọt sữa dần dần đọng lại…  lóa non. - Khøu gi¸c, thÞ gi¸c, c¶m gi¸c.. - Sử dụng nhiều động từ, tính từ gợi hình, gợi cảm.( chỉ màu sắc, hương vị t×nh c¶m) - Ptb®: miªu t¶ + biÓu c¶m + B×nh luËn ? Em nhËn thÊy giäng ®iÖu trong ®o¹n v¨n - Giäng v¨n nhÑ nhµng, Êm ¸p mang ntn? ®Ëm chÊt th¬. Gv: Bµi th¬ tr÷ t×nh b»ng v¨n xu«i ? Tõ nh÷ng chi tiÕt vµ h×nh ¶nh trªn t¸c - H¹t lóa nÕp. giả Thạch Lam đã giúp bạn đọc phát hiện ra tiền thân của Cốm đó là gì? Gv: giúp hs soi lại nhan đề của văn bản.  T¸c gi¶ cã t©m hån nh¹y c¶m, kh¶ ? Em hiÓu ®­îc g× vÒ t¸c gi¶ qua phÇn më n¨ng quan s¸t vµ c¶m nhËn tinh tÕ, tr©n ®Çu cña v¨n b¶n? trọng đối với cái tinh tuý của thiên Gv: Đọc đoạn văn người đọc cảm nhận nhiên, đất trời. được trái tim của tác giả đang rung động trước màu xanh và hương thơm dịu ngọt của bông lúa nếp non trên cánh đồng làng quª. B»ng ng«n ng÷ giµu h×nh ¶nh, c¸ch giới thiệu khéo léo, nhẹ nhàng, lời văn đẹp đẽ nhà thơ đã nói được nguồn gốc cao quý cña Cèm khi mµ h¹t cèm ch­a ®­îc hoµi thai. ? T×m nh÷ng tõ ng÷ giíi thiÖu vÒ c¸ch lµm - §Õn lóc võa nhÊt (thêi ®iÓm gÆt nÕp) Cèm? - Mét lo¹t c¸ch chÕ biÕn truyÒn l¹i 1 c¸ch bÝ mËt tr©n träng vµ khe kh¾t gi÷ g×n. ? V× sao t¸c gi¶ kh«ng ®i s©u miªu t¶ tØ mØ - V× t¸c gi¶ kh«ng ph¶i lµ nhµ chuyªn môn trong lĩnh vực này và đặc biệt kÜ thuËt lµm Cèm mµ chØ giíi thiÖu s¬ qua cách giới thiệu đó cho thấy sự bí mật, nh­ vËy? tr©n träng trong viÖc truyÒn nghÒ mét c¸ch kh¾t khe.. Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> ? Cốm gắn với địa danh nào ở Hà Nội? Vì sao? ? Thái độ của tác giả đối với cách làm cốm và đặc sản cốm được bộc lộ ở chi tiết nµo? ? Gắn liền với địa danh làng vòng, cốm cßn g¾n víi nh÷ng h×nh ¶nh nµo n÷a? Tõ ngữ nào gợi tả những hình ảnh đó? ? Thái độ của người Hà Nội đối với họ ntn? ý nghÜa? Gv: Người Hà Nội ngóng trông cốm hay chÝnh lµ ngãng tr«ng c« hµng cèm? Hai h×nh ¶nh nµy g¾n kÕt vµ cïng t«n lªn vÎ đẹp của nhau. Gv cho hs quan s¸t bøc tranh minh ho¹ trong sgk vµ giíi thiÖu. ? C¶m nhËn cña em vÒ bøc tranh? ? VËy tõ 2 ®/v trªn em h·y cho biÕt nguån gèc cña cèm? Gv: Qua ®o¹n tuú bót chóng ta hiÓu r»ng cốm là báu vật hoà quyện trong hương trời, sữa lúa, tài năng, tâm hồn người n«ng d©n ViÖt nam. ? Qua c¸ch kÓ t¶ trªn cho thÊy t¸c gi¶ béc lộ thái độ của mình ntn?. - Lµng vßng lµ n¬i næi tiÕng vÒ nghÒ lµm cèm, cèm dÎo,th¬m, ngon nhÊt. - “ chỉ riêng những người chuyên môn mới định được….nhưng không có đâu lµm ®­îc h¹t cèm dÎo, th¬m..” - Cô hàng cốm duyên dáng với đôi gánh cong vót 2 ®Çu, nh­ chiÕc thuyÒn rång. - “ngãng tr«ng”  Cốm trở thành nhu cầu thưởng thức của người Hà Nội, một thứ quà quê đã gia nhËp vµo v¨n ho¸ Èm thùc cña thñ đô.. - Cèm = lóa nÕp + c¸ch chÕ biÕn khÐo léo, cẩn thận của con người + hình ảnh người bán duyên dáng, xinh xinh..  Yªu quý, tr©n träng céi nguån trong sạch, đẹp đẽ, giàu sắc thái văn hoá dân téc cña Cèm. 2. C¶m nghÜ vÒ gi¸ trÞ cña Cèm. ? Lời văn bình luận, đánh giá nào đã khái - “ Cốm là thức quà riêng của đất quát những giá trị đặc sắc chứa đựng nước…mộc mạc, giản dị, thanh khiết trong h¹t cèm? của đồng quê nội cỏ An nam” ? Em hiÓu ®­îc gi¸ trÞ nµo cña cèm qua - Cốm là quà tặng của đồng quê, của đất lêi nhËn xÐt trªn? Cèm mang trong m×nh nước dâng cho con người, là đặc sản vẻ đẹp gì? cña d©n téc. Gv: cèm lµ sù kÕt tinh mäi thø quý b¸u tèt  Cèm lµ thø quµ quª thiªng liªng đẹp nhất của quê hương (gi¸ trÞ tinh thÇn) ? Thạch Lam còn giới thiệu về giá trị nào - Dùng cốm để sêu tết. cña Cèm ?  hoà hợp, tương xứng, trung thành ? gi¶i thÝch nghÜa cña tõ “ sªu tÕt” ? ? T¸c gi¶ nhËn xÐt ntn vÒ gi¸ trÞ nµy cña  hồng cốm tốt đôi Cèm? - Màu sắc-> vẻ đẹp cao quý ? sự hoà hợp, tương xứng của Hồng và - hương vị : thanh đạm ngọt sắc. Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> cốm được phân tích trên những phương diÖn nµo? ? Nghệ thuật nào được sử dụng để làm rõ sù hoµ hîp nµy? Gi¸ trÞ nt ? ? Víi ®o¹n th¬ b»ng v¨n xu«i Th¹ch Lam đã nâng giá trị của cốm trở thành biểu tượng gì? Gv: Cèm lµ nh©n chøng, sø gi¶ cña t×nh yêu góp phần làm cho tình yêu đôi lứa thêm bền đẹp. ? Vậy phần 2 của văn bản đã khẳng định giá trị của cốm trên những phương diện nµo? ? Câu văn trong ngoặc đơn thể hiện quan ®iÓm nµo cña nhµ v¨n? ? Qua đó, tác giả đã kín đáo truyền tới người đọc tình cảm và thái độ nào đối với thø quµ cña d©n téc? (Tác giả muốn gửi tới người đọc điều gì?) ? Đoạn cuối tác giả bàn về sự thưởng thức cốm ở những phương diện nào? ? Tìm những chi tiết thể hiện thái độ của đánh giá của tác giả về cách ăn cốm? ? V× sao vËy? ? NhËn xÐt vÒ sù tinh tÕ trong c¶m nhËn hương vị cốm của tác giả? ? Em cã nhËn xÐt g× vÒ sù xuÊt hiÖn cña c©u v¨n “ Hìi c¸c bµ mua hµng…” ? Tác giả khuyên mọi người cần có thái độ ntn khi mua cốm? ? T¹i sao?. - nt so s¸nh s¾c s¶o => Biểu tượng cho hạnh phúc lứa đôi. - Gi¸ trÞ v¨n ho¸, gi¸ trÞ tinh thÇn -> Ngîi ca vµ tr©n träng nh÷ng gi¸ trÞ v¨n ho¸ cæ truyÒn, phª ph¸n thãi chuéng ngo¹i cña nh÷ng kÎ míi giµu cã, v« häc. => H·y tr©n träng vµ gi÷ g×n cèm nh­ vÎ đẹp văn hoá dân tộc. 3. Cảm nghĩ về sự thưởng thức Cốm. - ¡n vµ mua. - ¨n tõng chót, thong th¶ vµ ngÉm nghÜ. -> mới cảm nhận hết hương vị, màu sắc sự kÕt tinh nhiÒu gi¸ trÞ trong cèm-> thÓ hiÖn c¸i nh×n v¨n ho¸ trong Èm thùc. - C¶m nhËn = khøu gi¸c, thÞ gi¸c, vÞ gi¸c, suy tưởng. - Lêi kªu gäi, lêi khuyªn r¨n cña t¸c gi¶.. - Chí thäc tay hay m©n mª thøc quµ thÇn tiên ấy -> hãy nhẹ nhàng mà nâng niu đỡ chót chiu mµ vuèt ve. -> C¸i léc cña trêi + c¸i khÐo lÐo cña con người + sự cố sức tiềm tàng nhẫn nại của lóa ? VËy em h·y cho biÕt Th¹ch Lam muèn => KÝnh träng. -> Thưởng thức cốm là thưởng thức giá thức tỉnh, khuyên răn con người nên trị, vẻ đẹp và ý nghĩa sâu xa của Cốm. thưởng thức cốm ntn? Gv: Thạch Lam nâng niu từng từ ngữ, trau -> Thưởng thức cốm là thể hiện tầm nhìn. Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> chuốt từng câu văn mà ở đó ta cảm nhận được dường như mỗi từ, mỗi câu còn vương mùi thơm thoang thoảng tinh khôi, thanh đạm của thứ quà đặc sản thủ đô. ? Hãy khái quát laị nt đặc sắc của văn b¶n?. v¨n ho¸ Èm thùc, lµ thÓ hiÖn phong c¸ch trang nhã và lịch sử của con người.. IV. (5p) Tæng kÕt: 1. NghÖ thuËt: - Ng«n ng÷ giµu h×nh ¶nh, c¶m xóc mang ®Ëm chÊt tr÷ t×nh. - KÕt hîp nhiÒu ptb® trªn nÒn biÓu c¶m. - Giäng v¨n nhÑ nhµng, ªm ¸i. 2. Néi dung: ? C©u v¨n nµo trong vb lµ c©u kh¸i qu¸t - Cốm là thức quà riêng biệt….đồng quê néi dung ý nghÜa cña t¸c phÈm? néi cá An nam… ? Em cã c¶m nhËn g× vÒ nhËn xÐt nµy? - Nhận xét độc đáo, sắc sảo, sâu và réng. ? Cảm nghĩ của nhà văn đã mang lại cho - Cốm là thứ quà đặc sắc, thiêng liêng vì em nh÷ng hiÓu biÕt míi mÎ s©u s¾c nµo vÒ nó kết tinh nhiều vẻ đẹp. Cèm? - Lµ thø s¶n vËt quý cña ®an téc cÇn ? Em hiÓu ®­îc nh÷ng g× vÒ t¸c gi¶ Th¹ch ®­îc n©ng niu vµ g×n g×n gi÷. Lam qua nh÷ng ®/v trªn? Gv gọi hs đọc ghi nhớ sgk Gv: V¨n Th¹ch lam còng lµ mét lo¹i cèm dịu dàng, thanh đạm của tâm hồn người ngheùe sÜ VN, nh÷ng giät s÷a tinh khiÕt cña tiÕng viÖt chóng ta Hoạt động 4: (2p) Dặn dò: Ò nhµ xem l¹i néi dung tiÕt häc. Chọn và đọc thuộc 1 đoạn văn So¹n bµi: ch¬i ch÷ §äc tr¶ lêi c¸c c©u hái theo phÇn gîi ý trong sgk Xem l¹i bµi viÕt sè 3. Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> TiÕt: 58. Ngµy d¹y: 1 th¸ng 12 n¨m 2009. Tr¶ bµi viÕt sè 3 V¨n biÓu c¶m. A . Mục tiêu cần đạt: Hs biết nhận ra ưu, nhược của mình qua bài viết, tự khắc phục ở những bài viết sau. Gv có cơ sở để đánh giá năng lực tiếp thu kiến thức của hs ở lớp và rèn luyện ở nhµ. B . TiÕn tr×nh lªn líp: Hoạt động 1: (1p) ổn định lớp Hoạt động 2 (2p) Gv ghi đề lên bảng: Đề ra: Cảm nghĩ về người thân Hoạt động 3 (5p) Xây dựng đáp án Gv và hs cùng xây dựng đáp án (dựa vào phần gợi ý đáp án ở tiết 51-52) Hoạt động 4(15) Nhận xét chung: ­u ®iÓm: - Đa số học sinh xác định được yêu cầu của đề, định hướng đúng bài làm - Mét sè bµi viÕt cã c¶m xóc, t×nh c¶m ch©n thµnh. - Bµi viÕt cã bè côc 3 phÇn - Nhiều bài viết trình bày mạch lạc, rõ ràng, chũ viết đẹp Nh÷ng bµi viÕt kh¸ : 7B: Giang, xu©n, Th¶o; 7D: Lý, Thao, Tíi Tån t¹i: - Một số bài viết còn định hướng chưa đúng yêu cầu của đề - Bµi viÕt cßn sa vµo kÓ nhiÒu, ch­a cã c¶m xóc - Lçi chÝnh t¶ cßn nhiÒu, tr×nh bµy rêi r¹c Nh÷ng bµi viÕt yÕu: 7B : Tó, Th¾ng, Hång; 7D : Cao Hïng, Quang, NghÜa Hoạt động 4 (5p) Gv trả bài và lấy điểm: Hs xem l¹i bµi lµm cña m×nh vµ tù söa ch÷a c¸c lçi Hoạt động 5: (15p) Kiểm tra 15p §Ò ra: Câu 1: (3đ)Sắp xếp các từ sau đây thành 2 cột từ láy và từ ghép: xôn xao, đủng đỉnh, rừng rú, lí nhí, li ti, viết lách, mực thước, sắt son, tốt tươi, bút mực, tốt đẹp, quạt giấy, Çm Çm, Çm Ü, chïa chiÒn C©u 2: (3,5®)T×m c¸c tõ ghÐp H¸n ViÖt cã c¸c yÕu tè sau: a, TËn (hÕt) ; b, B¹ch (tr¾ng) ; c, B¸n (nöa) ; d, phi (bay) C©u 3: (3,5®)T×m tõ tr¸i nghÜa víi nh÷ng nÐt nghÜa sau trong tõ nhiÒu nghÜa: a, Già ; b, Tươi ; c, Chạy §¸p ¸n vµ biÓu ®iÓm: Yªu cÇu hs lµm ®­îc. Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> C©u 1: Tõ l¸y xôn xao, đủng đỉnh, , lí nhí, li ti, ầm ầm, Çm Ü. Tõ ghÐp Rừng rú, viết lách, mực thước, , sắt son, tốt tươi, bút mực, tốt đẹp, quạt giấy, chùa chiÒn. C©u 2: a, TËn (hÕt): TËn lùc, tËn cïng, tËn tuþ… b, B¹ch (tr¾ng) : B¹ch m·, b¹ch tuyÕt, b¹ch kim… c, B¸n (nöa) : B¸n nguyÖt, B¸n tÝn b¸n nghi, B¸n kÝnh… d, Phi (bay) : Phi trường, Phi mã, phi công C©u 3: a, Giµ : + Cau giµ >< cau non + Người già >< Người trẻ + Gµ giµ >< gµ t¬ b, Tươi : + cau tươi >< Cau non + hoa tươi >< hoa héo + Cá tươi >< ca ươn + Mặt tươi >< mặt buồn + Màu tươi >< màu chết c, chạy: + đồng hồ chạy >< đồng hồ chết + Người chạy >< đứng lại (đi) + Hµng b¸n ch¹y >< Hµng b¸n Õ + xe ch¹y >< xe dõng Hoạt động 6 (2p) Dặn dò: VÒ nhµ xem l¹i bµi So¹n bµi : Ch¬i ch÷ §äc – tr¶ lêi c¸c c©u hái theo gîi ý trong sgk Lµm phÇn bµi tËp T×m thªm c¸c t¸c phÈm cã sö dông biÖn ph¸p ch¬i ch÷. Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(9)</span> TiÕt: 59. Ngµy d¹y: 5 th¸ng 12 n¨m 2009. Ch¬i ch÷. A . Điểm cần đạt: - Hs hiểu được thế nào là chơi chữ và một số lối chơi chữ thường dùng. - Bước đầu cảm thụ được cái hay của phép chơi chữ - Tích hợp với một số bài ca dao, câu thơ đã học B . ChuÈn bÞ: Phương tiện: sgk, giáo án, bảng phụ Phương pháp: thảo luận, hỏi đáp C . TiÕn tr×nh lªn líp: Hoạt động 1(3p) ổn định lớp và kiểm tra sự chuân bị của hs Hoạt động 2: (40p) Tìm hiểu bài mới: I. (15p) ThÕ nµo lµ ch¬i ch÷ Gv cho hs đọc ví dụ trong sgk 1. xÐt vÝ dô: ? Em cã nhËn xÐt g× vÒ tõ “lîi” trong vÝ dô - lîi1: thuËn lîi, lîi léc trªn? - lợi2: cái nướu răng ? Việc sử dụng từ “lợi” ở câu cuối của bài  Hiện tượng đồng âm khác nghĩa ca dao là dựa vào hiện tượng gì của từ ng÷? ? ViÖc sö dông tõ “lîi” nh­ trªn cã t¸c  G©y c¶m gi¸c bÊt ngê thó vÞ khi nghe dông g×? đáp án. Biến câu trả lời của thầy bói là Gv: việc dựa vào đặc sắc về âm về nghĩa mét c©u tr¶ lêi gi¸n tiÕp ®­îm chót hµi của từ ngữ tạo sắc thái hài hước, dí dỏm hước mà không cay độc. nh»m lµm cho lêi ¨n tiÕng nãi, c©u v¨n c©u th¬ trë nªn bÊt ngê thó vÞ nh­ vËy gäi lµ biÖn ph¸p ch¬i ch÷. 2. Ghi nhí: ? Theo em thÕ nµo lµ ch¬i ch÷? Ch¬i ch÷ lµ 1 biÖn ph¸p tu tõ lîi dông Gv cho hs ;µm bµi tËp nhanh: đặc sắc về âm, về nghĩa của từ ngữ để ? Tìm từ ngữ sử dụng biện pháp chơi chữ tạo sắc thái dí dỏm, hài hước…làm cho trong c¸c vÝ dô sau: c©u v¨n hÊp dÉn vµ thó vÞ. a, Tr¨ng bao nhiªu tuæi tr¨ng giµ? a, Tõ non lµ tõ nhiÒu nghÜa Nói bao nhiªu tuæi gäi lµ nói non - Với nghĩa sự vật : đồng nghĩa với núi (ca dao) - Víi nghÜa tÝnh chÊt: tr¸i nghÜa víi giµ -> Hiện tượng từ nhiều nghĩa, đồng nghĩa, tr¸i nghÜa. b, TiÕng giµ nh­ng nói vÉn non b, tương tự: Non – già - núi (nguyÔn khuyÕn) c, Còn trời, còn nước, còn non. Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(10)</span> Còn cô bán rượu anh còn say sưa (ca dao) d, §i tu PhËt b¾t ¨n chay, ThÞt chã ¨n ®­îc, thÞt cÇy th× kh«ng…. ? ChØ râ lèi ch¬i ch÷ trong c¸c vÝ dô trong sgk? VD: c« CÈm cÇm c¸i chæi chäc chó chuét chï chÕt cøng.. - ®Çu tiªn – tiÒn ®©u - bÝ mËt – bËt mÝ - bß lang – bµng lo ? lÊy mét sè vÝ dô cã sö dông ch¬i ch÷? VD: - Da tr¾ng vç b× b¹ch - Cô gi¸o lµm gi¸o cô - Thầy giáo tháo giầy đi chân đất - X«i ¨n ch¶ ngon - Nem ¨n ch¶ ngon - Chuét chï chª khØ rµng h«i KhØ míi tr¶ lêi c¶ hä mµy th¬m. Gv cho hs th¶o luËn nhãm theo bµn ?Đọc bài thơ và cho biết tác giả đã sử dụng những từ ngữ nào để chơi chữ?. Lop7.net. c, tõ say s­a lµ tõ nhiÒu nghÜa - say sưa: yêu thích cái đẹp, cảnh đẹp thiªn nhiªn - Say sưa: say mê sắc đẹp, vẻ đẹp duyên dáng, nhanh nhẹn của cô hàng rượu -> dùng hiện tượng từ nhiều nghĩa và lối nói nước đôi, lấp lửng. II.(15p) C¸c lèi ch¬i ch÷: 1, Từ ranh tướng với danh tướng: đồng âm lêi nãi, cã ý giÔu cît Nava + Tõ nång nÆc ®i víi tõ tiÕng t¨m t¹o ra sù tương phản về ý nghĩa nhằm châm biếm, đả kích Nava 2, §iÖp phô ©m M 3, Cách nói lái: Cá đối -> cối đá mÌo c¸i -> m¸i kÌo 4, SÇu riªng 1: chØ mét tr¹ng th¸i t©m lÝ tiªu cùc c¸ nh©n (tÝnh tõ) SÇu riªng 2: ChØ mét lo¹i qu¶ ë Nam bé (danh tõ chung) Vui chung: chØ mät tr¹ng th¸i t©m lÝ tÝch cùc tËp thÓ (tÝnh tõ)  SÇu riªng 1 tr¸i vui chung -> ch¬i ch÷ b»ng nhiÒu nghÜa vµ tr¸i nghÜa.  Các loại chơi chữ thường gặp: - Dùng từ đồng âm - Dïng lèi nãi tr¹i ©m (gÇn ©m) - Dïng c¸ch ®iÖp ©m - Dïng lèi nãi l¸i - Dùng từ ngữ trái nghĩa, đồng nghĩa, gÇn nghÜa  Ch¬i ch÷ ®­îc dïng trong lêi nãi hµng ngày, trong văn thơ đặc biệt là trong văn thơ trào phúng, trong câu đối, câu đố. II. (10p)LuyÖn tËp: Bài tập 1: Tác giả vừa chơi chữ đồng âm võa ch¬i ch÷ theo lèi dïng c¸c tõ cã nghÜa gÇn gòi nhau: c¸c tõ chØ c¸c loµi r¾n: liu ®iu, r¾n, hæ löa, mai gÇm, r¸o, l»n, tr©u.

<span class='text_page_counter'>(11)</span> ? Mçi c©u sau cã nh÷ng tiÕng nµo chØ c¸c sự vật gần gũi nhau? Cách nói đó có phải lµ ch¬i ch÷ kh«ng?. lç, hæ mang. Bµi tËp 2: Dùng hiện tượng từ đồng nghĩa: Thịt – nem, ch¶; Nøa – tre, tróc, hãp Bài tập 4: Hiện tượng đồng âm: Khổ (đắng), Tận (hết), cam (ngọt ), Lai (đến). Hoạt động 3: (2p) Củng cố và dặn dò: Gv cho hs đọc ghi nhớ sgk VÒ nhµ t×m thªm c¸c vÝ dô vÒ ch¬i ch÷ vµ ph©n tÝch t¸c dông Soạn bài: Tập làm thơ lục bát: - Tìm hiểu đặc điểm thể thơ lục bát - Tự làm một đoạn, một bài với chủ đề tự chọn. TiÕt 60. Ngµy d¹y: 7 th¸ng 12 n¨m 2009. TËp lµm th¬ lôc b¸t. A . Điểm cần đạt: - Hs ph©n biÖt ®­îc th¬ lôc b¸t víi v¨n vÇn - Nắm được đặc điểm của thơ lục bát - Biết được vẻ đẹp của thơ truyền thống Việt Nam với những mẫu mực như ca dao và đỉnh cao như Truyện Kiều của Nguyễn Du, từ đó hứng thú tập làm thơ lục bát. - TÝch hîp víi phÇn v¨n qua c¸c bµi ca dao B . TiÕn tr×nh lªn líp: Hoạt động 1: (3p) ổn định lớp và kiểm tra sự chuẩn bị của hs Hoạt động 2: (40p) Tìm hiểu bài mới: Gv cho hs đọc ví dụ trong sgk ? CËp c©u th¬ lôc b¸t mçi dßng cã mÊy tiÕng? V× sao gäi lµ lôc b¸t? ? Kẻ lại sơ đồ vào vở ghi và điền các kí hiÖu B, T, V øng víi mçi tiÕng cña bµi ca dao trªn vµo c¸c «?. Lop7.net. I . LuËt th¬ lôc b¸t: 1. xÐt vÝ dô: Anh ®i / anh nhí / quª B B B T B Nhí canh rau muèng / nhí T B B T T 4/4. nhµ 2/2/2 BV cà dầm tương BV B BV.

<span class='text_page_counter'>(12)</span> ? Nhận xét tương quan về thanh điệu giữa c¸c tiÕng? ? NhËn xÐt vÒ vÇn, vÞ trÝ cña vÇn trong cÆp c©u lôc b¸t? ? C¸ch ng¾t nhÞp ntn? ? Từ ví dụ trên em rút ra được đặc điểm cña thÓ th¬ lôc b¸t ntn? ( Sè c©u, sè tiÕng, vÇn, luËt, nhÞp?). Nhớ ai / dãi nắng / dầm sương T B T T B BV 2/2/2 Nhớ ai / tát nước / bên đường / hôm nao T B T T B BV B B 2/2/2/2 2. KÕt luËn: + Số câu: Số câu không hạn định, nhưng trong thùc tÕ lµ cã giíi h¹n. Bµi th¬ lôc b¸t ng¾n nhÊt còng ph¶i gåm 1 cÆp lôc b¸t. + sè tiÕng:- c©u 1: 6 tiÕng - c©u 2: 8 tiÕng -> hai dßng 6 – 8 (lôc b¸t) lµm nªn 1 cÆp lôc b¸t. + VÇn: chñ yÕu vÇn b»ng, vÇn l­ng vµ vÇn ch©n: tiÕng thø 6 cña c©u lôc vÇn víi tiÕng thø 6 cña c©u b¸t vµ tiÕng thø 8 cña c©u bát vần với tiếng thứ 6 của câu lục dưới… + LuËt : c¸c tiÕng lÎ tù do c¸c tiÕng 2, 4, 6 ph¶i tu©n theo luËt ( ch÷ thứ 2 và thứ 6 phải ngược thanh với chữ thø 4) L­u ý: TiÕng thø 6 vµ thø 8 ph¶i thanh b»ng nh­ng kh«ng ®­îc trïng dÊu: cã thÓ lµ huyÒn – kh«ng hoÆc lµ kh«ng – huyÒn + NhÞp:cã c¸c nhÞp sau: - c©u 6: 2/2/2; 3/3; 1/5; 2/4 - c©u 8: 2/2/2/2; 4/4; 2/4/2; 3/1/2/2.. Bµi tËp bæ trî: a, Kh«ng sai luËt mµ theo luËt th¬ lôc b¸t biÕn thÓ (vÇn tr¾c: Ön). Bµi tËp bæ trî: ? Nh÷ng c©u th¬ lôc b¸t sau cã sai luËt kh«ng? H·y gi¶i thÝch? a, Tß vß mµ nu«i con nhÖn, VÒ sau nã lín, nã quÖn nhau ®i Tß vß ngåi khãc li ti Nhện ơi, nhện hỡi, nhện đi đằng nào? (ca dao) b, Kh«ng sai luËt mµ theo luËt th¬ lôc b¸t b , Mồ hôi mà đổ xuống đồng Lúa mọc trùng trùng sáng cả đồi nương biến thể ( đổi vị trí vần lưng) - TiÕng thø 6 cña c©u 6 vÇn víi tiÕng thø 4 (ca dao) của câu 8 : đồng – trùng. Theo đó luật bằng trắc của câu 8 cũng thay đổi:. Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(13)</span> mọc trùng cả nương Mai cèt c¸ch / tuyÕt tinh thÇn 2T 4B 6T 8B Mỗi người một vẻ mười phân vẹn mười (truyÖn KiÒu) c, NhÞp th¬ ë c©u 6 : 3/3 II. LuyÖn tËp: Bµi tËp 1: C¸c tõ ph¶i ®iÒn vµo chç …lµ: a, kÎo mµ: mµ vÇn víi xa Bµi tËp 1: b, mới nên con người: nên vần với bền ? Điền nối tiếp cho thành bài và đúng luật. c, thêm cả câu bát Gi¶i thÝch? Bµi tËp 2: Bµi tËp 2: - sửa lại các câu lục bát cho đúng luật: ? Cho biÕt c¸c c©u lôc b¸t sai ë ®©u vµ söa + tiÕng thø 6 cña c©u 8 l¹c vÇn víi tiÕng lại cho đúng? thø 6 c©u 6 ( loµi - na) - Söa l¹i: thay b»ng tiÕng cã vÇn oai hoặc ai. Chẳng hạn: đào, khoai + Lỗi tương tự: - söa: thay côm tiÕn lªn hµng ®Çu = trë thành trò ngoan ( trở thành đội viên) Bµi tËp 3: Bµi tËp 3: Gv tæ chøc trß ch¬i tËp lµm th¬ lôc b¸t gv tæ chøc cho hs th¶o luËn ch¬i trß ch¬i Hs th¶o luËn tr×nh bµy kÕt qu¶ tËp lµm th¬ lôc b¸t: Mçi tæ lµm mét c©u nối tiếp nhau, đọc to, trong khoảng 1p. c,. Hoạt động 3: (2p) Củng cố và dặn dò: Gv cho hs đọc lại ghi nhớ trong sgk Về nhà tự làm một bài lục bát với chủ đề về mái trường, thầy cô giáo - So¹n bµi: ChuÈn mùc sö dông tõ - §äc tr¶ lêi theo gîi ý trong sgk. Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(14)</span>