Chuyên đề: Thơ mới - Bồi dưỡng ngữ văn 8

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Chuyên đề:. Th¬ míi. A. Ông đồ ( Vũ Đình Liên ) I. Vµi nÐt vÒ t¸c gi¶ t¸c phÈm - Nhµ th¬ Vò §×nh Liªn sinh n¨m 1913. - Quê ở Châu Khê, Bình Giang, Hải Dương, mất năm 1996. - Là gương mặt tiêu biểu của phong trào “ Thơ mới” - Th¬ cña «ng “ man m¸c mét niÒm hoµi cá, thÓ hiÖn mét hån th¬ nh©n hËu giµu tình thương người” (Vũ Đình Liên nổi tiếng với bài thơ Ông đồ từ phong trào Thơ mới. Nhiều năm ông làm nghề dạy học. Từng là Chủ nhiệm khoa tiếng Pháp, Trường Đại học Sư phạm Ngoại ngữ, là thành viên nhóm văn học Lê Quý Đôn (gồm: Lê Thước, Trương ChÝnh, Lª TrÝ ViÔn...). - Ông đồ là một trong những bài thơ hay nhất, nổi tiếng nhất của Vũ Đình Liên vµ còng lµ cña phong trµo Th¬ míi. Sö dông thÓ th¬ n¨m ch÷ vµ ng«n ng÷ gîi c¶m, giàu tính tạo hình, Vũ Đình Liên đã miêu tả ông đồ ngồi viết chữ thuê trên phố ngày Tết, từ lúc ông còn đắc chí đến lúc hình ảnh ông mờ dần rồi xa khuất giữa bức tranh xu©n. II. KiÕn thøc c¬ b¶n 1. Trong hai khổ thơ đầu, hình ảnh ông đồ viết chữ nho ngày tết là một hình ảnh đẹp. Đấy là cái thời đắc ý của ông. * Ông đồ: - Người học chữ nho, không đỗ đạt hoặc đỗ đạt không ra làm quan => lµm nghÒ d¹y häc - Trong XH” Tôn sư trọng đạo” ông đồ luôn được kinh trọng vì biết chữ th¸nh hiÒn. * Hình ảnh ông đồ trong bài thơ: - Ông đồ xuất hiện “mỗi khi hoa đào nở” trong cảnh tết đến xuân về, giữa cảnh phố phường đông vui nhôn nhịp, tưng bừng, rực rõ chuẩn bị đón tết. “ Mỗi khi hoa đào nở …Bên phố đông người qua” - Hình ảnh ông đồ với “mực tàu giấy đỏ” trở thành trung tâm chú ý của tất cả mọi người. Ông đồ như một người nghệ sĩ đã trỗ tài trước sự trầm trỗ thán phục của mội người về những nét chữ “ Như phượng múa rang bay” 2.Hình ảnh ông đồ một thời quên lãng. - Vẫn hình ảnh ông đồ với mực tàu giấy đỏ bên hè phố ngày tết nhưng tất cả đã khác x­a. - Hình ảnh ông đồ lặng lẽ buồn trong cảnh vắng vẻ thê lương. Nỗi buồn thêm vào. Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> nh÷ng vËt v« tri v« gi¸c. “ Giấy đỏ buồn không thắm Mực đọng trong nghiên sầu” => Nghệ thuật nhân hoá đem nỗi buồn tủi của con người phú cho giấy mực càng làm cho nçi buån thªn thªm thÝa, xãt xa. - Sự xót xa ấy chính là sự khác biết giữa cáI thay đổi và cáI không thay đổi. Ông đồ vẫn ngồi đấy, vẫn cảnh phố đông người ngày tết song không ai biết sự có mắt của ông. Đó là một sự lãng quên tuyệt đối. Ông vẫn cố bán lấy cuộc đời nhưng cuộc đời đã quên hẳn ông => Đó chính là nỗi niềm đẩy bi kịch. - L¸ vµng r¬I trªn giÊy Ngoµi ®­êng m­a bôi bay. => Hai câu thơ tả cảnh nhưng chính là tả nỗi lòng con người. => H×nh ¶nh l¸ vµng vµ m­a bôi nh÷ng h×nh ¶nh mang theo nçi niÒm buån b¶ tµn t¹ và mịt mờ ảm đảm. 3.T©m tr¹ng t¸c gi¶. Trong quá khứ hình ảnh ông đồ đã gắn bó mỗi khi hoa đào nở tết đến xuân về. Nay hâo đào lại nở nhưng hình ảnh ông đồ không còn nữa. “ Năm nay đào lại nở …Hån ë ®©u bay giê” => ý thơ gợi đến cái mất, tạo nên cảm giác hụt hẫng, chơI vơi. => Kiểu kết cấu đầu cuối tương ứng thể hiện nỗi buồn tiếc nuối cảnh cũ người xưa. + Câu hỏi tu từ thể hiện sự bâng khuâng nxót xa nghĩ đến một lớp người, một thế hệ một truyền thống văn hoá tốt đẹp đã bị quên lãng. => Thể hiện tháI độ giàu chất nhân văn của nhà thơ về sự gắn bó và trân trọng một lớp người tài hoa đáng kính, một nét đẹp văn hoá đã ăn sâu vào tiềm thức bao thế hệ người Việt. B. Nhí rõng – ThÕ L÷ I. Vµi nÐt vÒ t¸c gi¶ t¸c phÈm. -ThÕ L÷ (1907-1989), tªn khai sinh lµ NguyÔn Thø LÔ, sinh t¹i Êp Th¸i Hµ, Hµ Néi. Quª qu¸n: lµng Phï §æng, huyÖn Tiªn Du (nay lµ Tiªn S¬n), tØnh B¾c Ninh. - ¤ng lµ nhµ th¬ tiªn phong, ®­îc ngîi ca lµ “ §Ö nhÊt thi sÜ” cña phong trµo “ Th¬ míi” - Ta gặp ông một hồn thơ, cảm hứng lãng mạn, dạt dào nồng nàn, say đắm và thiÕt tha. - Bµi th¬ nhí rõng lµ mét trong nh÷ng bµi th¬ hay nhÊt, tiÓu biÓu nhÊt cña ThÕ L÷ gãp phÇn më ®­êng cho sù th¾ng lîi cña Th¬ míi.. Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> - Chủ đề: Mượn lời con hổ bị nhốt trong vườn bách thú, bài thơ thể hiện sâu sắc tâm sự u uất của thế hệ thanh niên VN trong cảnh nước mất nhà tan khi đó. II. KiÕn thøc c¬ b¶n 1.Nỗi u uất, căm hờn khi con hổ trong vườn bách thú. a.§o¹n th¬ thø nhÊt thÓ hiÖn t©m tr¹ng ch¸n ng¸n, c¨m hên, uÊt øc cña con hæ v× bÞ mÊt tù do. - Bị nhốt trong cũi sắt, bị biến thành một thứ đồ chơi lạ mắt, bị xếp cùng với bọn gÊu dë h¬i, bän b¸o v« t­ lù, chóa s¬n l©m bÊt lùc ®au khæ nã c¨m ghÐt sù tï tong và căn ghét sự tầm thường giả dối. => Đây cũng chính là tâm trạng đau đớn, xót xa, căm hờn, uất hận của những người dân lúc bấy giờ. Họ phảI sống trong cảnh đời tăm tối mất tự do, u buồn trong cảnh đời nô lệ mất nước. b. Đoạn thơ thứ tư thể hiện cảnh vườn bách thú dưới con mắt của con hổ, đó là cảnh tượng nhân tạo, tầm thường, giả dối, nhàm chán "không đời nào thay đổi". => Cảnh vườn bách thú tầm thường, giả dối, không thay đổi và tù túng đó được con hổ nhìn nhận gợi nên không khí xã hội đương thời. Thái độ ngao ngán, chán ghét cao độ với cảnh vờn bách thú cũng là thái độ của nhiều người, nhất là thanh niên thời đó với xã hội. 2. Nçi nhí vÒ da diÕt vÒ chèn giang s¬n hïng vÜ vÒ mét thêi oanh liÖt ngµy x­a. - Nỗi nhớ về rừng núi đại ngàn, cái gì cũng lớn lao, cao cả, phi thường : bóng cả, c©y giµ, giã gµo ngµn, nguån hÐt nói. Mét nÒn c¶nh hïng vÜ, bÝ Èn, hoang s¬, d÷ déi, một nền cảnh rất xứng đáng với chúa tể sơn lâm. - Gi÷a n¬i hoang vu, cao c¶, ©m u, chóa s¬n l©m hiÖn ra ®Çy oai phong, lÉm liÖt : Víi khi thÐt khóc trêng ca d÷ déi Ta bước chân lên, dõng dạc, đường hoàng Lîn tÊm th©n nh­ sãng cuén nhÞp nhµng Vên bãng ©m thÇm l¸ gai cá s¾c ->Những câu thơ thật sống động, đầy những động từ, tính từ, và những nghệ thuật so sánh, ẩn dụ đầy tính tạo hình miêu tả thật chính xác từng động tác của bàn chân, tấm thân và ánh mắt đã diễn tả tinh tế vẻ đẹp vừa dũng mãnh, uy nghi, vừa mÒm m¹i uyÓn chuyÓn cña chóa s¬n l©m. - Đoạn 3 là đoạn tuyệt bút của bài thơ đã miêu tả bốn cảnh đẹp của núi rừng và nổi bËt trªn c¶nh võa léng lÉy, d÷ déi, võa hïng tr¸ng, th¬ méng lµ h×nh ¶nh con hæ chóa tể, như một nghệ sĩ, một nhà hiền triết, một vị đế vương đầy quyền uy, một chúa tể ®Çy tham väng. Nã uèng ¸nh tr¨ng tan, nã nghe chim ca, nã ng¾m giang san, nã muèn chiÕm lÊy bÝ mËt cña vò trô. §óng lµ mét thêi oanh liÖt, thêi huy hoµng. => Đoạn thơ đã sử dụng điệp từ kết hợp với câu hỏi tu từ diễn tả nỗi nhớ da diết triền miên ngày đêm, sớm chiều, trưa tối của một than huy hoàng của hùng thiêng sa. Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> c¬ thÊt thÕ. 3. Khao kh¸t giÊc méng ngµn. - Lời nhắn gửi thiết tha với cảnh nước non cũ, nước non oai linh hùng vĩ ngày xưa mà hổ đã từng ngự trị. - Nỗi lòng quặn đau, ngao ngán, căm hờn u uất trong cảnh đời nô lệ song vẫn sống vẫn thương giống nòi, non sông => Lòng yêu nước thầm kín. * Tãm l¹i : bµi th¬ Nhí rõng lµ bµi th¬ tuyÖt bót ®­îc xÕp vµo 10 bµi th¬ míi cña phong trào thơ mới. Bài thơ có những hình tượng thơ tráng lệ, kì vĩ. Lối diễn tả và sử dông ng«n ng÷ biÕn ho¸. Bµi th¬ cã chÊt nh¹c ®a thanh vµ phøc t¹p t¹o nªn nh÷ng vần thơ du dương. bài thơ là lời nhắn gửi thiết tha về tình yêu đất nước khát vọng tự do. C. Quê hương – Tế Hanh I. Vµi nÐt vÒ t¸c gi¶ t¸c phÈm. - Tế Hanh (tên khai sinh là Trần Tế Hanh), sinh năm 1921 tại xã Bình Dương, huyÖn B×nh S¬n, tØnh Qu¶ng Ng·i; hiÖn ë quËn Hai Bµ Tr­ng, Hµ Néi. (Tham gia cách mạng từ tháng 8-1945, Tế Hanh đã trải qua các công tác văn ho¸, gi¸o dôc ë HuÕ, §µ N½ng. N¨m 1948, «ng ë trong Ban phô tr¸ch Liªn ®oµn kháng chiến Nam Trung Bộ; Uỷ viên Thường vụ cho Hội Văn nghệ Trung ương. Năm 1957 khi thành lập Hội Nhà văn Việt Nam, ông là Uỷ viên Thường vụ Hội khóa I, II, Uỷ viên Thường vụ Hội Liên hiệp Văn học nghệ thuật Việt Nam (1963), ông tham gia nhiều khóa Ban chấp hành Hội Nhà văn, giữ các chức vụ: Trưởng ban đối ngoại (1968), Chủ tịch Hội đồng dịch (1983), Chủ tịch Hội đồng thơ (1986). ) - Quê hương là nguồn cảm hứng lớn suốt đời thơ của Tế Hanh ( ông là nhà thơ của quê hương) (Ông đã được nhận nhiều giải thưởng văn học: Giải Tự lực văn đoàn năm 1939; Giải thưởng Phạm Văn Đồng do Hội Văn nghệ Liên khu V tặng. Ông được nhận Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học, nghệ thuật (năm 1996).) - Quê hương là bài thơ mở đầu cho nguồn cảm hứng về quê hương trong thơ Tế hanh ( S¸ng t¸c n¨m 1939 in trong tËp NghÑn ngµo sau tËp Hoa niªn ) ( Bài thơ được viết khi nhà thơ xa quê. ông viết về quê hương bằng cả tấm lòng yêu mến thiên nhiên thơ mộng mà hùng tráng của quê hương, mến yêu con người lao động tràn trề sức lực, bằng những kỷ niệm sâu đậm, nồng nàn của thời niên thiếu.) II. KiÕn thøc c¬ b¶n. 1. Cảnh dân chài bơi thuyền đi đánh cá. - Hai câu thơ mở đầu giới rthiệu về vị trí và nghề nghiệp của người quê hương. - TiÕp theo lµ c©u th¬ dùng lªn kh«ng gian vµ thêi gian ra kh¬i “Khi trêi trong giã nhẹ sớm mai hồng”=> cảnh buổi sáng bình minh đẹp trời báo hiệu một buổi đánh cá gÆp nhiÒu may m¾n. - Trong khung cảnh ấy dân làng ra khơi đánh cá: ChiÕc thuyÒn nhÑ h¨ng nh­ con tuÊn m· Phăng mái chèo, mạnh mẽ vượt trường giang Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> => H×nh ¶nh so s¸nh, tõ ng÷ m¹nh mÏ diÔn t¶ khÝ thÕ ra kh¬i v« cïng s«i næi, to¸t lên một sức sống mạnh mẽ một vẻ đẹp hùng tráng bất ngờ. - Næi bËt trong c¶nh ra kh¬i lµ h×nh ¶nh c¸nh buåm. C¸nh buåm………….nh­ m¶nh hån lµng Rướn thân bao la th©u gãp giã => Nghệ thuật so sánh gợi lên một vẻ đẹp bay bổng, mang ý nghĩa lớn lao. 2. Cảnh đón thuyền đánh cá trở về. - Cảnh đón đoàn thuyền trở về thật náo nhiệt, đầy ắp niềm vui và sự sống. - Miêu tả hình ảnh những người dân đánh cá với rthân hình vạm vỡ them đậm hơpi thở của biển cả quê hương. - Miêu tả con thuyền sau một ngày lao động trở về nghỉ nghơi thư giãn bằng nghệ thuËt nh©n ho¸. 3. Nỗi nhớ quê hương của nhà thơ. - 4 câu thơ cuối tác giả đã thể hiện nỗi nhớ da diết về hình ảnh thân thuộc của quê hương. Từ đó thể hiện tình yêu quê hương tha thiết. C. Bµi tËp 1. Viết một đọn văn ngắn phân tích hai câu thơ sau: Cánh buồm giương to như mảnh hồn làng Rướn thân trắng bao la thâu góp gió.” 2. C¶m nhËn c¸i hay ë hai c©u th¬ sau: L¸ vµng r¬i trªn giÊy Ngoµi trêi m­a bôi bay. -----------------HÕt -----------------. Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(6)</span>