Giáo án Ngữ văn 8 - Tuần 6 - Tường THCS Chiềng Ngần

<span class='text_page_counter'>(1)</span>TUẦN 6- NGỮ VĂN BÀI 6 Kết quả cần đạt: - Hiểu được nội dung xúc động và nghệ thuật kể chuyện hấp dẫn của tác phẩm “Cô bé bán diêm”. - Hiểu được thế nào là trợ từ, thán từ, biết cách dùng trợ từ, thán từ trong hoàn cảnh giao tiếp cụ thể. - Thấy được sự kết hợp và tác động qua lại giữa các yếu tố kể, tả và biểu lộ tình cảm của người viết trong văn bản tự sự. Ngày soạn Tiết 21- 22 Văn bản. Ngày giảng. CÔ BÉ BÁN DIÊM - Trích: An đéc xenA. PHẦN CHUẨN BỊ I. Mục tiêu cần đạt: Giúp học sinh - Khám phá nghệ thuật kể chuyện hấp dẫn có sự đan xen giữa hiện tại và mộng tưởng với các tình tiết diễn biến hợp lí của truyện “Cô bé bán diêm” qua đó Anđéc-xen truyền cho người đọc lòng thương cảm của ông đối với em bé bất hạnh. - Rèn luyện kĩ năng đọc, tóm tắt, phân tích văn bản tự sự nước ngoài. - Giáo dục lòng yêu thương con người, cảm thông với người nghèo khó. II. Chuẩn bị Thầy: soạn giảng, tài liệu- SGK, SGV Trò: học bài cũ, chuẩn bị bài mới, đọc tóm tắt truyện. B. PHẦN THỂ HIỆN TRÊN LỚP * Ổn định: I. Kiểm tra: 4’ Vở soạn của học sinh, giáo viên nhận xét đánh giá cho điểm II. Bài mới: 1’ Trên thế giới có không nhiều nhà văn chuyên viết chuyện và truyện cổ tích dành riêng cho trẻ em, những chuyện cổ tích do nhà văn Đan Mạch (Bắc Âu) Anđéc-xen thì thật tuyệt vời không những trẻ em khắp nơi vô cùng yêu thích và say mê đón đọc mà người lớn ở mọi lứa tuổi cũng đọc mãi không chán. Hôm nay chúng ta sẽ tìm hiểu 1 câu chuyện nổi tiếng này trong những truyện ngắn của Anđec-xen I. Đọc và tìm hiểu chung. 20’ 1. Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> Yếu Gọi học sinh đọc chú thích TB Qua việc chuẩn bị bài ở nhà, hãy nêu những hiểu biết của em về An- đéc- xen? GV Ông sinh ra trong một gia đình nghèo, bố là thợ giày. Ông ham thích văn thơ từ nhỏ. Năm 1819 An- đéc- xen rời xa quê lên thủ đô Cô- pen- haghen, ước mơ trở thành nhà thơ và nhà soạn kịch nhưng không thành công. Năm 1822 nhờ sự giúp đỡ của một giám đốc nhà hát, ông đi học thêm đỗ tú tài 1827 rồi vào đại học 1828. Sau đó ông bắt đầu in một số tác phẩm, tên tuổi của ông được người ta biết đến. Năm 1835 tại Italia ông bắt đầu sáng tác một số truyện để kể cho trẻ em. Tổng số có tới 168 truyện, khơi nguồn từ nhiều nguồn (Văn học dân gian, văn học viết và cả hư cấu, sáng tạo độc lập của nhà văn) Rất nhiều truyện đã trở thành quen thuộc với bạn đọc khắp năm châu, không chỉ trẻ em, mà đủ mọi lứa tuổi. Các truyện của ông nhẹ nhàng, tươi mát, toát lên lòng yêu thương con người, nhất là những người nghèo khổ và niềmtim vào sự thắng TB lợi cuối cùng của cái tốt đẹp trên thế gian. Em hiểu biết gì về truỵen Cô bé bán diêm? GV. Hướng dẫn đọc Đọc to, rõ ràng- Phần đầu đọc giọng nhẹ nhàng làm nổi bật nỗi khổ của cô bé bán diêm. Đoạn miêu tả những lần quẹt diêm cần nhấn mạnh vào những từ ngữ mộng tưởng với giọng vang hơn, thiết tha hơn. Đoạn kết nói về cái chết GV của cô bé cần đọc giọng bùi ngùi, thương xót. Đọc 1 đoạn từ đầu đến bàn tay em đã cứng đờ Học sinh 1 đọc tiếp đến về chầu thượng đế. G Học sinh 2 đọc đoạn còn lại Các em đã học cách tóm tắt 1 văn bản tự sự. Dựa vào kiến thức đó hãy tóm tắt văn bản này. GV Học sinh tóm tắt, giáo viên nhận xét. Lưu ý khi tóm tắt cần chú ý các chi tiết cơ bản sau: Đêm giao thừa- đường phố lạnh giá, xuất hiện cô bé ngồi nép trong góc tường giá buốt không dám về. Vì cả ngày không bán được một bao diêm nào em quyết định quẹt 1 que diêm để sưởi, lần thứ nhất em thấy ánh lửa lò sưởi, lần thứ 2 em 2. Lop8.net. 1. Tác giả, tác phẩm Han Cri-xti-an An-đécxen (1805- 1875) là nhà văn Đan Mạch nổi tiếng với loại truyện kể cho trẻ em.. - Các truyện của ông nhẹ nhàng tươi mát, toát lên lòng yêu thương con người, nhất là những người nghèo khổ. - Truyện Cô bé bán diêm do ông sáng tạo ra. 2. Đọc và tìm hiểu chú thích..

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Yếu KH. KH. GV. thấy bàn ăn có ngỗng quay, lần thứ 3 thấy cây thông No-en, lần thứ 4 thấy bà hiện về quẹt hết những que diêm còn lại 2 bà cháu bay về chầu thượng đế. Sáng mồng một đầu năm người ta thấy thi hài em bé giữa những bao diêm mà không ai biết được những điều kì diệu em trông thấy. Hãy giải thích nghĩa của các từ: gia sản, tiêu tán, thịnh soạn, phuốc-sét. Học sinh dựa vào chú thích để trả lời. Theo em văn bản này có thể chia làm mấy phần nội dung từng phần. Văn bản chia 3 phần. Phần 1: Từ đầu đến “đôi bàn tay em đã cứng đờ ra”. Nội dung: Em bé đêm giao thừa Phần 2: Tiếp đến “Họ về chầu thượng đế” Nội dung: Thực tế, mộng tưởng của cô bé bán diêm. Phần 3: còn lại cái chết của cô bé bán diêm Nếu lấy việc em bé quẹt những que diêm làm phần trọng tâm thì căn cứ vào đâu để chia phần 2 (trọng tâm) thành những đoạn nhỏ hơn. - Phần trọng tâm (phần 2) có thể chia làm 5 đoạn nhỏ, tương ứng với 5 lần quẹt diêm (4 lần mỗi lần 1 que, lần thứ 5 quẹt tất cả diêm còn lại trong bao). Lưu ý đây là loại diêm cứ quẹt vào tường cũng cháy khứ không cần quẹt vào cạnh bao có tẩm thuốc. Truyện diễn biến theo 3 phần chúng ta sẽ lần lượt II. Phân tích văn bản. tìm hiểu văn bản theo bố cục trên. 1. Em bé đêm giao thừa. 20’ Nhắc lại nội dung chính của đoạn Ở phần đầu tác giả đã kể rất rõ cảnh ngộ éo le Cửa sổ mọi nhà đều sáng của cô bé bán diêm. rực ánh đèn và trong phố Em hãy tìm những chi tiết thể hiện điều đó. sực nức mùi ngỗng quay. Chả là đêm giao thừa mà! […] Năm xưa […] em cũng được đón giao thừa ở nhà. Nhưng thần chết đã đến cướp bà em đi mất, gia sản tiêu tán […] lìa ngôi nhà xinh xắn có dây trường xuân 3. Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> bao quanh, nơi em đã sống những ngày đầm ấm […] chui rúc trong 1 xó tối tăm, luôn luôn nghe những lời mắng nhiếc chửi rủa. Em ngồi nép trong 1 góc tường […] mỗi lúc em càng thấy rét buốt hơn.. GV KH Truyện đưa chúng ta vào thời gian của đêm giao thừa với không gian là 1 góc tường Tại sao tác giả lại lựa chọn thời gian và không gian này cách chọn như vậy có tác dụng gì? - Truyện đặt trong bối cảnh đêm giao thừa, ngoài đường phố rét buốt ở các nước Bắc Âu như Đan Mạch vào dịp này thời tiết rất lạnh nhiệt độ có khi xuống vài chục độ dưới không độ, tuyết rơi dày đặc - Việc lựa chọn thời gian, không gian này có tác dụng nhằm làm nổi bật nỗi khổ cực của em bé mà trong phần tóm tắt chuyện chúng ta phần nào TB hiểu được gia cảnh của em. Mẹ chết sống với bố, bà nội cũng qua đời, nhà nghèo. Hình ảnh cô bé bán diêm được tác giả khắc hoạ bằng biện pháp nghệ thuật nào? Ngay trong đoạn đầu của chuyện tác giả đã sử dụng thành công bút pháp nghệ thuật đối lập tương phản Đón giao thừa >< Ngồi nép góc tường Sống những ngày đầm ấm >< luôn chửi mắng KH Ngôi nhà có dây trường xuân >< chui rúc xó tăm tối. Việc sử dụng hình ảnh tương phản có ý nghĩa gì? Các hình ảnh tương phản “Trời đông giá rét tuyết rơi” nhưng cô bé “Đầu trần, chân đi đất” ngoài đường lạnh buốt và tối đen nhưng “Cửa sổ mọi GV nhà đều sáng rực ánh đèn” còn em bé “Bụng đói” cả ngày chưa ăn uống gì “mà trong phố lại sực nức mùi ngỗng quay”. Nhà văn đã sử dụng 1 loạt những hình ảnh tương phản đã làm nổi bật tình cảnh hết sức tội nghiệp (rét, đói) của em bé. Em bé đã rét, đã khổ có lẽ càng rét và khổ hơn khi thấy mọi nhà rực rỡ ánh 4. Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> đèn. Em đã đói có lẽ càng đói hơn khi ngửi thấy mùi ngỗng quay sực nức. Hỉnh ảnh tương phản giữa hình ảnh “cái xó tối tăm” mà hiện em đang phải chui rúc với bố mẹ hiện nay với ngôi nhà xinh xắn có dây trường xuân bao quanh và hình ảnh năm xưa khi bà em còn sống→ những hình ảnh tương phản này không những làm nổi bật nỗi GV khổ về vật chất mà còn mất mát cả chỗ dựa tinh thần của em bé bây giờ vì chỉ có bà em là thương em thì bà cũng đã bị thần chết cướp đi mất. Qua sự phân tích trên em hiểu gì về gia cảnh cô bé? Tình cảnh của em bé thật đáng thương em mồ côi mẹ sống với cha có lẽ vì quá nghèo mà thiếu mất tình thương con nên em bé phải bán diêm luôn phải nghe những tiếng nhiếc mắng chửi rủa chỉ có bà em là yêu em thương em thì bà em đã GV qua đời. Nhà nghèo cha con phải sống chui rúc trong 1 cái xó tối tăm tận sát mái nhà. Vì vậy em hoàn toàn cô độc trong xã hội này. Mường tượng hình ảnh cô bé bán diêm côi cút đói khổ giữa đêm giao thừa ta chợt nhớ mấy câu thơ trong bài thơ “Mồ côi” của Tố Hữu : “Con chim non rũ cánh Đi tìm tổ bơ vơ Quanh nẻo đường hiu quạnh Lướt mướt dưới dòng mưa” Cảnh ngộ của em bé Đan Mạch trong đêm giao thừa vẫn phải đi kiếm sống, tuy có khác cảnh ngộ GV em bé Việt Nam mồ côi tìm mẹ. Nhưng đọc văn nhớ lại thơ, hình dung thân phận 2 kiếp người thơ dại ấy ai mà chẳng não lòng rớm lệ. Chuyển: Phần đầu truyện tác giả kể với chúng ta hình ảnh em bé nhà nghèo mồ côi mẹ phải đi bán diêm kiếm sống suốt ngày cuối năm cho đến giao thừa em chẳng bán được bao diêm nào- vừa đói vừa rét em bé thu mình lại trong xó tường của toà nhà lớn để ước ao mơ tưởng những khát vọng tuổi thơ cứ sáng dần lên đẹp đẽ kì ảo làm sao và đau khổ làm sao. Để thực hiện điều này nhà văn Đan Mạch đã xây dựng hình ảnh đối lập thực tế với mộng tưởng. Vậy thực tế và mộng tưởng TB được tác giả miêu tả như thế nào? Chúng ta cùng… 5. Lop8.net. * Tình cảnh cô bé thật đáng thương. 2. Thực tế và mộng tưởng của cô bé bán diêm. 25’.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> Hết tiết 1 chuyển tiết 2. TB. Câu chuyện được tiếp tục nhờ 1 chi tiết nào cứ lặp lại vì sao em phải quẹt diêm? Điều đó có ý nghĩa gì? - Nội dung chính của câu chuyện được xây dựng trên 1 tình tiết được lặp lại và biến đổi tự nhiên hợp lí và đầy thú vị. Đó là 5 lần quẹt diêm. Quẹt diêm để sưởi ấm- quẹt diêm để tưởng tượng được đắm chìm trong thế giới ảo ảnh và để cho câu chuyện phát triển đan xen giữa thực và ảo hệt như trong truyện cổ tích. Vậy những hình ảnh nào xuất hiện sau mỗi lần em bé quẹt diêm.. KH. Tác giả đã sử dụng biện pháp nghệ thuật gì khi kể về 5 lần quẹt diêm của em? Việc dùng GV nghệ thuật đó có tác dụng gì? - Trong 5 lần quẹt diêm tác giả sử dụng biện pháp nghệ thuật đối lập, tương phản. Nhằm mục đích đối lập những hình ảnh mộng tưởng với thực tế hiện tại mà em bé đang phải gánh chịu Có thể nói rằng 5 lần quẹt diêm tác giả đã dùng hình ảnh đối lập, tương phản ngày càng gay gắt. Thực tế và mộng tưởng, ảo ảnh và cuộc đời cứ sóng đôi biểu hiện đan cài nâng dần lên- bay cao hơn. Mỗi lần quẹt diêm cháy là lúc mộng tưởng hiện lên trong đầu em: Nào là lò sưởi bằng sắt có hình nổi bằng đồng bóng nhoáng rồi bàn ăn, khăn trải bàn trắng tinh và ngỗng quay hiện ra nhảy ra khỏi đĩa mang cả dao ăn phuôc- xet trên lưng tiến về phía em . Lần 3: hình ảnh cây thông No-en với hàng ngàn ngọn nến sáng rực để cuối cùng là bà nội mỉm G cười và 2 bà cháu bay lên trời Và nỗi đau lần quẹt diêm tắt em lại phải đối mặt với thực tại: lò sưởi biến mất, trước mặt em chỉ còn những bước tường dày lạnh lẽo. Tất cả những ngọn nến bay lên biến thành những ngôi 6. Lop8.net. - Lần 1: em đánh liều quẹt 1 que lò sưởi bằng sắt có những hình nổi bằng đồng bóng nhoáng (…) toả ra hơi nóng dịu dàng (…) Em duỗi chân ra sưởi lửa vụt tắt, lò sưởi biến mất… - Lần 2: Em quẹt diêm thứ 2 […] Bàn ăn đã dọn, khắn trải bàn trắng tinh, trên bàn toàn bát đĩa bằng sức quý giá, và có cả 1 con ngỗng quay […] que diêm vụt tắt, trước mặt em chỉ còn là những bức tường dày đặc lạnh lẽo. Thực tế đã thay thế cho mộng tưởng chẳng có bàn ăn thịnh soạn [...] chỉ có phố xá vắng teo, lạnh buốt, tuyết phủ trắng xoá, gió bấc vi vu. Em quẹt que diêm thứ 3 () hiện ra một cây thông Noen () diêm tắt.Tất các ngọn nến bay lên, bay lên mãi rồi biến thành những ngôi sao trên trời. Em quẹt diêm nữa vào tường nhìn thấy () bà em đang mỉm cười với em (). Que diêm tắt phụt và ảo ảnh rực sáng trên khuôn mặt em bé cũng biến mất. Em quẹt tất cả những que diêm còn lại trong bao ().

<span class='text_page_counter'>(7)</span> sao trên trời. Theo em các mộng tưởng của em bé sau mỗi lần quẹt diêm có hợp lí không? Vì sao? Các mộng tưởng của em diễn ra hợp lí lần lượt theo thứ tự. Vì trời rét em lại vừa quẹt diêm nên trước hết em mộng tưởng đến lò sưởi tiếp đó lại mộng tưởng đến bàn ăn vì đói em khao khát được ăn, món ăn thường làm em thèm nhất là ngỗng quay. Món ăn phổ biến ở Đan Mạch. Sau bức tường kia mọi người đang đón giao thừa nên TB sau đó cây thông No-en xuất hiện trang trí lộng lẫy với hàng ngàn ngọn nến lung linh (hình ảnh cây thông No-en chính là phong tục tập quán của phương Tây). Cây thông No-en làm em nhớ tới một thời em cũng được đón giao thừa khi bà em còn sống thế là hình ảnh bà em xuất hiện. Trong những điều mộng tưởng ấy điều nào được gắn với thực tế. Điều nào thuần tuý chỉ là mộng tưởng? G - Mộng tưởng gắn với thực tế là: lò sưởi khi em đang rét, bàn ăn (khi đói) cây thông No-en (trong đêm giao thừa) - Mộng tưởng thuần tuý chỉ là mộng tưởng: con ngỗng quay nhảy ra khỏi đĩa, hai bà cháu nắm tay nhau bay lên trời Những hình ảnh que diêm cháy sáng trong TB đoạn văn gợi cho em cảm nhận gì? Những que diêm đóng vai trò như cây đũa thần màu nhiềm, thắp nên những ước mơ và mở ra thế giới diệu kì của trẻ em. Bốn que diêm 4 ảo ảnh, ảo ảnh về sự ấm áp cho em bé phong phanh dưới GV đêm tuyết dày ảo ảnh về ngày vui cuối năm, ảo ảnh về tình yêu thương dịu dàng. Việc miêu tả xen kẽ giữa những mộng ảo tươi đẹp với thực tại đau thương có ý nghĩa như thế nào? Tác giả muốn thể hiện tình yêu thương với những trẻ em mồ côi Nhà văn An- đéc- xen đã dồn tụ bao tình yêu thương, nỗi xót xa của mình lên ngòi bút khi miêu tả những lần em bé quẹt diêm với mộng ảo đẹp đẽ đan xen thực tại đau thương đơn côi của em bé. Điều đó chứng tỏ nhà văn thấu hiểu lòng con trẻ nghèo khổ, cô đơn khao khát mong ước điều gì. Em bé bán diêm khát khao có được cuộc 7. Lop8.net. chưa bao giờ em thấy bà to lớn và đẹp như thế này () 2 bà cháu bay vụt lên cao, cao mãi () Họ đã về chầu thượng đế..

<span class='text_page_counter'>(8)</span> sống vật chất đầy đủ, được hưởng những thú vui tưởng tượng được sống trong gia đình hạnh KH phúc. Đó là niềm khát khao chung của trẻ em với con người nói chung. Mỗi lần que diêm cháy dường như là mỗi lần ngọn lửa tin yêu khát vọng trong trái tim nhà văn cháy lên động viên giục giã con người. Đồng thời cũng lên tiếng cảnh tỉnh, 1 tiếng kêu khẩn thiết hãy cứu sống lấy được các em. Em hiểu được điều gì thông qua đoạn trích Yếu vừa phân tích? - 5 lần quẹt diêm , 5 lần biến đổi thực tại ảo ảnh TB xen kẽ nối tiếp trở đi trở lại vụt hiện lên, vụt biến tất cả được sắp xếp, tưởng tượng khéo léo gợi nên vẻ hồn nhiên và cũng đầy đáng thương của một em bé với bao khát khao đời thường. Học sinh đọc đoạn cuối KH Đoạn cuối chuyện kể về điều gì? Cái chết của cô bé bán diêm được miêu tả qua từ ngữ nào?. Em có suy nghĩ gì về những chi tiết miêu tả này? Tác giả tiếp tục dùng hình ảnh đối lập để miêu TB tả cái chết của em bé. Em bé chết trong đêm giao thừa vì rét, vì đói nhưng hình ảnh của em lại thật đẹp, ngây thơ như tiên đồng (em bé với đôi má hồng, đôi môi đang mỉm cười) cái chết và hình ảnh của cô đối lập với giá lạnh, bầu trời xanh và đối lập với thái độ thờ ơ, lạnh lùng của mọi người khi chứng kiến cái chết của em. Cảm tưởng của em khi đọc đoạn cuối của chuyện. GV Em bé thật tội nghiệp. Người đời đối xử với em quá lạnh lùng chỉ có mẹ em và bà em là thương yêu em những đều đã qua đời. Cha em có lẽ vì quá nghèo khổ nên cũng đối xử với em thiếu tình thương. Khách qua đường chẳng ai đoái hoài đến lời chào hàng của em nên chẳng bán được bao diêm nào. Những người nhìn thấy thi thể em sáng mùng 1 cũng thể hiện sự lạnh 8. Lop8.net. * Mộng tưởng đẹp đẽ huy hoàng đan xen thực tế phũ phàng gợi lên hình ảnh em bé lúc hồn nhiên đáng thương đầy khát vọng.. 3. Cái chết của cô bé bán diêm. 10’ […] Một em gái có đôi má hồng, và đôi môi đang mỉm cười. Em đã chết vì quá rét trong đêm giao thừa..

<span class='text_page_counter'>(9)</span> TB. TB. lùng như vậy. Qua truyện ta thấy cái xã hội thiếu tình thương này ta càng thấy niềm cảm thương yêu với em, lúc bất hạnh qua cách kể của An- đéc- xen chính từ tình yêu thương ấy đã khiến nhân vật miêu tả thi thể em với đôi má hồng, đôi môi đang mỉm cười. Đồng thời hình dung ra cảnh huy hoàng khi cả 2 bà cháu bay lên trời để đón lấy niềm vui đầu năm. Chỉ có cái nhìn đầy cảm thông, tấm lòng nhân hậu đầy lãng mạn của tác giả khiến người bớt đi cảm giác bị thương để tiễn đưa cô bé lên trời với niềm vui, niềm hy vọng chợt bùng loé sáng sau những lần quẹt diêm. Từ hiện thực cay đắng này chúng ta vẫn phải thừa nhận rằng câu chuyện này thật thương tâm và cảm động. Hãy cho viết cái chết của cô bé là cái chết như thế nào? Nêu khái quát nghệ thuật và nội dung của truyện. Yếu. Cái chết thương tâm và đầy cảm động. III. Tổng kết- ghi nhớ. 4’ Bằng nghệ thuật kể chuyện hấp dẫn, đan xen giữa hiện thực và mộng tưởng, với các tình tiết diễn biến hợp lí. Tác phẩm cô bé bán diên của An- đéc- xen truyền cho chúng ta lòng thương cảm sâu sắc đối với một em bé bất hạnh. * Ghi nhớ SGK trang 68 IV. Luyện tập. 5’. Học sinh đọc ghi nhớ Hình ảnh và chi tiết nào trong truyện khiến em cảm động nhất? Vì sao? - Học sinh thảo luận đưa ra ý kiến. III. Hướng dẫn học bài. 1’ - Nắm nội dung bài. - Học thuộc ghi nhớ. - Soạn: Trợ từ, thán từ. Ngày soạn: Tiết 23: Tiếng Việt. Ngày giảng:. 9. Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(10)</span> TRỢ TỪ, THÁN TỪ A. PHẦN CHUẨN BỊ I. Mục tiêu cần đạt: Giúp học sinh - Hiểu được thế nào là trợ từ, thế nào là thán từ. - Biết cách dùng trợ từ, thán từ trong các trường hợp giao tiếp cụ thể. - Rèn luyện kĩ năng dùng trợ từ, thán từ phù hợp tình huống giao tiếp. - Giáo dục lòng yêu Tiếng Việt. II. Chuẩn bị Thầy: soạn giảng, tài liệu: SGK, SGV Trò: học bài cũ, chuẩn bị bài mới B.PHẦN THỂ HIỆN TRÊN LỚP * Ổn đinh: I. Kiểm tra: 4’ * Câu hỏi: Khi sử dụng từ ngữ địa phương và biệt ngữ xã hội chúng ta cần chú ý điều gì? Theo em trong trường hợp sau dùng từ ngữ địa phương có hợp lí không? a. Khi phát biểu trên lớp. b. Khi viết đơn từ báo cáo gửi cô giáo * Đáp án- biểu điểm 6đ - Khi sử dụng từ ngữ địa phương và biệt ngữ xã hội phải phù hợp với tình huống giao tiếp trong thơ văn tác giả có thể sử dụng 1 số từ ngữ thuộc 2 tầng lớp từ này để tô đậm màu sắc tầng lớp xã hội của ngôn ngữ, tính cách nhân vật. 4đ - Hai trường hợp trên không sử dụng từ ngữ địa phương. II. Bài mới.1’ Trong Tiếng Việt của chúng ta có 1 số từ thường đi kèm với 1 số từ ngữ nào đó trong câu để bày tỏ cảm xúc tình cảm hoặc để biểu thị thái độ đáng giá 1 sự vật- sự việc. Vậy đó là những từ ngữ có tên gọi là gì? Chúng ta cùng tìm hiểu bài học ngày hôm nay. I. Trợ từ. 10’ GV Đưa ví dụ SGK trang 69 1. Ví dụ Yếu Gọi học sinh đọc ví dụ - Nó ăn hai bát cơm G Quan sát 3 ví dụ trên và so sánh ý nghĩa của 3 - Nó ăn những hai bát câu và cho biết điểm khác biệt về ý nghĩa giữa cơm. - Nó ăn có hai bát cơm. chúng. Cả 3 câu đều mang ý nghĩa thông tin về sự kiện “Nó ăn 2 bát cơm” - Song có sự khác biệt nhau về ý nghĩa thông tin Câu 1: Thông tin 1 cách khách quan (nó ăn với số lượng 2 bát cơm) 10. Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(11)</span> Câu 2: Thêm từ “những” ngoài việc diễn đạt 1 sự việc khách quan như câu 1 mà còn mang ý nghĩa nhấn mạnh, đánh giá việc nó ăn với số lượng 2 bát cơm là nhiều (câu này có thể dùng trong trường hợp em bé bình thường chỉ ăn có 1 bát cơm nhưng hôm nay nó ăn được gấp đôi) Câu 3: thêm từ “có” ngoài việc diễn đạt sự việc khách quan như câu 1 còn mang ý nhấn mạnh đánh giá việc nó ăn 2 bát cơm là ít, không đạt mức độ bình thường <câu này có thể vận dụng trong tình huống nào có người nào đó bình thường ăn 4 bát cơm. Hôm nay vì một lí do nào KH đó chỉ ăn được 1 số lượng ít là 2 bát>. Các từ Những có đi kèm trong câu biểu thị điều gì? - Các từ Những có đi kèm với các từ sau nó biểu thị thái độ muốn nhấn mạnh vào thông tin sự việc (ăn 2 bát cơm) và sự đánh giá của người nói với sự việc. Những: Mang hàm ý hơi nhiều GV Có: hàm ý hơi ít Gv đưa ví dụ: từ “ngay” được dùng trong ví dụ có ý nghĩa gì? Em hãy cất ngay quyển truyện đi - Ngay: biểu thị thái độ muốn nhấn mạnh vào yêu cầu hành động “cất quyển truyện” → yêu cầu gay gắt. TB Qua quan sát các ví dụ trên ta thấy những từ: 2. Bài học Trợ từ là những từ những, ngay, có là trợ từ. chuyên đi kèm 1 từ ngữ Vậy em hiểu trợ từ là gì? trong câu để nhấn mạnh hoặc biểu thị thái độ đánh giá sự vật, sự việc được nói đến ở từ ngữ đó. * Ghi nhớ SGK trang 69 GV II. Thán từ. 14’ Yếu 1. Ví dụ KH Đưa ví dụ b, a SGK trang 69 Học sinh đọc ví dụ Các em chú ý vào ví dụ các từ: Này- A trong ví dụ này bộc lộ điều gì? Này: là tiếng lão Hạc gọi ông giáo để nói về con vàng với mục đích là để ông giáo chú ý vào điều mình đang nói. 11. Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(12)</span> A trong câu này, Nam Cao đã dùng biện pháp nhân hoá để nói về con chó nhằm nhấn mạnh tình cảm yêu quý cũng như niềm ân hận của lão Hạc khi phải bán con chó. Trong trường hợp này A là tiếng thốt biểu thị sự tức giận khi nhận ra 1 điều gì đó. Song trên thực tế thì “A” cũng có lúc GV dùng trong trường hợp biểu thị sự vui mừng sung G sướng trước sự việc. GV đưa ví dụ: “A! Mẹ đã về” Yêu cầu học sinh đọc 2 ví dụ có chứa từ A trên và phân biệt ngữ điệu khi diễn đạt 2 sắc thái tình cảm. TB Học sinh đọc- nhận xét Ngữ điệu khi đọc khác nhau. Các từ “Này-Vâng” trong ví dụ này biểu thị điều gì? - Đây là những câu đối thoại giữa bà lão láng giềng với chị Dậu Này: Lời gọi của bà lão láng giềng G Vâng: lời đáp của chị Dậu vừa tỏ ý lễ phép vừa tỏ ý thái độ nghe theo. Theo dõi 2 ví dụ và cho biết nếu tách bỏ những tiếng này- a- vâng trong 2 ví dụ thì em có nhận xét gì về ý nghĩa biểu đạt và cấu tạo ngữ pháp của những câu đó? - Xét về ý nghĩa biểu đạt: những từ này được thêm vào trong câu có tác dụng biểu đạt rõ cảm xúc tình cảm, thái độ của người nói hoặc mục GV đích gọi đáp rất rõ ràng nếu bỏ sẽ không rõ. → Cấu tạo ngữ pháp của câu khi bỏ những từ TB này không có gì ảnh hưởng. Như vậy những từ này- a- vâng được dùng ở 2. Bài học Thán từ là những từ dùng trong câu được gọi là thán từ. để bộc lộ tình cảm, cảm Em hiểu thế nào là thán từ? xúc của người nói hoặc TB dùng để gọi đáp. TB. Nhận xét về cách dùng các từ “Này, a, vâng” - Thán từ thường đứng ở bằng cách lựa chọn câu trả lời đúng. đầu câu có khi được tách - Chọn a, c, d. Qua cách lựa chọn trên em thấy thán từ có đặc thành 1 câu đặc biệt. TB tính ngữ pháp như thế nào? - Thán từ gồm 2 loại Yếu Đặt câu có dùng thán từ chính 12. Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(13)</span> Căn cứ vào các ví dụ em thấy thán từ có mấy + Bộc lộ cảm xúc (a, ái, Yếu loại ơ, ô…) + Gọi đáp: này, ôi, vâng, Yếu Thán từ bộc lộ cảm xúc ngoài từ a còn có từ dạ, ừ. nào? * Ghi nhớ SGK 70 Thán từ gọi đáp ngoài từ “Này- vâng” còn có III. Luyện tập. 15’ 1. Bài tập 1 từ nào? Học sinh đọc ghi nhớ. 2. Bài tập 2 Học sinh đọc yêu cầu bài tập 1 a. c. g. i Học sinh đọc yêu cầu bài tập 2 a. Lấy: nhấn mạnh mức tối thiểu của sự việc. b. Nguyên: chỉ có như thế không có gì hơn (chỉ riêng tiền thách cưới đã quá cao) c. Đến: Cả: nhấn mạnh việc ăn quá mức bình thường. 3. Bài tập 3 d. Cứ: dựa vào đó để làm điều kiện tất yếu cho sự việc gì? Học sinh đọc yêu cầu bài tập 3 4. Bài tập 4 a. Này- à; d. Chao ôi b. Ấy; e. Hỡi ơi c. Vâng; Học sinh đọc yêu cầu a. Ha ha: sự khoái chí Ái ái: tỏ ý van xin b. Than ôi: tỏ ý nuối tiếc. III. Hướng dẫn học ở nhà. 1’ - Nắm nội dung bài - Học thuộc ghi nhớ - Làm bài tập còn lại - Soạn: Miêu tả và biểu cảm trong văn bản tự sự. Ngày soạn: Tiết 24 Tập làm văn. Ngày giảng:. MIÊU TẢ VÀ BIỂU CẢM TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ A. PHẦN CHUẨN BỊ I. Mục tiêu cần đạt: Giúp học sinh - Nhận biết được sự kết hợp và tác động qua lại giữa các yếu tố kể, tả, biểu cảm. - Nắm được cách thức vận dụng các yếu tố này trong bài văn tự sự 13. Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(14)</span> - Rèn luyện học sinh viết văn bản tự sự có sự đan xen các yếu tố, miêu tả, biểu cảm. - Giáo dục tình yêu văn học. II. Chuẩn bị Thầy: soạn giảng, tài liệu: SGK. SGV, bảng phụ Trò: học bài cũ, chuẩn bị bài mới. B. PHẦN THỂ HIỆN TRÊN LỚP * Ổn định: I. Kiểm tra. 3’ Kiểm tra sự chuẩn bị bài của học sinh II. Bài mới. 1’ Trong thực tế ít có văn bản, tác phẩm nào lại chỉ dùng 1 phương thức diễn đạt để phản ánh mà thường là sự kết hợp đan xen hai hay nhiều phương thức trong cùng 1 văn bản như một số tác phẩm văn học. Chúng ta đã học yếu tố kể, tả, biểu cảm được đan cài vào nhau rất hợp lí tạo nên sức truyền cảm cho bài văn. Để hiểu rõ hơn chúng ta cùng tìm hiểu. I. Sự kết hợp các yếu tố kể, tả và biểu lộ tình cảm trong văn bản tự sự. 26’ KH Ở lớp 6, 7 các em đã học văn bản biểu cảm, tự 1. Ví dụ sự, miêu tả. Vậy căn cứ vào đâu để chúng ta có thể xác định được các yếu tố biểu cảm tự sự, miêu tả trong 1 văn bản. Thảo luận - Kể: thường tập trung nêu sự việc, hoạt động, nhân vật - Tả: tập trung chỉ ra tính chất, màu sắc, mức độ của sự việc nhân vật, hoạt động. - Biểu cảm: thường thể hiện các chi tiết bày tỏ cảm xúc thái độ của người viết trước sự việc, nhân vật, hành động. → Đây cũng chính là những tiêu chí, những căn cứ cơ bản giúp các em xác định được những yếu tố cơ bản trong văn tự sự, miêu tả biểu cảm. Trong lòng mẹ Yếu TB Gọi học sinh đọc đoạn trích trong lòng mẹ Đoạn trích kể về những sự việc gì? - Sự việc bao trùm lên cả đoạn trích là kể lại cuộc gặp gỡ đầy cảm động của nhân vật “tôi” với người mẹ lâu ngày xa cách. Sự việc ấy được kể 14. Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(15)</span> lại bằng những chi tiết nhỏ: - Mẹ tôi vẫy tôi, tôi chạy theo chiếc xe. - Mẹ tôi kéo tôi lên xe; tôi oà khóc - Mẹ tôi cũng sụt sùi theo. - Tôi ngồi bên mẹ, đầu ngả vào cánh tay mẹ quan TB sát gương mặt mẹ. Chỉ ra các yếu tố miêu tả trong đoạn trích - Tôi thởi hồng hộc, trán đẫm mồ hôi, ríu cả chân lại. - Mẹ tôi không còm cõi, xơ xác quá. - Gương mặt mẹ tôi vẫn tươi sáng với đôi mắt trong và làn da mịn làm nổi bật màu hồng của 2 TB gò má. Đoạn trích đã dùng các yếu tố biểu cảm nào? - Hay tại sự sung sướng bỗng được trông, nhìn và ôm ấp cái hình hài máu mủ của mình mà mẹ tôi còn tươi đẹp như thuở còn sung túc → suy nghĩ của nhân vật “tôi” - Tôi thấy những cảm giác bao lâu mất đi bỗng lại mơn man khắp da thịt, hơi quần áo mẹ tôi và những hơi thở ở khuôn miệng xinh xắn nhai trầu phả ra lúc đó thơm tho lạ thường. Cảm nhận của nhân vật tôi: TB - Phải bé lại và lăn vào lòng mẹ → vô cùng. → phát biểu cảm tưởng Các yếu tố miêu tả, biểu cảm đứng riêng hay đan xen vào nhau vừa kể, vừa biểu cảm (Bộc lộ suy nghĩ cảm nhận bày tỏ cảm tưởng) VD trong đoạn văn: + Kể: tôi ngồi trên đệm xe + Tả: đùi ép vào đùi mẹ tôi… TB + Biểu cảm: tôi thấy những cảm giác đã bao lâu mất đi… Thơm lạ thường. Hãy bỏ hết các yếu tố miêu tả, biểu cảm chỉ giữ lại yếu tố kể, rồi viết thành đoạn văn. VD: Mẹ tôi vẫy tôi, tôi chạy theo chiếc xe chở mẹ Mẹ tôi kéo tôi lên xe.Tôi oà khóc. Mẹ tôi khóc KH theo. Tôi ngồi bên mẹ, đầu ngả vào cánh tay mẹ, quan sát gương mặt mẹ. So sánh đoạn văn em vừa viết với đoạn văn trích của Nguyên Hồng em có nhận xét gì? Từ đó rút ra vai trò tác dụng của yếu tố miêu tả, biểu cảm trong kể chuyện? - Đoạn văn viết đơn thuần chỉ có sự việc gặp gỡ 15. Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(16)</span> của 2 mẹ con rất bình thường, không gây cảm xúc cho người đọc. - Đoạn văn của Nguyên Hồng có các yếu tố miêu tả giúp cho việc kể lại cuộc gặp gỡ của 2 mẹ con thêm sinh động với tình cảm, màu sắc, hình dáng, hương vị, diện mạo của sự việc nhân vật, hoạt động,… như hiện ra trước mắt người đọc → Yếu tố biểu cảm trong bài giúp người viết thể hiện rõ tình mẫu tử sâu nặng khiến người đọc xúc động trăn trở suy nghĩ trước sự việc nhân vật. G - Yếu tố miêu tả, biểu cảm làm cho ý nghĩa truyện càng thêm thấm thía sâu sắc hơn. Nếu bỏ hết các yếu tố kể, chỉ giữ lại yếu tố miêu tả và biểu cảm thì đoạn văn có ảnh hưởng gì không? - Nếu yếu tố kể mà chỉ có yếu tố miêu tả, biểu cảm thì sẽ không phải là đoạn văn kể chuyện bởi không có cốt chuyện vì cốt chuyện là do sự việc, nhân vật cùng hoạt động chính tạo nên. Các yếu 2. Bài học tố miêu tả, biểu cảm chỉ có thể bám vào sự việc TB - Trong văn bản tự sự, nhân vật thì mới phân tích được. rất ít khi các tác giả chỉ thuần kể người, kể việc Các yêu tố miêu tả và biểu cảm có vai trò gì trong (kể chuyện) mà khi kể văn kể chuyện. thường đan xen các yếu tố miêu tả và biểu cảm. TB - Các yếu tố miêu tả và biểu cảm làm cho việc kể chuyện sinh động và sâu Các yếu tố miêu tả và biểu cảm có vai trò ra sao sắc hơn. Yếu trong văn kể chuyện. * Ghi nhớ SGK 74 II. Luyện tập.14’ 1. Bài tập 1 Học sinh đọc ghi nhớ HS đọc yêu cầu bài tập VD: Đoạn văn sau hồi trống thúc vang → rộn ràng trong các lớp + Miêu tả: sau hồi trống … sắp hàng… đi vào lớp. Không đi, không đứng, co 1 chân… duỗi mạnh như đá 1 quả ban tưởng tượng. + Biểu cảm: Trống vang dội trong lòng… cảm thấy mình bơ vơ vụng về, lúng túng, run run theo 2. Bài tập 2 nhịp bước rộn ràng trong các lớp. <Hướng dẫ hs tìm các đoạn văn còn lại> Học sinh đọc yêu cầu bài tập 16. Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(17)</span> - Tả từ xa (hình dáng, mái tóc…) tả gần, biểu hiện tình cảm. Hs viết đoạn văn- trình bày. III. Hướng dẫn học ở nhà. 1’ - Hoàn thiện các bài tập - Học thuộc ghi nhớ - Soạn: Đánh nhau với cối xay gió.. 17. Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(18)</span>