Giáo án: Ngữ văn 9 – Phân môn: Tiếng Việt - HKI

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Trường THCS Cát Thành. Năm học: 2011 - 2012. Ngày soạn: 15/08/2011 Tieát: 03. * Baøi daïy:. CÁC PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI I/ MUÏC TIEÂU:Thoâng qua baøi giaûng, nhaèm giuùp HS: 1/ Kiến thức: Nắm được các phương châm về lượng và phương châm về chaát. 2/ Kĩ năng: Rèn kĩ năng hội thoại theo phương châm về lượng và chất. 3/ Thái độ: Biết cách vận dụng các phương châm này vào giao tiếp. II/ CHUAÅN BÒ: 1/ Chuaån bò cuûa giaùo vieân: -Đọc SGK trang 8 11. - Soạn giáo án. - Chuaån bò moät soá baûng phuï: +Ví duï 1 vaø2 SGK muïc I trang 8 vaø 9. + ví dụ : Đọc truyện cười : Quả bí khổng lồ. 2/ Chuaån bò cuûa hoïc sinh: -Đọc bài học SGK… -Soạn bài theo các câu hỏi SGK. III/ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC: 1/ Ổn định tình hình lớp:(1’) -Neà neáp: -Chuyeân caàn: 2/ Kieåm tra baøi cuõ:(3’) ( GV nhắc nhở HS một số công việc về học tập phân môn Tiếng Việt) 3/ Giảng bài mới: * Giới thiệu bài:(1)Trong giao tiếp có những qui định không nói ra thành lời nhưng những người tham gia vào giao tiếp cần phải tuân thủ , nếu không thì dù câu nói không mắc lỗi gì về mặt ngữ âm, từ vựng và ngữ pháp, giao tiếp cũng sẽ không thành công. Những qui định đó được thể hiện qua bài học: Các phương châm hội thoại … * Tieán trình baøi daïy: ( 37’) TG Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung 10’ A/ BAØI HOÏC: * Hoạt động 1/ Tìm hiểu phương châm về lượng 1/ Phương châm về lượng -GV treo baûng phuï baøi taäp1 SGK -HS đọc bài tập 1 SGK. a/ Baøi taâp: -Suy nghĩ câu hỏi –Trả lời: trang 8.  BT1/ SGK trang 8 -Câu trả lời của Ba không -Gọi HS đọc bài tập trên. Câu trả lời của Ba không mang đầy đủ nội dung mà An cần biết. mang đầy đủ nội dung mà -Hỏi: Khi An hỏi “ Học bơi ở Vì trong nghĩa của bơi đã có “ Ở An cần biết. Vì trong nghĩa đâu?” mà Ba trả lời: “ Ở dưới của bơi đã có “ Ở dưới nước” thì câu trả lời có mang đầy dưới nước”. nước”. đủ nội dung mà An cần biết -Ñieàu maø An muoán bieát laø ñòa khoâng? Vì sao? điểm cụ thể nào đó như ở bễ bơi, - Điều mà An muốn biết là * Dự kiến trả lời: địa điểm cụ thể nào đó như soâng , hoà… - Câu trả lời của Ba không mang ở bễ bơi, sông , hồ… đầy đủ nội dung mà An cần biết. Vì trong nghĩa của bơi đã có “ Ở 1. GV: Nguyễn Quang Dũng. Lop8.net. Giáo án: Ngữ văn 9 – Phân môn: Tieáng Vieät HKI.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> Trường THCS Cát Thành. Năm học: 2011 - 2012. dưới nước”. - Ñieàu maø An muoán bieát laø ñòa -HS thaûo luaän nhoùm . điểm cụ thể nào đó như ở bễ bơi, + Nhoùm 1… soâng , hoà… + Nhoùm 2… - Hoûi: Neáu noùi maø khoâng coù noäi + Nhoùm 3… dung nhö theá thì coù theå coi ñaây laø + Nhoùm 4… một câu nói bình thường được khoâng?  Cử đại diện nhóm trả lời Từ đó, Em có thể rút ra bài  Lớp nhận xét, bổ sung. hoïc gì veà giao tieáp?  Ghi phaàn GV choát laïi: * Dự kiến trả lời: -Noùi maø khoâng coù noäi dung laø -Noùi maø khoâng coù noäi dung laø một hiện tượng không bình một hiện tượng không bình thường thường trong giao tiếp. trong giao tieáp.  Vì caâu noùi trong giao tieáp bao  Vì caâu noùi trong giao tieáp bao giờ cũng truyền tải một nội dung giờ cũng truyền tải một nội dung nào đó. nào đó. -GV treo baûng phuï Baøi taäp 2/ SGK trang 09. -Gọi HS đọc . -HS đọc bài tập 2 (SGK trang 09) -Hỏi: Vì sao truyện lại gây cười? * Dự kiến trả lời: * Dự kiến trả lời: Truyện gây cười vì các nhân vật Truyện gây cười vì các nhân vật nói nhiều hơn những gì cần nói. nói nhiều hơn những gì cần nói. * Dự kiến trả lời: -Hỏi: Lẽ ra anh có” lợn cưới Đúng ra chỉ cần trả hỏi và trả “và anh có” áo mới “phải hỏi và trả lời như thế nào để người nghe lời như sau: - Bác có thấy con lợn nào chạy đủ biết được điều cần hỏi và cần qua ñaây khoâng? trả lời? -Nảy giờ, Tôi chẳng thấy con lợn *GV nhận xét câu trả lời của HS vaø choát laïi: naøo chaïy qua ñaây caû! Đúng ra chỉ cần trả hỏi và trả * Dự kiến trả lời: Khi giao tieáp caàn: lời như sau: - Noùi cho coù noäi dung. - Bác có thấy con lợn nào chạy - Nội dung lời nói phải qua ñaây khoâng? đúng như yêu cầu của -Nảy giờ, Tôi chẳng thấy con lợn giao tiếp , không thừa , naøo chaïy qua ñaây caû! khoâng thieáu. -Hỏi : Từ hai bài tập trên, Em  Đó chính là phương châm về haõy ruùt ra keát luaän gì khi giao lượng. tieáp? ( HS đọc ghi nhớ SGK) * GV nhaän xeùt – choát laïi Gọi HS đọc ghi nhớ SGK trang:09. 10’ * Hoạt động 2/ Tìm hiểu phương châm về chất: -GV treo baûng phuï baøi taäp I muïc -HS đọc bài tập I mục II. II SGK trang 09. * Dự kiến trả lời: 2. GV: Nguyễn Quang Dũng. Lop8.net. -Noùi maø khoâng coù noäi dung là một hiện tượng không bình thường trong giao tiếp.  Vì caâu noùi trong giao tiếp bao giờ cũng truyền tải một nội dung nào đó..  Baøi taäp 2/SGK trang 09. -Truyện gây cười vì các nhaân vaät noùi nhieàu hôn những gì cần nói. - Đúng ra chỉ cần trả hỏi và trả lời như sau: + Bác có thấy con lợn nào chaïy qua ñaây khoâng? + Nảy giờ, Tôi chẳng thấy con lợn nào chạy qua đây caû! b/ Baøi hoïc: Khi giao tieáp caàn: - Noùi cho coù noäi dung. - Nội dung lời nói phải đúng như yeâu caàu cuûa giao tiếp , không thừa , khoâng thieáu.  Đó chính là phương châm về lượng. * Ghi nhớ (SGK trang 09) 2/ Phöông chaâm veà chaát: a/ Baøi taäp:  Baøi taäp /SGK trang 09-. Giáo án: Ngữ văn 9 – Phân môn: Tieáng Vieät HKI.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Trường THCS Cát Thành. Năm học: 2011 - 2012. -Truyện cười phê phán noí -Hỏi: Truyện cười; Quả bí khổng khoác: Quả bí to băng cả cái nhà; loà” pheâ phaùn ñieàu gì? cái nồi đồng to bằng đình làng * GV nhaän xeùt -boå sung: Truyện cười phê phán noiù khoác: Quaû bí to baêng caû caùi nhaø; caùi noài đồng to bằng đình làng. -Hoûi: Nhö vaäy trong giao tieáp coù ñieàu gì caàn traùnh? * Dự kiến trả lời: * GV nhaän xeùt – Choát laïi: *Khi giao tieáp caàn traùnh: Khi giao tieáp caàn traùnh: -Không nói những điều mà mình - Không nói những điều maø mình khoâng tin laø coù khoâng tin laø coù thaät. -Không nói những điều mà mình thaät. khoâng chaéc chaén. - Không nói những điều -Không nói những điều mà mình maø mình khoâng chaéc không có bằng chứng chaén. - Không nói những điều maø mình khoâng coù baèng chứng. -Hoûi: Neáu khoâng bieát chaéc vì sao baïn mình nghæ hoïc thì neân noùi * Dự kiến trả lời: nhö theá naøo? *Khi khoâng bieát chaéc vì sao baïn * GV nhaän xeùt- Keát luaän: mình nghæ hoïc, thì neân noùi: Khi khoâng bieát chaéc vì sao baïn +Thöa Thaày , hình nhö baïn aáy bò mình nghæ hoïc, thì neân noùi: oám. - Thöa Thaày , hình nhö +Thöa Coâ, Em nghó laø baïn aáy baïn aáy bò oám. oám. - Thöa Coâ, Em nghó laø baïn aáy oám. -Hỏi:Những ví dụ trên thể hiện sự vi phaïm phöông chaâm veà chaát. Vaäy em hieåu gì veà phöông chaâm * Dự kiến trả lời: veà chaát? Khi giao tiếp, đừng nói những * GV choát laïi: điều mà mình không tin là đúng Khi giao tiếp, đừng nói những hay không có bằng chứng điều mà mình không tin là đúng xácthực(Phương châm về chất) hay không có bằng chứng xác thực(Phương châm về chất) 12’ * Hoạt đôïng 3/ Luyện tập: -HS đọc bài tập 1 SGK và nêu -GV gọi HS đọc Bài tập1(SGK yeâu caàu cuûa baøi taäp. trang10). * HS thaûo luaän nhoùm: - GV yeâu caàu cuûa baøi taäp: Vaän + Nhoùm 1:………. dụng phương châm về lượng để + Nhoùm 2:………. phân tích lỗi trong những câu + Nhoùm 3:……… sau: a/ Trâu là một loại gia súc nuôi ở + Nhóm 4:……… 3. GV: Nguyễn Quang Dũng. Lop8.net. 10(Muïc II) -Truyện cười phê phán noiù khoác: Quả bí to băng cả cái nhà; cái nồi đồng to baèng ñình laøng. -Khi giao tieáp caàn traùnh: +Không nói những điều mà mình khoâng tin laø coù thaät. +Không nói những điều mà mình khoâng chaéc chaén. +Không nói những điều mà mình không có bằng chứng. -Khi khoâng bieát chaéc vì sao baïn mình nghæ hoïc, thì neân noùi: +Thöa Thaày , hình nhö baïn aáy bò oám. +Thöa Coâ, Em nghó laø baïn aáy oám.. * Ghi nhớ:Khi giao tiếp, đừng nói những điều mà mình không tin là đúng hay không có bằng chứng xác thực(Phương châm về chất). 3/ Luyeän taäp * Baøi taäp 1/ SGK trang10: a/ Súc: Loài vật; gia: nhaøGia suùc laø vaät nuoâi ở trong nhà. Vì thế câu trên thừa thông tin: nuôi ở nhaø.. Giáo án: Ngữ văn 9 – Phân môn: Tieáng Vieät HKI.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> Trường THCS Cát Thành. nhaø. b/ Én là một loài chim có hai caùnh. -GV tổng kết các ý HS trả lời,chốt laïi: a/ Súc: Loài vật; gia: nhàGia súc là vật nuôi ở trong nhà. Vì thế câu trên thừa thông tin: nuôi ở nhaø. b/Các loài chim thường có hai cánh.Vì thế câu trên thừa thoâng tin: coù hai caùnh. - GV gọi HS đọc bài tập 2 SGK trang 10-11. -Hỏi:Hãy chọn các từ ngữ đã cho sẵn điền vào chỗ trống ở các câu a,b,c,d,e? ( GV nhaän xeùt – Keát luaän). 5’. Năm học: 2011 - 2012. - Cử đại diện nhóm trình bày trước lớp. - Lớp nhận xét… bổ sung. - Ghi phaàn GV choát laïi.. b/Các loài chim thường coù hai caùnh.Vì theá caâu trên thừa thông tin: có hai caùnh.. -Học sinh đọc bài tập 2 SGK trang 10.11. -2 HS leân baûng trình baøy baøi taäp cuûa caù nhaân mình. -Lớp nhận xét. -Ghi vào vở phần GV chốt lại.. -Baøi taäp2/ SGK trang10-12: Điền từ thích hợp đã cho trước vào chỗ trống: a/ noùi coù saùch maùch coù chứng. b/ noùi doái. c/ noùi moø. d/ noùi nhaêng ,noùi cuoäi. e/ noùi traïng.. *GV treo baûng phuï baøi taäp 4/ SGK trang 11. * HS thaûo luaän nhoùm: - Gọi HS đọc . + Nhoùm 1:………. -Hỏi Vận dụng những phương + Nhoùm 2:………. châm hội thoại đã được họcđể + Nhoùm 3:……… giải thích người nói đôi khi phải dùng cách diễn đạt như vậy?( HS + Nhóm 4:……… - Cử đại diện nhóm trình bày thaûo luaâïn nhoùm) trước lớp. * GV choát laïi: + Câu a/ Cách nói trên nhằm báo - Lớp nhận xét… bổ sung. - Ghi phaàn GV choát laïi. cho người nghe biết tính xác thực cuûa nhaän ñònh hay thoâng tin maø mình đưa ra chưa được kiểm chứng ( Phương châm về lượng). + Câu b/ Cách nói đó nhằm báo cho người nghe biết được nhắc lại nội dung đã cũ là chủ ý của người nói ( Phương châm về lượng) * Hoạt động 4/ củng cố bài *GV ñaët caâu hoûi cho HS nhaéc laïi nhaèm cuûng coá baøi: - Theá naøo laø phöông chaâm veà * HS trả lời các câu hỏi GV đặt lượng? ra. - Theá naøo laø phöông chaâm veà * HS đọc ghi nhớ 1&2 SGK. chaât? - Gọi 2 hs đọc ghi nhớ 1&2 SGK... -Baøi taäp 4/ SGK trang 11. + Caâu a/ Caùch noùi treân nhằm báo cho người nghe birts tính xác thực của nhận ñònh hay thoâng tin maø mình đưa ra chưa được kiểm chứng( Phương châm về lượng). + Câu b/ Cách nói đó nhằm báo cho người nghe biết được nhắc lại nội dung đã cũ là chủ ý của người nói ( Phương châm về lượng). 4. GV: Nguyễn Quang Dũng. Lop8.net. 4/ cuûng coá baøi. * Ghi nhớ 1&2 SGK.. Giáo án: Ngữ văn 9 – Phân môn: Tieáng Vieät HKI.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> Trường THCS Cát Thành. Năm học: 2011 - 2012. 4/ Daën doø hoïc sinh chuaån bò cho tieát hoïc tieáp theo:( 3’) a/ Ra baøi taäp veà nhaø: - Về nhà học thuộc bài : ghi nhớ 1&2 SGK. - Giaûi caùc baøi taäp: 2,3&5 SGK trang11-12? b/ Chuẩn bị bài mới: Các phương châm hội thoại( Tiếp theo) Caàn löu yù: + Phöông chaâm quan heä? + Phương châm cách thức? + Phương châm lịch sự? ( Đọc SGK và trả lời các câu hỏi SGK… từng mục) IV/ RUÙT KINH NGHIEÄM - BOÅ SUNG: - Thời gian:…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. - Nội dung kiến thức:……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… - Phöông phaùp giaûng daïy:……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… - Hình thức tổ chức:…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. - Thieát bò daïy hoïc:……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 5. GV: Nguyễn Quang Dũng. Lop8.net. Giáo án: Ngữ văn 9 – Phân môn: Tieáng Vieät HKI.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> Trường THCS Cát Thành. Ngày soạn:20/08/2011 Tieát: 08. Năm học: 2011 - 2012. * Baøi daïy:. CÁC PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI (Tieáp theo) I/ MUÏC TIEÂU: 1/ Kiến thức: Nắm vững các phương châm quan hệ, phương châm cách thức và phương châm lịch sự. 2/ Kĩ năng: Vânï dụng các phương pháp này đúng vào trong giao tiếp. 3/ Thái độ: Có ý thức sử dụng các phương pháp trên trong giao tiếp. II/ CHUAÅN BÒ: 1/ Chuaån bò cuûa Giaùo vieân: - Đọc SGK và các tài liệu có liên quan đến bài giảng. - Soạn giáo án. - Chuaån bò moät soá baûng phuï. 2/ Chuaån bò cuûa Hoïc sinh : - Đọc SGK . - Soạn bài theo các câu hỏi SGK. - Chuaån bò moät soá baûng phuï : Phieáu hoïc taäp, baûng nhoùm. III/ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC: 1/ Ổn định tình hình lớp:(1’) - Neà neáp:…………………………………………………………. - Chuyeân caàn: 9A1:…………………………., 9A2: …………………………., 9A3…………………………. 2/ Kieåm tra baøi cuõ:(5’) * Dự kiến trả lời: Khi giao tiếp cần tránh: - Tránh nói những điều mà mình không tin là có thật. - Tránh nói những điều mà mình không chắc chắn. - Tránh nói những điều mà mình không có bằng chứng. Ví duï: Thöa Coâ, hình nhö baïn aáy oám. 3/ Giảng bài mới: * Giới thiệu bài:(1’) Ở tiết trước (3), Cacù em đã tìm hiểu về phương châm về lượng, phương châm veà chaát … Tieát naøy caùc em seõ tieáp tuïc caùc phöông chaâm coøn laïi……. * Tieán trình baøi daïy: ( 35’) TG HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC NOÄI DUNG SINH 8’ * Hoạt động 1/ Tìm hiểu phương châm quan hệ: A/ BAØI HOÏC: 1/ Phöông chaâm quan heä: a/ Baøi taäp (SGK trang 21). * Bài tập SGK trang 21.( Bảng phụ). -HS đọc bài tập(SGK trang b/ Tìmhieåu: 21). -GV gọi HS đọc bài tập trên và nêu -Neâu yeâu caàu cuûa baøi taäp. yeâu caàu cuûa baøi taäp. -Thành ngữ:” Ông nói gà * Dự kiến trả lời: -Hỏi: Thành ngữ :” Ông nói gà, bà Thành ngữ:” Ông nói gà , bà , bà nói vịt” dùng để chỉ nói vịt” dùng để chỉ tình huống hội nói vịt” dùng để chỉ tình huống tình huống hội thoại: Ông thoại như thế nào? hội thoại: Ông nói một đàng nói một đàng và Bà trả lời * GV nhaän xeùt boå sung: một nẻo, không khớp nhau. Thành ngữ:” Ông nói gà , bà nói vịt” và Bà trả lời một nẻo, không dùng để chỉ tình huống hội thoại: Ông khớp nhau. nói một đàng và Bà trả lời một nẻo, GV: Nguyễn Quang Dũng 6 Giáo án: Ngữ văn 9 – Phân môn: Tieáng Vieät HKI không khớp nhau. -Hoûi:Ñieàu gì seõ xaûy ra neáu xuaát hieän Lop8.net * Dự kiến trả lời: những tình huống hội thoại như vậy?.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> Trường THCS Cát Thành. 8’. Năm học: 2011 - 2012. *Hoạt động 2/ Tìm hiểu phương thức: châm cách: -Baøi taäp 1 SGK muïc II trang 21. ( B.Phuï). - Gọi HS đọc bài tập trên và nêu yêu cầu của bài tập đó? -Hỏi:Trong Tiếng Việt có những thành ngữ như: -Daây caø ra daây muoáng. -Luùng tuùng nhö ngaäm hoät thò. Hai thành ngữ này dùng để chỉ những cách nói như thế nào? * GV nhaän xeùt vaø keát luaän: Các thành ngữ đó dùng để chỉ cách nói dài dòng, rườm rà, ấp úng không raønh maïch. -Hỏi: Những cách nói ấy ảnh hưởng gì đến quá trình giao tiếp? * GV nhaän xeùt vaø choát laïi: Những cách nói ấy làm cho người nghe khó tiếp nhận hoặc tiếp nhận không đúng với nội dung truyền đạt. Điều đó làm cho giao tiếp không đạt được kết quả mong muốn. -Hỏi:Qua đó, Em rút ra bài học gì khi giao tieáp? * GV choát laïi: Khi giao tieáp caàn phaûi noùi ngaén goïn, raønh maïch. - Baøi taäp 2 (SGK trang 22- Muïc II) (Baûng phuï). -Gọi HS đọc và nêu yêu cầu của bài taäp. - Hoûi: Coù theå hieåu caâu noùi sau theo mấy cách:” Tôi đồng ý với những nhaän ñònh veà truyeän ngaén cuûa oâng aáy.” ( Thaûo luaän nhoùm) * GV nhaän xeùt – Keát luaän: Chuùng ta coù theå hieåu caâu treân theo hai caùch: -Nếu tổ hợp từ của ông ấy bổ nghĩa cho từ nhận định thì câu trên có thể hiểu là: Tôi đồng ý với những nhận ñònh cuûa oâng aáy veà truyeän ngaén. -Nếu tổ hợp từ của ông ấy bổ nghĩa. -HS đọc bài tập SGK mục II trang 21. -Neâu yeâu caàu cuûa baøi taäp. * Dự kiến trả lời: Các thành ngữ đó dùng để chỉ cách nói dài dòng, rườm raø, aáp uùng khoâng raønh maïch.. 2 /Phöông chaâm caùch thức: a/ Baøi taäp 1:(SGK muïc II trang21). -Tìm hieåu: -Hai thành ngữ: +Daây caø ra daây muoáng. +Luùng tuùng nhö ngaäm hoät thò. Các thành ngữ đó dùng để chỉ cách nói dài dòng, rườm rà, ấp úng không raønh maïch.. -Những cách nói ấy làm cho người nghe khó tiếp nhận hoặc tiếp nhận không * Dự kiến trả lời: đúng với nội dung truyền Những cách nói ấy làm cho người nghe khó tiếp nhận hoặc đạt. Điều đó làm cho giao tiếp không đạt được kết tiếp nhận không đúng với nội quaû mong muoán. dung truyền đạt. Điều đó làm cho giao tiếp không đạt được -Khi giao tieáp caàn phaûi noùi keát quaû mong muoán. ngaén goïn, raønh maïch * Dự kiến trả lời: Khi giao tieáp caàn phaûi noùi b/ Baøi taäp 2 (SGK trang 22ngaén goïn, raønh maïch Muïc II) -Tìm hieåu: Chuùng ta coù theå hieåu caâu treân theo hai caùch: -Nếu tổ hợp từ của ông ấy bổ nghĩa cho từ nhận định thì caâu treân coù theå hieåu laø: Tôi đồng ý với những - HS đọc bài tập 2 (SGK) trang nhận ñònh cuûa oâng aáy 22. veà truyeän ngaén. -Neâu yeâu caàu cuûa baøi taäp. -Nếu tổ hợp từ của ông ấy -HS thaûo luaän nhoùm: bổ nghĩa cho từ truyện + Nhoùm 1… ngaén thì caâu treân coù theå + Nhoùm 2… hiểu là: Tôi đồng ý với + Nhoùm 3… những nhận định của một + Nhoùm 4… ( những) người nào đó về -Cử đại diện nhóm trình bày truyeän ngaén cuûa oâng aáy.( kết quả trước lớp( 3 nhóm). Truyeän ngaén do oâng aáy -Lớp nhận xét từng nhóm. saùng taùc) -Ghi phaàn GV choát laïi. -Để người nghe không hiểu 7. GV: Nguyễn Quang Dũng. Lop8.net. Giáo án: Ngữ văn 9 – Phân môn: Tieáng Vieät HKI.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> Trường THCS Cát Thành. 7’. Năm học: 2011 - 2012. cho từ truyện ngắn thì câu trên có thể hiểu là: Tôi đồng ý với những nhận định của một ( những) người nào đó veà truyeän ngaén cuûa oâng aáy.( Truyeän * Dự kiến trả lời: ngaén do oâng aáy saùng taùc) -Hỏi: Để người nghe không hiểu lầm Để người nghe không hiểu lầm thì người nói phải thêm từ ngữ thì người nói phải nói như thế nào? vaøo trong caâu cho caùch noùi roõ * GV choát laïi: raøng hôn: Để người nghe không hiểu lầm thì người nói phải thêm từ ngữ vào trong Vd: Tôi đồng ý với những nhaän ñònh veà truyeän ngaén maø caâu cho caùch noùi roõ raøng hôn: oâng aáy saùng taùc. Vd: Tôi đồng ý với những nhận định veà truyeän ngaén maø oâng aáy saùng taùc. - Hoûi : Nhö vaäy khi giao tieáp caân tuaân -HS trả lời Ghi nhớ SGK thuû ñieàu gì? trang22. ( HS trả lời ghi nhớ SGK.) * Hoạt động 3/ Tìm hiểu phương châm lịch sự: - GV gọi HS đọc truyện : “ NGƯỜI -HS đọc truyện SGK trang 22. -Thaûo luaän nhoùm caâu hoûi GV AÊN XIN” SGK trang22. neâu ra? -Hỏi : Vì sao người ăn xin và cậu bé + Nhoùm 1… trong truyện cảm thấy mình đã nhận + Nhoùm 2… từ phía người kia một cái gì đó? *GV nhaän xeùt- choát laïi: + Nhoùm 3… Người ăn xin và cậu bé trong truyện + Nhoùm 4… đều cảm thấy nhận từ phía người kia -Cử đại diện nhóm trình bày một cái gì đó: “ Cái gì đó” Ở đây kết quả trước lớp( 3 nhóm). khoâng phaûi laø cuûa caûi , tieàn baïc vì caû -Lớp nhận xét từng nhóm. ngưiơì ăn xin và cậu bé đều không có -Ghi phần GV chốt lại. tiền. Vậy cái gì đó ở đây là: +Tình cảm yêu thương của cậu bé đối với người ăn xin. +Tình cảm quí mến của người ăn xin đối với cậu bé. -Hỏi : Từ đó có thể rút ra bài học gì veà caâu chuyeän naøy? - Khi giao tieáp caàn: * GV choát laïi: Khi giao tieáp caàn: + Teá nhò. - Teá nhò. + Tôn trọng người khác. - Tôn trọng người khác. ( phương châm lịch sự ( phương châm lịch sự). 8. GV: Nguyễn Quang Dũng. Lop8.net. lầm thì người nói phải thêm từ ngữ vào trong câu cho caùch noùi roõ raøng hôn: Vd: Tôi đồng ý với những nhaän ñònh veà truyeän ngaén maø oâng aáy saùng taùc. c/ Baøi hoïc: Khi giao tieáp caàn phaûi noùi ngaén goïn , raønh maïch, traùnh noùi mô hoà. ( Phương châm cách thức). 3/ Phương châm lịch sự: a/ Đọc truyện :Người ăn xin SGK trang 22. b/ Tìm hieåu: Người ăn xin và cậu bé trong truyện đều cảm thấy nhận từ phía người kia một cái gì đó: “ Cái gì đó” Ở ñaây khoâng phaûi laø cuûa caûi , tieàn baïc vì caû ngöiôì aên xin và cậu bé đều không có tiền. Vậy cái gì đó ở đây laø: +Tình caûm yeâu thöông cuûa cậu bé đối với người ăn xin. +Tình caûm quí meán cuûa người ăn xin đối với cậu beù. c/baøi hoïc: Khi giao tieáp caàn: - Teá nhò. - Tôn trọng người khác. (phương châm lịch sự). Giáo án: Ngữ văn 9 – Phân môn: Tieáng Vieät HKI.

<span class='text_page_counter'>(9)</span> Trường THCS Cát Thành. 8’. Năm học: 2011 - 2012. * Hoạt động 4/ Hướng dẫn luyện tập: -GV gọi HS đọc bài tập 1 SGK trang -HS đọc bài tập 1 SGK trang 23. 23 ( GV yeâu caàu HS thaûo luaän nhoùm) -Thaûo luaän nhoùm – Trình baøy keát quaû vaøo baûng phuï. * GV nhaän xeùt vaø choát laïi: + Nhoùm 1… - Qua các câu tục ngữ trên , ông cha + Nhoùm 2… ta khuyeân daïy chuùng ta trong giao + Nhoùm 3… tiếp nên dùng những lời lẽ lịch sự nhã + Nhoùm 4… nhaën. -Cử đại diện nhóm trình bày - Câu tục ngữ tương tự: kết quả trước lớp( 3 nhóm). + Chim khoân keâu tieáng raûnh rang -Lớp nhận xét từng nhóm. Người khôn nói tiếng dịu dàng dễ -Ghi phaàn GV choát laïi nghe + Vàng thì thử lửa thử than Chuông kêu thử tiếng, người khôn thử lời +Chẳng được miếng thịt miếng xôi -HS đọc bài tập 2 SGK trang Cũng được lời nói cho tôi vừa lòng. 23. + Moät caâu nhòn, chín caâu laønh. -Dự kiến trả lời: * GV gọi HS đọc bài tập 2 SGK Biện pháp tu từcó liên quan trang23. đến phương châm lịch sự: Nói -Hỏi: Phép tu từ từ vựng nào đã học giaûm noùi traùnh. ( so saùnh, aån duï, noùi giaûm noùi traùnh Vd: Ông tôi đã qua đời rồi …) có liên quan trực tiếp tới phương châm lịch sự? Cho ví dụ. * GV nhận xét – Trả lời: Biện pháp tu từ có liên quan đến phương châm lịch sự: Nói giảm nói -HS đọc bài tập 3 SGK trang traùnh. 23 Vd: Ông tôi đã qua đời rồi. -Thaûo luaän nhoùm – Trình baøy * GV gọi HS đọc bài tập3 SGK trang keát quaû vaøo baûng phuï. 23 + Nhoùm 1… -Hỏi: Chọn từ thích hợp điền vào chỗ + Nhoùm 2… trống và cho biết mỗi từ trên chỉ cách + Nhoùm 3… nói liên quan đến phương châm hội + Nhoùm 4… thoại nào? -Cử đại diện nhóm trình bày * GV nhaän xeùt vaø choát laïi: -Caâu a:…noùi maùt. kết quả trước lớp( 3 nhóm). -Câu b:…nói hớt. -Lớp nhận xét từng nhóm. -Caâu c:…noùi moùc. -Ghi phaàn GV choát laïi -Caâu d:…noùi leo. -Câu e:…nói ra đầu ra đũa.  Các từ trên có liên quan đến phương châm hội thoại: + P.C lòch sö: caâu a,b,c,d. + P.C.cách thức:câu e. 9. GV: Nguyễn Quang Dũng. Lop8.net. 4/ Luyeän taäp: a/ Baøi taäp 1 - Qua các câu tục ngữ trên , oâng cha ta khuyeân daïy chuùng ta trong giao tieáp nên dùng những lời lẽ lịch sự nhã nhặn. - Câu tục ngữ tương tự: + Chim khoân keâu tieáng raûnh rang Người khôn nói tiếng dịu daøng deã nghe + Vàng thì thử lửa thử than Chuông kêu thử tiếng, người khôn thử lời +Chẳng được miếng thịt mieáng xoâi Cũng được lời nói cho tôi vừa lòng. + Moät caâu nhòn chín caâu laønh. b/ Baøi taäp 2:(SGK trang 23) Biện pháp tu từcó liên quan đến phương châm lịch sự: Nói giảm nói tránh. Vd: Ông tôi đã qua đời roài.. c/ Baøi taäp 3:(SGK trang 23)  Điền từ: -Caâu a:…noùi maùt. -Câu b:…nói hớt. -Caâu c:…noùi moùc. -Caâu d:…noùi leo. -Câu e:…nói ra đầu ra đũa.  Các từ trên có liên quan đến phương châm hội thoại: + P.C lòch sö: caâu a,b,c,d. + P.C.cách thức:câu e. Giáo án: Ngữ văn 9 – Phân môn: Tieáng Vieät HKI.

<span class='text_page_counter'>(10)</span> Trường THCS Cát Thành. Năm học: 2011 - 2012. * Hoạt động 5/ Củng cố bài: 5/ Cuûng coá baøi: - GV củng cố lại toàn bộ kiến thức đã -Ghi nhớ 1,2,3 SGK. hoïc: + Theá naøo laø phöông chaâm quan heä. * HS trả lời các câu hỏi GV + Thế nào là phương châm cách thức. nêu ra.( Các ghi nhớ SGK) + Thế nào là phương châm lịch sự. * Tieán trình baøi daïy: 4/ Daën doø hoïc sinh chuaån bò cho tieát hoïc tieáp theo : (3 ‘) a/ Ra baøi taäp veà nhaø: -Học kĩ ba phương châm hội thoại: Quan hệ, cách thức, lịch sự. -GV nêu câu hỏi để HS suy nghĩ về thực tế sử dụng các phương châm hội thoại: Vì sao có những trường hợp vẫn vi phạm phương châm quan hệ? - Hoàn thành phần bài tập còn lại. b/Chuẩn bị bài mới: Các phương châm hội thoại (tiếp theo) * Gợi ý: + Tìm hiểu quan hệ giữa phương châm hội thoại và tình huống giao tiếp + Đọc và nghiên cứu thật kĩ các ví dụ và bài tập trong SGK IV/ RUÙT KINH NGHIEÄM - BOÅ SUNG: - Thời gian:…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. - Nội dung kiến thức:……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… - Phöông phaùp giaûng daïy:……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… - Hình thức tổ chức:…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. - Thieát bò daïy hoïc:…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 4’. Ngày soạn :01/ 09/ 2011 Tieát : 13. * Baøi daïy:. CÁC PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI (TIEÁP THEO) I-MUÏC TIEÂU: 1/Kiến Thức:. Giúp HS nắm được mối quan hệ chặt chẽ giữa phương châm hội thoại và tình huống giao tieáp. 10. GV: Nguyễn Quang Dũng. Lop8.net. Giáo án: Ngữ văn 9 – Phân môn: Tieáng Vieät HKI.

<span class='text_page_counter'>(11)</span> Trường THCS Cát Thành. Năm học: 2011 - 2012. Hiểu được phương châm hội thoại không phải là những qui định bắt buộc trong mọi tình huống giao tiếp, vì nhiều lí do khác nhau, các phương châm hội thoại đoi khi không được tuân thủ. 2/Kĩ Năng:Vận dụng một cách phù hợp các phương châm hội thoại đã học 3/Thái độ: Ý thức được sự giàu đẹp của tiếng Việt và sự phong phú đa dạng của ngữ pháp tiếng Việt. II/ CHUAÅN BI: 1/ Chuaån bò cuûa giaùo vieân: - Kế hoạch tiết dạy. Nghiên cứu kĩ SGK, SGV. Bảng phụ. - Soạn giáo án 2/ Chuaån bò cuûa hoïc sinh: -Nghiên cứu kĩ bài trong sách giáo khoa. - Soạn các nội dung đã hướng dẫn ở tiết 12( phần hướng dẫn học tập ở nhà) III-HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC: 1/Ổn định tình hình lớp : (1’) - Neà neáp:…………………………………………………………. - Chuyeân caàn: 9A1:…………………………., 9A2: …………………………., 9A3…………………………. 2/Kieåm tra baøi cuõ: (5’) * Câu hỏi: Nêu các phương châm hội thoại đã học? * Dự kiến Trả lời: 5 phương châm hội thoại đã được học: + Phương châm về lượng. + Phöông chaâm veà chaát. + Phöông chaâm quan heä . + Phương châm cách thức. + Phương châm lịch sự. 3/ Giảng bài mới: * Giới thiệu bài(1’):Trong giao tiếp, có phải bao giờ chúng ta cũng phải tuân thủ nghiêm nhặt các phương châm hội thoại hay không. Vậy các phương châm hội thoại và tình huống giao tiếp có liên quan với nhau như thế nào? Hôm nay chúng ta cùng tìm hiểu bài: Các phương châm hội thoại( tiếp theo). * Tiến trình lên lớp: ( 35’) T * HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN: * HOẠT ĐỘNG CỦA H S: NOÄI DUNG: G 1 /Quan hệ giữa phương 7’ * Hoạt động 1/ Tìm hiểu quan hệ giữa phương châm hội thoại và tình châm hội thoại và tình huoáng giao tieáp: huoáng giao tieáp:. 11. GV: Nguyễn Quang Dũng. Lop8.net. Giáo án: Ngữ văn 9 – Phân môn: Tieáng Vieät HKI.

<span class='text_page_counter'>(12)</span> Trường THCS Cát Thành. - GV gọi HS đọc hoặc kể lại truyện cười “Chào hỏi” -Hoûi: Nhaân vaät chaøng reå coù tuaân thuû đúng phương châm lịch sự không? Vì sao? * GV nhaän xeùt- boå sung: Lời chào hỏi trên phù hợp với việc chào hỏi ở trong nhà hay đang đứng noùi chuyeän. Khi ñang laøm moät vieäc nguy hiểm cần tập trung thì lời chào hỏi trên là không phù hợp. Qua đó, Chúng ta không nên tuân thủ một cách cứng nhắc. -Hỏi: Tìm một số tình huống mà lời hỏi thăm kiểu như trên được dùng một cách thích hợp, lịch sự? ( HS thaûo luaän nhoùm) -Hoûi:Vaäy caàn ruùt ra baøi hoïc gì khi giao tieáp? * GV choát laïi: Vieäc vaän duïng caùc phöông chaâm hoäi thoại cần phù hợp với đặc điểm của tình huống giao tiếp ( Nói với ai? Nói khi nào? Nói ở đâu? Nói để làm gì?) 14’. Năm học: 2011 - 2012. -1 HS keå-> 1 HS khaùc nhaän xeùt a/ Baøi taäp: . Caâu chuyeän chaøo hoûi> b/ Tìm hieåu: -1 HS trả lời -> HS khác nhận - Nhân vật chàng rể đã xeùt tuaân thuû theo phöông chaâm +Chưa đúng. hội thoại. +Chaøng reå laøm moät vieäc quaáy - Chaøng reå laøm moät vieäc roái người khác, phiền hà quấy rối người khác, phiền người khác. hà người khác.. -Caùc nhoùm thaûo luaän vaø moãi nhoùm coù theå ñöa ra moät soá tình huống khác nhau. (chú ý ngữ caûnh, tình huoáng giao tieáp: noùi với ai, nói khi nào, nói ở đâu, noùi nhaèm muïc ñích gì.) * Dự kiến trả lời: Để tuân thủ các phương châm hội thoại, người nói phải nắm được các đặc điểm của tình huống giao tiếp( Nói với ai? Nói khi nào? Nói ở đâu? Nói để làm gì?) * Hoạt động 2/ Tìm hiểu những trường hợp không tuân thủ phương châm hội thoại:. * GV hướng dẫn HS điểm lại các ví dụ ở các tiết trước: - Baøi taäp 1 (SGK – trang37)-( Baûng phụ) Gọi HS đọc: -Hoûi: Trong tình huoáng naøo phöông châm hội thoại không được tuân thủ? *GV nhaän xeùt vaø choát laïi: Tình huoáng trong phaàn phöông chaâm lịch sự lạ tuân thủ theo phương châm hội thoại. Các tình huống còn lại đều khoâng tuaân thuû phöông chaâm hoäi thoại. - GV gọi HS đọc bài tập 2 SGK trang 37. - Hỏi: Câu trả lời của Ba có đáp ứng nhu caàu thoâng tin nhö An mong muoán khoâng? Vì sao? * GV nhaän xeùt vaø choát laïi:. -HS đọc bài tập 1 SGK trang 37.. * Dự kiến trả lời: Tình huoáng trong phaàn phöông châm lịch sự lạ tuân thủ theo phương châm hội thoại. Các tình huống còn lại đều không tuaân thuû phöông chaâm hoäi thoại.. c/ Baøi hoïc: Để tuân thủ các phương châm hội thoại, người nói phải nắm được các đặc ñieåm cuûa tình huoáng giao tiếp( Nói với ai? Nói khi nào? Nói ở đâu? Nói để laøm gì?) 2/ Tìm hiểu những trường hợp không tuân thủ PCHT: a/ Baøi taäp: -baøi taäp 1:(SGK- trang 37) Tình huoáng trong phaàn phương châm lịch sự lạ tuaân thuû theo phöông chaâm hội thoại. Các tình huống còn lại đều không tuân thủ phương châm hội thoại.. - HS đọc bài tập 2 SGK trang 37.. * Dự kiến trả lời: Câu trả lời của Ba không đáp 12. GV: Nguyễn Quang Dũng. Lop8.net. -Baøi taäp 2 :SGK trang 37 -Câu trả lời của Ba không đáp ứng nhu cầu thông tin nhö An mong muoán. Giáo án: Ngữ văn 9 – Phân môn: Tieáng Vieät HKI.

<span class='text_page_counter'>(13)</span> Trường THCS Cát Thành. Câu trả lời của Ba không đáp ứng nhu caàu thoâng tin nhö An mong muoán. - Hỏi: Có phương châm hội thoại nào không được tuân thủ? GV choát laïi: Trong trường hợp trên phương châm hội thoại không được tuân thủ là : phương châm về lượng.( không cung caáp thoâng tin nhö An mong muoán). - Hỏi : Vì sao người nói không tuân thủ phương châm hội thoại ấy? * GV nhaän xeùt vaø choát laïi: Người nói không tuân thủ vì không biết chính xác chiếc máy bay đó được chế tạo năm nào. Để tuân thủ phương châm về chất người nói buộc phải nói moät caùch chung chung. - GV gọi HS đọc bài tập 3: SGK trang 37. * Caâu hoûi thaûo luaän: Khi bác sĩ nói với một người mắc bệnh nan y về tình trạng sức khẻo của bệnh nhân đó thì phương châm hội thoai nào có thể không được tuân thủ ? Vì sao Baùc Só phaûi laøm nhö vaäy? Haõy tìm những tình huống giao tiếp khác mà phương châm đó cũng không được tuaân thuû? - GV gọi HS đọc bài tập 4 SGK trang 37. - Hoûi : Khi noùi “ Tieàn baïc chæ laø tieàn bạc” thì có phải là người nói không tuân thủ phương châm về lượng hay khoâng ? Phaûi hieåu yù nghóa caâu naøy nhö theá naøo? * GV Nhaän xeùt vaø choát laïi: - Xét về hiển ngôn: thì câu nói đó khoâng tuaân htuû phöông chaâm veà lượng. -Xét về mặt hàm ngôn: đãm bảo phương châm về lượng Vì răn dạy người ta không nên chạy theo tiền bạc mà quên nhiều thứ quan trọng khác : Ví nhö tình caûm. - Hỏi: Từ các bài tập trên em rút ra bài học gì về những trường hợp không. Năm học: 2011 - 2012. ứng nhu cầu thông tin như An mong muoán. -Trong trường hợp trên phương châm hội thoại không được tuân thủ là : phương châm về lượng.( khoâng cung caáp thoâng tin * Dự kiến trả lời: Trong trường hợp trên phương như An mong muốn). châm hội thoại không được tuân -Người nói không tuân thủ thủ là : phương châm về lượng.( vì không biết chính xác khoâng cung caáp thoâng tin nhö chiếc máy bay đó được chế An mong muoán). tạo năm nào. Để tuân thủ phöông chaâm veà chaát người nói buộc phải nói * Dự kiến trả lời: Người nói không tuân thủ vì moät caùch chung chung khoâng bieát chính xaùc chieác maùy - Baøi taäp 3/ SGK trang 37. bay đó được chế tạo năm nào. + Baùc Só khoâng noùi thaät veà Để tuân thủ phương châm về tình trạng sức khỏe của chất người nói buộc phải nói bệnh nhân tức là không moät caùch chung chung. tuaân thuû phöông chaâm veà -Thaûo luaän nhoùm: chất vì đã nói điều mình + Nhoùm 1… không tin là đúng. + Nhoùm 2… +Ví duï: Moät chieán só + Nhoùm 3… khoâng may sa vaøo tay giaëc + Nhoùm 4… khoâng theå vì tuaân thuû veà - Cử đại diện nhóm trình bày phöông chaâm veà chaát maø trước lớp. khai báo hết tất cả những - Lớp nhận xét bổ sung. gì mình biết về đồng chí, - Ghi phaàn giaùo vieân choát laïi. đồng đội của mình. - HS đọc bài tập 4 SGK trang -Baøi taäp 4/ SGK trang 37. 37. + Xeùt veà hieån ngoân: thì caâu nói đó không tuân htủ * Dự kiến trả lời: phương châm về lượng. + Xeùt veà hieån ngoân: thì caâu noùi +Xeùt veà maët haøm ngoân: đó không tuân thủ phương châm đãm bảo phương châm về về lượng. lượng Vì răn dạy người + Xét về mặt hàm ngôn: đãm ta khoâng neân chaïy theo bảo phương châm về lượng tiền bạc mà quên nhiều thứ Vì răn dạy người ta không nên quan troïng khaùc : Ví nhö chaïy theo tieàn baïc maø queân tình caûm nhiều thứ quan trọng khác : Ví nhö tình caûm.. * Dự kiến trả lời: Vieäc khoâng tuaân thuû caùc 13. GV: Nguyễn Quang Dũng. Lop8.net. b/ Baøi hoïc: Vieäc khoâng tuaân thuû caùc phöông chaâm hoäi thoai coù thể bắt nguồn từ những. Giáo án: Ngữ văn 9 – Phân môn: Tieáng Vieät HKI.

<span class='text_page_counter'>(14)</span> Trường THCS Cát Thành. Năm học: 2011 - 2012. phöông chaâm hoäi thoai coù theå tuân thủ phương châm hội thoại? bắt nguồn từ những nguyên * GV Nhaän xeùt vaø choát laïi: Vieäc khoâng tuaân thuû caùc phöông chaâm nhaân sau: - Người vô ý, vụng về, thiếu hội thoai có thể bắt nguồn từ những vaên hoùa giao tieáp. nguyeân nhaân sau: - Người nói phải ưu tiên cho - Người vô ý, vụng về, thiếu văn hóa một phương châm hội thoại giao tieáp. hoặc một yêu cầu khác quan - Người nói phải ưu tiên cho một troïng hôn. phương châm hội thoại hoặc một yêu - Người nói muốn gây một sự caàu khaùc quan troïng hôn. chú ý, để người nghe hiểu câu - Người nói muốn gây một sự chú ý, noùi theo moät haøm yù khaùc. để người nghe hiểu câu nói theo một haøm yù khaùc. 10’ * Hoạt động 3/ Luyện tập: -Thaûo luaän nhoùm: * Baøi taäp 1 SGK trang 38. + Nhoùm 1… - GV gọi HS đọc bài tập đó. + Nhoùm 2… - HS thaûo luaän nhoùm. + Nhoùm 3… - GV nhaän xeùt vaø choát laïi: + Nhoùm 4… +phương châm cách thức - Cử đại diện nhóm trình bày +Vì cách nói của ông bố đối với cậu trước lớp. beù 5 tuoåi nhö theá laø khoâng roõ * GV gọi HS đọc bài tập 2/ SGK trang - Lớp nhận xét bổ sung. 38. -Ghi phaàn choát laïi cuûa GV. * GV nhaän xeùt vaø choát laïi: - HS đọc bài tập 2. - Đoạn trích phương châm lịch sự * Dự kiến trả lời: không được thực hiện vì các nhân vật - Đoạn trích phương châm lịch sự không được thực hiện vì các nỗi giận vô cớ. nhân vật nỗi giận vô cớ.. nguyeân nhaân sau: - Người vô ý, vụng về, thieáu vaên hoùa giao tieáp. - Người nói phải ưu tiên cho moät phöông chaâm hoäi thoại hoặc một yêu cầu khaùc quan troïng hôn. - Người nói muốn gây một sự chú ý, để người nghe hieåu caâu noùi theo moät haøm yù khaùc. 3/ Luyeän taäp: * Baøi taäp 1/ SGK trang 38. * Đáp án: + phương châm cách thức + Vì caùch noùi cuûa oâng boá đối với cậu bé 5 tuổi như theá laø khoâng roõ. * Baøi taäp 2/ SGK trang 38. * Đáp án: - Đoạn trích phương châm lịch sự không được thực hieän vì caùc nhaân vaät noãi giận vô cớ.. 4 : Cuûng coá baøi * Hoạt động 4 : Củng cố bài: * Ghi nhớ 1&2 SGK Toàn bộ kiến thức đã học. *GV củng cố lại 2 đơn vị kiến thức : - Quan hệ giữa phương châm hội thoại và tình huống giao tiếp. - Những trường hợp không tuân thủ phương châm hội thoại. 4/ Daên doø hoïc sinh chuaån bò cho tieát hoïc tieáp theo (3’): a/ Ra baøi taäp veà nhaø: Hoïc baøi vaø giaûi caùc baøi taäp coøn laïi SGK. b/ Chuẩn bị bài mới: Tiết:18 Xưng hô trong hội thoai. Cần chú ý : + Từ ngữ xưng hô? + Việc sử dụng từ ngữ xưng hô? IV/ RUÙT KINH NGHIEÄM - BOÅ SUNG: - Thời gian:…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. - Nội dung kiến thức:……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… - Phöông phaùp giaûng daïy:……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… - Hình thức tổ chức:…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. - Thieát bò daïy hoïc:……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 4’. 14. GV: Nguyễn Quang Dũng. Lop8.net. Giáo án: Ngữ văn 9 – Phân môn: Tieáng Vieät HKI.

<span class='text_page_counter'>(15)</span> Trường THCS Cát Thành. Ngày soạn: 10/09/2011. Tieát: 18. Năm học: 2011 - 2012. * Baøi daïy:. XƯNG HÔ TRONG HỘI THOẠI I-MUÏC TIEÂU: 1/Kiến Thức - Giúp học sinh hiểu được sự phong phú đa dạng của hệ thống từ ngữ xưng hô trong Tiếng Việt. - Hiểu rõ mối quan hệ chặt chẽ giữa việc sử dụng từ ngữ xưng hô với tình huống giao tiếp. 2/Kĩ Năng: Vận dụng hệ thống từ ngữ xưng hô phong phú vào việc giao tiếp cho phù hợp. 3/Thái độ: ý thức sâu sắc tầm quan trọng của việc sử dụng thích hợp từ ngữ xưng hô và biết sử dụng tốt những phương tiện này. II-CHUAÅN BÒ: 1/ Chuaån bò cuûa giaùo vieân: -Nghiên cứu kĩ SGK, SGV. -Sưu tầm các đoạn hội thoại sử dụng từ ngữ xưng hô. -Soạn giáo án. -Baûng phuï, taøi lieäu tham khaûo. -Nghiên cứu kĩ SGK, SGV. 2/ Chuaån bò cuûa hoïc sinh: -Đọc kĩ bài trong SGK. -Thực hiện đầy đủ các yêu cầu đã hướng dẫn ở tiết trước. III/ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC: 1-Ổn định tình hình lớp: (1 phút) - Neà neáp:…………………………………………………………. - Chuyeân caàn: 9A1:…………………………., 9A2: …………………………., 9A3…………………………. 2-Kieåm tra baøi cuõ:(4 phuùt) +Câu hỏi: Đặt tình huống hội thoại không tuân thủ phương châm hội thoại vẫn đạt yêu cầu? Vì sao? + Trả lời: Bác sĩ trả lời với bệnh nhân mắc bệnh nan y  biểu hiện sự nhân đạo, giảm bớt sự đau đớn. 3-Giảng bài mới: *Giới thiệu bài(1 ‘) Việc sử dụng các phương tiện xưng hô bao giờ cũng được xét trong quan hệ với tình huống giao tiếp. Khi hệ thống các phương tiện xưng hô của một ngôn ngữ càng phong phú và tinh tế thì mối quan hệ này càng phức tạp, đòi hỏi người nói phải hết sức chú ý. Một mặt nó giúp người nói thể hiện thái độ, tình cảm của mình một cách đầy đủ, sinh động, nhưng mặt khác, cũng tạo cho người nói những tình huống nan giải, nhất là đối với những người nước ngoài học Tiếng Việt. Tìm hiểu bài này chúng ta sẽ thấy rõ điều đó. * Tieán trình baøi day: ( 35’) T HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN HOẠT ĐỘNG CỦA H SINH NOÄI DUNG G 15’ 1:Tìm hiểu từ xưng hô và *HOẠT ĐỘNG 1:Tìm hiểu từ xưng hô và việc sử dụng chúng. việc sử dụng chúng. - GV gọi HS đọc bài tập 1 SGK -HS đọc bài tập 1 SGK trang: a/ Bài tâp: trang:38 ( Baûng phuï). 38. -Baøi taäp 1(SGK…) - Dự kiến trả lời: -Hỏi: Hãy nêu một số từ ngữ dùng để + Từ ngữ xưng hô: Tôi, 15. GV: Nguyễn Quang Dũng. Lop8.net. Giáo án: Ngữ văn 9 – Phân môn: Tieáng Vieät HKI.

<span class='text_page_counter'>(16)</span> Trường THCS Cát Thành. xöng hoâ trong Tieáng Vieät? * GV nhaän xeùt- boå sung: - Tư øngữ xưng hô trong tiếng Việt:Tôi, caäu , noù, chuùng ta…  Cách dùng những từ ngữ xưng hô raát ña daïng, phong phuù, tuøy vaøo tình huoáng ñaëc ñieåm cuûa giao tieáp. VD: + Mình: chæ chuùng mình. ( Mình raát thích haùt baøi haùt naøy.) + Mình: Chỉ người đối thoại. ( Ngôi thứ hai số ít: Mình có thể cho em mượn tấm hình đó được không?) - GV gọi HS đọc bài tập 2 SGK trang: 38-39. -Hỏi : Hãy xác định những từ ngữ xưng hô trong hai đoạn trích? * GV nhaän xeùt- boå sung: a/ Anh - em( Dế choắt nóivới Dế Meøn). Ta – chú mày(Dế Mèn nói với Dế Choaét). b/ Toâi – Anh (Choaét-Meøn; Meøn – Choaét) -Hỏi: Phân tích sự thay đổi về cách xöng hoâ cuûa Deá Meøn vaø Deá Choaét trong đoạn trích?( HS thảo luận nhóm) * GV nhaän xeùt vaø keát luaän: Sự thay đổi về cách xưng hô:  Đoạn 1: Cách xưng hô bất bình đẳng của kẻ ở vị thế yếu, cảm thấy thấp hèn cần nhờ vả ngời khác- Kẻ ở theá maïnh, kieâu caêng, haùch dòch.  Đoạn 2: Cách xưng hô bình đẳng, khoâng ai thaáy mình thaáp hôn hay cao hôn. -Hỏi: Giải thích sự thay đổi đó? * GV nhaän xeùt vaø choát laïi: -Có sự thay đổi vêø cách xưng hô vì tình huống giao tiếp thay đổi.  Choắt không coi mình là đàn em, không cần nhờ vả nương tựa Dế mèn nữa, mà là tư cách của một người bạn. - Hỏi:Từ bài tập trên em rút ra được bài học gì về việc sử dụng từ ngữ xưng hoâ? * GV choát laïi:. Năm học: 2011 - 2012. Tư øngữ xưng hô trong tiếng Vieät:Toâi, caäu, noù, chuùng ta…  Cách dùng những từ ngữ xöng hoâ raát ña daïng, phong phuù, tuøy vaøo tình huoáng ñaëc ñieåm cuûa giao tieáp. VD: + Mình: chæ chuùng mình. ( Mình raát thích haùt baøi haùt naøy.) + Mình: Chỉ người đối thoại. ( Ngôi thứ hai số ít: Mình có thể cho em mượn tấm hình đó được không?) - HS đọc bài tập 2 SGK trang: 38-39. -Dự kiến trả lời: a/ Anh - em( Dế choắt nóivới Deá Meøn). Ta – chuù maøy(Deá Meøn noùi với Dế Choắt). b/ Toâi – Anh (Choaét-Meøn; Meøn –Choaét). caäu, noù, chuùng ta… + Cách dùng những từ ngữ xưng hô rất đa dạng, phong phuù, tuøy vaøo tình huoáng ñaëc ñieåm cuûa giao tieáp.. -Baøi taäp 2 (SGK…): Từ ngữ hưng hô: a/ Anh - em( Deá choaét nóivới Dế Mèn). Ta – chuù maøy(Deá Mèn nói với Dế Choắt). b/ Toâi – Anh (ChoaétMeøn; Meøn –Choaét). -Thaûo luaän nhoùm: + Nhoùm 1… + Nhoùm 2… + Nhoùm 3… + Nhoùm 4… - Cử đại diện nhóm trình bày trước lớp. - Lớp nhận xét bổ sung. -Ghi phaàn choát laïi cuûa GV.. Sự thay đổi về cách xưng hoâ:  Đoạn 1: Cách xưng hô bất bình đẳng của kẻ ở vị theá yeáu, caûm thaáy thaáp hèn cần nhờ vả người khác- Kẻ ở thế mạnh, kieâu caêng, haùch dòch.  Đoạn 2: Cách xưng hô bình ñaúng, khoâng ai thaáy mình thaáp hôn hay cao hôn.. -Có sự thay đổi vềø cách xưng hoâ vì tình huoáng giao tieáp thay đổi.  Choắt không coi mình là đàn em không cần nhờ vả nương tựa Dế mèn nữa, mà là tư cách của một người bạn. - Dự kiến trả lời: -Tieáng Vieät coù heä thoáng xöng hoâ phong phuù, tinh teá, giaøu saéc thaùi bieåu caûm.. -Có sự thay đổi về cách xöng hoâ vì tình huoáng giao tiếp thay đổi.  Choaét khoâng coi mình là đàn em, không cần nhờ vả nương tựa Dế mèn nữa, maø laø tö caùch cuûa moät người bạn. b/ Baøi hoïc: -Tieáng Vieät coù heä thoáng xöng hoâ phong phuù, tinh. 16. GV: Nguyễn Quang Dũng. Lop8.net. Giáo án: Ngữ văn 9 – Phân môn: Tieáng Vieät HKI.

<span class='text_page_counter'>(17)</span> Trường THCS Cát Thành. Năm học: 2011 - 2012. -Tieáng Vieät coù heä thoáng xöng hoâ -Người nói cần căn cứ vào đối phong phuù, tinh teá, giaøu saéc thaùi bieåu tượng và các đặc điểm khác caûm. của tình huống giao tiếp để xưng hô cho thích hợp. -Người nói cần căn cứ vào đối tượng vaø caùc ñaëc ñieåm khaùc cuûa tình huoáng giao tiếp để xưng hô cho thích hợp. 16’ * Hoạt động2/ Luyện tập: - GV gọi HS đọc bài tập 1 SGK trang - HS đọc bài tập 1 SGK trang 39. 39. - Hỏi: Lời mời trên có sự nhầm lẫn -Thảo luận nhóm: trong cách dùng từ như thế nào? Vì + Nhóm 1… + Nhoùm 2… sao có sự nhầm lẫn đó? *GV choát laïi: + Nhoùm 3… Nhaàm: chuùng em- chuùng ta. + Nhoùm 4…  Chúng ta là gộp cả người nói với - Cử đại diện nhóm trình bày người nghe. trước lớp.  Đáng lẽ phải dùng từ chúng em là - Lớp nhận xét bổ sung. gộp người nói với một người cùng phía -Ghi phần chốt lại của GV. vói mình( Ở đây là chồng sắp cưới của - HS đọc bài tập 2 SGK trang 39. coâ hoïc vieân) - GV gọi HS đọc bài tập 2 SGK trang - Dự kiến trả lời: 39.  Chuùng toâi laøm taêng tính - GV goïi HS neâu yeâu caàu cuûa baøi taäp. khaùch quan cuûa luaän ñieåm khoa - GV nhaän xeùt – boå sung; hoïc trong vaên baûn.  Chúng tôi làm tăng tính khách quan Thể hiện sự khiêm tốn của cuûa luaän ñieåm khoa hoïc trong vaên baûn. taùc giaû. Thể hiện sự khiêm tốn của tác giả. Nhöng khi caàn boäc loä yù kieán Nhöng khi caàn boäc loä yù kieán caù nhaân caù nhaân thì duøng “toâi” thích thì dùng “tôi” thích hợp hơn. hợp hơn. - GV gọi HS đọc bài tập 3 SGK trang - HS đọc bài tập 3 SGK trang 39. 39. - GV neâu yeâu caàu cuûa baøi taäp. -Dự kiến trả lời - GV nhận xét bài làm HS và chốt lại:  Đứa bé gọi Mẹ: theo cách  Đứa bé gọi Mẹ: theo cách gọi gọi thông thường. thông thường. Với sứ giả: Ta- Ông : Thánh Với sứ giả: Ta-Ông : Thánh Gióng Gióng là đứa trẻ khác thường là đứa trẻ khác thường. 5’. * Hoạt động 3/ Củng cố bài: - GV củng cố lại toàn bộ kiến thức đã -HS:  Từ ngữ xưng hô. hoïc:  Từ ngữ xưng hô.  Việc sử dụng từ ngữ xưng  Việc sử dụng từ ngữ xưng hô. hoâ. - Gọi HS đọc lại Ghi nhớ SGK. 4/ Daën doø hoïc sinh chuaån bò cho tieát hoïc tieáp theo:(3’) a/ Ra baøi taäp veà nhaø: - Hoïc baøi. 17. GV: Nguyễn Quang Dũng. Lop8.net. teá, giaøu saéc thaùi bieåu caûm. -Người nói cần căn cứ vào đối tượng và các đặc điểm khaùc cuûa tình huoáng giao tiếp để xưng hô cho thích hợp. 2/ Luyeän taäp: - Baøi taäp 1 SGK trang 39.. Nhaàm: chuùng em- chuùng ta.  Chuùng ta laø goäp caû người nói với người nghe.  Đáng lẽ phải dùng từ chúng em là gộp người nói với một người cùng phía vói mình( Ở đây là chồng sắp cưới của cô học vieân) - Baøi taäp 2 SGK trang 39.  Chuùng toâi laøm taêng tính khaùch quan cuûa luaän ñieåm khoa hoïc trong vaên baûn. Thể hiện sự khiêm tốn cuûa taùc giaû. Nhöng khi caàn boäc loä yù kieán caù nhaân thì duøng “tôi” thích hợp hơn. - Baøi taäp 3 SGK trang 39.  Đứa bé gọi Mẹ: theo cách gọi thông thường. Với sứ giả: Ta-Ông : Thánh Gióng là đứa trẻ khác thường 3/ Cuûng coá baøi: Ghi nhớ SGK. Giáo án: Ngữ văn 9 – Phân môn: Tieáng Vieät HKI.

<span class='text_page_counter'>(18)</span> Trường THCS Cát Thành. Năm học: 2011 - 2012. - Giaûi caùc baøi taäp coøn laïi SGK. b/ Chuẩn bị bài mới: Cách dẫn trực tiếp và cách dẫn gián tiếp. - Cách dẫn trực tiếp? - Caùch daãn giaùn tieáp? - Đọc các ghi nhớ SGK và giải trước các bài tập ở hai phần đó. IV/ RUÙT KINH NGHIEÄM - BOÅ SUNG: - Thời gian:…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. - Nội dung kiến thức:……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… - Phöông phaùp giaûng daïy:……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… - Hình thức tổ chức:…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. - Thieát bò daïy hoïc:……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 18. GV: Nguyễn Quang Dũng. Lop8.net. Giáo án: Ngữ văn 9 – Phân môn: Tieáng Vieät HKI.

<span class='text_page_counter'>(19)</span> Trường THCS Cát Thành. Ngaøy soïan: 10/09/2011 Tieát : 19. Năm học: 2011 - 2012. * Baøi daïy:. CÁCH DẪNTRỰC TIẾP vaø CAÙCH DAÃN GIAÙN TIEÁP I-MỤC TIÊU CẦN ĐẠT: 1/Kiến Thức: Giúp học sinh phân biệt được cách dẫn trực tiếp và cách dẫn gián tiếp, đồng thời nhận biết lời dẫn khác ý dẫn. 2/Kĩ Năng: Rèn luyện kĩ năng sử dụng cách dẫn trực tiếp và cách dẫn gián tiếp thành thạo trong nói và viết để diễn đạt linh hoạt. 3/Thái độ: Có ý thức sử dụng lời dẫn trong giao tiếp. II-CHUAÅN BÒ: 1/ Chuaån bò cuûa giaùo vieân: - Đọc SGK va øtham khảo các tài liệu có liên quan. - Soạn giáo án. - Một số ví dụ có lời dẫn trực tiếp hoặc gián tiếp - Baûng phuï 2/ Chuẩn bị của học sinh: Nghiên cứu kĩ bài trong sách giáo khoa ở nhà. III/ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC: 1/ Ổn định tình hình lớp: (1’) - Neà neáp:…………………………………………………………. - Chuyeân caàn: 9A1:…………………………., 9A2: …………………………., 9A3…………………………. 2/ Kieåm tra baøi cuõ: (5’) +Câu hỏi: Trong hội thoại, người nói xưng hô cần phụ thuộc vào những yếu tố nào +Trả lời: Người nói tùy thuộc vào tính chất của tình huống giao tiếp và mối quan hệ với người nghe mà lựa chọn từ ngữ để xưng hô. 3/ Giảng bài mới: * Giới thiệu bài: (1’)Trong quá trình giao tiếp, chúng ta có thể nêu lại lời nói hoặc ý của người khác. Có khi nhắc lại đầy đủ từng từ, nhưng cũng có khi chỉ nhắc lại ý của người khác.Vậy cách nhắc nào là dẫn trực tiếp và cách nhắc nào là lời daãn giaùn tieáp. Hoâm nay chuùng ta cuøng tìm hieåu. * Tieán trình baøi day: TG HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH NOÄI DUNG 9’ 1:Tìm hieåu caùch daãn *HOẠT ĐỘNG 1:Tìm hiểu cách dẫn trực tiếp trực tiếp -Yêu cầu học sinh đọc ví dụ a – b -Thaûo luaän nhoùm: a/Ví duï :a,b SGK ( muïc I ) + Nhoùm 1… -Tổ chức học sinh thảo luận + Nhoùm 2… -Hỏi:Ví dụ a phần in đậm là lời nói + Nhóm 3… hay ý nghĩ? Nó được ngăn cách với + Nhóm 4… b/ Tìm hieåu: phần trước bằng những dấu hiệu - Cử đại diện nhóm trình bày naøo? * VD a: trước lớp. 19. GV: Nguyễn Quang Dũng. Lop8.net. Giáo án: Ngữ văn 9 – Phân môn: Tieáng Vieät HKI.

<span class='text_page_counter'>(20)</span> Trường THCS Cát Thành. * GV nhaän xeùt vaø choát laïi: Phần in đậm trong ví dụ a là lời nói , vì có từ ” nói” trong lời của người được dẫn. -Hỏi:Nó được ngăn cách với bộ phận trước bằng dấu gì? * GV Choát laïi: Nó được tách ra khỏi phần câu đứng trước bằng dấu hai chấm và dấu ngoặc kép. -Hỏi: Trong đoạn trích b bộ phận in đậm là lời nói hay ý nghĩ? * GV nhaän xeùt vaø choát laïi: Phần in đậm trong ví dụ b là ý nghĩ , vì có từ nghĩ thầm trong lời nói của người dẫn. -Hỏi:Nó được ngăn cách với bộ phận đứng trước bằng dấu gì? * GV Choát laïi: Daáu hieäu taùch hai phaàn caâu cuõng laø dấu hai chấm và dấu ngoặc kép. _Hỏi:Có thể đảo các phần in đậm lên phía trước được không? Khi đảo hai bộ phận đựơc ngăn cách bằng daáu gì? GV choát laïi: - Có thể đảo lên trước. - Khi đảo cần thêm dấu gạch ngang để ngăn cách hai phần đó. -Hoûi: Caùch daãn treân goïi laø caùch dẫn trực tiếp. Vậy em hiểu như thế nào là cách dẫn trực tiếp? 9’. Năm học: 2011 - 2012. - Lớp nhận xét bổ sung. -Ghi phaàn choát laïi cuûa GV.. -Dự kiến trả lời: Nó được tách ra khỏi phần câu đứng trước bằng dấu hai chấm và dấu ngoặc kép.. -Dự kiến trả lời: Phần in đậm trong ví dụ b là ý nghĩ , vì có từ nghĩ thầm trong lời nói của người dẫn. -Dự kiến trả lời: Daáu hieäu taùch hai phaàn caâu cuõng laø daáu hai chaám vaø daáu ngoặc kép.. -Dự kiến trả lời: + Có thể đảo lên trước. + Khi đảo cần thêm dấu gạch ngang để ngăn cách hai phần đó.. -Nó được tách ra khỏi phần câu đứng trước baèng daáu hai chaám vaø dấu ngoặc kép. *VD b: -Phần in đậm trong ví dụ b là ý nghĩ , vì có từ nghĩ thầm trong lời nói của người dẫn. -Daáu hieäu taùch hai phaàn caâu cuõng laø daáu hai chấm và dấu ngoặc kép.  Có thể đảo lên trước. - Khi đảo cần thêm dấu gạch ngang để ngăn cách hai phần đó. c/ Baøi hoïc: - Dẫn trực tiếp: tức là nhaéc laïi nguyeân veïn( Không sửa đổi) lời nói hay ý nghĩ của người hay nhaân vaät. - Lời dẫn trực tiếp được đặt trong dấu ngoặc kép.. -HS trả lời: Ghi nhớ SGK. *HOẠT ĐỘNG 2:Tìm hiểu cách dẫn gián tiếp: -GV treo bảng phụ :gọi HS đọc bài tập ở bảng phụ đó? - Hỏi: Hãy cho biết phần in đậm ở ví dụ (a) là lời nói hay ý nghĩ? Và ví duï (b) là lời nói hay ý nghĩ? * GV nhaän xeùt vaø choát laïi: Phần in đậm ở: + Ví dụ a: là lời nói. + Ví duï b: laø yù nghó. -Hỏi: Các phần in đậm trên được tách ra khỏi phần đứng trước nó. -Phần in đậm trong ví dụ a là lời nói , vì có từ ” nói” trong lời của người được dẫn.. -HS đọc hai đoạn trích ab SGK trang 53.. - Dự kiến học sinh trả lời: Phần in đậm ở: + Ví dụ a: là lời nói. + Ví duï b: laø yù nghó. - Dự kiến học sinh trả lời: Dấu hiệu trước phần in đậm: 20. GV: Nguyễn Quang Dũng. Lop8.net. 2:Tìm hieåu caùch daãn giaùn tieáp: a/ Bài tập: Hai đoạn trích SGK trang 53. b/ Tìm hieåu: - Phần in đậm ở: + Ví dụ a: là lời nói. + Ví duï b: laø yù nghó. -Dấu hiệu trước phần in đậm: +Vd a/ Khoâng coù daáu. Giáo án: Ngữ văn 9 – Phân môn: Tieáng Vieät HKI.

<span class='text_page_counter'>(21)</span>