Bài giảng môn học Ngữ văn lớp 7 - Tiết 41: Bài ca nhà tranh bị gió thu phá (Tiết 1)

<span class='text_page_counter'>(1)</span>NS: 2/11/2008 NG: 4/11/2008. TiÕt: 41. Bµi ca nhµ tranh bÞ giã thu ph¸. ( Mao èc vÞ thu phong së ph¸ ca ) - §ç Phñ – (Khương Hữu Dụng- dịch). A. Môc tiªu: 1. KiÕn thøc: - Cảm nhận được tinh thần nhân đạo và lòng vị tha cao cả của nhà thơ Đỗ Phủ. - Bước đầu thấy được vị trí và ý nghĩa của những yếu tố miêu tả và từ sự trong thơ trữ t×nh. - Bước đầu thấy được đặc điểm cảu bút pháp Đỗ Phủ qua những dòng thơ miêu tả và tự sù. 2. KÜ n¨ng: - Luyện kĩ năng đọc, tìm hiểu, phân tích bản dịch thơ trữ tình-tự sự. 3. Thái độ: Có thái độ thông cảm với những mất mát, tình cảnh khốn khổ của kẻ sĩ nghèo trong x· héi cò. B. ChuÈn bÞ: GV: Tµi liÖu tham kh¶o vÒ nhµ th¬ §ç Phñ, m¸y chiÕu, b¶ng phô. HS: Vë so¹n, tµi liÖu tham kh¶o, bót d¹ C. phương pháp: - Phương pháp vấn đáp, hợp tác nhóm, nêu và giải quyết vấn đề, giảng bình D. TiÕn tr×nh giê d¹y. I. ổn định: KTSS: -7B............. II. KiÓm tra bµi cò: ? §äc thuéc lßng vµ diÔn c¶m bµi th¬ NgÉu nhiªn viÕt nh©n buæi míi vÒ quª vµ nªu néi dung chÝnh ®­îc thÓ hiÖn qua v¨n b¶n vµ nghÖ thuËt ®­îc thÓ hiÖn ë 2 c©u ®Çu? III. Bµi míi: G: Lí Bạch, Đỗ phủ, Bạch Cư Dị là 3 nhà thơ lơn nhất của Trung Hoa đời Đường. Nếu Lí Bạch là nhà thơ lãng mạn vĩ đại - ông tiên làm thơ (thi tiên) thì Đỗ Phủ là nhà thơ hiện thực vĩ đại – Thi sử thi thánh - ông thánh làm thơ. cuộc đời long đong, khốn khổ, chết vì nghèo, bệnh, Đỗ Phủ đã để lại sáng ngời lên tinh thần nhân ái bao la. Bài ca nhà tranh bÞ giã thu ph¸ (Mao èc vÞ thu phong së ph¸ ca) lµ mét bµi th¬ nh­ thÕ.. Hoạt động của Thầy. Néi dung. Trß. ? Nªu mét vµi nÐt kh¸i qu¸t I. T¸c gi¶ vµ t¸c phÈm: H: Nªu theo phÇn chó thÝch 1. T¸c gi¶: vÒ t¸c gi¶? - §ç Phñ ( 712 – 770) lµ G: bæ sung: §ç Phñ lµ nhµ SGK. nhà thơ nổi tiếng đời thơ hiện thực vĩ đại, được §­êng, quª ë tØnh Hµ mÖnh danh lµ “Thi sö thi Nam. th¸nh” (¤ng thanh lµm th¬). §ç Phñ lµ nhµ th¬ hiÖn cuộc đời long đong, khốn khổ, thực vĩ đại, được mệnh chết vì nghèo đói, bệnh tật. Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> ? Em h·y nªu hoµn c¶nh s¸ng t¸c bµi th¬? Yêu cầu đọc bài thơ. - Giäng võa kÓ, võa t¶ võa béc lé c¶m xóc buån b·, bÊt lực, cay đắng của nhà thơ trong 3 khổ đầu; giọng tươi s¸ng, phÊn khëi chÊn h¬n khæ th¬ cuèi. G: đọc mẫu toàn bài đến H đọc. Hướng dẫn H tìm hiểu những tõ khã. ? Dùa vµo chó thÝch, h·y gi¶i thÝch t¹i sao v¨n b¶n cã tªn: Bµi ca nhµ tranh bÞ giã thu ph¸?. ? Bµi th¬ cã thÓ chia lµm mÊy phÇn? Giíi h¹n vµ néi dung c¸c phÇn?. ? Em cã nhËn xÐt g× vÒ sè c©u ë mçi phÇn? ? Hãy xác định phương thức biểu đạt của mỗi phần? ? Trong 4 phần đó phần nào phản ánh nỗi khổ của người nghÌo trong ho¹n n¹n? ? PhÇn nµo ­íc väng cña t¸c gi¶? ? Nhµ cña §P bÞ ph¸ trong hoµn c¶nh thêi tiÕt ntn? ? Mét c¨n nhµ kh«ng chèng chọi nổi với gió thu, thì đó là. 1 học sinh đọc. danh lµ “Thi sö thi th¸nh 2. T¸c phÈm: - S¸ng t¸c: 760. 3. §äc-T×m hiÓu chó thÝch. 3. ThÓ lo¹i.. H: T¸c gi¶ lµ 1 viªn quan nghÌo, khi tõ quan, «ng được bạn be và người th©ngióp dùng 1 ng«i nhµ tranh. §­îc mÊy th¸ng, c¨n nhµ bÞ giã m­a ph¸ n¸t. Tªn bµi th¬ g¾n víi sù viÖc cã 4. Bè côc. thật đó H: 4 Phần: ( Tương ứng với 4 phần: mçi khæ lµ mét phÇn). + PhÇn 1: C¶nh nhµ tranh bÞ giã thu ph¸. + PhÇn 2: KÓ viÖc trÎ con “ c¾p tranh ®i tuèt vµo luü tre”. + PhÇn 3: Nçi khæ cña gia đình ĐP trong đêm mưa. + PhÇn 4: ­íc m¬ cao c¶ cña nhµ th¬. H: Cã phÇn nhiÒu phÇn Ýt, phÇn cuèi sè ch÷ trong c©u nhiÒu h¬n c¸c c©u kh¸c trong bµi. H: P1: miªu t¶; P2: tù sù + BiÓu c¶m P3: Miªu t¶ + BiÓu c¶m; P4: BiÓu c¶m. H: P1+2+3. III. Ph©n tÝch: 1. Nçi thèng khæ cña người nghèo trong hoạn H: Th¸ng t¸m thu cao giã n¹n. a. C¶nh nhµ tranh bÞ giã thÐt giµ. H:- Nhà đơn sơ, không chắc thu phá. H: PhÇn 4 H: đọc khổ thơ 1.. Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> mét c¨n nhµ ntn? Cña mét ch¾n. - chủ nhà là người nghèo chñ nh©n ntn? ? T×m chi tiÕt miªu t¶ h×nh khæ. ¶nh nhµ tranh bÞ pha? H: M¶nh tranh lîp nhµ bÞ gió đánh tốc đi. ? Qua tất cả những chi tiết đó “ Tranh bay.....mương sa”. gợi lên một cảnh tượng ntn? H: - Tan t¸c, tiªu ®iÒu. ? H×nh dung cña em vÒ t©m H: Lo l¾ng, tiÕc nuèi, vµ bÊt tr¹ng cña chñ nh©n ng«i nhµ lùc. ®ang bÞ ph¸ lóc nµy? G: §· bao n¨m b«n ba xu«i ngược, chạy loạn, mưu sinh, mãi gần đó, nhờ sự giúp đỡ của bạn bè và người thân, Đỗ Phủ mới dựng đựơc một ngôi nhµ tranh nho nhá ë phÝa t©y Thµnh §«. VËy mµ, giê ®©y, «ng trêi l¹i kh«ng tha cho người áo vải này. ? Trong khi các mảnh tranh H: đọc khổ 2. cña nhµ §P bÞ giã cuèn ®i, H: TrÎ con trong lµng x« cảnh cướp giật đã diễn ra ntn? nhau cướp từng mảnh tranh ngay trước mặt chủ nhà. T×m chi tiÕt miªu t¶? G: Trong m­a giã, trÎ con tranh nhau cướp giật từng mảnh tranh ngay trước mặt chñ nhµ .... ? Cảnh tượng này cho thấy  Cuộc sống nghèo khó, cuộc sống xã hội thời ĐP ntn? đáng thương. “ Môi khô miệng đắng ? Em h×nh dung vÒ mét con gµo ch¼ng ®­îc người ntn? Quay vÒ chèng gËy lßng ? Theo em nçi Êm øc trong Êm øc” lòng ông lão lúc này là gì?( H: Là nỗi cay đắng cho thân phËn nghÌo khæ cña m×nh HS Kh¸) G: đây là nỗi ấm ức của nhà và của những người nghèo thơ ĐP – người có trái tim như mình - lµ nçi xãt xa cho nh÷ng nhân đạo lớn. đời nghèo khó bất lực trong thiªn h¹. H: đọc khổ 3:. - Nhà đơn sơ, không chắc ch¾n. - chủ nhà là người nghèo khæ.  Tan t¸c, tiªu ®iÒu. Lo l¾ng, tiÕc nuèi vµ bÊt lùc. b. Cảnh cướp giật khi nhà bÞ giã thu ph¸. “Nỡ nhè trước mặt xô cướp giật C¾p tranh ®i tuèt vµo luü tre.  Cuéc sèng nghÌo khã, đáng thương.. - Già yếu, đáng thương. Môi khô miệng đắng gµo ch¼ng ®­îcQuay vÒ chèng gËy lßng Êm øc”. c.Cảnh đêm trong nhà tranh bÞ ph¸.. ? Lêi th¬: “Gi©y l¸t, giã lÆng, m©y tèi mùc. Trêi thu mÞt mÞt H: - §ªm tèi vµ l¹nh lÏo - §ªm tèi vµ l¹nh lÏo đêm đen đặc” tạo ra một kh«ng gian ntn? H: Mét thùc tr¹ng x· héi ? Các chi tiết đó còn gợi liên đen tối, bế tắc, đói khổ. tưởng về hiện trạng của xã hội cò ntn? Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> ? Hai c©u th¬: ” MÒn v¶i l©u n¨m l¹nh tùa s¾t Con nằm xấu nết đạp lót nát” Cảnh tượng trên gợi cho em h×nh dung vÒ cuéc sèng cña gia đình ĐP ntn? ? Em hiÓu ntn vÒ c©u hái cña t¸c gi¶ trong lêi th¬” §ªm dµi ­ít ¸t sao cho trãt”? G: Đêm đến, mưa thu dầm dề, s×u sôt, dai d¼ng kÐo dµi suèt đêm. nhà dột lung tung khác chi ë ngoµi trêi. Ch¨n, mÒn cũ, bị mấy đứa con nhỏ lạnh quẫy đạp rách...mãi chưa s¸ng, m­a kh«ng t¹nh...«ng trằn trọc suốt đêm trong mệt nhọc, đói, lo lắng, buồn rầu, thương con, thương mình....ngồi đếm trống canh chê trêi s¸ng. ? ý nghÜa cña c©u hái nµy lµ g×? Nh»m phª ph¸n ®iÒu g×? G: Nçi khæ vÒ vËt chÊt vµ tinh thÇn cña §P còng lµ c¸i khæ chung của nhân dân lao động, cña c¸c nhµ nho, trÝ thøc TQ đời trung Đường vì chiến tranh, lo¹n l¹c” Bµi ca...” lµ mét trong nh÷ng chøng tÝch lÞch sö b»ng th¬ ghi l¹i ®iÒu đó một cách chân thực, cụ thÓ. ? Ng«i nhµ trong méng cña §P lµ mét ng«i nhµ ntn? ? Mục đích ước có nhà to, v÷ng ch¾c cña nhµ th¬ lµ g×? ? V× sao §P ­íc cho kÎ sÜ nghÌo kh¾p thiªn h¹? ( Kẻ sĩ: người nghèo, có tài đức) ? Từ ước vọng đó của nhà thơ, Em thấy thực trạng xh thời đó ntn?. H: - nghÌo khæ, kh«ng lèi  nghÌo khæ, kh«ng lèi tho¸t. tho¸t. H: §ªm nhµ dét n¸t kh«ng ngủ, tác giả mong cho đêm nay chãng hÕt. T¸c gi¶ tù hỏi nỗi khổ đêm nay có ph¶i lµ nçi khæ cuèi cïng của gia đình mình.. H:- Ph¶n ¸nh nçi khæ cùc cña §P. -Phª ph¸n thùc tr¹ng bÕ t¾c cña x· héi ®­¬ng thêi. - Mong cho x· héi thay đổi.. H: đọc phần còn lại. H: để che cho những kẻ sĩ người nghèo trong thiên hạ, ®em l¹i niÒm vui cho hä... H: Vì kẻ sĩ có tài đức mà ph¶i chÞu nghÌo khæ. §P cũng là người như vậy nên «ng thÊu hiÓu hoµn c¶nh cña hä. H: “ Than «i! bao giê nhµ ấy sừng sững dựng trước m¾t Lop7.net. 2. ­íc väng cña t¸c gi¶ - Cã ng«i nhµ RÊt réng, v÷ng ch¾c “réng mu«n ngµn gian, giã m­a ch¼ng nóng, v÷ng vµng nh­ th¹ch bµn”. - XH đói khổ, bất công.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> ? Có gì đặc biệt trong cách thÓ hiÖn lêi th¬ nµy? ? ­íc väng tha thiÕt nµy cho em hiÓu g× vÒ nhµ th¬ §P? G: Là một ước vọng đẹp đẽ cao c¶ nh­ng nhµ th¬ l¹i më ®Çu b»ng hai tiÕng “than «i!” v× «ng kh«ng tin vµo ­íc väng Êy cã thÓ thµnh hiÖn thùc trong x· héi bÕ t¾c vµ bÊt công lúc đó. - §ã lµ mét ­íc väng cao c¶ nh­ng còng thËt chua xãt. ? Theo em tiÕng than cña §P cßn mang ý nghÜa g×? Phª ph¸n ®iÒu g×? ? Nh÷ng néi dung s©u s¾c nµo ®­îc ph¶n ¸nh vµ biÓu hiÖn trong v¨n b¶n nµy? ? §iÒu cao c¶ nhÊt trong t×nh cảm nhân đạo của ĐP ở đây là g×? ? Phương thức biểu đạt chính nào đã được sử dụng trong bài th¬? . H: Hướng dẫn H luyện tập. Riªng lÒu ta n¸t, chÞu chÕt rÐt còng ®­îc” H: Dïng th¸n tõ - Lêi nãi biÓu c¶m, trùc tiÕp - Dïng th¸n tõ (Than «i!) béc b¹ch H: Lµ nhµ th¬ cã tÊm lßng nhân đạo cao cả, có thể quªn ®i nçi c¬ cùc cña b¶n thân để hướng tới nỗi cực khổ của đồng loại..  Phª ph¸n thùc tr¹ng x·  Phª ph¸n thùc tr¹ng x· héi phong kiÕn bÕ t¾c, bÊt héi phong kiÕn bÕ t¾c, bÊt c«ng. c«ng. H: Ph¸n ¸nh nçi thèng khæ III. Tæng kÕt: cña kÎ sÜ nghÌo trong x· héi 1. Néi dung - Ph¸n ¸nh nçi thèng khæ cò. - BiÓu hiÖn kh¸t väng nh©n cña kÎ sÜ nghÌo trong x· đạo cao cả của nhà thơ ĐP. hội cũ. H: Lßng vÞ tha, biÓu hiÖn ë - BiÓu hiÖn kh¸t väng tinh thần vượt lên nỗi khổ nhân đạo cao cả của nhà cña b¶n th©n mµ nghÜ cho th¬ §P. 2. NghÖ thuËt: hạnh phúc muôn đời. H: - KÕt hîp biÓu c¶m víi - KÕt hîp biÓu c¶m víi miªu t¶, tõ sù miªu t¶, tõ sù 3. Ghi nhí: SGK. H: đọc ghi nhớ SGK IV. LuyÖn tËp:. IV. Cñng cè: G: treo b¶ng phô (BT tr¾c nghiÖm) V. Hướng dẫn về nhà: - Häc thuéc lßng bµi th¬, t×m hiÓu kÜ l¹i néi dung vµ NT cña bµi th¬. - Đọc kĩ và thuộc lòng các văn bản đã học, các chú thích, ghi nhớ. Trả lời câu hỏi mục đọc hiểu văn bản. - Giê sau kiÓm tra 1 tiÕt v¨n. E. Rót kinh nghiÖm: .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(6)</span>