Bài giảng Kế toán tài chính 2: Chương 4 - ThS. Trần Thị Tuyến Thanh - Trường Đại Học Quốc Tế Hồng Bàng

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (713.22 KB, 7 trang )

(1)<div class='page_container' data-page=1>

Chương 4

KẾ TOÁN CÁC KHOẢN

ĐẦU TƯ TÀI CHÍNH

Trường Đại học Mở TPHCM –Khoa Kế tốn Kiểm tốn

Mục tiêu



Sau khi

học

xong

chương

này, sinh viên có

thể

:

– Trình bày cách phân

loại

các

khoản đầu tư

tài

chính và

giải

thích

sự

khác

biệt

.

– Trình bày các ngun

tắc

ghi

nhận

,

đánh

giá

các

khoản đầu tư

tài chính.

– Phân tích và

xử

lý các giao

dịch

liên quan

đến

đầu tư

tài chính trên

hệ thống

tài

khoản kế

tốn.

– Trình bày các

khoản đầu tư

tài chính trên

BCTC

Nội dung



Quy

định

pháp lý có liên quan



Tổng

quan

về đầu tư

tài chính



Ứng dụng

vào

hệ thống

tài

khoản kế

tốn



Trình bày trên BCTC

☼ VAS 07 –Kếtốn cáckhoản đầu tưvào cơng ty liênkết

☼ VAS 08- Thơng tin tài chính về những khoản vốngóp
liên doanh

☼ VAS 25- BCTChợp nhấtvàkếtốnkhoản đầu tưvào

cơng ty con

☼ Thơngtư200/2014/TT-BTC:Hướng dẫn chế độ kếtốn
doanhnghiệp

Các quy định pháp lý có liên quan

Tổng quan về đầu tư tài chính



Khái

niệm



Phân

loại

oXácđịnh mức độ kiểmsoát



Ghi

nhận, đánh

giá



Phương

pháp

kế

toán

khoản đầu tư

vào các cơng

ty

oPPvốn chủ sở hữu

Khái

niệm



Đầu tư

tài chính:

Là các

hoạt động sử dụng

vốn để đầu tư

vào

lĩnh vực

tài chính

nhằm mục

đích

sinh

lợi hoặc phục vụ

cho

chiến lược

phát

</div>
(2)<div class='page_container' data-page=2>

Phân loại

Chứng

khoán
kinh
doanh

Đầu tư
nắm giữ

đến

ngày

đáo hạn

Đầu tư
vốn vào

đơn vị

khác

Mức độ
kiểm

sốt

Đầu tư

khác

Phân loại



Chứng

khốn kinh doanh:

–Cổ phiếu,tráiphiếu nắm giữvìmục đíchkinh doanh

(kể cả chứng khốn cóthời gian đáo hạn trên 12
tháng mua vào, bán rađể kiếm lời)



Đầu tư nắm giữ đến

ngày

đáo hạn

:

– Cáckhoản tiền gửingân hàng cókỳ hạn(baogồm cả

cácloạitínphiếu, kỳ phiếu);

– Tráiphiếu, cổ phiếu ưu đãi bên phát hànhbắt buộc
phảimualại tại một thời điểm nhất định trongtương

lai;

– Các khoảncho vaynắm giữ đếnngàyđáo hạn với

mục đíchthu lãi hàngkỳ;

– Cáckhoản đầu tư nắm giữ đếnngàyđáo hạnkhác

Phân loại (tiếp)



Đầu tư vốn

vào

đơn vị

khác:

–Đầu tư vào cơng ty con; Vốn góp vào cơng ty liên
doanh;Đầu tưvào công ty liênkết.



Đầu tư

khác:

– Cáckhoản đầu tưvào côngcụ vốn của đơn vị(ngồi
các khoản đầu tư vào cty con, vốn góp vào cty liên
doanh,đầu tưvào cty liênkết)

– Các khoản kimloại quý, đáquý không sử dụng như

nguyênvật liệu để sản xuất sản phẩm hoặcmua
vào-bán ranhưhàng hóa; Tranh,ảnh,tàiliệu, vật phẩmcó
giá trị khơng tham gia vào hoạt động sản xuất kinh
doanh thôngthường.

Lưu ý: mức độ kiểm soát

Mức 
độ 
kiểm 
soát

100 %

20 %

50 %

0 %

Kiểmsốt
> 50%

Đồng kiểmsốt

Ảnh hưởng đáng kể
Từ 20% <50%

Khơngảnh hưởng

Mức độ kiểm sốt

Kiểm sốt

Kiểm sốt:

Là quyền chi phối các

chính sách tài chính và

hoạt động của doanh
nghiệp nhằm thu được

lợi ích kinh tế từ hoạt
động của DN đó.

•Cơng ty con:Là một
doanh nghiệp chịu sự
kiểm soát của một
doanh nghiệp khác
(gọi là cơng ty mẹ).

Quyền kiểm sốt của cơng ty mẹ đối với

công ty con(trực tiếp hoặcgiántiếp)được

xácđịnhkhi công tymẹ nắm giữ trên 50%

quyền biểu quyết ởcơng ty con

Kiểm sốt

Đầu tư trực tiếp

Quyền kiểm

sốt và

tỷ lệ lợi

ích

của

A

đối với

B:



Quyền kiểm

soát =

Tỷ lệ

quyền biểu quyết

= 60%



Tỷ lệ lợi

ích =

Tỷ lệ quyền

kiểm

sốt = 60%

Cơng ty A

Cơng ty B

</div>
(3)<div class='page_container' data-page=3>

Kiểm soát

Đầu tư gián tiếp qua cty con

Công ty A

Công ty B

Công ty C

60%

52%

B là công ty con của A, B đầu tư vào C: 
Tỷ lệ quyền biểu quyết gián tiếp của A đối với C =

Tỷ lệ quyền biểu quyết trực tiếp của B đối với C

Tỷ lệ lợi ích
của A trong C =

Tỷ lệ lợi ích
của A trong B x

Tỷ lệ lợi ích
của B trong C

Ví dụ 1:

Công ty A

Công ty B

Công ty C

40%

52%

a.

Xác định mối quan hệ giữa các

công ty

b.

Xác định tỷ lệ quyền kiểm sốt

và tỷ lệ lợi ích của

o

A trong B

o

B trong C

o

A trong C

Kiểm sốt

Đầu tư gián tiếp

Cơng ty A

Cơng ty B

40%

60%

Cơng ty C

30%

Quyền kiểm sốt và tỷ lệ lợi ích
của A đối với C:

Quyền kiểm soát = 40% + 30%
Tỷ lệ lợi ích = 40% + 30% x 60%

Lưu ý về quyền kiểm soát



Trong các

trường hợp

đây, quyền kiểm

sốt

cịn

được thực hiện

ngay

cả

khi cơng ty

mẹ nắm

giữ

ít

hơn

50%

quyền biểu quyết tại

công ty con:

- Các nhàđầu tưkhácthỏa thuận cho công tymẹ hơn

50% QBQ

- Cơng tymẹcóquyềnchiphốicác chính sách tài chính
vàhoạt độngtheo quychế thỏa thuận

- Cơng tymẹcóquyền bổ nhiệm hoặcbãimiễn đa số

các thành viênHĐQT hoặc cấp quảnlýtương đương

- Cơng tymẹcóquyền bỏ đa số phiếu tạicáccuộc họp
của HĐQT hoặc cấp quảnlýtương đương

Ví

dụ

2:

a. Xđầu tưvào công ty Cvới40%quyền biểu quyết
và đầu tư vào cơng ty R với 40% quyền biểu
quyết.Cơng ty C cómột khoản đầu tưvào cơng ty
Rvới40%quyềnBQ. X chorằngmìnhnắm quyền
KSđối vớiR vìtỷ lệ lợiích trong cơng ty R lênđến
56%

b. Xđầu tưvào cơng ty D thơng quaviệc nắmtồnbộ
cáccổ phần loạiAcủaD. Cáccổ phần loạiBgồm
30triệu cổ phầndomột tổ chứctíndụng nắm giữ.
Mặcdùcảhailoại cổ phần đều được chiacổ tức
ngang nhau nhưng chỉcó cổ phần loạiA là được
quyền biểu quyết. X chorằngmìnhkiểmsốt cơng
ty D.

Ảnh hưởng đáng kể

Ảnh hưởng đáng kể:

Là quyền tham gia của nhà
đầu tư vào việc đưa ra các
quyết định về chính sách tài
chính và hoạt động của bên

nhận đầu tư nhưng khơng
kiểm sốt các chính sách đó.

•Cơng ty liên kết:
• Nhà đầu tư có ảnh

hưởng đáng kể nhưng
khơng phải là công ty
con hoặc công ty liên
doanh của nhà đầu tư.

</div>
(4)<div class='page_container' data-page=4>

Ví

dụ

3:

Cty B
60%

Cty C
40%

Cty TNHH
A

Hãy xác định mối quan hệ giữa cty A và C

Ví dụ

4a:

(**) Ban Điều hành đánh giá rằng Tập đồn có ảnh hưởng đáng kể đối với hai công 
ty này bởi vì hai thành viên trong Ban Điều hành của Công ty là thành viên Hội Đồng 
Quản Trị của hai cơng ty này.

Ví

dụ

4b:

Cty B
10%

Các nhà

đầu tư

cá nhân
90%

CTCP A

Hãy xác định vai trò của B trong A.

Xác định quyền biểu quyết

Tỷ lệ quyền biểu quyết
của nhà đầu tư

trực tiếptrong
công ty liên kết

Tổng vốn góp của nhà đầu tư trong
cơng ty liên kết

Tổng vốn chủ sở hữu của
công ty liên kết

x 100%

Tỷ lệ quyền biểu quyết
của nhà đầu tư
gián tiếp trong
cơng ty liên kết

Tổng vốn góp cơng ty con của
nhà đầu tư trong công ty liên kết

Tổng vốn chủ sở hữu của
công ty liên kết

x 100%

Ví dụ 5

1.Tạingày 1/1/2004, Cơng ty Ađầu tưvào cơng ty Bdướihình
thức mua cổ phiếu phổ thơng có quyền biểu quyết (mua
2.000.000cổ phiếu,mệnhgiácổ phiếulà 10.000VND, giá mua
là 11.000VND). Tổng số cổ phiếu phổthơng có quyền biểu
quyết đang lưuhànhcủacơng ty B là 8.000.000cổ phiếu(với
tổng mệnhgiá là 80.000.000.000VND).Lợi nhuận chưaphân
phối luỹ kế đến năm2004củacông ty B là 20.000.000.000
VND. Xácđịnh quyền biểu quyết của củacông ty A trong B.
2. Công ty A là công tymẹ củacông ty B.Tạingày 1/1/2004, Công

ty Bđầu tưvào công ty Cdướihìnhthứcgópvốn bằngtàisản.
Ngun giácủatàisảnmangđigópvốnlà 9.000.000.000VND,
giátrị đánhgiálại củatàisản đemgópvốntheo thoả thuận của
cơng ty Bvớicông ty C là 10.000.000.000 VND.Tổng vốn chủ
sở hữu củacơng ty Ctrước thời điểm nhận vốngópcủacơng ty
B là 40.000.000.000VND. Xácđịnh quyền biểu quyết của của
công ty A trong C

Bài tập thực hành 1

1. Công ty A đầu tư vốn vào Công ty cổ phần B

23.000.000cổ phiếu/50.000.000cổ phiếu đãphát hành

củaCông ty B với mệnh giácủa cổ phiếulà 10 000

đồng/1cổ phiếu.

2. Công ty cổ phần X đầu tư vào Công ty cổ phần Y

60.000.000cổ phiếu/100.000.000cổ phiếuphát hành

củaCông ty Yvớigiátrị của cổ phiếulà 10.000đồng/1

cổ phiếu. Công tycổ phầnYđầu tưvào Công ty TNHH
Ztổng số vốnlà 400.000.000đồng/1 000.000.000đồng
(tổng vốn điều lệ). Công tycổ phầnXđầu tư tiếpvào
Công ty TNHH Z 200.000.000đồng/1.000.000.000đồng
(tổng vốn điều lệ)

Yêucầu: Hãy xácđịnh tỷ lệ biểu quyếtvàmốiquanhệ của

</div>
(5)<div class='page_container' data-page=5>

Cty X

Cty Y

Cty T
60%

21% 30%

31%

Cty Z Cty S

Cty R
30%

60%

Bài tập thực hành 2

Xácđịnh mối quanhệ của công tyX với các công ty trong
bảng:

Quyền kiểm

sốt/ biểu quyết Tỷ lệ lợi ích Quan hệ
R

Bài tập thực hành 2 (tiếp)

Đồng kiểm soát

Đồng kiểm sốt:

Là quyền cùng chi phối của
các bên góp vốn liên doanh
về các chính sách tài chính
và hoạt động đối với một
hoạt động kinh tế trên cơ sở

thỏa thuận bằng hợp đồng.

•Cty Liên doanh

•Bên góp vốn liên doanh:Là
một bên tham gia vào liên
doanh và có quyền đồng kiểm
sốt đối với liên doanh đó.
•Nhà đầu tư trong liên doanh:

Là một bên tham gia vào liên
doanh nhưng khơng có quyền
đồng kiểm sốt đối với liên
doanh đó.

Các hình

thức

liên doanh



Hợp đồng hợp

tác kinh doanh

dưới

hình

thức

liên doanh

hoạt động

kinh doanh

được đồng

kiểm

sốt;



Hợp đồng hợp

tác kinh doanh

dưới

hình

thức

liên doanh tài

sản được đồng kiểm

soát;



Hợp đồng

liên doanh

dưới

hình

thức

thành

lập

cơ sở

kinh doanh

được đồng kiểm

sốt.

Hoạt động

kinh doanh

đồng kiểm

sốt

Được thực hiện bằngcáchsử dụngtàisảnvànguồn
lựckháccủacác bên gópvốnliên doanhmà khơng
thànhlập một cơ sởkinh doanhmới.

Mỗibêntự quảnlý vàsử dụngtàisản củamình vàchịu
trách nhiệm vềcác nghĩa vụtài chính và các chi phí
phát sinh trong q trìnhhoạt động.

Hợp đồng hợptác kinh doanhthườngquyđịnh căn cứ

phân chia doanh thu vàkhoảnchi phí chung phát sinh
từ hoạt độngliên doanh cho các bên.

Các hình thức phân chia doanh thu: Phân chiasản
phẩm, Phân chia doanh thu, Phân chialợi nhuận

Tài

sản

kinh doanh

đồng kiểm

soát

Mỗi bên làđồng sở hữu đốivớitài sản đượcgóp
hoặc đượcmuabởi các bên và được sử dụng cho
mục đích củaliên doanh.

Các tàisản được sử dụng đểmanglại lợiích cho các
bên.

Mỗibênđược nhận sản phẩm/lợiíchtừ việc sử dụng
tàisảnvàchịu phầnchi phí phát sinh theothoả thuận
tronghợp đồng.

Khơng thànhlậppháp nhânmới.

Tàisản đồng kiểmsốtđược mỗibênphản ảnhtrên TK
củamìnhphần củamình tham gia theo giágốc

</div>
(6)<div class='page_container' data-page=6>



Công ty Gia

Định

chuyên ngành

dệt

và Công ty

Việt Tiến

chuyên ngành may

mặc

; cùng ký

hợp

đồng

liên doanh

hoạt động đồng kiểm

sốt

với

nội

dung cùng

sản xuất đồng phục học

sinh

cấp

một

, trong

đó

cơng ty Gia

Định sản xuất

và cung

ứng vải

, công ty

Việt Tiến phụ

trách

phụ liệu

,

khâu

cắt

may,

đóng

gói bao bì.

Mỗi

bên

phải tự

mình trang

trải

các

khoản

chi phí phát sinh và

được

chia doanh thu

từ việc

bán

đồng phục học

sinh,

phần

chia này

được căn cứ

theo

thoả

thuận

ghi trong

hợp đồng

.

Ví

dụ

6:

Ví dụ 7:

Cơ sở

kinh doanh

đồng kiểm

soát



Cơ sở

kinh doanh

đồng kiểm

sốt

địi hỏi phải

có

sự

thành

lập một cơ sở

kinh doanh

mới

.



Hoạt động của CSKDĐKS cũng giống như hoạt

động của

các doanh

nghiệp

khác,

chỉ

khác là

thỏa thuận bằng hợp đồng giữa

các bên góp

vốn

liên doanh quy

định

quyền đồng kiểm

sốt

của họ đối với

các

hoạt động

kinh

tế của cơ sở

này.

Ví

dụ

8:

Cty A
50%

Cty B
30%

Cty C
20%

Cty H

Hãy xác định vai trò của

A, B, C trong liên doanh

H. Biết hợp đồng liên doanh

nêu rõ:

• A chỉ tham gia góp vốn

• B và C có quyền biểu

quyết như nhau đối

với mọi vấn đề về CS

tài chính và hoạt động

của H

Bài tập thực hành 3

Ghépnộidungở cột (1) cho phùhợp với cột(2)

Cột1 Cột2

1. Mua CP thương mại a. Đầu tư khác

2. Cho vayvới kỳ hạn 24 tháng b. Cty C làCty liên kết của A
3. MuaCP Cty A với tỷ lệ BQ 60% c. Đầu tư vào ty liên kết
4. Muacổ phiếu Cty B với tỷ lệ BQ

12%

d. Đầu tư nắm giữ đến ngày
đáo hạn

5. Mua đá quý chờ tăng giá để bán e. Đầu tư vào cty con
6. Đầu tư vào cty C 30% kèm thỏa

thuận đồng kiểm sốt f. Chứngkhốn KD

7. A cóCTLK B, B đầu tư vào C

30% và A đầu tư vào C 10% g. Cty liên doanh

Ghi nhận, đánh

giá

Ghi nhận và đánh giá

CK kinh doanh

Đầu tư nắm giữ đến
ngày đáo hạn
Đầu tư vốn vào đơn

vị khác
Đầu tư khác

Đánh giá tại ngày
lập BCTC hợp nhất

</div>
(7)<div class='page_container' data-page=7>

Chứng khoán kinh doanh

Ghisổ kếtoán theo giágốc,baogồm:

– Giá muacộng(+) các chi phí mua (chi phí mơigiới,giao

dịch,cungcấpthơng tin,thuế, lệphí và phí ngân hàng)

Thời điểmghinhận: làthời điểmnhàđầu tưcóquyền sở
hữu, cụ thể nhưsau:

–Chứng khoán niêm yết được ghi nhận tại thời điểm
khớp lệnh(T+0);

–Chứng khoán chưa niêm yết được ghi nhận tại thời

điểm chính thức cóquyền sở hữu theo quyđịnh của

phápluật.

Cuốiniênđộ kế toán, nếu giá trị thị trường của chứng

khoán kinh doanhbị giảm xuống thấp hơngiágốc, kếtốn

được lập dựphịnggiảmgiá.

Chứng khốn kinh doanh (tiếp)

Cổ tức, lợi nhuận đượcchiabằng tiền hoặctàisản

phitiền tệ:

– Cho giaiđoạnsau ngàyđầu tư được hạchtốn vào
doanh thuhoạt độngtài chính theo giátrị hợplýtại

ngàyđược quyền nhận;

– Cho giaiđoạn trướcngàyđầu tư hạchtoángiảmgiá

trị khoản đầu tư.

 Trường hợp nhận cổ tức bằng cổ phiếu:

• Theo dõisố lượng cổ phiếu được nhậntrên thuyết

minh Báo cáo tài chính,

• Khơng ghinhận tănggiátrị khoản đầu tưvà doanh
thuhoạt độngtài chính.

Ví dụ

9

Có tình hình trong

năm

20x1

tại

cty M:

a. Ngày 1.4.20x1, mua 20.000 cp

của

cty A

với

mục đích thương mại

. Giá mua trên TTCK là

40.000 đ/cp, mệnh

giá

của

cp là 10.000

đ/cp,

chi phí mua là 0,2%/giá

trị

giao

dịch

.

Tất cả

thanh toán

bằng

TGNH.

b. Ngày 15.7.20x1,

nhận được cổ tức

6 tháng

đầu năm

20x1

của

cp cty A là 10 tr

iệu đồng

bằng

TGNH.

c. Ngày 31.12.20x1: giá

thị trường

cp cty A là

36.000 đ/cp

.

Yêu

cầu

:

Hãy xác

định

giá

trị khoản đầu tư tại

tháng 4, 7 và 12.20x1

Đầu tư nắm giữ đến ngày đáo hạn

Ghisổ kếtoán

─Theo giágốc

Lãitiền gởi,lãi cho vay, lãi khi thanh lý,nhượngbán:
– Ghinhậnlà doanh thu tài chính

Tại thời điểm lậpBáo cáo tài chính:

– Nếu khoản đầu tư chưa được lập dựphịngphảithu khó

địi,kếtốnphải đánhgiákhả năngthuhồi.

• Cóbằng chứng chắc chắnchothấy một phần hoặctồn
bộ khoản đầu tưcóthểkhơng thuhồi được, kếtốnphải
ghinhận số tổn thấtvào chi phí tài chính trongkỳ.
•Số tổn thấtkhơngthểxácđịnh được một cáchđángtin

cậy, kếtốnphải thuyếtminh trên Báo cáo tài chínhvề
khả năngthuhồi của khoản đầu tư.

–Đánh giálại tất cảcáckhoản đầu tư đượcphânloạilà
cáckhoản mục tiền tệcógốc ngoại tệtheotỷgiá mua.

Ví dụ 10:

• Xuất quỹ tiền mặt

2 tỷ gửi

ngân hàng V,

kỳ hạn

6 tháng, lãi

suất

12%/

năm

.

Yêu

cầu

:

Xác

định

giá

trị khoản đầu tư tại

ngày

đầu tư

.

Đầu tư vốn vào đơn vị khác



Giá phí các

khoản đầu tư

 Được phảnánh theo giágốc,baogồm:

• Giá muacộng(+) các chi phí liên quantrực tiếp đến
việc đầu tư (Chi phí giao dịch, mơi giới, tư vấn,
kiểmtốn,lệphí,thuếvà phí ngân hàng...)

Bài giảng Kế toán tài chính 2: Chương 4 - ThS. Trần Thị Tuyến Thanh - Trường Đại Học Quốc Tế Hồng Bàng

<b>Chương 4</b>

<b>KẾ TOÁN CÁC KHOẢN</b>

<b>ĐẦU TƯ TÀI CHÍNH </b>

<b>Mục tiêu </b>



Sau khi

học

xong

chương

này, sinh viên có

thể

:

– Trình bày cách phân

loại

các

khoản đầu tư

tài

chính và

giải

thích

sự

khác

biệt

.

– Trình bày các ngun

tắc

ghi

nhận

,

đánh

giá

các

khoản đầu tư

tài chính.

– Phân tích và

xử

lý các giao

dịch

liên quan

đến

đầu tư

tài chính trên

hệ thống

tài

khoản kế

tốn.

– Trình bày các

khoản đầu tư

tài chính trên

BCTC

<b>Nội dung</b>



Quy

định

pháp lý có liên quan



Tổng

quan

về đầu tư

tài chính



Ứng dụng

vào

hệ thống

tài

khoản kế

tốn



Trình bày trên BCTC

<b>Các quy định pháp lý có liên quan</b>

<b>Tổng quan về đầu tư tài chính</b>



Khái

niệm



Phân

loại



Ghi