Giáo án tự chọn môn Ngữ văn 12 - Tuần 20

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Ngµy so¹n: 12/01/2009. TuÇn 20 Bµi tËp n©ng cao vÒ v¨n b¶n “vî chång A Phñ”. A/ Yêu cầu cần đạt: - Qua một số bài tập giúp HS hiểu sâu hơn về giá trị hiện thực và giá trị nhân đạo của tác phẩm - Rèn luyện thêm kĩ năng phân tích nhân vật; đặc biệt là phân tích diễn biến tâm lí nhân vật b/ TiÕn tr×nh bµi d¹y: I.Vấn đề thảo luận: 1. Søc sèng tiÒm tµng cña nh©n vËt MÞ trong t¸c phÈm “Vî Chång A Phñ” cña T« Hoµi 2. Giá trị hiện thực và giá trị nhân đạo trong tác phẩm “Vợ Chồng A Phủ” của Tô Hoài II. Gîi ý: C©u 1: - Trước khi về làm dâu nhà thống lí Pa Tra, Mị là một cô gái trẻ trung, tràn đầy sức sống. Cô giàu lòng tự trọng và có ý thức về cuộc sống thực sự. Sau khi về làm dâu nhà thống lí, tâm hồn Mị đã trải qua bao nhiêu biến đổi. chính sự biến đổi ấy đã cho thấy chiều sâu sức sống trong tâm hồn cô. - Nh÷ng ngµy ®Çu tiªn vÒ lµm d©u, MÞ v« cïng ®au khæ, c« ph¶n kh¸ng mét c¸ch d÷ déi. Sù ph¶n kh¸ng Êy lµ biÓu hiÖn cña søc sèng. + Hàng mấy tháng trời, đêm nào Mị cũng khóc + Thậm chí cô còn muốn lấy cái chết để tự giải thoát cho mình - Dần dần, bị đày đoạ trong những đau khổ triền miên, tâm hồn cô, sức sống của cô bị huỷ hoại. + Trái tim cô trở nên tê liệt trước đau khổ bởi cô đã quen với cái khổ + C« sèng lÆng lÏ nh­ c¸i bãng ©m thÇm kh«ng sinh khÝ + Những dấu hiệu sự sống mất dần đi trong cô. Cô không nói, không cười, không nhớ, không suy nghĩ. + Cô đánh mất cả nỗi phẫn uất ngày nào, cô không còn tưởng đến cái chết nữa + Mị chỉ biết giam mình trong căn buồng như một nhà mồ chôn sống cuộc đời cô - Nhưng sức sống tiềm tàng của Mị không chịu lụi tắt dù bị chà đạp. Bởi thế không khí đêm tình mùa xuân trên bản Mèo và tiếng sáo gọi bạn tình tha thiết đã đánh thức sức sống trong cô, lay tỉnh tâm hồn cô. + C« b¾t ®Çu nhÈm thÇm lêi bµi h¸t + C« nhí l¹i kÝ øc xa x­a. nh÷ng kÝ øc Êy lµ hiÖn th©n cña kh¸t väng sèng, kh¸t väng h¹nh phóc vÉn ®­îc giữ gìn trong đáy sâu tâm hồn Mị. + Cô lại thấy đau khổ, thậm chí cô lại muốn chết để khỏi phải đối diện với quá khứ + Nhưng trên hết, cô thấy mình còn trẻ, cô muốn đi chơi. Và cô hành động thật khoẻ khoắn chứ không lÇm lòi, ©m thÇm n÷a - Nhưng nguồn sống vừa mới trổi dậy trong cô đã bị dập tắt một cách tàn nhẫn bởi vòng dây trói của A Sử. Từ đây cô chìm sâu vào chai sạn hơn trước + C« kh«ng g¾n bã g× víi cuéc sèng xung quanh n÷a. C« chØ nh­ c¸i bãng vËt vê bªn bÕp löa + C« döng d­ng víi chÝnh m×nh + Thậm chí cô vô cảm trước nỗi đau của người khác - Nh­ng vÉn cã mét ngän löa sèng ©m thÇm, leo lÐt ch¸y trong tr¸i tim cña MÞ. Ngän löa Êy ®­îc thæi bùng lên nhờ dòng nước mắt bò trên gò má đã sạm đen của A Phủ. + MÞ nhí l¹i nçi ®au cña chÝnh m×nh + Cô thấy thương cho người đàn ông trước mặt và người phụ nữ ngày trước bị trói đến chết ở cái nhà này. + C« thÊy A Phñ ph¶i chÕt thËt phi lÝ + Søc sèng trong MÞ træi dËy cïng sù thøc tØnh cña t©m hån. Nã gióp c« vïng lªn c¾t d©y trãi cho A Phñ và chạy theo anh để tự giải thoát cho chính mình. => Miêu tả quá trình diễn biến tâm lí của nhân vật Mị, Tô Hoài đã khám phá và khẳng định nguồn sức sống mãnh liệt, tiềm tàng trong tâm hồn người lao động. Chính nguồn sức sống ấy đã khiến Mị hồi sinh thực sự và dành lại được cuộc sống mà cô bị cướp mất. C©u 2: * Gi¸ trÞ hiÖn thùc: - TP đã tái hiện một bức tranh đời sống xã hội của các dân tộc miền núi Tây Bắc trước ngày giải phóng + Đó là chế độ PKMN bạo tàn, chà đạp con người bằng cường quyền và thần quyền + §ã lµ nh÷ng phong tôc tËp qu¸n, b¶n s¾c v¨n ho¸ riªng cña c¸c d©n téc miÒn nói - Bên cạnh đó, tác giả còn miêu tả chân thực số phận đau thương, bi thảm của người lao động nghèo miền nói Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> + Họ bị tước đoạt quyền sống, quyền tự do hạnh phúc + Họ bị đày đoạ, chà đạp đến tàn lụi cả sức sống * Giá trị nhân đạo: - Lòng cảm thương sâu sắc dành cho những số phận bất hạnh bị dày xéo, chà đạp, bị tước đoạt quyền tự do h¹nh phóc - Khám phá, bênh vực phẩm chất tốt đẹp, sức sống tiềm tàng của họ - Chỉ ra con đường giải phóng thực sự cho con người lao động thoát khỏi cường quyền, thần quyền, đó là con đường đấu tranh. III. Bµi tËp vÒ nhµ: Mµu s¾c T©y B¾c ®­îc thÓ hiÖn nh­ thÕ nµo qua t¸c phÈm “Vî chång A Phñ” cña T« Hoµi Ngµy so¹n:15/02/2009. TuÇn 21 Bµi tËp n©ng cao vÒ v¨n b¶n “vî nhÆt”. A/ Yêu cầu cần đạt: Qua một số bài tập giúp HS rèn luyện thêm kĩ năng phân tích nhân vật; đặc biệt là phân tích diễn biến tâm lí nhân vật( nhân vật Tràng và người vợ Tràng ) b/ TiÕn tr×nh bµi d¹y: I. Vấn đề thảo luận: 1.Cảm nhận của anh (chị) về hình tượng nhân vâth Tràng trong truyện ngắn “Vợ nhặt” của Kim Lân? 2.Hình tượng người vợ nhặt trong tac phẩm cùng tên của nhà văn Kim Lân? II.Gîi ý: (GV nêu vấn đề, HS thảo luận nhóm và trả lời, GV khái quát lại) C©u 1: - Trµng lµ nh©n vËt trung t©m trong truyÖn ng¾n “Vî nhÆt”cña nhµ v¨n Kim L©n. Qua nh©n vËt nµy, nhµ văn đã miêu tả một cách chân thực số phận, cảnh ngộ và phẩm chất của người nông dân nghèo trước Cách m¹ng. - Tràng là một người nông dân ngụ cư nghèo khổ, thô kệch, xấu xí + Anh cã mét ngo¹i h×nh th« kÖch: c¸i ®Çu träc, hai m¾t nhá tÝ, quai hµm b¹nh ra vµ d¸ng ®i chói vÒ phÝa trước. + Tính cách của anh cũng rất thô mộc: anh hay đùa với trẻ con rồi cười hềnh hệch, anh nói với người đàn bµ míi quen b¨ng nh÷ng lêi lÏ céc lèc, thËm chÝ anh kh«ng hÒ biÕt an ñi, chia sÏ khi thÊy vî thÊy mÑ buån + C¶nh ngé cña Trµng còng rÊt khèn khã: anh kiÕm sèng b»ng nghÒ ®Èy xe thuª, l¹i ph¶i nu«i mÑ giµ. Đã vậy anh còn là dân ngụ cư. Cũng như bao người dân khác ở xóm này, Tràng cũng bị đẩy đến miệng vực của sự chết đói - Nhưng ẩn dưới vẻ bề ngoài ấy là một trái tim ấm áp yêu thương và tràn đầy sức sống + Mặc dù bị đẩy đến miệng vực của cái chết nhưng Tràng vẫn không bi quan, tuyệt vọng, anh vẫn vươn lên dành lấy hạnh phúc. Do vậy anh vẫn “nhặt vợ” và cảm trhấy nên người nhờ người đàn bà ấy + Dï lÊy vî mét c¸ch qu¸ dÔ dµng nh­ng ch­a d©y phót nµo anh coi khinh c« vî theo kh«ng m×nh. Tr¸i l¹i anh dµnh cho chÞ mét t×nh c¶m th« méc nh­ng Êm ¸p. C©u 2: Kh«ng ph¶i lµ nh©n vËt trung t©m cña truyÖn nh­ng chÞ “vî nhÆt” trong truyÖn ng¾n cïng tªn cña Kim Lân đã trở thành một biểu tượng cho khát vọng sống, khát vọng hạnh phúc. - Chị là một người phụ nữ có số phận bất hạnh: + Là một người đàn bà không tên, ngoại hình xấu xí, khuôn mặt lưỡi cày xám xịt, mắt trủng hoáy, khuôn mÆt gÇy lÐp. + Cái đói đã cướp mất gia đình, quê hương, đẩy chị ra sống đầu đường xó chợ + C¸i chÕt ®ang r×nh rËp cuéc sèng cña chÞ tõng ngµy tõng giê + Cái đói cũng đã bóp méo nhân cách của chị, làm cho chị trở nên trơ trẽn - Nhưng trong người đàn bà đói rách như tổ đỉa ấy lại ẩn chứa một sức sống mạnh mẽ: Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> + Sức sống đã giúp chị theo không Tràng về làm vợ để tìm sự sống + Về đến nhà Tràng chị thay đổi hẳn. Chị trở nên ý tứ, nết na, hiền thục + Sức sống ấy đã giúp chị tìm lại được tất cả những gì mà số phận đã cướp mất của chị: cuộc sống, gia đình, quê hương. + Sức sống trong chị đã mang đến sinh khí cho ngôi nhà của Tràng, mang đến niềm vui cho Tràng và bà cô Tø Bằng thái độ nâng niu, trân trọng, Kim Lân đã khám phá ra vẻ đẹp của tình người, của sức sống kì diệu trong tâm hồn người lao động nghèo. III.Bµi tËp vÒ nhµ: DiÔn biÕn t©m tr¹ng bµ cô Tø trong t¸c phÈm “Vî nhÆt cña Kim l©n? Ngµy so¹n: 20/02/2009. TuÇn: 22. Thùc hµnh nghÞ luËn vÒ mét t¸c phÈm, ®o¹n trÝch v¨n xu«i A/ Yêu cầu cần đạt: Qua một số bài tập (đề văn) giúp HS rèn luyện thêm kĩ năng phân tích đề, lập dàn ý trong một bài văn nghÞ luËn vÒ mét t¸c phÈm hoÆc ®o¹n trÝch v¨n xu«i. b/ TiÕn tr×nh bµi d¹y: I. Vấn đề thảo luận: §Ò I: Trong tác phẩm “Vợ nhặt” của Kim Lân, anh Tràng nhặt được vợ trước cáI đói và cáI chết đe doạ là mét t×nh huèng vui mµ téi nghiÖp. V× sao? §Ò II: “Chỉ khi Chí Phèo ngật ngưỡng bước ra từ trang sách của Nam Cao, người ta mới thấm thía nỗi khổ của người nông dân sống ngắc ngoải sau luỷ tre làng” ý kiÕn cña anh chÞ nh­ thÕ nµo? II. Gîi ý: §Ò I: 1.Tìm hiểu đề: - Nội dung vấn đề: Giải thích vì sao lại là một tình huống vui mà tội nghiệp - ThÓ lo¹i: NghÞ luËn t¸c phÈm v¨n xu«i: T×nh huèng truyÖn - Thao t¸c chÝnh: gi¶i thÝch, chøng minh vµ b×nh luËn. - Ph¹m vi t­ liÖu: v¨n b¶n “Vî nhÆt” 2.Dµn ý: * Më bµi: * Th©n bµi: CÇn tr×nh bµy nh÷ng ý c¬ b¶n sau: - T×nh huèng vui v×: + Đã nên vợ nên chồng. Họ đưa nhau về qua xóm ngụ cư, cáI đói, sự thất vọng của những người xung quanh không át được niềm vui của đôI vợ chồng trẻ + Bà cụ Tứ đã nhận dâu, nhận con. Tình người là đáng trọng. + Không khí đầm ấm trong gia đình, dọn nhà dọn cửa. Bà cụ Tứ nói toàn chuyện làm ăn. Họ tin tưởng vµo ngµy mai. - T×nh huèng téi nghiÖp v×: + Người con gái heo Tràng vì 4 bát bánh đúc. Thân phận con người quá rẽ rúng. + Bữa cơm đầu đón nàng dâu mơI thật thảm hại + CáI đói và cái hết đang đe doạ mọi người *Kết bài: Đánh giá ý nghĩa tình huống truyện: phơI bày thảm cảnh nạn đói 1945 vơI những số phận bi thảm; khẳng định tình người và nỗi khat khao hạnh phúc của những con người nghèo khổ; niềm tin tưởng lạc quan vào tương lai… §Ò II: 1.Tìm hiểu đề: - Nội dung vấn đề: nghệ thuật khắc hoạ nhân vật điển hình Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> - ThÓ lo¹i: NghÞ luËn t¸c phÈm v¨n xu«i: nghÖ thuËt x©y dùng nh©n vËt - Thao t¸c chÝnh: ph©n tÝch, chøng minh - Ph¹m vi t­ liÖu: v¨n b¶n “ChÝ PhÌo” 2.Dµn ý: * Më bµi: * Th©n bµi: CÇn tr×nh bµy nh÷ng ý c¬ b¶n sau: - Nhân vật Chí Phèo trong tác phẩm cùng tên của Nam Cao là điển hình tiêu biểu về nỗi khổ của người nông dân trước Cách mạng tháng Tám năm 1945. - Chí điển hình cho nỗi đau xót xa vì bị cự tuyệt quyền làm người + Muốn làm người lương thiện không được + Muèn sèng nh­ mét con quû d÷ kh«ng xong (kÎ thï giai cÊp vÉn t×m c¸ch lîi dông) + Gặp Thị Nở, Chí hoàn lương nhưng định kiến của xã hội không cho Chí thực hiện. chí lại uống rượu, lại v¸c dao ®i ®©m chÕt kÎ thï vµ tù s¸t. - So sánh một số tác phẩm viết về cùng đề tài: + Ngô Tất Tố phơi bày cẩnh sống sưu cao thuế nặng, bức tử người lao động(Tắt đèn) + Nguyễn Công Hoan phanh phui nạn cho vay lãi và lợi dụng mánh khoé đòn xóc hai đầu để dồn nén người nông dân đến “bước đường cùng” + Nam Cao đã đặt ra số phận con người, dự báo cuộc đấu tranh giai cấp ở nông thôn sẽ quyết liệt, đẫm m¸u. v× thÕ nh©n vËt ChÝ PhÌo trë thµnh nh©n vËt ®iÓn h×nh s¾c s¶o. * KÕt bµi: +§¸nh gi¸ nghÖ thuËt: - Dùng ch©n dung nh©n vËt - Ph©n tÝch t©m lÝ nh©n vËt + ý nghĩa của hình tượng nhân vật Chí Phèo III. Bµi tËp vÒ nhµ: Suy nghĩ của anh (chị) về “Những đứa con trong gia đình” của Nguyễn Thi ? Ngµy so¹n: 25/02/2009. TuÇn: 23 Bµi tËp n©ng cao vÒ v¨n b¶n “rõng xµ nu”. A/ Yêu cầu cần đạt: Qua tác phẩm giúp HS hiểu thêm một số vấn đề: khuynh hướng sử thi và cảm hứng lãng mạn; hình ảnh đôI bàn tay Tnú, để các em có kiến thức sâu hơn trong việc phân tích, khám pha tác phẩm. b/ TiÕn tr×nh bµi d¹y: I. Vấn đề thảo luận: C©u 1: ChÊt sö thi trong t¸c phÈm “rõng xµ nu” cña NguyÔn Trung Thµnh Câu 2: Suy nghĩ của em về hình ảnh “ đôi bàn tay” Tnú trong tác phẩm “Rừng xà nu” của Nguyễn Trung Thµnh II. Gîi ý: C©u 1: Một trong những vẻ đẹp đặc biệt trong “Rừng xà nu” của Nguyễn Trung Thành chính là màu sắc sử thi ®Ëm nÐt. BiÓu hiÖn: - §Ò tµi vµ cèt truyÖn: + Đề tài: Cuộc nổi dậy và đấu tranh chống Mĩ của dân làng Xô Man, đồng bào Tây Nguyên nói riêng và cña nh©n d©n MiÒn Nam nãi chung + Cốt truyện: thông qua câu chuyện về số phận một con người (Tnú)ta thấy được số phận của cả cộng đồng - Bøc tranh thiªn nhiªn: Rõng xµ nu b¹t ngµn, hoµnh tr¸ng - nghệ thuật khắc hoạ nhân vật: Tnú - kết tinh số phận, tính cách, phẩm chất con người Tây Nguyên - Ng«n ng÷ thÊm ®Ém chÊt th¬, nhiÒu ®iÖp khóc cø vang lªn, trë ®i, trë l¹i - Giọng điệu mang âm hưởng trang trọng, hào hùng C©u 2: HS cã thÓ nªu ®­îc mét sè ý c¬ b¶n sau:. Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> - Bµn tay chó bÐ Tnó d¾t c« bÐ Mai lªn rÈy trång tØa, x¸ch xµ lÐt giÊu vµi lon g¹o ®I nu«I c¸n bé QuyÕt trèn ë rõng. - Bàn tay cầm viên phấn bằng đá trắng lấy từ núi Ngọc Linh về viết lên bảng đen đan bằng nứa hun khói xµ nu… - Bàn tay cầm đá tự đập vào đầu chảy máu chỉ vì học dốt. - Bµn tay mang c«ng v¨n ®I lµm liªn l¹c. - Bµn tay tÝn nghÜa kh«ng biÕt ph¶n béi, bµn tay chØ ®­êng. - Bàn tay ân tình, yêu thương đối với vợ con - Bàn tay (cùng với tiếng thét “giết”) là mệnh lệnh hành động, thôi thúc, kêu gọi cả dân làng Xô Man cầm vò khÝ vïng lªn tiªu diÖt kÎ thï. - Bµn tay cßn lµ nh©n chøng téi ¸c cña kÎ thï - Bàn tay của lòng căm thù và ý chí quyết tâm trả thù: chính bàn tay đó Tnú đã bóp chết thằng Dục khi anh tham gia lực lượng( với Tnú thì thằng nào cũng là thằng Dục)… III. Bµi tËp vÒ nhµ: Màu sắc, hương rừng Tây Nguyên được thể hiện như thế nào qua tác phẩm “Rừng xà nu Ngµy so¹n: 06/03/2009. TuÇn: 24. Bài tập nâng cao về văn bản “những đứa con trong gia đình” A/ Yêu cầu cần đạt: Qua tác phẩm giúp HS hiểu thêm một số vấn đề: khuynh hướng sử thi và cảm hứng lãng mạn; để các em cã kiÕn thøc s©u h¬n trong viÖc ph©n tÝch, kh¸m ph¸ t¸c phÈm. b/ TiÕn tr×nh bµi d¹y: I. Vấn đề thảo luận: 1.Giải thích ý nghĩa hình ảnh “cuốn sổ gia đình” trong truyện “những đứa con trong gia đình” của Nguyễn Thi? 2.Chất sử thi trong truyện ngắn “Những đứa con trong gia đình” của Nguyễn Thi ? 3.Cảm nhận của anh (chị) về nhân vật Chiến trong truyện ngắn “Những đứa con trong gia đình” của NguyÔn Thi ? II. Gîi ý: C©u 1. Trong truyện “Những đứa con trong gia đình” của Nguyễn Thi, hình ảnh cuốn sổ gia đình của Việt đã gợi bao suy nghĩ về truyền thống gia đình, truyền thống dân tộc. - Trong cuốn sổ gia đình ấy hiện lên hình ảnh của bao nhiêu người đã khuất: ông, bà, bác, thím, ba, má Việt. Họ khác nhau vè lứa tuổi nhưng đều bị hành hạ, bị giết chết bởi sự tàn bạo của kẻ thù. Cuộc đời họ trở thành nguồn mạch của truyền thống gia đình. - Cuốn sổ ấy sẽ ghi các thế hệ kế tiếp như Chiến, Việt. Nó cho ta thấy các thế hệ sau không chỉ xứng đáng mà còn phát huy tốt truyền thống gia đình. - Truyền thống gia đình ấy hoà nhập vào truyền thống dân tộc để làm nên bản sắc tâm hồn dân tộc. - “Chuyện của gia đình ta cũng dài như một dòng sông để rồi chú sẽ chia cho mỗi đứa một khúc mà ghi vào đó” Con là sự tiếp nối cha mẹ: tiếp nối huyết thống và tiếp nối truyền thống; đồng thời muốn hiểu về những đứa con phải hiểu ngọn nguồn đã sinh ra nó, phải hiểu về truyền thống của gia đình đó. C©u 2. - §Ëm chÊt sö thi: + Được thể hiện qua cuốn sổ của gia đình với truyền thống yêu nước, căm thù giặc, thủy chung son sắt với quê hương. Cuốn sổ đó là hiện thân của lịch sử gia đình cũng là lịch sử của một đất nước, một dân tộc trong cuéc chiÕn chèng MÜ. + Số phận của những đứa con, những thành viên trong gia đình cũng là số phận của nhân dân miền Nam trong cuéc kh¸ng chiÕn chèng MÜ khèc liÖt. + Truyện của một gia đình dài như dòng sông còn nối tiếp"…, con sông của gia đình ta cũng chảy về biển …". + Mỗi nhân vật trong truyện đều tiêu biểu cho truyền thống, đều gánh vác trên vai trách nhiệm với gia đình, với Tổ quốc trong cuộc chiến tranh vệ quốc vĩ đại. Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> C©u3. * Chiến- người con gái anh hùng với những vẻ đẹp đời thường. - Cô mới 18 tuổi, tính khí đôi lúc còn rất trẻ con: tranh công bắt ếch, tranh công bắn tàu giặc với em… - Cô thương em nên cũng sớm biết nhường nhịn em, sớm biết tính toán lo liệu việc nhµ - Thương cha mẹ (tâm trạng cô khi cùng em khiêng bàn thờ ba má đi gửi trước ngày tòng quân…) => Chiến là một hình ảnh sinh động của người con gái Việt nam trong cuộc sống đời thường những naêm khaùng chieán choáng Myõ. * Chiến mang trong mình phẩm chất người anh hùng. - Gan goùc, duõng caûm: cuøng em baén chaùy taøu giaëc. - Quyết tâm lên đường trả thù cho gia đình với lời nói như dao chém đá: “Tao đã thưa với chú Năm rồi. Đã làm thân con gái ra đi thì tao chỉ có một câu: nếu giặc còn thì tao mất, vậy à”. - Những phẩm chất đẹp đẽ của Chiến luôn được Nguyễn Thi miêu tả trong sự soi rọi với hình tượng người mẹ. Nhưng, nếu câu chuyện của gia đình Chiến là một “dòng sông” thì Chiến là khúc sông sau – Chiến rất giống mẹ nhưng cô đã khác mẹ ở hành động quyết định vào bộ đội , quyết dịnh cầm súng ñi traû thuø cho gia ñình, queâ höông. => Chiến mang trong mình vẻ đẹp của người con gái Việt Nam thời chống Mỹ: trẻ trung, duyên dáng, đáng yêu nhưng cũng rất mực anh hùng dũng cảm. Cô đã tiếp nối và làm rạng rỡ truyền thống đánh giặc cứu nước của gia đình và đó cũng là truyền thống tốt đẹp của dân tộc Việt Nam. Nguyễn Thi đã rất thành công trong việc xây dựng hình tượng nhân vật nữ anh hùng trong thời đại đánh Mỹ. III.Bµi tËp vÒ nhµ: Suy nghĩ của anh (chị) về : “Những đứa con trong gia đình” của Nguyễn Thi Ngµy so¹n: 12/03/2009. TuÇn: 25. Một số vấn đề về Văn xuôi kháng chiến chống Mĩ (1965 – 1975) A/ Yêu cầu cần đạt: Cung cấp cho HS một số vấn đề cơ bản để các em hiểu thêm về văn xuôi khấng chiến chống Mĩ; từ đó các em có cách nhìn nhận, đánh giá sâu sắc hơn về hai tác phẩm đã học trong chương trình . b/ TiÕn tr×nh bµi d¹y: I. Bèi c¶nh lÞch sö cña v¨n häc chèng MÜ GV: Em h·y cho biÕt hoµn c¶nh lÞch sö, x· héi ViÖt Nam giai ®o¹n 1965-1975 ? - Ngày 5-8-1964 những quả bom đầu tiên của không quân Mĩ đã dội xuống miền Bắc Việt Nam. Một thời kì khốc liệt, dữ dội và oai hùng nhất của dân tộc Việt Nam bắt đầu. Một cuộc chiến tranh vệ quốc vĩ đại diễn ra trên toàn bộ dải đất hình chữ S này. Liên tục hơn 10 năm, mấy chục triệu người VN sống dưới bom đạn. - Mảnh đất miền Bắc mới hồi sinh, vết thương chiến tranh chống Pháp chưa kịp hàn gắn xong, lại phảI gánh chịu hàng chục triệu tấn bom đạn, sắt thép của một nền công nghiệp chiến tranh hiện đại nhất hành tinh. - Nhưng trong 10 năm đó dân ta sống trong một thời kì ổn định toàn diện về kinh tế, chính trị, xã hội và văn hoá (kế hoạch 5 năm lần thứ nhất).Sự ổn định ấy cho phép nền văn hoá tinh thần phát triển toàn diện h¬n. v× thÕ v¨n häc thêi chèng MÜ kh«ng ph¶I bËn t©m d»n vÆt nhiÒu víi chuyÖn “c¬m ¸o g¹o tiÒn”…mµ chỉ quan tâm đến đời sống tinh thần của nhân dân trong chiến tranh, hướng tới những tình cảm cao thượng h¬n. - Sự ổn định tương đối về kinh tế chính trị, văn hoá và xã hội ở miền Bắc trong những năm chống Mĩ đã tạo tiền đề cho tinh thần lạc quan cách mạng trong văn học.(…) - Thời kì lịch sử 1965-1975 là thời kì cuộc kháng chiến chống Mĩ cứu nước của nhân dân ta liên tục dành được thắng lợi.(…)Thắng lợi đó cúng là một nguyên nhân gây nên âm hưởng ngợi ca và khẳng định một c¸ch ån µo vµ vui vÎ trong v¨n häc thêi chèng MÜ. - Thời kì lịch sử 1965-1975 là thời kì đất nước có nguy cơ bị chia cắt lâu dài. nhân dân hai miền luôn hướng về nhau với một ý chí sắt đá: “Nước VN là một….thay đổi”. Cho nên ý chí độc lập tự cường và Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> khát vọng thống nhất Tổ quốc là vô cùng mạnh mẽ. Có thể nói hoàn cảnh chia cắt đất nước đã chi phối toàn bộ tư duy nghệ thuật thời chống Mĩ.(các TP tập trung viết về đề tài miền Nam, đề tài chống Mĩ) II. Kh¸i qu¸t v¨n häc chèng MÜ (HS xem l¹i bµi kh¸i qu¸t) - Sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña c¸c thÓ lo¹i: th¬, truyÖn ng¾n, tiÓu thuyÕt, kÞch nãi, kÝ.. - Chñ nghÜa anh hïng c¸ch m¹ng ViÖt Nam trong v¨n häc chèng MÜ. - Đặc điểm thống nhất của một nền văn học có sự lãnh đạo chặt chẽ của Đảng. III. §Æc ®iÓm v¨n xu«i chèng MÜ 1. V¨n xu«i chèng MÜ miÒn B¾c: Tổ quốc và chủ nghĩa xã hội là cảm hứng chủ đạo trong những sấng tác văn xuôi ở miền Bắc. Chủ nghĩa xã hội lúc này là nền tảng của chủ nghĩa anh hùng, là sự quyết định sức mạnh của Tổ quốc. + Nhiều TP viết về đề tài xây dựng CNXH nở rộ: “Chủ tịch huyện”-Nguyễn Khải => Đi sâu vào nghiên cứu và tái hiện cuộc đấu tranh trong nội bộ nhân dân để nhằm thay đổi cái cũ, cái lạc hậu,phản động trong qu¸ tr×nh XDCNXH. + Thực tế bao trùm nhất của giai đoạn lịch sử này là cuộc chiến đấu của toàn dân bảo vệ độc lập-tự do của Tổ quốc. Hiện thực anh hùng đã nuôi dưỡng cảm hứng lớn lao cho văn xuôi. hàng loạt Tp có giá trị xuất hiện: “Dấu chân người lính”-Nguyễn Minh Châu, “Chiến sĩ”-Nguyễn Khải…Các Tp đều gặp nhau ở một tư tưởng-chủ đề chính: Tổ quốc và chủ nghĩa xã hội 2. V¨n xu«i chèng MÜ miÒn B¾c: - Năm 1965 với giải thưởng VHNT Nguyễn Đình Chiểu văn học cách mạng miền Nam đã chuyển sang một bước phát triển mới về cả số lượng và chất lượng: “Người mẹ cầm súng”-Nguyễn Thi, “Rừng xà nu”Nguyễn Trung Thành… - Năm 1966, với sự ra đời của tiểu thuyết “Hòn đất”-Anh Đức, văn xuôi cách mạng MN đã chuyển sang một bước ngoặt mới trong khả năng phản ánh ngày càng quy mô hơn hiện thực CM vĩ đại. - Đầu những năm 70 xuất hiện hàng loạt tập truyện ngắn, kí có giá trị: “Chiếc lược ngà”-Nguyễn Quang Sáng, “Trên quê hương những anh hùng Điện Ngọc”-Nguyễn Trung Thành… 3.§Æc ®iÓm chung: GV: Qua hai TP đã học em rút ra được những đặc điểm gì về văn xuôi thời kì kháng chiến chống Mĩ ? -Phương diện đề tài: Khuynh hướng sử thi và cảm hững lãng mạn là đặc điểm nổi bật của văn xuôI thời chống Mĩ. Các tác giả đã dựng lên bức tranh hoành tráng về lịch sử, tái hiện một thời kì đau thương nhưng hào hùng của lịch sử dân tộc. Trên nền bức tranh ấy là hình tượng người lính với phẩm chất cao đẹp, lí tưởng. - Quan niệm nghệ thuật về con người: + Con người là đối tượng trung tâm của phản ánh hiện thực. QNNT về con người là cốt lõi tư tưởng, là cách nhhìn nhận đánh giá con người bằng nghệ thuật của tác giả, thể hiện tính năng động của nghệ thuật trong viÖc th©m nhËp c¸c lÜnh vùc kh¸c nhau cña cuéc sèng. + Văn xuôi thời chống Mĩ viết về đời sống chiến tranh thường phản ánh con người trong mối quan hệ với cộng đồng, với giai cấp, với dân tộc. Hình tượng trung tâm của văn xuôigiai đoạn này là những người lính g¸nh v¸c trªn vai nh÷ng nhiÖm vô nÆng nÒ mµ cao c¶ cña d©n téc. Hä mang trong m×nh nh÷ng phÈm chÊt cao đẹp, ý chí và sức mạnh phi thường, kết tinh những vẻ đẹp tinh thần và lí tưởng cao cả của một dân tộc anh hïng. 4.Mét vµi h¹n chÕ: Bên cạnh những thành tựu đó, văn xuôi thời chống Mĩ còn có những hạn chế nhất định. Theo em, đó là nh÷ng h¹n chÕ trªn nh÷ng khÝa c¹nh nµo ? - Quan niệm đơn giản, một chiều về hiện thực và con người. + Thể hiện con người chủ yếu ở phương diện chính trị, phương diện công dân: đơn giản và phiến diện. + Khẳng định tinh thần lạc quan tin tưởng: tránh nói đến nỗi buồn, nỗi đau, tổn thất…=> VH thiên về ph¶n ¸nh hiÖn thùc mét chiÒu. - Tiªu chÝ nghÖ thuËt bÞ h¹ thÊp: V× nhiÖm vô theo s¸t chÝnh trÞ buéc VH ph¶i s¸ng t¸c nhanh chãng kÞp, phê bình phải đề cao giá trị nội dung và “chiếu cố” giá trị văn chương. - C¸ tÝnh, phong c¸ch cña nhµ v¨n kh«ng cã ®iÒu kiÖn ph¸t huy m¹nh mÏ. Nhµ v¨n tù biÕn m×nh “ thµnh một đứa trẻ ngoan ngoãn, bao điều suy nghĩ, chiêm nghiệm ngổn ngang, bao kiến thức thâu lượm cả một đời, bao lo âu trăn trở về con người, việc đời đem giấu đi” để “nói niềm vui, nói cáI tốt, cáI xuôI chiều” (NguyÔn Minh Ch©u) Ngµy so¹n: 18/3/2009. TuÇn: 26. Bµi tËp n©ng cao vÒ v¨n b¶n “ChiÕc thuyÒn ngoµi xa” Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> A/ Yêu cầu cần đạt: Qua tác phẩm giúp HS hiểu thêm một số vấn đề: khuynh hướng sử thi và cảm hứng lãng mạn; để các em cã kiÕn thøc s©u h¬n trong viÖc ph©n tÝch, kh¸m ph¸ t¸c phÈm. b/ TiÕn tr×nh bµi d¹y: I. Vấn đề thảo luận: Câu 1:Phân tích ý nghĩa biểu tượng của hình ảnh “chiếc thuyền ngoài xa” từ đó khái quát chủ đề tác phÈm ? Câu 2: Cảm nhận của anh (chị ) về người đàn bà vùng biển trong “Chiếc thuyền ngoài xa”của NMC II.Gîi ý: C©u 1: - Chiếc thuyền là biểu tượng của bức tranh thiên nhiên về biển và cũng là biểu tượng về cuộc sống sinh hoạt của người dân hàng chài - ChiÕc thuyÒn ngoµi xa lµ mét h×nh ¶nh gîi c¶m, cã søc ¸m ¶nh vÒ sù bÊp bªnh, dËp dÒnh cña nh÷ng th©n phận, những cuộc đời trôi nổi trên sông nước - Chiếc thuyền ngoài xa biểu tượng cho mối quan hệ giữa nghệ thuật và đời sống. Cái hồn của bức tranh nghệ thuật ấy chính là vẻ đẹp rất đỗi bình dị của những con người lam lũ, vất vả trong cuộc sống thường nhËt. - TP thể hiện mối quan hệ gắn bó giữa cuộc sống với nghệ thuật. Cái đẹp là bản thân cuộc sống với đầy đủ những gam màu tối, sáng, những quy luật tất yếu lẫn ngẫu nhiên, may rủi kho bề lường hết. Đây là chủ đề c¬ b¶n xuyªn suèt TP - Chủ nghĩa nhân đạo trong nghệ thuật không thể xa lạ với số phận cụ thể của con người. Nhan đề “Chiếc thuyền ngoài xa” giống như một gợi ý về khoảng cách, về cự li ngắm nhìn đời sống mà người nghệ sĩ cần coi träng. C©u 2: Đó là một người đàn bà không tên. tác giả chỉ gọi chị là “người đàn bà” một cách phiếm chỉ + Chị khoảng 40 tuổi, mặt rỗ, dáng người thô kệch + Chị suốt đời lam lũ, vất vả vì chồng vì con + Cuéc sèng cña chÞ nhiÒu nçi buån h¬n niÒm vui, nhiÒu nçi ®au h¬n h¹nh phóc. - Chị nhẫn nhục chịu đựng sự hành hạ đánh đập của chồng - Chị phải gửi thằng con trai đi xa để ngăn nó chống lại bố - Chị phải giữ gìn hình ảnh đẹp của một người chồng vũ phu trước mặt các con + Nhưng chị vẫn bền bỉ, nhẫn nại, thương con hết mực - Chị không li dị chồng, chị cần một người cha cho các con - ChÞ h¹nh phóc khi nh×n c¸c con ®­îc ¨n no, ®­îc h¹nh phóc => Một người đàn bà không hề cam chịu một cách vô lí, không hề nông nỗi một cách ngờ nghệch mà thực ra chị là một người rất sâu sắc, thấu hiểu lẽ đời. Người phụ nữ này có một cuộc đời nhọc nhằn, lam lũ nhưng biết chắt chiu những hạnh phúc đời thường. Sống cam chịu và kín đáo, hiểu sâu sắc lẽ đời nhưng chị không hề để lộ điều đó ra ngoài. một người phụ nữ có ngoại hình xấu xí, thô kệch nhưng tâm hồn đẹp đẽ, thấp thoáng bóng dáng của người phụ nữ Việt Nam nhân hậu, bao dung, giàu đức hi sinh và lòng vị tha. III.Bµi tËp vÒ nhµ: Suy nghÜ cña anh(chÞ) vÒ nh÷ng nhËn thøc cña nghÖ sÜ nhiÕp ¶nh Phïng trong “ChiÕc thuyÒn ngoµi xa” cña NguyÔn Minh Ch©u ? Ngµy soËn:19/03/2009. TiÕt 27 Một số vấn đề về văn xuôI Sau 1975. A/ Yêu cầu cần đạt: Qua một số văn bản đã học giúp HS hiểu thêm một số vấn đề về văn xuôi sau 1975 để từ đó các em có cách nhìn nhận, đánh giá sâu sắc hơn về hai tác phẩm đã học trong chương trình . b/ TiÕn tr×nh bµi d¹y:. Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(9)</span> I. Đổi mới về phương diện đề tài: GV: Văn xuôi sau 1975 có sự đổi mới về đề tài ntn ? Sau chiến tranh, hiện thực mới đòi hỏi phải được nhìn nhận toàn diện và thấu đáo hơn. những mất mát, éo le, bi kịch của những người lính vừa đi ra từ cuộc chiến được văn học phản ánh chân thực và sinh động h¬n. - Cảm hứng thế sự, sinh hoạt (“Mùa lá rụng trong vườn”-Ma Văn Kháng, “Bến quê”-Nguyễn Minh Châu…). giáo sư Phan Cự Đề cho rằng: “Truyện và tiểu thuyết đi sâu hơn vào đời sống thế tục, cuộc sống hằng ngày bình thường của con người với những vấn đề xã hội ngổn ngang phức tạp; giải quyết tốt hơn mối quan hệ cá nhân và cộng đồng, con người công dân, con người xã hội và con người tự nhiên” - Các tác giả tập trung phê phán kịch liệt những trường hợp sụp đổ về đạo đức, xây dựng một nhân cách xã héi chñ nghÜa hoµn thiÖn. - ý thức công dân của các nhà văn thể hiện rõ nét. Nhà văn tỏ rõ thái độ của mình đối với cuộc sống hôm nay, hướng ngòi bút của mình vào đời sống thế sự, nhân sinh thường ngày với những chi tiết sinh hoạt đời thường có khi nhỏ nhặt để khai thác triệt để cái “hàng ngày” vốn rất đa dạng và phong phú của đời sống hiÖn thùc. II. Đổi mới quan niệm nghệ thuật về con người: GV: Em hiểu ntn là QNNT về con người ?So với văn học trước 1975, giai đọan VH này có gì mới trong quan niệm nghệ thuật về con người? Con người là đối tượng trung tâm của phản ánh hiện thực. QNNT về con người là cốt lõi tư tưởng, là cách nhhìn nhận đánh giá con người bằng nghệ thuật của tác giả, thể hiện tính năng động của nghệ thuật trong viÖc th©m nhËp c¸c lÜnh vùc kh¸c nhau cña cuéc sèng. Sau 1975, con người trở về với cuộc sống đời thường, đối mặt với bao vấn đề phức tạp, bộn bề với cuộc sống thường nhật. đòi hỏi VH phải thay đổi cách nhìn nhận, cách đánh giá con người, hiện thực. - Con người được miêu tả trong văn học không còn đại diện cho cái chung nữa, đối tượng của văn học là con người cá nhân trong các mối quan hệ đa chiều của nó “…văn xuôi đã quan tâm hơn đến vấn đề nội bộ nhân dân, đến số phận cac nhân và hạnh phúc cá nhân, đến cuộc sống bình thường hằng ngày của con người trong tất cả những quan hệ phức tạp và đa dạng của nó” (Phan Cự Đề) - Là một người “mở đường tinh anh” cho công cuộc đổi mới văn học, Nguyễn Minh Châu đã lặng lẽ làm một cuộc đối chứng với quá khứ để vươn tới một thứ văn chương đích thực mà “nền tảng của nó là chiều sâu triết học nhân bản” (Lã Nguyên). Con người trong sáng tác của NMC sau 1975 được khám phá trong nhiều hoàn cảnh và nhiều mối quan hệ phức tạp, chằng chịt của đời sống, với những uẩn khúc tâm lí, những bi kịch tâm hồn, những số phận trớ trêu. có khi nhân vật của ông được đặt trong những tình huống trớ trêu đầy nghịch lí để thể hiện một sự chiêm nghiệm về lẽ đời (Nhĩ- Bến Quê) - Nguyễn Khải là một trong những nhà văn có nhiều nỗ lực tìm kiếm, khám phá, quan tâm đến con người cá nhân như một ý thức độc lập. Nhân vật của ông luôn luôn được đặt trước những tình thế lựa chọn. (Gặp gì cuèi n¨m) nh©n vËt bÒ ngoµi cã vÎ b×nh th¶n, nh­ng ë chiÒu s©u gãc khuÊt Èn dÊu trong t©m hån hä ®ang diÔn ra mét qu¸ tr×nh lùa chän cang th¼ng quyÕt liÖt. - Văn xuôi giai đoạn này còn xuất hiện nhiều con người được khám phá và soi chiếu ở những bình diện khác nhau như con người tự nhiên, con người trong mối quan hệ với không gian và thời gian .(Một người Hà Nội) tác giả đã tìm cách lí giải sự tồn tại của con người trên nhiều chiều thời gian: quá khứ, hiện tại và tương lai. Con người và thời gian được nhìn nhận trong mối quan hệ hữu cơ chặt chẽ, trong đó con người đóng vai trò chủ đọng tích cực trước lịch sử. III. Đổi mới về phương diên nghệ thuật: GV: Em hãy nhớ lại 3 văn bản đã học (…) và cho biết những đổi mới trên phương diện nghệ thuật của v¨n xu«i sau 1975 ? * Kết cấu: kết cấu mở được sử dụng phổ biến và rộng rãi. Nhà văn chỉ đưa ra vấn đề mà không có kết luận, người đọc tham gia sáng tạo, dự đoán, đánh giá, phán xét dân chủ về tác phẩm. Kết cấu mở hoàn toàn thích hợp với quan niệm đa chiều về con người, gợi ra khả năng vận động bất ngờ và phong phú, phức tạp của đời sống. * NghÖ thuËt ttæ chøc trÇn thuËt: + §iÓm nh×n trÇn thuËt: - C¸c h×nh thøc trÇn thuËt: Trần thuật từ ngôi thứ ba: chủ thể trần thuật là người “biết hết” mọi người, mọi việc và giữ vai trò thống so¸i trong miªu t¶, kÓ chuyÖn, dÉn truyÖn. TrÇn thuËt tõ ng«i thø nhÊt: h×nh thøc trÇn thuËt ®­îc v¨n xu«i sau 1975 sö dông phæ biÕn víi 2 d¹ng cô thể: trần thuật từ ngôI thứ nhất với vai trò “người dẫn truyện” (Chiếc thuyền ngoài xa và Một người Hà Nội) và trần thuật từ ngôi thứ nhất với những nhân vật hướng nội Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(10)</span> - C¸ch tæ chøc ®iÓm nh×n trÇn thuËt: Sö dông mét ®iÓm nh×n trÇn thuËt (Bøc tranh-NMC) vµ phèi hîp c¸c điểm nhìn trần thuật để có các điểm nhìn: người dẫn truyện, tác giả, nhân vật, điểm nhìn bên trong, bên ngoài, điểm nhìn không gian, thời gian, điểm nhìn ngôn từ, điểm nhìn đánh giá tư tưởng cảm xúc. Các điểm nhìn này xoay quanh hệ thống nhân vật, đặc biệt là nhân vật chính, góp phần khắc họ toàn vẹn chân dung, tính cách, số phận nhân vật và khái quát vấn đề nhân sinh. (Chiếc thuyền ngoài xa của NMC) + Tæ chøc giäng ®iÖu trÇn thuËt: - Giọng điệu trần thuật mang tính chất hướng nội. Các tác giả đã chú ý miêu tả nét tâm lí cuộc sống bên trong con người; nhân vật bộc lộ những nét tính cách, phẩm chất qua sự suy nghĩ đấu tranh với chinh bản th©n m×nh. - Giäng ®iÖu chñ ©m trong VH thêi k× nµy lµ giäng ®iÖu ®a thanh, phøc t¹p. - Sự đan xen nhiều giọng điệu: đối thoại, độc thoại, ngôn ngữ trực tiếp, ngôn ngữ nửa trực tiếp… Ngµy soËn:25/03/2009. TiÕt 28. Bµi tËp Thùc hµnh viÕt ®o¹n më bµi, kÕt bµi trong v¨n nghÞ luËn A/ Yêu cầu cần đạt: Qua một số bài tập (đề văn) giúp HS rèn luyện thêm kĩ năng phân tích đề, lập dàn ý trong một bài văn nghÞ luËn vÒ mét t¸c phÈm hoÆc ®o¹n trÝch v¨n xu«i. b/ TiÕn tr×nh bµi d¹y: I. Vấn đề thảo luận: §Ò 1. So s¸nh bµi th¬ “T©y TiÕn” cña Quang Dòng vµ “§ång ChÝ” cña ChÝnh H÷u. Đề 2. Hình ảnh Tổ quốc qua đoạn trích “Đất Nước” (Trích trường ca “Mặt đường khát vọng”) của Nguyễn Khoa §iÒm. II. Gîi ý: 1. Viết phần mở bài: GV tổ chức cho HS phân tích đề, tập viết, nhận xét và định hướng kiến thức. §Ò 1: Hiện thức cuộc sống tác động vào nhà thơ cùng một lúc. Viết về cùng một đề tài là chuyện không có gì là. Song cùng viết về một vấn đề mà mỗi nhà thơ lại có xúc cảm và cách thể hiện khác nhau. Điều đó là đương nhiên. Bên cạnh sự xúc cảm, tư tưởng, nhận thức của người cầm bút còn là vấn đề phong cách, bút pháp, sở trường riêng của mỗi người. Để thấy rõ điều đó, chúng ta tìm hiểu bài thơ “Tây Tiến” của Quang Dòng vµ “§ång ChÝ” cña ChÝnh H÷u. §Ò 2: Viết về quê hương đất nước, các nhà thơ đều có cảm nhận chung. Đó là lòng yêu quê hương, con người và căm thù giặc. Hình ảnh trong thơ đều thấm tư tưởng tình cảm chân thật và đều bắt nguồn từ cuộc sống. Ngôn ngữ thơ, giọng điệu thơ và xúc cảm riêng thì không ai giống ai. Điều đó được thể hiện rõ qua đoạn trích “Đất Nước” (trích trường ca “Mặt đường khát vọng”) của Nguyễn Khoa Điềm. 2. Viết phần kết bài: GV tổ chức cho HS phân tích đề, tập viết, nhận xét và định hướng kiến thức. §Ò 1: Người lính thật đáng yêu, đáng kính trọng. Đến với bài thơ “Tây Tiến” của Quang Dũng, “Đồng Chí” của Chính Hữu, ta càng thấm thía cuộc sống chiến đấu gian khổ, đầy thử thách hi sinh của anh bộ đội cụ Hồ thời đánh giặc. Vượt lên tất cả hiện thực ấy là ý chí, nghị lực, đời sống tình cảm mang những vẻ đẹp của người lính. Người lính năm xưa ai còn ai mất. Nhưng những vần thơ này mãi mãi khắc sâu trong lòng người đọc. Đây là những đài kỉ niệm bằng thơ, đáng trọng như những giá gương phủ nhiều điều. Mỗi lần chúng ta soi mình vào đó để thấy mình, sửa mình và sống cho hết mình. Có lúc ta tự hỏi, thế hệ trẻ hôm nay và mai sau liệu còn ghi nhớ về chiến công của người lính. §Ò 2: Độc đoạn trích “Đất Nước” (trích trường ca “Mặt đường khát vọng” của Nguyễn Khoa Điềm mới thấy hết được tầm vóc của Tổ quốc, nhân dân mình. Đất nước gắn liền với những địa danh, gắn với lịch sử những ngày cả dân tộc chấp nhận cuộc đụng đầu lịch sử quyết liệt với Pháp Mĩ. Đất nước trong lòng mỗi chúng ta. Còn có niềm tự hào nào hơn được làm con người đất nước cho dù cuộc sống hiện tại còn nhiều khó khăn. ở đâu đó trên đất Nước, bữa cơm chưa thật no, ngủ đêm chưa thật sự ngon giấc, mái trường dành Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(11)</span> cho trẻ thơ còn mưa nắng lọt qua vì còn bao nỗi lo riêng cho mỗi gia đình rơi vào cảnh bất hạnh…Chúng ta tin sẽ vượt qua. Vì chúng ta là con người Việt Nam. III.Bµi tËp vÒ nhµ: Viết phần mở bài và kết bài cho đề sau: Chất thơ trong truyện ngắn “Vợ chồng A Phủ” của Tô Hoài ? Ngµy so¹n: 01/04/2009. TuÇn: 30 Tìm hiểu thêm về văn học nước ngoài. A/ Yêu cầu cần đạt: Bài học này nhằm nâng cao một số kiến thức về văn học nước ngoài giúp HS hiểu sâu hơn về các tác giả, tác phẩm được học trong chương trình. b/ TiÕn tr×nh bµi d¹y: 1. Thuèc vµ c¶m høng hiÖn thùc hÕt søc nghiªm ngÆt: GV: gi¸ trÞ hiÖn thùc cña “Thuèc” ®­îc thÓ hiÖn ë nh÷ng khÝa c¹nh nµo? Tác giả nén thật chặt tình cảm chủ quan để cho sự thật của một thời kì lịch sử đen tối của Trung Quốc, với những người dân tâm hồn mê muội, hành động nói năng lạnh lùng, tàn nhẫn một cách ngu xuẩn, hiện lên một cách trần trụi đến ghê sợ. - Chủ đề của truyện là sự ngu muội, lạc hậu của quần chúng và nỗi cô đơn của nhà cách mạng - Nhân vật của truyện ngắn “Thuốc” là nhân vật đám đông. Nhà văn không tập trung xây dựng một nhân vËt nµo thµnh nh©n vËt chÝnh. Song trong t¸c phÈm l¹i cã thÓ ph©n thµnh c¸c nhãm nh©n vËt: nhãm nh©n vật ngu muội, lạc hậu (ông bà Hoa Thuyên, thằng con, đám đông chen chúc xem hành hình, đám đông trong quán trà…) và Hạ Du – nhóm những người cách mạng đơn phương độc mã, hầu như không được ai hiểu và dồng tình. Trong nhóm nhân vât ngu muội lại có thể chia thành hai nhóm: những người đáng thương ( vợ chồng Hoa Thuyên, đứa con, mẹ Hạ Du). Tác giả dành cho họ những tình cảm thương xót. Còn nhóm còn lại là những người không chỉ lạc hậu, ngu muội mà còn phản động, người tố giác nhà cách m¹ng, kÓ lµm ®ao phñ…T¸c gi¶ bµy tá th¸iI dé ghª tëm, chÕ giÔu bän chóng. 2. Số phận con người là một thiên anh hùng ca được viết theo cảm hứng trữ tình: GV: Vì sao nói: “Số phận con người” là một thiên anh hùng ca được viết theo cảm hứng trữ tình ? + Con người từ vực thẳm đau khổ, mất mát trong chiến tranh, tưởng chừng cả thể xác và tâm hồn đều sụp đổ, vậy mà đã đứng thẳng dậy: sức mạnh của tình yêu nước, của lòng dũng cảm, và đặc biệt là của tình thương, lòng nhân ái và bộc lộ tâm hồn cao cả, tính cáh anh hùng của người dân Nga. + Cảm hứng trữ tình chi phối từ cách sáng tạo tình huống, vẻ người, tả cảnh, chọn chi tiết, cách trần thuậtdi chuyển quan điểm trần thuật từ người dẫn truyện đến nhân vật. Tất cả đều nhằm gợi cảm về nỗi đau, tình thương, lòng nhân ái và bộc lộ tâm hồn cao cả, tính cách anh hùng của người dân Nga. + Phương thức trần thuật đặc sắc, thể hiện ở việc khai thác các chi tiết đời sống vô thức để thể hiện nỗi đau. Nhân vật do áp lực công việc nhiều lúc tưởng đã quên đi, nhưng những vết thương tinh thần đêm đêm lại hiện về trong giấc ngủ, hoặc hiện ra trong những câu hỏi ngây thơ của bé Vania mà Xô cô lốp phải đối phó. Đó cúng là số phận con người mà nhân vật phải gồng mình để đứng lên. 3. “¤ng giµ vµ biÓn c¶” - Nhµ v¨n cña thÕ hÖ vøt ®i ( thÕ hÖ mÊt m¸t) GV: Em hiểu như thế nào về nhà văn thuộc “thế hệ mất mát”? Điều đó có ảnh hưởng như thế nào đến s¸ng t¸c cña Hª min guª? Đây là tâm lí chung của các nhà văn bước ra từ cuộc chiến tranh. Họ cảm thấy bơ vơ, lạc lõng trong thời bình, họ phủ nhận cái vô nghĩa của cuộc chiến tranh, phủ nhận nền văn minh công nghiệp. Điều đó có ảnh hưởng sâu sắc đến sáng tác văn học. Đọc các tác phẩm của Hê min guê, ta dễ dàng nhận thấy dấu ấn đó trong cách xây dựng nhân vật. Nhân vật trong các tác phẩm của ông thường tìm đến những miền thiên nhiên xa lạ, phóng khoáng để tìm đất dung thân. Con người thường phải đương đầu với những khó khăn, thÊt b¹i hoÆc lµ c¸i chÕt. MÆt kh¸c ta cßn nhËn thÊy dÊu Ên “chñ nghÜa kh¾c kØ” trong c¸c nh©n vËt cña Hêminguê: thản nhiên chịu đựng những gì ngoài ý muốn, chấp nhận đau đớn về thể chất, tinh thần kể cả c¸i chÕt. - Nhà văn đề xướng nguyên lí “tảng băng trôi” Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(12)</span> GV: Em h·y lµm râ lèi viÕt “t¶ng b¨ng tr«i” qua t¸c phÈm cña «ng? “ Bảy phần tám của tảng băng chìm dưới nước, chỉ có một phần nổi lên”. Theo Hê min guê, tác phẩm hay bao giờ cũng ẩn chưa những phần mà mãi mãi người đọc có thể phát hiện những lớp ý nghĩa đa âm, bao giê còng cã mét “m¹ch ngÇm v¨n b¶n” + §Ó tr¸nh can thiÖp vµo t¸c phÈm, t¸c gi¶ tù giíi h¹n trong viÖc miªu t¶ c¸ch xö sù cña nh©n vËt vµ ghi chép lại lời đối thoại của họ. + Lối viết đối thoại của Hê min guê được rèn luyện qua thời kì viết báo: sát cuộc sống, gắn bó với văn c¶nh thùc, ng¾n gän, gi¶n dÞ, nh­ng ®a ©m, ®a nghÜa. + Hình tượng trong sáng tác của Hê min guê gợi lên một ý nghĩa rộng hơn bản thân nó, quy tụ về một hướng, chuyển hoá thành tượng trưng.( Chuông nguyện hồn ai) + Nghệ thuật mỉa mai cũng là cách để nhà văn bộc lọ thái độ của mình qua một khoảng cách ẩn dấu. Trong nh÷ng t¸c phÈm cña Hª min guª (Gi· tõ vò khÝ) nh©n vËt chÝnh xuÊt hiÖn ë ng«i thø nhÊt- nã l¹i ®­îc ®an cµi víi giäng kÓ chuyÖn th¶n nhiªn vµ l¹nh lïng, thËm chÝ cã pha chót mØa mai. + Tính chất hàm ẩn đa nghĩa của tác phẩm Hê min guê còn thể hiện ở nghệ thuật tĩnh lược, tạo ra những lỗ hæng trong t×nh tiÕt, cèt truyÖn vµ c¶ qua nh÷ng kÕt thóc bá ngâ. 4. Bµi tËp vÒ nhµ: Em h·y ph©n tÝch nh÷ng biÓu hiÖn cña lèi viÕt “t¶ng b¨ng tr«i” qua ®o¹n trÝch “¤ng giµ vµ biÓn c¶” Ngµy so¹n: 06/04/2009. TuÇn: 31. Bài tập nâng cao về văn bản “Hồn trương ba, da hàng thịt” A/ Yêu cầu cần đạt: Qua tác phẩm giúp HS hiểu thêm một số vấn đề: đặc điểm của thể loại kịch và giá trị tư tưởng của đoạn trích để các em có kiến thức sâu hơn trong việc phân tích, khám phá tác phẩm. b/ TiÕn tr×nh bµi d¹y: I. Vấn đề thảo luận: 1.Đoạn trích “Hồn Trương Ba, da hàng thịt” của Lưu Quang Vũ đã xây dựng trên tình huốn kịch nào? 2. Hồn Trương Ba đã lâm vào bi kịch nào và bi kịch đó được giải quyết ra sao ? II.Gîi ý: C©u 1. “Hồn Trương Ba, da hàng thịt” là một trong những tác phẩm được đánh giá cao nhất trong toàn bộ sáng tác của Lưu Quang Vũ. Tác giả đã khai thác cốt truyện dân gian để gửi gắm vào đó những suy nghĩ về nh©n sinh, vÒ h¹nh phóc vµ kÕt hîp phª ph¸n mét sè tiªu cùc trong lèi sång hiÖn thêi. - Đoạn trích là một minh chứng cho tài nghệ tạo dựng tình huống kịch của Lưu Quang Vũ: cuộc đấu tranh gay gắt, quyết liệt giữa Hồn Trương ba với chính cáI thể xác của anh hàng thịtt mà nó trú ngụ. Tình huống ấy được đấy lên đỉnh điểm khi Hồn Trương Ba một chút nữa bị thất bại trước sự dẫn dắt của thể xác. để rồi cuối cùng hồn Tương ba quyết định chết vĩnh viễn để cu Tị được sống. - X©y dùng t×nh huèng kÞch nµy L­u Quang Vò muèn nãi víi chóng ta nhiÒu ®iÒu: + Bi kịch của con người mang khát vọng sống chân thật với bản thân nhưng lại bị bắt buộc phảI sống theo kÎ kh¸c. + Không thể sống giả dối, không thể tự ảo tưởng, tự bao biện cho mình. Bởi không thể có một linh hồn cao thượng ẩn trong một thân xác phàm tục. + Sự sống thật đáng quý, nhưng nó thực sự có giá trị khi được là chính mình C©u 2: Trong đoạn trích “Hồn Trương Ba, da hàng thịt” của Lưu Quang Vũ, nhân vật hồn Trương ba đã lâm vào bi kịch đau đớn của một con người đang sống với linh hồn của bản thân ở trong thể xác mượn của người kh¸c. + Xác hàng thịt đã dần điều khiển hồn Trương Ba, mỉa mai miệt thị, sỉ nhục linh hồn Trương Ba. Hồn Trương Ba vô cùng đau khổ và thấy mình không thể chịu đựng được hơn nữa. + Mang xác hàng thịt, hồn Trương Ba trở nên thô vụng hơn: làm gãy cành cây, rách diều.Ông cũng trở nên th« lç phñ phµng h¬n: t¸t con ch¶y m¸u, thÊy r¹o rùc bªn vî anh hµng thÞt… + Hồn Trương Ba cảm thấy xa lạ với chính những người thân của mình: vợ muốn bỏ đI, cháu nội không nhËn «ng… Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(13)</span> Tạo dựng bi kịch này tác giả muốn gửi đến người đọc một thông điệp: con người không thể sống giả dối, không là chính mình hay vay mượn cuộc sống của người khác. con ngườikhông thể chỉ sống bằng thể xác hay linh hồn mà cả phần xác và phần hồn phảI hài hoà để hoàn thiện nhân cách, hướng tới một cách sống đẹp đẽ, cao quý.. Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(14)</span>