Giáo án Ngữ văn 10 cơ bản tiết 8 – 9: Đọc văn Chiến thắng MTAO MXÂY (Trích sử thi: Đăm Săn)

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Gi¸o ¸n - C¬ b¶n. Đỗ Viết Cường. TiÕt theo PPCT: 8 – 9. §äc v¨n. chiÕn th¾ng mtao mx©y (TrÝch sö thi: §¨m S¨n). Ngµy so¹n: 24.08.09 Ngµy gi¶ng: Líp gi¶ng: 10B6 SÜ sè: A. Môc tiªu bµi häc Qua giê gi¶ng, nh»m gióp HS: 1. Nắm được đặc điểm của sử thi anh hùng trong việc xây dựng kiểu “nhân vËt anh hïng sö thi”, vÒ nghÖ thuËt miªu t¶ vµ sö dông ng«n tõ. 2. Biết cách phân tích một văn bản sử thi anh hùng để thấy được giá trị của sử thi về nội dung và nghệ thuật, đặc biệt là cách sử thi mượn việc mô tả chiến tranh để khẳng định lý tưởng về một cuộc sống hoà hợp, hạnh phúc. 3. Nhận thức được lẽ sống cao đẹp của mỗi cá nhân là hi sinh, phải đấu tranh vì danh dự và hạnh phúc yên vui của cả cộng đồng. B. Phương tiện thực hiện - SGK, SGV - ThiÕt kÕ bµi gi¶ng - Giíi thiÖu gi¸o ¸n C. C¸ch thøc tiÕn hµnh GV tổ chức giờ dạy học theo cách kết hợp các phương pháp đọc sáng tạo, gợi tìm kết hợp với các hình thức trao đổi thảo luận, trả lời các câu hỏi. D. TiÕn tr×nh d¹y häc 1. ổn định tổ chức 2. KTBC GV: VHDG Việt Nam có những đặc trưng cơ bản nào? Hãy trình bày quá tr×nh s¸ng t¸c cña v¨n häc D©n gian? * Yªu cÇu: - Các đặc trưng của VHDG: + TÝnh truyÒn miÖng + TÝnh tËp thÓ + TÝnh thùc hµnh - Quá trình sáng tác của VHDG: cá nhân khở xướng -> tập thể hưởng ứng tham gia, truyÒn miÖng trong d©n gian. Qu¸ tr×nh truyÒn miÖng l¹i ®­îc tu bæ söa ch÷a, thªm bít cho hoµn chØnh -> s¸ng t¸c d©n gian mang tÝnh tËp thÓ. 3. GTBM 4. Hoạt động đạy học Hoạt động cảu thày và trò Yêu cầu cần đạt I. Kh¸i qu¸t vÒ sö thi vµ sö thi §¨m 1 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> Gi¸o ¸n - C¬ b¶n. Đỗ Viết Cường S¨n 1. Sö thi. GV: yªu cÇu HS nh¾c l¹i kh¸i niÖm sö thi? a. Kh¸i niÖm. HS tr¶ lêi GV ghi b¶ng - Lµ t¸c phÈm tù sù d©n gian cã quy m« lín, sö dông ng«n ng÷ cã vÇn, nhÞp, x©y dựng những hình tượng nghệ thuật hoành tráng, hào hùng để kể về một hoặc nhiều biến cố lớn diễn ra trong đời sống cộng đồng của dân cư thời cổ đại. b. Ph©n lo¹i GV: Sử thi DG có mấy loại? đó là nh÷ng lo¹i nµo? néi dung cña tõng lo¹i? HS tr¶ lêi GV ghi b¶ng - Sö thi thÇn tho¹i: + Néi dung: kÓ vÒ sù h×nh thµnh thÕ giới, sự ra đời của muôn loài, sự hình thµnh c¸c d©n téc vµ c¸c vïng c­ chó cæ đại của họ, sự xuất hiện nền văn minh buæi ®Çu + Tác phẩm: để đất đẻ nước (Mường), C©y nªu thÇn ((M.n«ng) - Sö thi anh hïng: + Nội dung: kể về cuộc đời và sự nghiệp của các tù trưởng anh hùng. + Tác phẩm: Đăm Săn, Xinnhã… (Êđê), §¨m Moi (Bana) 2. Sö thi §¨m S¨n GV: (thuyÕt gi¶ng) Sö thi §¨m S¨n lµ c©u chuyÖn k× vÜ vÒ người tù trưởng Đăm Săn trẻ tuổi với nh÷ng chiÕn c«ng lín chinh phôc tù nhiên và xã hội tưởng trừng như không bao giờ hết. Thiên sử thi này đã từng ®­îc dÞch ra tiÕng Ph¸p, xuÊt hiÖn ë Pari vµo n¨m 1929. 30 n¨m sau, §µo Tö dịch ra chữ quốc ngữ, nhan đề Bài ca chµng §¨m S¨n. VËy thiªn sö thi cã néi dung nh­ thÕ nào, mời 1 em đọc phần tốm tắt SGK a. Tãm t¾t néi dung GV tãm t¾t mét c¸ch ng¾n gän. b. Gi¸ trÞ cña t¸c phÈm GV: dùa vµo kh¸i niÖm sö thi vµ sö thi anh hïng, h·y cho biÕt gi¸ trÞ cña t¸c. 2 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Gi¸o ¸n - C¬ b¶n. Đỗ Viết Cường. phÈm nµy? HS tr¶ lêi GV chän läc ghi b¶ng. Sö thi §¨m S¨n ph¶n ¸nh kh¸t väng lín của người Êđê trong buổi đầu của lịch sử bộ tộc. Thông qua hình tượng nhân vật trung tâm của tác phẩm (người anh hùng Đăm Săn) thiên sử thi này đã dựng lªn mét bøc tranh vÒ cuéc sèng, vÒ con người, thiên nhiên hùng vĩ và kì diệu. GV: Sö thi §¨m S¨n cã søc hÊp dÉn l¹ kì, lôi cuốn người nghe rất lớn. Đối với mỗi người Tây Nguyên, mỗi khi được nghe kể thì “từ lúc mặt trời lặn cho đến lúc mặt trời lên vẫn thấy người nghe ngéi nguyªn mét chç ch¨m chó yªn lÆng”. II. Kh¸i qu¸t vÒ ®o¹n trÝch. 1. §äc. GV: tổ chức cho HS đọc theo vai: 6 nh©n vËt (§¨m S¨n, Mtao Mx©y, T«i tí, Dân làng, Ông trời, người kể truyện). 2. Vị trí, nội dung và đại ý của đoạn trÝch. GV: dùa vµo phÇn tãm t¾t, em h·y cho a. VÞ trÝ biÕt vÞ trÝ cña ®o¹n trÝch? HS: n»m ë gi÷a t¸c phÈm N»m ë gi÷a t¸c phÈm b. Néi dung: GV: néi dung cña ®o¹n trÝch xoay quanh vấn đề gì? HS: kể chuyện Đăm Săn đánh nhau Kể chuyện Đăm Săn đánh Mtao Mxây cøu vî trë vÒ. c. §¹i ý: GV: nêu đại ý của đoạn trích? HS tr¶ lêi GV ghi b¶ng Miêu tả cuộc đọ sức giữa Đăm Săn và Mtao Mxây, cuối cùng Đăm Săn đã thắng, qua đó thể hiện niềm tự hào của dân làng về người anh hùng của mình. 3. Bè côc cña ®o¹n trÝch. GV: dùa vµo c¸c chÆng chiÕn cña cuéc đọ sức, theo em đoạn trích có thể chia lµm mÊy phÇn? HS ®­a ra c¸c c¸ch chia (2 – 3 HS), GV ®­a ra c¸ch chia th«ng nhÊt - Phần 1: từ đầu người cứ múa trước đi Êdiêng, Đăm Săn thách đấu với Mtao 3 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> Gi¸o ¸n - C¬ b¶n. Đỗ Viết Cường Mx©y - PhÇn 2: tõ Mtao Mx©y rung khiªn móa vËyc¾t ®Çu Mtao Mx©y ®em bªu ngoài đường, cuộc giao đấu giữa Đăm S¨n vµ Mtao Mx©y. - PhÇn 3: tõ §¨m S¨n nãi víi t«i tí Mtao Mx©ychóng ta vÒ nµo, §¨m S¨n kªu gäi d©n lµng vµ t«i tí cña Mtao Mx©y ®i theo m×nh. - PhÇn 4: cßn l¹i, §¨m S¨n cïng d©n lµng lµm lÔ cóng thÇn linh vµ ¨n mõng chiÕn th¾ng. III. §äc hiÓu. 1. Cuộc giao đấu giữa Đăm Săn và Mtao Mx©y.. GV: Cuộc đọ sức diễn ra theo trình tự nh­ thÕ nµo? HS: - Lời thách đấu của Đăm Săn - Cuéc giao chiÕn - §¨m S¨n giµnh chiÕn th¾ng GV thuyết giảng nguyên nhân dẫn đến lời thách đấu của Đăm Săn a. Lời thách đấu của Đăm Săn với Mtao mx©y GV: H·y t×m nh÷ng chi tiÕt biÓu hiÖn cho lời thách đấu của Đăm Săn? HS tìm GV ghi bảng (nếu đúng) - Chi tiÕt: + Ta thách nhà ngươi đọ dao với ta đấy GV: trước lời thách đấu của Đăm Săn, Mtao mx©y tá ra nh­ thÕ nµo? h·y t×m chi tiÕt? HS t×m chi tiÕt GV ghi b¶ng + Ta kh«ng xuèng ®©u, cßn bËn «m vî hai chúng ta  thái độ ngạo nghễ chọc tøc. GV: trước lời chọc tức của Mtao mxây, §¨m S¨n tá ra thÕ nµo? chi tiÕt cm? HS tr¶ lêi GV ghi b¶ng + §¨m S¨n: kh«ng xuèng ­? C¸i sµn hiên của nhà ngươi ta bổ đôi, cái cầu thang ta sẽ chẻ kéo lửa, cái nhà ngươi ta sÏ hun GV: qua chi tiÕt nµy em cã nhËn xÐt g× về thái độ của Đăm Săn? HS: cương quyết  Thái độ cương quyết thách đấu của Đăm Săn đối với Mtao mxây GV: cßn Mtao mx©y th× sao?. 4 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> Gi¸o ¸n - C¬ b¶n. Đỗ Viết Cường. HS: sî Mtao mx©y: tá ra run sî GV: thuyÕt gi¶ng, sî bÞ ®©m lÐn, mÆc dù trang bị đầy mình mà vẫn do dự, đắn ®o.  buéc ph¶i xuèng b. Cuộc giao đấu GV: cuộc giao đấu diễn ra qua mấy hiÖp? HS: cuộc giao đấu diễn ra trong 4 hiệp GV cho HS t¸i hiÖn th«ng qua sù hướng dẫn bằng những câu hỏi. * HiÖp 1: GV: trong hiệp 1 tác giả dân gian đã miªu t¶ nh­ thÕ nµo? HS t¸i hiÖn b»ng c¸ch t×m chi tiÕt - Mtao mx©y: rung khiên múa trước khiªn kªu l¹ch x¹ch như qua mướp khô - §¨m S¨n: kh«ng nhóc nhÝch GV: qua những chi tiết đó em có nhận xét gì về 2 vị tù trưởng này? HS tr¶ lêi GV ghi b¶ng  Mtao mx©y béc lé sù yÕu kÐm nh­ng huênh hoang còn Đăm Săn giữ thái độ b×nh tÜnh, th¶n nhiªn (b¶n lÜnh cña người anh hùng) GV: chó ý viÖc t¸c gi¶ Dg miªu t¶ tiÕng khiªn. Nh­ vËy kÕt thóc hiÖp 1 ch­a ph©n th¾ng b¹i nh­ng lîi thÕ cã phÇn nghiªng vÒ §¨m S¨n * HiÖp 2: GV: em hãy tái hiện lại cuộc giao đấu ở hiÖp 2? HS t¸i hiÖn th«ng qua c¸c chi tiÕt, GV ghi l¹i - §¨m S¨n: + Rung khiên mua, vượt đồi tranh, đôìi lå «, + Chạy vút qua phương Đông, qua phương Tây mét søc m¹nh, 1 tµi n¨ng - Mtao mx©y: + Bước cao bước thấp + Vung dao chém… đứt chão cột trâu + CÇu cøu H¬nhÝ qu¶ng cho miÕng trÇu yÕu thÕ, kÕm cái GV: như vậy ở hiệp đấu này, cán cân. 5 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> Gi¸o ¸n - C¬ b¶n. Đỗ Viết Cường. chiÕn th¾ng nghiªng h¬n vÒ phÝa §¨m S¨n.. * HiÖp 3:. GV: ở hiệp này tác giả dân gian đã miêu t¶ §¨m S¨n nh­ thÕ nµo? HS: chñ yÕu tËp trung vµo miªu t¶ hµnh động múa khiên của Đăm Săn. - §¨m S¨n:. móa trªn cao giã nh­ b·o múa dưới thấp giói như lốc múa chậy nước kiệuquả núi rạn nứt, ba đồi tranh bay tung. Sức mạnh phi thường, tài năng của §¨m S¨n.. GV: kÕt qu¶ nh­ thÕ nµo? HS tr¶ lêi GV ghi b¶ng. + kÕt qu¶ lµ §¨m S¨n ®©m tróng kÎ thï nh­ng kh«ng thñng. GV: ở hiệp thứ 3 tưởng trừng phần th¾ng thuéc jvÒ §¨m S¨n nh­ng sù thËt th× c¸n c©n chiÕn th¾ng l¹i c©n b»ng. * HiÖp 4: GV: §¨m S¨n ®­îc sù trî gióp cña ai? kÕt qu¶ thÕ nµo? - §¨m S¨n ®­îc sù trî gióp cña «ng trêi: lÊy chµy mßn nÐm vµo vµnh tai. - Kết quả: Đăm Săn đã thắng và giết ®­îc kÎ thï. GV: để tái hiện hiệp 4 thành công, tác giả DG đã sử dụng những nghệ thuật g×? HS: so sánh, phóng đại - NT: so sánh và phóng đại GV: mục đích của cuộc giao chiến này lµ g×? HS: đòi lại vợ GV: ngoài ra còn mục đích nào khác kh«ng? HS: kh¸t väng chiÕn th¾ng kÎ thï - Mục đích của cuộc giao chiến: đòi lại vợ; thể hiện khát vọng của cả cộng đồng người: mở rộng đất đai chiến thắng kẻ thï. 2. C¶nh ¨n mõng chiÕn th¾ng. GV: c¶nh ¨n mõng chiÕn th¾ng ®­îc miªu t¶t nh­ thÕ nµo? h·y t×m chi tiÕt thÓ hiÖn? HS: kh«ng gian vµ thêi gian (HS t×m chi tiÕt) - Quang c¶nh nhµ §¨m S¨n: + §«ng nghÞt kh¸ch, t«i tí chËt nÝch.. 6 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> Gi¸o ¸n - C¬ b¶n. Đỗ Viết Cường + Cảnh tượng sao mà vui thế + Mở tiệc ăn uống linh đình - Thêi gian ¨n mõng: suèt c¶ mïa kh«. GV: ý nghÜa cña viÖc miªu t¶ c¶nh ¨n mõng?  ThÓ hiÖn kh¸t väng vµ cuéc sèng HS: sự chiến thắng, no đủ… thình vượng, no đủ, giàu có và sự đoàn kÕt, thèng nhÊt, lín m¹nh cña d©n téc Êđê. IV. Tæng kÕt GV: qua đoạn trích này tác giả DG - Nội dung: tô đậm vẻ đẹp sức mạnh muốn gởi đến người đọc những gì? mang tÇm vãc sö thi, §¨m S¨n lµ biÓu tượng cho sức mạnh, ý chí của cả cộng đồng người Êđê - NghÖ thuËt: ng«n ng÷ trang träng, giàu nhịp điệu các phương pháp so sánh, phóng đại được sử dụng linh hoạt. 5. Cñng cè vµ dÆn dß - Nh¾c l¹i kiÕn thøc c¬ b¶n - Về nhà học bài và soạn bài: Hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ. 7 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(8)</span>