Giáo án Ngữ văn 11 - Năm học 2010 - 2011

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 11 Ngµy so¹n: 8.8.2010 Ngµy d¹y: 12.8.2010 TiÕt sè :1-2 ppct. - N¨m häc 2010 - 2011. TrÇn Danh ThuÇn - 1 -. Vµo phñ chóa TrÞnh -Lª H÷u Tr¸c-. A-Môc tiªu cña bµi d¹y: Gióp häc sinh: -Hiểu rõ giá trị hiện thực sâu sắc của tác phẩm cũng như thái độ trước hiện thực và ngòi bót kÝ sù ch©n thùc ,s¾c s¶o cña Lª H÷u Tr¸c qua ®o¹n trÝch miªu t¶ cuéc sèng vµ cung c¸ch sinh ho¹t n¬i phñ chóa TrÞnh. B-Chuẩn bị phương tiện: -Sgk,Sgv Ng÷ v¨n 11. Tµi liÖu tham kh¶o vÒ Lª H÷u Tr¸c - ThiÕt kÕ bµi gi¶ng C- Phương pháp sử dụng Gv kết hợp phương pháp đọc sáng tạo, đối thoại, trao đổi,nêu vấn đề D-Néi dung vµ tiÕn tr×nh lªn líp 11A: 11B: 11C: Hoạt động của Gv& HS Hoạt động 1 (ổn định tổ chức lớp) -KiÓm tra bµi cò -ThiÕt kÕ bµi míi Hoạt động 2 ( Hướng dẫn hs tìm hiểu tiểu dẫn ). Nội dung và yêu cầu cần đạt I) TiÓu dÉn 1) T¸c gi¶ Lª H÷u Tr¸c. -Hiệu Hải Thượng Lãn Ông , xuất thân trong một gia đình có truyền thống học hành,đỗ đạt làm quan. -Chữa bệnh giỏi ,soạn sách ,mở trường truyền bá y (?) Nh÷ng hiÓu biÕt cña anh (chÞ) vÒ häc t¸c gi¶ Lª H÷u Tr¸c vµ t¸c phÈm -Tác phẩm nổi tiếng “Hải Thượng y tông tâm lĩnh” “Thượng kinh kí sự”? 2) Tác phẩm“Thượng kinh kí sự -HS dựa vào SGK trình bày ý chính. -Quyển cuối cùng trong bộ “ Hải Thượng y tông -GV tæng hîp: t©m lÜnh” -TËp kÝ sù b»ng ch÷ H¸n ,hoµn thµnh n¨m 1783 Hoạt động 3 ,ghi chÐp nh÷nh ®iÒu m¾t thÊy tai nghe ( Hướng dẫn hs tìm hiểu văn bản ) II) Đọc hiểu văn bản -GV yêu cầu HS đọc đoạn trích theo * Tóm tắt theo sơ đồ: lùa chän cña GV Thánh chỉ-> Vào cung -> Nhiều lần cửa -> Vườn -GV yªu cÇu HS tãm t¾t ®o¹n trÝch c©y ,hµnh lang -> HËu m· qu©n tóc trùc-> Cöa lín theo sơ đồ. ,đại đường ,quyền bổng ->gác tía ,phòng trà ->Hậu mã quân túc trực -> Qua mấy lần trướng gấm -> (?) Theo ch©n t¸c gi¶ vµo phñ, h·y HËu cung ->B¾t m¹ch kª d¬n -> VÒ n¬i trä. t¸i hiÖn l¹i quang c¶nh cña phñ 1) Quang c¶nh –cung c¸ch sinh ho¹t cu¶ phñ chóa? chóa -Hs t×m nh÷ng chi tiÕt vÒ quang * Chi tiÕt quang c¶nh: c¶nh phñ chóa. + Rất nhiều lần cửa , năm sáu lần trướng gấm. 1 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 11. - N¨m häc 2010 - 2011. -Gv nhËn xÐt ,tæng hîp.. TrÇn Danh ThuÇn - 2 -. + Lèi ®i quanh co, qua nhiÒu d·y hµnh lang + Canh gi÷ nghiªm nhÆt (lÝnh g¸c , thÎ tr×nh ) + C¶nh trÝ kh¸c l¹ (c©y cèi um tïm, chim kªu rÝu rÝt, danh hoa ®ua th¾m …) + Trong phủ là những đại đồng ,quyền bổng gác tía ,kiÖu son ,m©m vµng chÐn b¹c) + Néi cung thÕ tö cã sËp vµng ,ghÕ rång ,nÖm gÊm ,mµn lµ… (?) Qua những chi tiết trên,anh (chị ) - Nhận xét ,đánh giá về quang cảnh: cã nhËn xÐt g× vÒ quang c¶nh cña -> Là chốn thâm nghiêm ,kín cổng ,cao tường phñ chóa? -> Chèn xa hoa ,tr¸ng lÖ ,léng lÉy kh«ng ®au s¸nh -Hs nhận xét ,đấnh giá . b»ng - Gv tæng hîp -> Cuộc sống hưởng lạc(cung tần mĩ nữ ,của ngon -GV nêu vấn đề: vËt l¹) (?) Lần đầu đặt chân vào phủ Chúa -> Không khí ngột ngạt ,tù đọng( chỉ có hơi người ,tác giả đã nhận xét : “cuộc sống ở ,phấn sáp ,hương hoa) đây thực khác người thường” .anh * Cung c¸ch sinh ho¹t: (chị) có nhận tháy điều đó qua cung + vào phủ phải có thánh chỉ ,có lính chạy thét c¸ch simh ho¹t n¬i phñ chóa? ®­êng - Gv tæ chøc hs ph¸t hiÖn ra nh÷ng + trong phủ có một guồng máy phục vụ đông đảo; chi tiết miêu tả cung cách sinh hoạt ngươì truyền báo rộn ràng ,người có việc quan đi và nhận xét về những chi tiết đó l¹i nh­ m¾c cöi + lời lẽ nhắc đến chúa và thế tử phải cung kính lễ phÐp ngang hµng víi vua + chóa lu«n cã phi tÇn hÇu trùc …t¸c gi¶ kh«ng được trực tiếp gặp chúa … “phải khúm núm đứng chê tõ xa” +Thế tử có tới 7-8 thầy thuốc túc trực, có người ?) Nhµ nghiªn cøu NguyÔn §¨ng Na hÇu cËn hai bªn…t¸c gi¶ ph¶i l¹y 4 l¹y cho r»ng : “kÝ chØ thùc sù xuÊt hiÖn - §¸nh gi¸ vÒ cung c¸ch sinh ho¹t: khi người cầm bút trực diện trình => đó là những nghi lễ khuôn phép…cho thấy sự bày đối tượng được phản ánh bằng cao sang quyÒn quÝ ®Ðn tét cïng c¶m quan cña chÝnh m×nh”.XÐt ë => là cuộc sống xa hoa hưởng lạc ,sự lộng hành phương diện này TKKS đã thực sự cña phñ chóa được coi là một tác phẩm kí sự chưa * đó là cái uy thế nghiêng trời lán lướt cả cung vua ? Hãy phân tích thái độ của tác giả ? 2) Thái độ tâm trạng của tác giả -HS thảo luận ,trao đổi ,đại diện - Tâm trạng khi đối diện với cảnh sống nơi phủ tr×nh bµy . chóa - GV gîi më : + C¸ch miªu t¶ ghi chÐp cô thÓ -> tù ph¬i bµy sù (?) Thái độ của tác giả trước quang xa hoa ,quyÒn thÕ c¶nh phñ chóa ? + C¸ch quan s¸t , nh÷ng lêi nhËn xÐt ,nh÷ng lêi (?) Thái độ khi bắt mạch kê đơn ? b×nh luËn : “ C¶nh giµu sang cña vua chóa kh¸c (?) Nh÷ng b¨n kho¨n gi÷a viªc ë vµ hẳn với người bình thường”… “ lần đầu tiên mới ®i ë ®o¹n cuèi nãi lªn ®iÒu g×? biết caí phong vị của nhà đại gia” - Hs thảo luận ,trao đổi ,cử đại diện + Tá ra thê ¬ döng d­ng víi c¶nh giµu sang n¬i tr×nh bµy. phủ chúa. Không đồng tình với cuộc sống quá no -Gv nhËn xÐt ,tæng hîp đủ ,tiện nghi mà thiếu sinh khí .Lời văn pha chút 2 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 11. - N¨m häc 2010 - 2011. ?) Qua nh÷ng ph©n tÝch trªn , h·y đánh giá chung về tác giả ? -Hs suy nghÜ ,tr¶ lêi . -Gv nhËn xÐt ,tæng hîp:. (?) Qua ®o¹n trÝch ,Anh (chÞ) cã nhËn xÐt g× vÒ nghÖ thuËt viÕt kÝ sù cña t¸c gi¶ ?H·y ph©n tÝch nh÷ng nét đặc sắc đó? - HS trao đổi ,thảo luận ,đại diện tr×nh bµy . - GV tæng hîp : Hoạt động 4 (Cñng cè vµ luyÖn tËp) (?) Qua ®o¹n trÝch em cã suy nghÜ g× vÒ bøc tranh hiÖn thùc cña x· héi phong kiến đương thời ? Từ đó hãy nhận xét về thái độ của tác giả trước hiện thực đó ? -HS suy nghÜ ,ph¸t biÓu c¶m xóc cña c¸ nh©n. - Hướng dẫn dặn dò Hs - Häc sinh chuÈn bÞ bµi “Tõ ng«n ngữ chung đến lời nói cá nhân” - GV rót kinh nghiÖm bµi d¹y. TrÇn Danh ThuÇn - 3 -. ch©m biÕm mØa mai . - Tâm trạng khi kê đơn bắt mạch cho thế tử + LËp luËn vµ lý gi¶i c¨n bÖnh cña thÕ tö lµ do ë chốn màn the trướng gấm,ăn quá no ,mặc quá ấm, t¹ng phñ míi yÕu ®i. §ã lµ c¨n bÖnh cã nguån gèc từ sự xa hoa ,no đủ hưởng lạc, cho nên cách chữa không phải là công phạt giống như các vị lương y kh¸c. +HiÓu râ c¨n bÖnh cña thÕ tö ,cã kh¶ n¨ng ch÷a khái nh­ng l¹i sî bÞ danh lîi rµng buéc,ph¶i ch÷a bệnh cầm chừng ,cho thuốc vô thưởng vô phạt Sợ làm trái y đức ,phụ lòng cha ông nên đành gạt sở thích cá nhân để làm tròn trách nhiệm và lương tâm của người thầy thuốc. D¸m nãi th¼ng ,ch÷a thËt . Kiªn quyÕt b¶o vệ chính kiến đến cùng. => Đó là người thày thuốc giỏi ,giàu kinh nghiệm ,có lương tâm ,có y đức, => Một nhân cách cao đẹp ,khinh thường lợi danh,quyền quí, quan điểm sống thanh đạm ,trong s¹ch. 3) Bút pháp kí sự đặc sắc của tác phẩm + Kh¶ n¨ng quan s¸t tØ mØ ,ghi chÐp trung thùc ,t¶ cảnh sinh động + Lèi kÓ khÐo lÐo ,l«i cuèn b»ng nh÷ng sù viÖc chi tiết đặc sắc . + Cã sù ®an xen víi t¸c phÈm thi ca lµm t¨ng chÊt tr÷ t×nh cña t¸c phÈm . III) Tæng kÕt chung - Phản ánh cuộc sống xa hoa ,hưởng lạc ,sự lấn lướt cung vua của phủ chúa –mầm mống dẫn đến căn bÖnh thèi n¸t trÇm kha cña XH phong kiÕn ViÖt Nam cuèi thÕ kØ XVIII - Béc lé c¸i t«i c¸ nh©n cña Lª H÷u Tr¸c : mét nhµ nho,mét nhµ th¬ ,mét danh y cã b¶n lÜnh khÝ phách, coi thường danh lợi.. E. Củng cố Dặn dò, Rót kinh nghiÖm:. 3 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 11. - N¨m häc 2010 - 2011. TrÇn Danh ThuÇn - 4 -. Ngµy so¹n :12.8.2010 Ngµy d¹y: 16.8.2010 TiÕt sè : 3 ppct. Từ ngôn ngữ chung đến lời nói cá nhân A- Môc tiªu cña bµi häc : Gióp häc sinh: * N¾m ®­îc nh÷ng biÓu hiÖn cña c¸i chug trong ng«n ng÷ cña x· héi vµ c¸i riªng trong lêi nãi cña c¸ nh©n ,mèi quan hÖ biÖn chøng gi÷a chóng * N©ng cao n¨ng lùc lÜnh héi nh÷ng nÐt riªng trong ng«n ng÷ cña c¸ nh©n, nhÊt lµ cña những nhà văn có uy tín.Đồng thời rèn luyện để hình thành và nâng cao năng lực sáng tạo cña c¸ nh©n,biÕt ph¸t huy phong c¸ch ng«n ng÷ c¸ nh©n khi sö dông ng«n ng÷ chung * Cã ý thøc t«n träng nh÷ng quy t¾c ng«n ng÷ chung cña x· héi võa cã s¸ng t¹o,gãp phÇn vµo sù ph¸t triÓn ng«n ng÷ cña x· héi B- Chuẩn bị- phương tiện - Thµy : SGK, SGV,t×m hiÓu c¸c ng÷ liÖu cã liªn quan ThiÕt kÕ bµi gi¶ng - Trò : đọc SGK, tìm hiểu bài theo câu hỏi SGK C- Phương pháp sử dụng - Kết hợp 2 phương pháp diễn dịch và quy nạp - Gợi mở,trao đổi,thuyết trình D- Néi dung vµ tiÕn tr×nh lªn líp: 11A: 11B: 11C: Hoạt động của GV và HS Hoạt động 1 (ổn định tổ chức – kiểm tra bài cũ) Hoạt động 2 (t×m hiÓu chung vÒ lÝ thuyÕt) - Yêu cầu H/s đọc Sgk (?) T¹i sao nãi ng«n ng÷ lµ tµi s¶n chung cña x· héi ? - H/s suy nghÜ tr¶ lêi theo Sgk - Gv nhËn xÐt bæ sung (?) tÝnh chung trong ng«n ng÷ cña cộng đồng được biểu hiện qua những phương diện nào ? - H/s suy nghÜ,dùa theo Sgk tr×nh bµy - Gv nhËn xÐt kh¸i qu¸t,kÕt luËn (?) TÝnh chung cña ng«n ng÷ ®­îc. Nội dung và yêu cầu cần đạt I) T×m hiÓu chung vÒ ng«n ng÷ chung vµ lêi nãi c¸ nh©n 1- Ng«n ng÷- tµi s¶n chung cña x· héi - Muèn giao tiÕp,muèn hiÓu biÕt nhau,mçi d©n téc, quốc gia,cộng đồng phải có một phương tiện chung. Phương tiện đó chính là ngôn ngữ . - Ngôn ngữ là tài sản chung của cộng đồng được thÓ hiÖn qua c¸c yÕu tè, c¸c qui t¾c chung.C¸c yÕu tố,và qui tắc ấy phải là của mọi người trong cộng đồng xã hội thì mới tạo được sự thống nhất -> Ngôn ng÷ lµ tµi s¶n chung cña x· héi - BiÓu hiÖn cña tÝnh chung trong ng«n ng÷ : + C¸c yÕu tè chung trong thµnh phÇn ng«n ng÷ : --> C¸c ©m, c¸c thanh ( c¸c nguyªn ©m, c¸c phô ©m, c¸c thanh ®iÖu ) --> C¸c tiÕng (©m tiÕt ) t¹o bëi sù kÕt hîp gi÷a c¸c ©m vµ c¸c thanh 4 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 11. - N¨m häc 2010 - 2011. biÓu hiÖn qu¸ nh÷ng qui t¾c nµo ?Do đâu mà có những qui tắc đó ? -Học sinh suy nghĩ,trao đổi và trả lời,đại biểu trình bày . - Gv hướng dẫn Hs tìm những dẫn chøng thùc tÕ ( c¸c qui t¾c t¹o từ,câu, đoạn văn,phương thức chuyÓn nghÜa, chuyÓn lo¹i tõ ..) - Gv yêu cầu Hs đọc sách Gk (?) Anh chÞ hiÓu thÕ nµo lµ lêi nãi cña c¸ nh©n?C¸i riªng trong lêi nãi cña ng«n ng÷ c¸ nh©n ®­îc biÓu hiện qua những phương diện nào ? - Häc sinh suy nghÜ tr¶ lêi - Gv hướng dẫn hs phân tích các ví dô minh ho¹ (?) BiÓu hiÖn râ nhÊt, cô thÓ nhÊt của lời nói cá nhân thường thấy ở nh÷ng ai? - Hs tr¶ lêi, Gv nhËn xÐt kh¸i qu¸t, dẫn một số ví dụ có liên quan đến phong c¸ch ng«n ng÷ cña c¸c nhµ v¨n nhµ th¬. TrÇn Danh ThuÇn - 5 -. --> C¸c tõ,tøc c¸c tiÕng cã nghÜa --> Các ngữ cố định ( gồm thành ngữ và quán ngữ ) + Các qui tắc và phương thức chung --> Qui t¾c cÊu t¹o c¸c kiÓu c©u --> Phương thức chuyển nghĩa từ 2- Lêi nãi- s¶n phÈm riªng cña c¸ nh©n: - Khi nãi hoÆc viÕt mçi c¸c nh©n sö dông ng«n ng÷ chung để tạo ra lời nói,đáp ứng yêu cầu giao tiếp --> Lời nói cá nhân là sản phẩm của một người nào đó vừa có yếu tố qui tắc chung của ngôn ngữ,vừa mang sác thái riêng và đóng góp của cá nhân - C¸i riªng trong ng«n ng÷ c¸ nh©n rÊt phong phó ®a d¹ng : + Giọng nói cá nhân : khi nói mỗi người có một giäng riªng + Vèn t÷ ng÷ c¸ nh©n ( do thãi quen sö dông tõ ng÷ nhất định ) + Sự sáng tạo chuyển đổi khi sử dụng ngôn ngữ chung ( s¸ng t¹o nghÜa tõ, trong kÕt hîp tõ, t¸ch tõ,chuyÓn lo¹i tõ, ho¹c s¾c th¸i phong c¸ch ...) + T¹o ra c¸c tõ míi tõ nh÷ng chÊt liÖu cã s½n vµ theo các phươg thức chung + VËn dông linh ho¹t, s¸ng t¹o qui t¾cc chung,phương thức chung ( Lựa chọn vị trí cho từ ngữ, tỉnh lược từ ngữ, tách câu). - BiÓu hiÖn râ nhÊt cña nÐt riªng trong phong c¸ch Hoạt động 3 ng«n ng÷ c¸ nh©n lµ phong c¸ch ng«n ng÷ cña c¸c ( luyÖn tËp ) nhµ v¨n (gäi t¾t lµ phong c¸ch ng«n ng÷ c¸ nh©n) - Gv tæ chøc líp thµnh 2 nhãm, mçi VÝ dô:..... nhóm đảm nhiệm một bài tập - Hs suy nghĩ trao đổi,thảo luận ,đại II) Luyện tập diÖn nhãm tr¶ lêi - Gv nhËn xÐt, tæng hîp * Bµi tËp 1 Hoạt động 4 ( Cñng cè,dÆn dß ) - Gv yêu cầu Hs đọc ghi nhớ Sgk - Gv dặn dò hướng dẫn Hs làm bài tËp sè 3 , chuÈn bÞ «n tËp viÕt bµi nghÞ luËn sè 1 - Gv rót kinh nghiÖm bµi d¹y. * Bµi tËp 2. E. Củng cố Dặn dò, Rót kinh nghiÖm:. 5 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 11. - N¨m häc 2010 - 2011. Ngµy so¹n: 21.08.2010 Ngµy kiÓm tra: 26. 08. 2010. TrÇn Danh ThuÇn - 6 -. Bµi viÕt sè 1. A.Môc tiªu bµi häc: Vận dụng những hiểu biết về đề văn, luận điểm và các thao tác lập luận đã học để viết bài văn nghị luận về một hiện tượng đời sống. B. Phương tiện dạy học: Gi¸o ¸n- SGK- SGV. C. C¸ch thøc tiÕn hµnh: Ra đề bài, nhắc nhở HS làm bài. Tích hợp với giáo dục bảo vệ môi trường. D. TiÕn tr×nh d¹y häc: 1. ổn định tổ chức: 11A 11B: 11C: 2. KiÓm tra bµi cò: (Kh«ng) 3. Bµi míi: Hoạt động của GV và HS Hoạt động 1: GV ghi đề bài lên b¶ng Nh¾c nhë HS lµm bµi nghiªm tóc. HS lµm bµi.. Nội dung cần đạt I. §Ò bµi:. Cuộc sống sẽ ra sao nếu nguồn nước sạch ngµy cµng v¬i c¹n. II. §¸p ¸n: 1. Phân tích đề: - Nội dung: Vai trò của nước sạch trong cuộc sèng. - Thao t¸c lËp luËn: Ph©n tÝch, chøng minh. - Dẫn chứng: Thực tế đời sống. 2. LËp dµn ý: a. Mở bài: Giới thiệu vấn đề nghị luận. b. Th©n bµi: - Vai trò, lợi ích của nguồn nước sạch trong cuéc sèng. - Thực trạng nguồn nước sạch hiện nay: ngµy cµng c¹n kiÖt vµ bÞ « nhiÔm nghiªm träng. - Ph©n tÝch nguyªn nh©n vµ nh÷ng nguy hại nếu thiếu đi nguồn nước sạch. - Biện pháp bảo vệ nguồn nước sạch. c. KÕt bµi: - Khẳng định lợi ích của nguồn nước sạch trong cuéc sèng. - Rót ra bµi häc, ý kiÕn cña b¶n th©n. III. BiÓu ®iÓm: - Điểm 9- 10: Bài làm đáp ứng đầy đủ yêu cầu của đề bài, đủ ý, bố cục rõ ràng, lập luận chặt chẽ, dẫn chứng phong phú. Diễn đạt trau chuốt. Không 6 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 11 Hoạt động 2: Thu bài.. - N¨m häc 2010 - 2011. TrÇn Danh ThuÇn - 7 -. mắc các lỗi về dùng từ, đặt câu. - Điểm 7 -8: Bài làm đáp ứng yêu cầu của đề bài, đủ ý. Bố cục rõ ràng, diễn đạt đôi chỗ cha đạt. Liªn hÖ, më réng cha phong phó. - §iÓm 5- 6: Bµi lµm cßn thiÕu ý, cßn sai sãt vÒ dùng từ, đặt câu, dẫn chứng chưa phong phú. - Điểm dưới 5: Bài làm chưa đảm bảo, bố cục không rõ ràng. Diễn đạt yếu, dẫn chứng ít, có nhiÒu sai sãt vÒ chÝnh t¶.. 4. Cñng cè: 5. Hướng dẫn học ở nhà: Tham khảo và lập dàn ý cho một số đề văn SGK E. Rót kinh nghiÖm: III) §¸nh gi¸, rót kinh nghiÖm - Điểm giỏi: + Xác định rõ vấn đề nghị luận + Xác định các luận cứ, luận điểm đầy đủ + S¾p xÕp triÓn khai c¸c ý mét c¸ch khoa häc + Biết liên hệ mở rộng , lật đi lật lại vấn đề ở nhiều phương diện + Hành văn trong sáng, diễn đạt trôi chảy, không mắc lỗi từ, câu - §iÓm kh¸ : + Nh­ ®iÒu kiÖn cña ®iÓm giái, nh­ng cßn m¾c mét sè lçi vÒ hµnh v¨n - §iÓm trung b×nh : + Xác định đúng luận đề + Luận điểm luận cứ chưa thực sự đầy đủ + BiÓt tr×nh bµy c¸c luËn ®iÓm luËn cø mét c¸ch khoa häc - §iÓm kÐm : + Hoặc chưa xác định được luận đề + Hoặc chưa biết triển khai các luận điểm luận cứ để làm sáng rõ yêu cầu của đề bài + Hµnh v¨n yÕu, m¾c nhiÒu lçi chÝnh t¶, ng÷ ph¸p. 7 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 11. - N¨m häc 2010 - 2011. Ngµy so¹n :14.8.2010 Ngµy d¹y: 18.8.2010 TiÕt sè : 5 ppct. TrÇn Danh ThuÇn - 8 -. Tù t×nh. Hồ Xuân Hương. A- Môc tiªu bµi d¹y : Gióp Hs - Cảm nhận được tâm trạng vừa buồn tủi vừa phẫn uất trước tình cảnh éo le và khát vọng sống,khát vọng hạnh phúc của Hồ xuân Hương - Thấy được tài năng nghệ thuật thơ Nôm của Hồ Xuân Hương: Việt hoá thơ Đường luật; c¸ch dïng tõ ng÷ h×nh ¶nh gi¶n dÞ giµu søc biÓu c¶m; t¸o b¹o mµ tinh tÕ B- Chuẩn bị phương tiện * Thầy : SGK,SGV, tài liệu đọc tham khảo ( Hồ Xuân Hương-từ cội nguồn vào thế tục Đào Thái Tôn); thiết kế bài giảng * Trß : §äc sgk, s¸ch bµi tËp vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái gîi ý cña sgk C – Phương pháp sử dụng : * Kết hợp đọc hiểu văn bản với phương pháp gợi mở nêu vấn đề, thuyết trình * TÝch hîp víi bµi “ Lêi nãi-s¶n phÈm cña c¸ nh©n” D- Néi dung vµ tiÕn tr×nh 11A: 11B: 11C: Hoạt động của GV và HS Hoạt động 1 (ổn định tổ chức – kiểm tra bài cò) Hoạt động 2 (T×m hiÓu tiÓu dÉn ) - Hs đọc Sgk (?) Qua phÇn giíi thiÖu em nhËn thấy điểm gì nổi bật trong cuộc đời và tính cách của Hồ Xuân Hương ? - Hs tr¶ lêi - Gv nhËn xÐt,kh¸i qu¸t. Nội dung và yêu cầu cần đạt I) TiÓu dÉn - Hồ Xuân Hương sinh ra và lớn lên trong một giai ®o¹n lÞch sö ®Çy sãng giã (nöa cuèi TK XVIII nöa ®Çu TK XIX) - Con người thông minh có cá tính mạnh mẽ,giao l­u víi nhiÒu v¨n sÜ næi tiÕng - Cuộc đời và tình duyên éo le ngang trái - HXH s¸ng t¸c c¶ th¬ N«m vµ th¬ H¸n ( theo giíi nghiên cứu bà để llại khoảng 40 bài thơ Nôm truyền tụng và tập “ Lưu Hương kí” gồm 24 bài thơ chữ H¸n vµ 26 bµi ch÷ N«m) - HXH lµ nhµ th¬ cña phô n÷, nhµ th¬ trµo phóng Hoạt động 3 mà trữ tình, đậm đà chất văn học dân gian ( §äc hiÓu v¨n b¶n ) - Tù t×nh II n»m trong chïm 3 bµi cïng tªn cña - Gv yêu cầu Hs đọc văn bản ( Đọc HXH chËm r·i,h¬i trÇm thÓ hiÖn nçi II) §äc hiÓu v¨n b¶n buồn kín đáo xót xa ) 1) Bèn c©u th¬ ®Çu - Hs đọc/ Gv yêu cầu Hs nêu cảm a) Hai câu đầu nhËn chung nhÊt vÒ bµi th¬ ( - Không gian, thời gian : rộng lớn, vắng lặng,đêm Buồn,thấm thía cô đơn,quạnh vắng khuya, một con người cô độc ngồi đối diện với lòng ) m×nh --> BÏ bµng (?) Hai c©u ®Çu cho thÊy t¸c gi¶ + Trống canh dồn : Thời khắc,bước đi của thời gian ®ang ë trong hoµn c¶nh vµ t©m --> nhắc nhở con người rằng tình yêu,tuổi trẻ cũng 8 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(9)</span> Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 11. - N¨m häc 2010 - 2011. tr¹ng nh­ thÕ nµo ? - Hs trao đổi,suy nghĩ , đại diện trả lêi - Gv định hướng gợi mở (?) Më ®Çu bµi th¬ lµ khung c¶nh gì ? Thời gian có gì đặc biệt ? TiÕng trèng v¨ng v¼ng gîi cho em c¶m gi¸c g× ? (?) Giữa khung cảnh đó HXH hiện lªn nh­ thÕ nµo ? Trong c©u th¬ thø 2 ,anh chÞ Ên tùîng víi tõ nµo nhÊt ? t¹i sao? (?) NhÞp ®iÖu c©u th¬ thø 2 cã t¸c dông nh­ thÕ nµo trong viÖc diÔn t¶ t©m tr¹ng cña nh©n vËt tr÷ t×nh ? * Gv hướng dẫn Hs tổng kết 4 câu th¬ ®Çu, nhÊn m¹nh nh÷ng ý c¬ b¶n “ Nçi buån tñi,xãt xa,sù bÏ cña nh©n vËt tr÷ t×nh ®­îc biÓu hiÖn qua nghệ thuật độc đáo” (?) Anh chÞ c¶m nhËn ®­îc t©m tr¹ng g× cña nh©n vËt tr÷ t×nh trong 2 c©u th¬ 5-6 ? h·y ph©n tÝch t©m trạng đó ? - Hs suy nghĩ,trao đổi thảo luận - Gv gîi ý : (?) Hai c©u th¬ lµ 2 h×nh ¶nh thiªn nhiªn,nh÷ng h×nh ¶nh thiªn nhiªn đó nói lên điều gì ? * Gv nhÊn m¹nh: Hai c©u luËn lµ b¶n lÜnh khÝ ph¸ch cña n÷ sÜ hä Hồ, đồng thời cũng minh chứng cho tµi n¨ng ng«n ng÷ xuÊt chóng cña bµ( TN trong th¬ bµ lu«n sèng động đầy sức sống) (?) Hai c©u kÕt diÔn t¶ t©m tr¹ng g× cña nh©n vËt tr÷ t×nh? T©m tr¹ng đó được diễn tả qua những từ ngữ nµo ? Gîi ý : (?) Tõ ng¸n diÔn t¶ t©m tr¹ng g× ? côm tõ “ xu©n ®i, xu©n l¹i l¹i” gîi cho anh chÞ suy nghÜ g× ? - Hs trao đổi thảo luận, đại diện tr×nh bµy - gv nhËn xÐt,tæng hîp. TrÇn Danh ThuÇn - 9 -. ®ang tµn lôi --> T¨ng c¸i yªn tÜnh,v¾ng lÆng + “Tr¬ c¸i hång nhan”: Sù bÏ bµng cña duyªn phËn --> Tõ “tr¬” ®Çu c©u nhÊn m¹nh c¸i tñi hæ bÏ bµng --> Tõ “c¸i” ®i liÒn víi “hång nhan” gîi sù rÎ róng mØa mai + NhÞp ®iÖu 1/3/3 --> c©u th¬ nh­ bÞ ng¾t lµm 3, mét tiÕng nÊc nghÑn ngµo hay lêi tr× triÕt chÝnh m×nh “ ®­a c¸i hång nhan cña m×nh ra mµ m¹t s¸t” b) Hai c©u thùc --> Nãi râ h¬n thùc c¶nh vµ thùc t×nh cña HXH + “ Say l¹i tØnh”: Gîi vßng quÈn quanh : cµng say, cµng tØnh,cµng c¶m nhËn nçi ®au th©n phËn + “ Vầng trăng....chưa tròn” : Gợi sự đồng nhất giữa người và cảnh , vầng trăng ...gợi sự dở dang, muộn m»n. C¶nh t×nh cña HXH ®­îc gîi qua h×nh ¶nh chứa đựng sự éo le “ Trăng sáp tàn mà chưa tròntuổi xuân đã trôi qua mà nhân duyên không trọn vẹn . Hương rượu thoảng qua để lại vị đắng chát,hương tình qua để chỉ còn phận hẩm duyên ôi” 2) Bèn c©u th¬ cuèi a) hai c©u 5-6 - Nỗi niềm phãn uất gửi gắm qua hình tượng thiên nhiªn + Rêu và đá : sự vật vô tri và mềm yếu nhưng có mét søc sèng m·nh liÖt. Chóng kh«ng bÞ hoµn c¶nh trói buộc cứ xiên ngang mà vươn lên trên mặt đất,cứ xÐ to¹c ch©n m©y mµ biÓu hiÖn khÝ ph¸ch + Nghệ thuật đảo ngữ : Làm nổi bật sự phẫn uất cuả cá c©y + Những động từ mạnh” xiên,đâm” + những bổ ngữ “ ngang, toạc”..thể hiện sự bướng bỉnh ngang ngạnh => §ã chÝnh lµ t©m tr¹ng phÉn uÊt, sù cùa quËy,ph¸ phách của HXH. Rêu xiên ngang mặt đất, đá đâm toạc chân mây như muốn vạch trrời bới đất mà hờn oán. Con người cũng quẫy đạp,chống chọi,phản kh¸ng l¹i sè phËn hoµn c¶nh b) Hai c©u kÕt - Tâm trạng chán chường,buồn tủi + Ngán : chán ngán,ngán ngẩm--> XHương chán ngán nỗi đời éo le, bạc bẽo: xuân đi, xuân lại lại nhưng con người thì tuổi xuân qua không bao giờ trë l¹i .§ã lµ tiÕng thë dµi ngao ng¸n, mét nçi chua ch¸t kh«n ngu«i + NghÖ thuËt t¨ng tiÕn “ m¶nh t×nh- san sÎ- tÝ con con --> diễn tả sự xót xa đến tội nghiệp. Đó là tâm trạng của kẻ suốt đời mang thân đi làm lẽ phải chịu 9 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(10)</span> Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 11. - N¨m häc 2010 - 2011. Hoạt động 4 ( củng cố,hướng dẫn ) (?) Qua viÖc t×m hiÓu bµi th¬,h·y đánh giá khái quát những giá trị néi dung vµ nghÖ thuËt cña bµi th¬? (?) Theo anh chÞ ®©u lµ gi¸ trÞ nh©n v¨n cña bµi th¬ ? - Hs suy nghÜ, mét vµi em tr×nh bµy - Gv tæng hîp - Hs đọc ghi nhớ Sgk. TrÇn Danh ThuÇn - 10 -. cảnh “ Kẻ đắp chăn bông, kẻ lạnh lùng”, nó là nỗi lòng của người phụ nữ xưa, khi hạnh phúc đối với hä lµ chiÕc ch¨n qu¸ hÑp III) Tæng kÕt chung 1) Néi dung Qua lêi tù t×nh,bµi th¬ nãi lªn bi kÞch vµ kh¸t väng sèng,kh¸t väng h¹nh phóc cña HXH . ý nghÜa nh©n văn của bài thơ là ở chỗ : trong buồn tủi người phụ nữ vẫn gắng vượt lên trên số phận nhưng cuối cùng vÉn r¬i vµo bi kÞch 2) NghÖ thuËt Sử dụng từ ngữ, hình ảnh giản dị, đặc sắc, hình ảnh giàu sức gợi để diễn tả những biểu hiện phong phú cña t©m tr¹ng. E. Củng cố Dặn dò, Rót kinh nghiÖm: - Gv hướng dẫn học sinh giải quyết bài 1- phần luyện tập - Gv dÆn dß Hs : + Häc thuéc bµi th¬, chuÈn bÞ bµi “C©u c¸ mïa thu” - Gv rót kinh nghiÖm bµi d¹y:. Ngµy so¹n :14.8.2010 Ngµy d¹y: 18.8.2010 TiÕt sè : 6 ppct. C©u c¸ mïa thu. (thu ®iÕu ) NguyÔn KhuyÕn. A- Môc tiªu bµi häc Gióp Hs - Cảm nhận được vẻ đẹp của cảnh thu điển hình cho mùa thu làng cảnh Việt Nam vùng đồng bằng Bắc bộ - cảm nhận được vẻ đẹp tâm hồn thi nhân: tấm lòng yêu thiên nhiên,yêu đất nước,tâm trạng thêi thÕ - ThÊy ®­îc tµi n¨ng th¬ n«m xuÊt chóng cña NguyÔn KhuyÕn v¬Ý bót ph¸p t¶ c¶nh t¶ t×nh, nghÖ thuËt gieo vÇn,sö dông tõ ng÷ B- Chuẩn bị phương tiện * Thầy : Sgk, sgv, tài liệu đọc thêm về Nguyễn Khuyến “NK về tác gia và tác phẩm” * Trß : §äc Sgk, t×m hiÓu bµi theo c©u hái gîi ý cña Sgk. §äc l¹i 2bµi “Thu vÞnh” vµ “Thu Èm” C – Phương pháp sử dụng : - Kết hợp đọc hiểu văn bản với các phương pháp gợi mở nêu vấn đề, thuyết giảng - TÝch hîp so s¸nh víi 2 bµi “Thu vÞnh”, “thu Èm” D- Néi dung vµ tiÕn tr×nh 10 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(11)</span> Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 11 11A:. - N¨m häc 2010 - 2011 11B:. TrÇn Danh ThuÇn - 11 11C:. Hoạt động của Gv và Hs Hoạt động 1 (ổn định tổ chức – kiểm tra bài cũ) Hoạt động 2 (T×m hiÓu tiÓu dÉn ) - Hs đọc Sgk (?) PhÇn tiÓu dÉn tr×nh bµy nh÷ng vÊn đề gì ? - hs dùa vµo Sgk tr×nh bµy - Gv nhËn xÐt, kh¸i qu¸t, giíi thiÖu ng¾n gän vÒ t¸c gi¶ NguyÔn KhuyÕn vµ chïm th¬ thu, cã thÓ kÓ mét sè giai tho¹i vÒ NguyÔn khuyÕn ( Th¬ chöi Hoµng Cao Kh¶i, Lª Hoan) Hoạt động 3 ( §äc hiÓu v¨n b¶n ) - hướng dãn học sinh tìm hiểu bài thơ theo hướng bổ dọc( cảnh thu và tình thu) - Gv yêu cầu hs đọc bài thơ và phát biểu ấn tượng tình cảm của mình khi đọc bài thơ ( bức tranh thu buồn, vắng, chứa đựng nhiÒu t©m sù ). Nội dung và yêu cầu cần đạt I) TiÓu dÉn - NguyÔn khuyÕn 1835-1909 - HiÖu QuÕ S¬n, tªn lóc nhá NguyÔn Th¾ng - Sinh t¹i quª ngo¹i ë x· Ho»ng X¸-ý Yªn- Nam định . Lớn lên và sống chủ yếu ở quê nội : Làng Vµ- x· Yªn §æ- B×nh Lôc- Hµ nam - Xuất thân:gia đình nho học nghèo, là người ham học, thông minh, đỗ đầu cả ba kì thi - Con người cương trực tiết tháo,có cốt cách thanh cao, tấm lòng yêu nước thương dân, kiên quyÕt bÊt hîp t¸c víi thùc d©n Ph¸p - Sáng tác cả chữ Hán và chữ Nôm với số lượng lớn ( trên 800 bài gồm cả thơ văn, câu đối) - Thơ văn nói lên tình yêu quê hương đất nước, phản ánh cuộc sống thuần hậu của người nông dân, đả kích châm biếm thực dân, phong kiến - §ãng gãp næi bËt lµ m¶ng th¬ N«m,th¬ lµng c¶nh, th¬ trµo phóng - C©u c¸ mïa thu(thu ®iÕu) n»m trong chïm th¬ thu 3 bµi cña NguyÔn II) §äc hiÓu v¨n b¶n 1) C¶nh thu a- Điểm nhìn độc đáo: khác với “thu vịnh” ,cảnh thu được đón nhận từ cao xa tới gần,lại từ gần (?) Điểm nhìn cảnh thu của tác giả có đến cao xa, còn “thu điếu” thì ngược lại. gì đặc sắc, từ điểm nhìn đó cảnh thu + Tõ mét khung ao hÑp, c¶nh thu ®­îc më ra ®­îc t¸c gi¶ quan s¸t nh­ thÕ nµo ? theo nhiều hướng sinh động - Hs trao đổi thảo luận theo tổ nhóm , + Thêi gian kh«ng ph¶i lµ mét ngµy mét buæi cử đại diện trình bày mµ c¶ mét mïa thu - Gv theo dâi,tæ chøc häc sinh th¶o b- Cảnh thu độc đáo, rất riêng luËn b»ng c¸c c©u hái gîi ý + C¶nh ®iÓn h×nh h¬n c¶ cho mïa thu lµng (?) So víi “thu vÞnh” ®iÓm bao qu¸t c¶nh ViÖt Nam cña t¸c gi¶ cã g× kh¸c? * Nguyễn Khuyến đã chọn những chi tiết rất (?) t×m nh÷ng tõ ng÷, h×nh ¶nh nãi lªn tiªu biÓu cho mïa thu xø B¾c ( Ao thu, giã thu, nÐt riªng cña c¶nh thu? trêi thu) - Hs phát hiện những đặc trưng của ao * NguyÔn KhuyÕn n¾m b¾t ®­îc c¸i thÇn th¸i thu, trêi thu. rÊt riªng cña c¶nh thu: Kh«ng khÝ dÞu nhÑ, c¶nh * Gv b×nh gi¶ng : Ao thu lµ thø ao rÊt vËt thanh s¬ riªng chØ mïa thu míi xuÊt hiÖn. - Màu sắc: nước trong, sóng biếc Nguyễn Khuyến đã ghi nhận được 2 - Đường nét chuyển động nhẹ nhàng tinh tế ( đặc trưng của ao thulà “lạnh lẽo’ và “ sèng h¬i gîn tÝ, l¸ khÏ ®­a vÌo, m©y khÏ l¬ löng trong veo”- ao lạnh nước yên, trong ...) đến tận đáy.Ao là nét thường gặp trong - Cảnh vật toát lên sự hài hoà, xứng hợp: Ao nhỏthơ nguyễn khuyến, nói đến ao là động thuyền bé; gió nhẹ- sóng gợn; trời xanh- nước 11 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(12)</span> Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 11. - N¨m häc 2010 - 2011. đến một cái gì rất gần gũi thân quen, t©m hån NguyÔn KhuyÕn lµ thÕ: th©n mËt b×nh dÞ, ch©n thµnh víi hån quª Trêi thu trong xanh, NK rÊt yªu mµu cña trêi thu, c¶ 3 bµi thơ thu ông đều nhắc đến màu xanh. “ Xanh ng¾t” lµ xanh trong, tinh khiÕt đén tuyệt đối, không hề pha lẫn, không hÒ gîn t¹p (?) Anh chÞ cã nhËn xÐt g× vÒ kh«ng gian mïa thu qua nh÷ng ®­êng nÐt màu sắc chuyển động, âm thanh? - hs suy nghÜ tr¶ lêi, ph¸t hiÖn nh÷ng chi tiÕt tiªu biÓu - Gv tæng hîp (?) Không chỉ độc đáo, điển hình cho mïa thu xø B¾c, bøc tranh thu cßn gîi cho anh chÞ nh÷ng c¶m gi¸c g× ? - hs ph¸t biÓu tù do - gv kh¸i qu¸t, tæng hîp * Gv nêu vấn đề: bài thơ với nhan đề “ c©u c¸ mïa thu”, theo anh chÞ cã ph¶i NguyÔn KhuyÕn tËp trung miªu t¶ cảnh câu cá không? Từ cảnh thu đã ph©n tÝch, anh chÞ c¶m nhËn ®iÒu g× vÒ tấm lòng của Nguyễn Khuyến đối với thiên nhiên, đất nước ? - Hs trao đổi thảo luận, đại diện các nhãm tr×nh bµy . - Gv nhËn xÐt tæng hîp (?) Đằng sau sự tĩnh lặng đó, anh chị cảm nhận thấy điều gì biến đổi trong t©m hån thi nh©n? T¹i sao thi nh©n l¹i có tâm trạng đó ? - Hs suy nghĩ, trao đổi - Gv tæng hîp Hoạt động 4 ( Tìm hiểu đặc sắc về nghệ thuật ) (?) §äc l¹i bµi th¬, anh chÞ cã nhËn xÐt g× vÒ c¸ch gieo vÇn cña t¸c gi¶? C¸ch gieo vÇn nh­ thÕ cã t¸c dông g× trong viÖc diÔn t¶ c¶nh thu, t×nh thu? H·y nhËn xÐt vÒ ng«n ng÷ ®­îc t¸c gi¶ sö dông trong bµi th¬? - Hs trao đổi thảo luận, đại diện trình bµy. TrÇn Danh ThuÇn - 12 -. trong; kh¸ch v¾ng teo- chñ thÓ trÇm ng©m tÜnh lÆng + C¶nh buån, tÜnh lÆng * Không gian tĩnh, vắng người vắng tiếng, hẹp vµ thu nhá trong lßng ao, khu xãm * Các chuyển động khẽ không đủ tạo nên âm thanh. Cả tiếng và hình đều cực nhỏ * Toát lên vẻ vắng lặng hiu quạnh: ấn tượng về một thế giới ẩn dật, lánh đời thoát tục. Đó là cái hån thu, c¸i hån cña cuéc sèng n«ng th«n x­a ®­îc NguyÔn khuyÕn ghi nhËn, c¸i tÜnh cña mét cuộc sống âm ỉ kín đáo 2) T×nh thu - Nãi chuyÖn c©u c¸ nh­ng thùc ra t¸c gi¶ kh«ng chó ý vµo viÖc c©u c¸. Nãi c©u c¸ nh­ng thùc ra là để đón nhận trời thu, cảnh thu vào lòng, gửi g¾m t©m sù * Cõi lòng tĩnh lặng để + Cảm nhận độ trong veo của nước + C¶m nhËn c¸i h¬i gîn cña sãng + Cảm nhận độ rơi khẽ của lá ......§Æc biÖt câi lßng tÜnh lÆng ®­îc gîi lªn s©u sắc từ một tiếng động nhỏ: tiếng cá đớp mồi --> đó là sự tĩnh lặng tuyệt đối của tâm cảnh, cỗi lßng cña thi nh©n còng tÜnh lÆng, trong trÎo nh­ lµng quª ViÖt trong tiÕt thu * Kh«ng gian tÜnh lÆng--> Nçi c« qu¹nh uÈn khóc trong t©m hån cña nhµ th¬ ........Trong bøc tranh thu xuÊt hiÖn nhiÒu gam mµu xanh gîi c¶m gi¸c se l¹nh. C¸i se l¹nh cña c¶nh thu thÊm vµo t©m hån nhµ th¬ hay chÝnh c¸i l¹nh cña t©m hån thi nh©n ®ang thÊm vµo c¶nh vËt --> T©m sù cña mét nhµ nho lánh đời thoát tục song vẫn không nguôi nghĩ về đất nước nhân dân, về sự bế tắc, bất lực cña b¶n th©n? Nhµn th©n song kh«ng nhµn t©m, NkhuyÕn kh«ng thÓ ung dung ®i c©u nh­ mét Èn sÜ thùc thô 3) Thµnh c«ng vÒ mÆt nghÖ thuËt - Ng«n ng÷ trong s¸ng, gi¶n dÞ, cã kh¶ n¨ng diÔn t¶ tinh tÕ nh÷ng biÓu hiÖn cña sù vËt, nh÷ng biÕn th¸i tinh vi cña t©m tr¹ng( nh÷ng tõ l¸y ®­îc sö dông thÇn t×nh ) - C¸ch gieo vÇn tµi t×nh ( vÇn eo: tö vËn rÊt khã sö dông) võa lµ c¸ch ch¬i ch÷ võa lµ h×nh thøc 12. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(13)</span> Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 11. - N¨m häc 2010 - 2011. - Gv tæng hîp Hoạt động 5 ( cñng cè, dÆn dß ) - Hs đọc ghi nhớ Sgk (?) Qua bµi häc anh chÞ cã c¶m nhËn nh­ thÕ nµo vÒ h×nh ¶nh NguyÔn KhuyÕn trong bøc tranh thu? - Hs suy nghÜ ph¸t biÓu theo c¶m nhËn cña c¸ nh©n. TrÇn Danh ThuÇn - 13 -. biểu đạt nội dung - Bài thơ mang nét đặc sắc của nghệ thuật phương đông, đậm nét nghệ thuật của Đường thi: lối lấy động tả tĩnh, tả cảnh ngụ tình III) Tæng kÕt chung - Nội dung: Bức tranh thu mang vẻ đẹp điển hình cho mùa thu, làng cảnh Việt Nam; cảnh đẹp song buồn, vừa phản ánh tình yêu đát nước vừa cho thÊy t©m sù thêi thÕ cña t¸c gi¶ - NghÖ thuËt : Th¬ thu cña NguyÔn võa cã nh÷ng mÆt gièng víi c¸ch viÕt vÒ mïa thu trong v¨n häc cổ nhưng có những mặt rất mới : đó là những nét vÏ thùc h¬n, tõ ng÷, h×nh ¶nh ®Ëm hån d©n téc. E. Củng cố Dặn dò, Rót kinh nghiÖm: - Hướng dẫn học sinh giải các bài tập trong Sgk, chuẩn bị tiết “ Phân tích đề, lập dàn ý cho bài văn nghị luận”. Ngµy so¹n: 15.8.2010 Ngµy d¹y: 17.8.2010 TiÕt sè: 7 ppct. Phân tích đề - lập dàn ý cho bài văn nghị luận A- Môc tiªu bµi d¹y Gióp hs : - Thấy được tầm quan trọng và ý nghĩa sâu xa của việc phân tích đề lập dàn ý trước khi viết bµi v¨n nghÞ luËn - Biết cách phân tích đề lập dàn ý cho bài văn nghị luận - Rèn luyện ý thức thói quen phân tích đề lập dàn ý trước khi viết một bài văn nghị luận B- Chuẩn bị phương tiện : - Sgk, Sgv, c¸c tµi liÖu tham kh¶o kh¸c, thiÕt kÕ bµi gi¶ng C- Néi dung vµ tiÕn tr×nh 11A: 11B: 11C: Hoạt động của Gv& Hs Hoạt động 1 ( ổn định tổ chức, kiểm tra bài cũ) Hoạt động2 ( Tìm hiểu phân tích đề) - Gv yêu cầu hs đọc 3 đề bài trong sgk/ tr23 - Gv tæ chøc líp thµnh 3 nhãm . Mçi. Nội dung và yêu cầu cần đạt I) Phân tích đề - Phân tích đề ( Tìm hiểu đề) là suy nghĩ kĩ để nhận thức đúng và đủ các ý nghĩa và yêu cầu của đề - Mục đích của phân tích đề là tìm hiểu chính xác các yêu cầu cơ bản của đề bài ( Kết thúc quá 13. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(14)</span> Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 11. - N¨m häc 2010 - 2011. nhóm chịu trách nhiệm phân tích đề và lập dàn ý cho một đề bài cụ thể - Hs trao đổi thảo luận, cử đại diện trình bµy - Gv gîi ý dÉn d¾t b»ng nh÷ng c©u hái gîi ý (?) Th«ng qua viÖc tr¶ lêi c¸c c©u hái ë phÇn I/sgk, anh chÞ hiÓu thÕ nµo lµ ph©n tích đề ? Tại sao phải phân tích đề? - Hs suy nghÜ tr¶ llêi - Gv tæng hîp - Gv lưu ý : Một đề bài văn nghị luận thường đặt ra các yêu cầu nhất định : yêu cầu về nội dung ( luận đề), yêu cầu vÒ thÓ lo¹i( yªu cÇu h×nh thøc ) yªu cÇu tµi liÖu ( ph¹m vi dÉn chøng ) Đề văn nghị lụn thường có 2 dạng : đề có định hướng cụ thể và đề tự do sáng tạo ( đề nổi và đề chìm ) ví dụ đề số 1 là đề nổi, đề số 2, 3 là đề chìm - Gv dùng đề bài làm dẫn chứng: Ví dụ :Đề bài số 1 Vấn đề nghị luận là viÖc chuÈn bÞ hµnh trang vµo thÕ kØ míi. Đề số 2 Vấn đề nghị luận là tâm sự của HXH trong bµi th¬ Tù t×nh II - Gv lưu ý : Vđề nghị luận có khi trùng với phạm vi nội dung của đề bài ( đề 1&2) cũng có khi vấn đề nghị luận kh«ng trïng víi ph¹m vi néi dung cña đề bài ( đề 3) – người viết có quyền tự xác định một vấn đề mà mình tâm đắc nhất hoặc nắm vững nhất ( ở đề 3 vấn đề nghị luận có thể là vẻ đẹp mùa thu trong th¬ ... còng cã thÓ lµ t©m tr¹ng cña thi nh©n trong bµi th¬ Thu ®iÕu ) - Trên cơ sở trên, Gv hướng dẫn hs triển khai phân tích đề cho các đề 1-2 Hoạt động 3 ( T×m hiÓu c¸ch lËp dµn ý ) - Gv nêu câu hỏi: Việc lập dàn ý thường gồm những bước nào? - Hs dựa vào Sgk trình bày : 3 bước chÝnh - Gv nhËn xÐt kh¸i qu¸t : ViÖc lËp dµn ý có thể gồm 2 bước lớn : tìm ý và “dàn” các ý đã tìm được thành một hệ thống khoa häc, hîp lÝ vµ chÆt chÏ. TrÇn Danh ThuÇn - 14 -. trình phân tích đề người viết phải xác định được c¸c yªu c©ï nh­ bµi viÐt vÒ c¸i g×, nh»m môc đích gì, sử dụng thao tác lập luận chủ yếu nào?) - Khi phân tích đề chúng ta phải xác định được: + Vấn đề cần nghị luận là gì?( Phạm vi nghị luËn) + Yêu cầu về nôi dung ( Triển khai vấn đề nghị luËn nh­ thÕ nµo?) + Yêu cầu về phương pháp ( Phải sử dụng thao t¸c lËp luËn nµo : gi¶i thÝch chøng minh hay b×nh luËn ...) ph¹m vi dÉn chøng sÏ sö dông? * VÝ dô : §Ò sè 1 + Vấn đề nghị luận : “ việc chuẩn bị hành trang vµo thÕ kØ” + Yªu cÇu vÒ néi dung : Tõ ý kiÕn cña Vò Khoan cã nh÷ng suy nghÜ : 1- Người VN có nhiều điểm mạnh 2- Người VN cũng không ít điểm yếu 3- Ph¸t huy ®iÓm m¹nh , kh¾c phôc ®iÓm yÕu là hành động thiết thực chuẩn bị hành trang vào thÕ kØ XXI + Yêu cầu phương pháp : Sử dụng các thao tác b×nh luËn, gi¶i thÝch , chøng minh. Dïng c¸c dÉn chøng thùc tÕ x· héi lµ chñ yÕu. §Ò sè 2 + Vấn đề cần nghị luận : Tâm sự của HXH trong bµi th¬ Tù t×nh sè 2 + Yªu cÇu vÒ néi dung : Nªu ®­îc c¶m nghÜ cña m×nh vÒ t©m sù vµ diÔn biÕn t©n tr¹ng cña HXH + Yêu cầu về phương pháp : Sử dụng thao tác ph©n tÝch kÕt hîp vpÝ thao t¸c nªu c¶m nghÜ . DÉn chøng th¬ HXH lµ chñ yÕu II) LËp dµn ý - LËp dµn ý lµ s¾p xÕp c¸c ý theo tr×nh tù l«gic khoa học hợp lí ( Giúp người viết không bỏ qua c¸c ý chÝnh, lo¹i bá nh÷ng ý kh«ng cÇn thiÕt, gióp viÖc hµnh v¨n thuËn tiÖn h¬n ) - ViÖc s¾p xÕp c¸c ý trong bµi v¨n nghÞ luËn ph¶i tu©n thñ c¸c nguyªn t¾c : + Hợp lô gic ( các ý ngang bậc phải tương đương nhau, điều cần giải quyết trước đặt trước, điều cần giải quyết sau đặt sau) + Hợp tâm lí người tiếp nhận ( các ý nên trình bày từ dễ đến khó, từ thấp đến cao) _ Trong mét bµi v¨n nghÞ luËn, dµn nªn chia lµm 3 phÇn ( Më –th©n- kÕt ) 14. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(15)</span> Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 11. - N¨m häc 2010 - 2011. - Gv yêu cầu hs xác định các luận điểm, luËn cø vµ s¾p xÕp chóng thµnh dµn ý hoàn chỉnh cho các đề số 1&2 - Hs tr×nh bµy - Gv nhËn xÐt bæ sung, gîi ý (?) Theo anh chÞ viÖc s¾p xÕp c¸c ý ( luËn ®iÓm, luËn cø) ph¶i tu©n theo nh÷ng nguyªn t¾c nµo ? - Hs suy nghÜ dùa vµo dµn ý võa triÓn khai, tr¶ lêi - Gv kh¸i qu¸t : - Gv yêu cầu hs đọc ghi nhớ sgk/24 - Gv tæ chøc líp thµnh 2 nhãm - Hs suy nghĩ trao đôỉ thảo luận làm bài tËp 1&2 phÇn luyÖn tËp - Hs cử đại diện trình bày - Gi¸o viªn tæng hîp Hoạt động 4 ( củng cố, hướng dẫn, dặn dò ) - Gv yªu cÇu hs nh¾c laÞ c¸c kiÕn thøc c¬ b¶n cña bµi häc. TrÇn Danh ThuÇn - 15 -. III) LuyÖn tËp * §Ò sè 1 - Vấn đề cần nghị luận : giá trị hiện thựec sâu s¾c cña ®o¹n trÝch “ vµo phñ chóa TrÞnh” - Yªu cÇu néi dung : + Bøc tranh cô thÓ hiÖn thùc vÒ cuéc sèng xa hoa nh­ng thiÕu sinh khÝ cña phñ chóa TrÞnh + Thái độ phê phán nhẹ nhàng nhưng thấm thía còng nh­ nh÷ng dù c¶m vÒ sù suy vong cña triÒu ®ai Lª- TrÞnh - Yêu cầu phương pháp ; Sử dụng thao tác phân tÝch , kÕt hîp víi nªu c¶m nghÜ . Dïng dÉn chøng trong v¨n b¶n “ Vµo phñ chóa Trinh lµ chñ yÕu” * §Ò sè 2 - Vấn đề cần nghị luận : Tài năng sử dụng ngôn ngữ dân tộc của Hồ Xuân Hương - Yªu cÇu vÒ néi dung + dïng v¨n tù N«m + Sử dụng các từ thuần việt đắc dụng + Sử dụng các biện pháp tu từ ( đảo ngữ ...) - Yêu cầu về phương pháp : sử dụng thao tác ph©n tÝch kÕt hîp víi b×nh luËn. DÉn chøng th¬ Hồ Xuân Hương là chu yếu. E. Củng cố Dặn dò, Rót kinh nghiÖm: - Gv dÆn dß hs chuÈn bÞ bµi “ thao t¸c lËp luËn ph©n tÝch” - Gv rót kinh nghiÖm bµi d¹y Ngµy so¹n: 18.8.2010 Ngµy d¹y: 20.8.2010 TiÕt sè: 8 ppct. Thao t¸c lËp luËn ph©n tÝch. A- Môc tiªu bµi d¹y Gióp hs : - Nắm được mục đích yêu cầu của thao tác lập luận phân tích - Biết cách phân tích một vấn đề chính trị xã hội hoặc văn học B- Chuẩn bị phương tiện - Sgk; Sgv , thiÕt kÕ bµi gi¶ng - Gi¸o ¸n c¸ nh©n lªn líp C- Phương pháp sử dụng - Kết hợp diễn giảng với việc tổ chức định hướng hs phân tích các ngữ liệu - Hs th¶o luËn vÒ c¸c c¸ch thøc ph©n tÝch vµ nh÷ng l­u ý khi ph©n tÝch 15 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(16)</span> Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 11. - N¨m häc 2010 - 2011. D-néi dung vµ tiÕn tr×nh 11A: 11B:. 11C:. Hoạt động của Gv& Hs Hoạt động 1 ( ổn định tổ chức, kiểm tra bài cũ ) -KiÓm tra viÖc chuÈn bÞ ë nhµ cña häc sinh -Giíi thiÖu bµi míi: Hoạt động ( Tìm hiểu mục đích ,yêu cầu ) - Hs đọc đoạn trích của Hoài Thanh - Hs th¶o luËn theo nhãm tr¶ lêi c¸c câu hỏi của sgk, cử đại diện trình bày, nhËn xÐt chÐo - Gv nhËn xÐt, tæng hîp trªn c¬ së c¸c c©u hái gîi më (?) LuËn ®iÓm( ý kiÕn, quan ®iÓm ) ®c thÓ hiÖn trong ®o¹n v¨n lµ g×? (?) C¸c luËn cø lµm s¸ng tá cho luËn ®iÓm?( C¸c yÕu tè ®­îc ph©n tÝch ) (?) H·y ph©n tÝch vµ chøng minh trong đoạn văn trên tác giả đã kết hợp chặt chÏ gi÷a 2 thao t¸c ph©n tÝch vµ tæng hîp? - Gv nêu vấn đề : Từ ví dụ trên anh /chị hiÓu thÕ nµo lµ ph©n tÝch trong v¨n nghÞ luËn ? nh÷ng yªu cÇu c¶u thao t¸c nµy? * Ph©n tÝch bao g׬ còng g¾n liÒn víi thao tác tổng hợp để đảm bảo nhận thức đối tượng trong chỉnh thể của nó. Ph©n tÝch còng kh«ng bao giê t¸ch rêi cac thao t¸c kh¸c nh­ gi¶i thÝch, chøng minh, b¸c bá .... Hoạt động 3 ( T×m hiÓu c¸ch ph©n tÝch ) - hs đọc các ngữ liệu 1- 2 mục II sgk/ 26 - Hs th¶o luËn nhãm - Gv định hướng bằng những câu hỏi gîi më, kÕt hîp diÔn gi¶ng - §¹i diÖn c¸c nhãm tr×nh bµy -Gv tæng hîp. TrÇn Danh ThuÇn - 16 -. Yêu cầu cần đạt I- Mục đích và yêu cầu của thao tác lập luận ph©n tÝch * Ng÷ liÖu 1: §o¹n v¨n sgk/ 25 -Luận điểm : Sở Khanh là một kẻ bẩn thỉu đê tiện, đại diện cho sự đồi bai trong xã hội truyện KiÒu -C¸c luËn cø : + SK sống bằng nghề đồi bại + SK là kẻ đồi bại nhất trong những kẻ đồi bại( Giả tử tế để đánh lừa một người con gái hiếu thảo, trở mặt một cách trắng trợn, thường xuyên lõa bÞp tr¸o trë ) - Thao t¸c ph©n tÝch kÕt hîp chÆt chÏ víi tæng hîp : Sau khi ph©n tÝch chi tiÕt – bé mÆt gi¶ dèi lừa bịp – Hoài Thanh đã tổng hợp khái quát bản chÊt cña Së Khanh: møc cao nhÊt cña t×nh h×nh đồi bại trong xã hội => Phân tích chia nhỏ đối tượng thành nhiều yếu tố để xem xét một cách kĩ càng nội dung hình thøc vµ mèi quan hÖ bªn trong còng nh­ bªn ngoµi cña chóng II- C¸ch ph©n tÝch * Ng÷ liÖu 1/ I; ng÷ liÖu 1-2 /II - Ng÷ liÖu 1/I Sgk; 25 + Ph©n chia dùa trªn c¬ së quan hÖ néi bé trong bản thân đối tượng – những biểu hiện về nhân cách đồi bại của Sở Khanh + Ph©n tÝch kÕt hîp chÆt chÏ víi tæng hîp . Tõ việc phân tích làm nổi bật những biểu hiện đồi b¹i cña SK-> Kh¸i qu¸t lªn gi¸ trÞ hiÖn thùc cña nhân vật này ( Bức tranh về nhà chứa, tính đồi b¹i cña XH x­a) - Ng÷ liÖu 1/II SGK: 26 + Phân tích theo quan hệ nội bộ của đối tượng : đồng tiền vừa có tác dụng tốt vừa có tác hại xấu + Ph©n tÝch theo quan hÖ kÕt qu¶ - nguyªn nh©n ( để chỉ rõ tác haịi của đồng tiền ) -> kết quả : ND khẳng định tác hại của đồng tiền -> Nguyên nhân : vì đồng tiền chi phối hang loạt những hành động gian ác bất chính + Ph©n tÝch theo quan hÖ nguyªn nh©n – kÕt qu¶ 16. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(17)</span> Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 11. - N¨m häc 2010 - 2011. (?) Mục đích cả thao tác lập luận phân tích ở ngữ liệu 1/ I là gì?Để đạt được mục đích đó tác giả đã làm như thế nào ? - Dự kiến trả lời : Mục đích làm rõ bản chất đồi bại của Sở Khanh => Tác giả đã phân tích chia đối tượng thành các yếu tố nhỏ, phương diện nhỏ để xem xét , hay nói cách khác Hthanh đã phân tích kĩ càng những biểu hiện đồi bại của Sở Khanh ở nhiều phương diện (?) Mục đích của thao tác lập luận phân tích ở ngữ liệu 1/II là gì ? Để đạt được mục đích, tác giả đã phân chia đối tượng như thế nào để xem xét ? - Dự kiến trả lời : Mục đích làm rõ sức mạnh thế lực của đồng tiền -> Tác giả xem xét đồng tiền ở nhiều khía cạnh ( mÆt tèt, mÆt xÊu) §Æc biÖt khi kh¼ng định tác hại của đồng tiền, tác giả đã chỉ ra viện ra rất nhiều lí do để chứng minh (?) Mục đích của thao tác lập luận phân tích trong ngữ liệu 2/II, để đạt được mục đíh đó, tác giả đã phân chia đối tượng thành những yếu tố nào, theo nh÷ng tiªu chÝ, quan hÖ nµo ? - Dù kiÕn hs tr¶ lêi :lµm râ t¸c h¹i cña việc bùng nổ dân số đối với cuộc sống con người Hoạt động 4 ( cñng cè vµ luyÖn tËp) - Gv cho hs th¶o luËn vÒ c¸ch thøc ph©n tÝch vµ nh÷ng l­u ý khi ph©n tÝch - Hs thảo luận, trao đổi rút ra cách thức khi tiến hành phân tích một vần đề chính trị- xã hộ- văn học – cử đại diện tr×nh bµy - Gv nhËn xÐt tæng hîp - Hs đọc ghi nhớ sgk - Hs lµm bµi tËp 1 t¹i líp - hs chia 2 nhãm, th¶o luËn mçi nhãm chÞu tr¸ch nhiÖm mét phÇn cña bµi tËp. TrÇn Danh ThuÇn - 17 -. -> Nguyên nhân: đồng tiền có sức mạnh tác quái -> Kết quả : ND có thái độ khinh bỉ khi nói về đồng tiền + Trong qu¸ tr×nh lËp luËn, ph©n tÝch lu«n g¾n liÒn tæng hîp - Ng÷ liÖu 2/ II trang26 + Ph©n tÝch theo quan hÖ nh©n qu¶ -> Nguyªn nh©n : bïng næ d©n sè -> Kết quả : đời sống con người bị ảnh hưởng nhiÒu + Phân tích theo quan hệ nội bộ của đối tượng : các ảnh hưởng của việc bùng nổ dân số đối với con người -> thiếu lương thực -> suy dinh dưỡng, suy thoái nòi giống -> thiÕu viÖc lµm, thÊt nghiÖp + Trong khi lập luận tác giả đã kết hợp chặt chẽ thao t¸c ph©n tÝch víi kh¸i qu¸t tæng hîp : Dân số càng tăng thì chất lượng cuộc sống càng gi¶m. * Trước khi phân tích cần xác định rõ mục đích cña viÖc ph©n tÝch lµ lµm s¸ng tá ý kiÕn, quan điẻm nào đó ( kết luận của lập luận ),sau đó cần chia nhỏ đối tượng phân tích ( ý kiến quan niệm ) ra từng yếu tố nhỏ để tìm hiểu sâu hơn Việc phân tách đối tượng thành các yếu tố nhỏ có thể dựa trên những tiêu chí, quan hệ nhất định : + Quan hệ giữa các yếu tố tạo nên đối tượng + Qua hệ giữa đối tượng với các đối tượng liên quan + Quan hệ giữa người phân tích với đối tượng phân tích ( thái độ, sự đánh giá của người phân tích đối với đối tượng được phân tích III- LuyÖn tËp 1- Trong đoạn trích người viết đã phân tích đối tượng từ những mối quan hệ nào ? a- Quan hệ nội bộ của đối tượng( diễn biến, các cung bËc c¶m xóc cña KiÒu ): ®au xãt quÈn quanh, hoµn toµn bÕ t¾c b- Quan hệ giữa đối tượng này với đối tượng khác có liên quan( bài Lời người kĩ nữ - Xuân DiÖu; t× bµ hµnh – B¹ch C­ DÞ). E. Củng cố Dặn dò, Rót kinh nghiÖm: - Gv hướng dẫn dặn dò hs chuẩn bị bài Thương Vợ – Tú Xương - Gv rót kinh nghiÖm bµi d¹y 17 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(18)</span> Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 11. - N¨m häc 2010 - 2011. Ngµy so¹n: 20.8.2010 Ngµy d¹y: 23.8.2010 TiÕt sè 9-10 ppct. TrÇn Danh ThuÇn - 18 -. Thương vợ. Tú Xương. A- Môc tiªu bµi d¹y Gióp Hs : - Cảm nhận được hình ảnh bà Tú: vất vả, đảm đương, thương yêu và lặng lẽ hi sinh vì chång con - thấy được tình cảm yêu thương quí trọng của Tú Xương dành cho vợ. Qua những lời tự trµo thÊy ®­îc nh©n c¸ch vµ t©m sù cña «ng Tó - ThÊy ®­îc nh÷ng thµnh c«ng vÒ mÆt nghÖ thuËt cña bµi th¬: tõ ng÷ gi¶n dÞ , giµu søc biÓu c¶m, vËn dông h×nh ¶nh ng«n ng÷ cña v¨n häc d©n gian, sù kÕt hîp gi÷a giäng ®iÖu tr÷ t×nh vµ tù trµo B- Chuẩn bị phương tiện - Sgk; Sgv , thiết kế bài giảng , tư liệu về thơ văn Tú Xương - Gi¸o ¸n c¸ nh©n lªn líp C- Phương pháp sử dụng - Kết hợp diễn giảng với việc tổ chức định hướng hs phân tích - tích hợp với bài :” Từ ngôn ngữ chung đến lời nói cá nhân” D-néi dung vµ tiÕn tr×nh 11A: 11B: 11C: Hoạt động của Gv& Hs Hoạt động 1 ( ổn định tổ chức, kiểm tra bài cũ ) -KiÓm tra viÖc chuÈn bÞ ë nhµ cña häc sinh -Giíi thiÖu bµi míi: Hoạt động 2 ( T×m hiÓu tiÓu dÉn ) - Hs lµm viÖc víi Sgk - Gv hướng dẫn Hs khái quát những nÐt chÝnh vÒ t¸c gi¶ vµ bµi th¬ - Gv dẫn chứng: Tú Xương từng tế sèng vî: “ Con g¸i nhµ dßng lÊy chång kÎ chî, tÕng cã miÕng kh«ng, gÆp ch¨ng hay chí ....” Hoạt động 3 ( Hướng dẫn đọc hiểu văn bản) - Hs đọc văn bản. Yêu cầu cần đạt I- TiÓu dÉn 1- Về tác giả Tú Xương - Trần Tế Xương( 1870-1907) thường gọi là Tú Xương hay Cao Xương - Quª t¹i lµng VÞ Xuyªn, huyÖn MÜ Léc, TP Nam §Þnh - Con người có cá tính sắc sảo , phóng túng không chịu gò bó vào khuôn sáo trường quy( 8 lần đi thi chỉ đỗ tú tài) - §Ó l¹i sù nghiÖp th¬ v¨n phong phó kho¶ng 150 bµi th¬( th¬ N«m lµ chÝnh) gåm nhiÒu thÓ th¬vµ một số bài văn tế, phú, câu đối. Gồm 2 mảng trào phóng vµ tr÷ t×nh - Có công lớn trong việc đổi mới tiếng Việt trong v¨n häc, viÖt hãa th¬ §­êng luËt, chuÈn bÞ cho bước hiện đại hóa thơ ca dân tộc 2- Về bài thơ “ Thương vợ” - Thơ xưa ít viết về người vợ,Tú Xương lại khác, ông dành hẳn một mảng đề tài viét về vợ. - Tất cả những thương cảm xót xa, lòng tri âm sâu 18 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(19)</span> Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 11. - N¨m häc 2010 - 2011. - Gv nhận xét lưu ý Hs cách đọc - Gv diÔn gi¶ng: Bµi th¬ mang kÕt cÊu thÊt ng«n b¸t có ®­êng luËt, x©y dùng 2 hình ảnh trữ tình độc đáo( hình ảnh bµ Tó vµ «ng Tó ). Cã thÓ t×m hiÓu theo 2 c¸ch; theo bè côc vµ theo nh©n vËt . _Gv nêu vấn đề: Qua lời giới thiẹu cña «ng Tó, h×nh ¶nh bµ Tó hiÖn lªn nh­ thÕ nµo trong 4 c©u th¬ ®Çu ? - Hs troa đổi thảo luận nhóm, đại diện tr×nh bµy - Gv gợi mở, định hướng ? Nçi vÊt v¶ gian tru©n cña bµ Tó hiÖn lªn qua chhi tiÕt nµo? ( Hoµn c¶nh lam lò- tr¸ch nhiÖm nÆng nÒ- c«ng viÖc hiÓm nguy) (?) Tác gỉa mượn hình ảnh gì để nói lªn sù vÊt v¶ cña Bµ Tó? NhËn xÐt vÒ c¸ch dïng tõ ng÷ cña t¸c gi¶ trong 2 c©u thùc? (?) C©u th¬ thø t­ gióp anh/ chÞ hiÓu thªm g× vÒ c«ng viÖc cña bµ Tó? - Hs tiếp tục trao đổi suy nghĩ, phân tích sự sáng tạo của Tú xương - Gv nêu vấn đề: Không chỉ thấu hiểu nh÷ng vÊt v¶ gian tru©n cña vî , «ng tú còn hiểu rõ những đức tính cao đẹp của bà ? Những chi tiết nào nói rõ đức tính cao đẹp của bà Tú? _ Hs trao đổi thảo luận _ Gv nhËn xÐt, tæng hîp. TrÇn Danh ThuÇn - 19 -. sắc được ông Tú cô đúc lại trong bài thơ “ Thương vî” II- §äc hiÓu v¨n b¶n 1- H×nh ¶nh bµ Tó * Tình thương vợ sâu nặng của Tú Xương được thể hiÖn qua sù thÊu hiÓu nçi gian tru©n vÊt v¶ vµ những đức tính cao đẹp của bà Tú a- Nçi vÊt v¶ gian tru©n - C©u th¬ më ®Çu : h×nh ¶nh bµ Tó hiÖn lªn qua lêi giíi thiÖu : vÊt v¶, lam lò + Thêi gian: triÒn miªn + Kh«ng gian: chon von, nguy hiÓm. - Hai c©u thùc gîi t¶ cô thÓ h¬n h×nh ¶nh cña bµ Tó + Mượn hình ảnh con cò trong ca dao cụ thể hóa caí vất vả cực nhọc của bà Tú, đồng thời nhấn mạnh sự tần tảo. Tú Xương đã vận dụng ca dao để t¹o nªn nh÷ng c©u th¬ mang dÊu Ên c¸ nh©n + §¶o ng÷ ( Côm tõ “lÆn léi”) nhÊn m¹nh sù vÊt v¶ ©m thÇm lÎ loi + Th©n cß gîi sù tñi nhôc, c¬ cùc ( th©n, phËn..) + Quãng vắng= nơi hiu quạnh, vắng vẻ, ấn tượng vÒ mät bµ Tó lÎ loi, c«ng viÖc kh«ng chØ vÊt v¶ mµ cßn nguy hiÎm - C©u th¬ thø t­ nãi râ sù vËt lén víi cuéc sèng của bà : gợi tả cảnh chen chúc, bươn bả trên sông nước của những người buôn bán b- Đức tính cao đẹp - Con người đảm đang tháo vát chu đáo với chồng con- g¸nh v¸c ®­îc mét tr¸ch nhiÖm nÆng nÒ “ nuôi đủ năm con với một chồng” - Con người giàu đức hi sinh, không một lời phàn (?) Hai câu luận, Tú Xương đã nhập nµn, lÆng lÏ chÊp nhËn sù vÊt v¶ v× chång con thân vào bà Tú để nói lên tâm sự gì? + “ Duyªn” tõ nhµ phËt chØ quan hÖ vî chång H·y ph©n tÝch c¸ch sö dông ng«n ng÷ + “Nî” phô thuéc phiÒn lôy c¶u t¸c gi¶ trong 2 c©u th¬? -> Duyên là sự kết hợp đẹp đẽ, nợ là trách nhiệm - Hs suy nghÜ , tr¶ lêi c¸ nh©n ph¶i tr¶, phËn lµ c¸i b¾t buéc ph¶i chÞu -> Con người lấy nhau bởi 3 yếu tố “ duyên- nợ – - Gv khái quát : Bà tú là người hiếmcó tình”. Nếu tốt đẹp, lấy nhau là duyên, trái lại là nợ trong x· héi vµ v¨n häc. Gi÷a x· héi . Tú Xương lấy bà Tú duyên thì ít mà nợ thì nhiều đẩo diên, những đạo lí XH bị coi + Thành ngữ “ năm nắng mười mưa”... sử dụng lối thường ( nhà kia lỗi phép con khinh nãi t¨ng cÊp diÔn t¶ vÊt v¶ cùc nhäc mµ bµ Tó ph¶i bố...) Bà tú vẫn là người vợ giàu đức gánh chịu, đòng thời thể hiện đức tính chịu hi sin, nhẫn nại, vẫn giữ được gia đạo thương chịu khó hết lòng vì chồng con của bà (?) Qua bài thơ “thương vợ” Anh/ chị 2- Hình ảnh ông Tú qua nỗi lòng thương vợ cảm nhận được điều gì về Tú xương? a-Yêu thương, qúy trọng tri ân vợ 19 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(20)</span> Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 11. - N¨m häc 2010 - 2011. -Gv tæ chøc hs th¶o luËn theo tæ nhãm - đại diện các nhóm lần lượt trình bày - Gv gợi mở, định hướng ? §»ng sau nh÷ng c©u th¬ diÔn t¶ nçi cực nhọc của bà tú là thái độ gì của t¸c gi¶ ? ? Hai c©u th¬ kÕt lµ lêi cña ai? Th¸i độ của tác giả ? - Tú Xương dám lên án, dám chửi thẳng Xhội, chửi thói đời bạc bẽo đã biÐn «ng tõ mét nhµ nho thµnh kÎ ¨n b¸m v« tÝch sù Tù tr¸ch b¶n th©n c¶m thÊy bÊt lùc, dằn vặt , Tú Xương thương vợ quá mà hãa giËn m×nh. §ã lµ bi kÞch cña mét líp nhµ nho sinh “ bÊt phïng thêi” Hoạt động 4 ( Củng cố, hướng dẫn, dặn dò ) -Gv yêu cầu hs đánh giá lại những giá trÞi vÒ néi dung vµ nghÖ thuËt cña bµi th¬ - hs đọc ghi nhớ Sgk. TrÇn Danh ThuÇn - 20 -. - Đằng sau sự khôi hài trào phúng là thái độ xót xa, ăn năn hối hận, thương cảm. Tú Xương không chØ c¶m mµ cßn nãi lªn nçi vÊt v¶ cña vî Cách nó khôi hài “ Nuôi đủ....”- Tú Xương tự hạ mình, coi bản thân là đứa con đặc biệt, kẻ ăn theo, an bám, ăn tranh của 5 đứa con - Tú Xương cảm phục vợ sâu sắc ..... nhập thân vào bà Tú để nói thay vợ những tâm sự b- Con người có nhân cách - Ông Tú không dựa vào duyên số để trút bỏ trách nhiÖm, bµ tó lÊy «ng lµ do duyªn sè nh­ng duyªn một mà nợ hai. Tú Xương tự coi mình là cái nợ đời mà bà Tú phải gánh chịu. Sự hờ hững của ông đối với thói đời là một biểu hiện của thói đời bạc bẽo. Tú xương rủa mát mình , tự phán xét, tự lên án b¶nn th©n III- Cñng cè – luyÖn tËp 1- Nội dung: tình yêu thương quí trọng vợ của Tú Xương thể hiẹn qua sự thấu hiểu nõi vất vả gian truân và những đức tính cao đẹp của bà Tú . Tâm sự vẻ đẹp nhân cách của Tú xương ( nỗi đau, tiếng cười chua chát ) 2- NghÖ thuËt : TiÕp thu s¸ng t¹o ng«n ng÷ ca dao d©n ca vµ thµnh ng÷ , phong c¸ch võa ©n t×nh võa hãm hØnh. E. Củng cố Dặn dò, Rót kinh nghiÖm: - gv hướng dẫn hs chuẩn bị tiết đọc thêm “ Khóc Dương Khuê, Vịnh khoa thi Hương” - Gv rót kinh nghiÖm bµi gi¶ng Ngµy so¹n: 20.8.2010 Ngµy d¹y: 23.8.2010 TiÕt sè : 11 ppct. KHÓC DƯƠNG KHUÊ Nguyễn Khuyến A. Mục tiêu cần đạt: Giúp HS: - Cảm nhận được nỗi đau đớn, hụt hẫng của nhà thơ khi mất đi người bạn tri kỉ. - Hiểu được tình cảm chân thành, tha thiết - Nghệ thuật thơ đặc sắc, tinh tế. - Thấy được tình trạng suy đồi của Nho học và những cảnh chướng tai gai mắt chế độ thực dân nửa phong kiến bắt đầu xác lập nước ta. 20 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(21)</span>