Giáo án Ngữ văn 10 – Chủ đề tự chọn

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Giáo án ngữ văn 10 – chủ đề tự chọn § Ph©n lo¹i c©u theo cấu tạo ngữ pháp theo mục đích nói A - Môc tiªu bµi häc: Gióp häc sinh: - Ôn tập, củng cố kiến thức về câu phân loại theo cấu tạo ngữ pháp và mục đích nói. - Rèn luyện kỹ năng tạo câu phân loại theo cấu tạo ngữ pháp và mục đích nói.. B - C¸ch thøc tiÕn hµnh Trao đổi, thảo luận, vấn đáp, thực hành. C - Phương tiện SGK, SGV líp 10, SGK7,8. D - Bµi míi 1 - KiÓm tra bµi cò: Tr¾c nghiÖm (b¶ng phô) 2 - DÉn vµo bµi míi ở lớp 7, lớp 8 các en đã được học về câu phân loại theo cấu trúc ngữ pháp. Để n¾m ch¾c h¬n kiÕn thøc vÒ c©u vµ cã kü n¨ng sö dông, t¹o c©u tèt h¬n, chóng ta sÏ tiÕn hành ôn lại kiến thức về câu theo phân loại ngữ pháp và mục đích nói. H§ cña gi¸o viªn vµ häc sinh Các yêu cầu cần đạt TiÕt 1 I - C©u ph©n lo¹i theo cÊu t¹o ng÷ ph¸p. - Gäi HS lªn b¶ng thùc hµnh. - Lấy VD về câu đơn đặc biệt?. - Thế nào là câu đơn đặc biệt?. - Gäi HS thùc hµnh? - Nêu định nghĩa về câu đơn? - Gọi HS phân biệt câu đơn đặc biệt và câu đơn thành phần trong đoạn v¨n? (b¶ng phô). 1 - Câu đơn a) Câu đơn đặc biệt VD: M­a. N¾ng VD: Một mình. Lẻ loi. Nước mắt. Nhạt nhoà. Hôi h¸m.. VD: N¨m Êy mÊt mïa TN §T VD: Đằng xa xuất hiện một ánh đèn. TN §T(xuÊt hiÖn) VD: Còn tiền. Còn gạo. Còn đệ tử. HÕt c¬m. HÕt g¹o. HÕt «ng t«i. VD: ¤i, em Thuû! TiÕng kªu söng sèt cña c« gi¸o lµm tôi giật mình. Em tôi bước vào lớp.  Câu đơn đặc biệt là loại câu không cấu tạo theo kết cấu CV (không xác định được thành phần chủ - vị). Câu đơn đặc biệt mang tính VN, phản ánh được thực tế kh¸ch quan. 2 - Câu đơn bt (2TP) VD: Trêi m­a. Huy ®ang häc bµi. C V C V VD: Con ong làm mật yêu hoa. Con cá bơi yêu nước. C V1 V2 C V1 V2 VD: C¸c b¹n ®ang choi chèn t×m  Câu đơn bt được tạo bởi 2 thành phần C – V làm nªn nßng cèt c©u vµ cã quan hÖ mËt thiÕt víi nhau. * Thực hành: Phân biệt câu đơn đặc biệt và câo đơn bt. VD1: Ph¸p ch¹y. NËt ®Çu hµng. Vua B¶o §¹i tho¸i vÞ. VD2: Sóng ầm ầm đập vào những tảng đá ven bờ. Gió biển thổi lồng lộng. Ngoài kia là ánh đèn sáng rọi của mét. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> - HS thùc hµnh.. - Gäi HS ph©n tÝch cÊu t¹o c©u? X¸c định loại câu?. - ThÕ nµo lµ c©u phøc?. - Nêu định nghĩa câu ghép?. ®oµn tÇu. Mét håi cßi. VD3: An gµo lªn: S¬n! Em ¬i! S¬n ¬i! ChÞ An ¬i! Sơn đã nhìn thấy chị. 3 - Më réng thµnh phÇn cña c©u VD1: ChiÒu h«m qua, ThuËn vµ Nhung häc nhãm. TN C1 C2 V VD2: Bài cũ, tớ đã học rồi *Thùc hµnh: VD1: 4 - C©u phøc vµ c©u gÐp a) C©u phøc VD1: VD2: VD3:  Câu phức chứa 2 cụm chủ vị trở lên . Trong đó, chỉ cã mét côm C –V lµm nßng cèt c©u, nh÷ng côm cßn l¹i lµ thµnh phÇn trong côm nßng cèt hoÆc bªn trong thµnh phÇn phô cña c©u. b) C©u ghÐp VD1: VD2: VD3:  Câu ghép có 2 cụm C – V trở lên, trong đó không côm C – V nµo bao chøa trong côm C – V nµo. Mçi côm C – V ®­îc gäi lµ mét vÕ c©u. * Thùc hµnh a) b) II - Câu phân loại theo mục đích nói. 1 - Câu tường thuật VD1: VD2:  Câu tường thuật: Kể lại, nhận xét, xác nhận, miêu tả sự việc, sự kiện, hiện tượng với những chi tiết nào đó. Ngữ điệu thường hạ thấp ở cuối câu. 2 - C©u nghi vÊn VD1: VD2:  C©u nghi vÊn: Ch­a biÕt hoÆc biÕt Ýt, ch­a hiÓu hÕt, cßn hoµi nghi vµ cÇn ®­îc nghe tr¶ lêi, gi¶i thÝch. 3 - C©u cÇu khiÕn VD1: VD2:  Câu cầu khiến: Tỏ ý muốn nhờ hoặc bắt buộc ai đó thùc hiÖn nªu lªn trong c©u. Cêu t¹o b»ng trî tõ, phô tõ. NhÊn giäng vµo néi dung mÖnh lÖnh. 4 - C©u c¶m th¸n VD1: VD2: Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Những lỗi thường gặp trong sử dụng tiếng việt thùc hµnh söa lçi (4 tiÕt) A. Môc tiªu bµi häc: - Cñng cè nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n trong viÖc sö dông tiÕng viÖt, chØ ra nh÷ng lçi thường gặp và thực hành sửa lỗi B. TiÕn tr×nh lªn líp: 1. ổn định tổ chức 2. Bµi míi. H§ cña gi¸o viªn vµ häc sinh Các yêu cầu cần đạt I. Lôĩ thường gặp trong sử dụng tiếng việt TiÕt 1 1. Lçi vÒ ph¸t ©m. VD: LÉn lén phô ©m: /l/v/n/n/víi /d/… Người viết thường phát âm TV theo chuẩn phát âm của một phong ngữ nhất định. Tuy vậy trong ý niệm của chúng ta vẫn có một chuẩn phát âm chung đó lµ: ph¸t ph¸t ©m ®­îc phæ biÕn trong ch÷ quèc ng÷ hiÖn nay. 2.. lçi vÒ chÝnh t¶. VD: lçi vÒ dÊu thanh : “bæ sung” - “Bæ xung” “ Mét sîi d©y – Mét s¬i gi©y” Cã nh÷ng qui t¾c vÒ chÝnh t¶ ®­îc hiÖn hµnh kh¸ thống nhất khi viết mọi người cần phải tuân thủ nh÷ng qui t¾c chung Êy. - Việc phát âm theo giọng địa phương là điều không thể tránh được nhưng khi viết thì b2 phải viết đúng chÝnh t¶. 3. Lçi vÒ dïng tõ. VD1: N§C lang thang tõ tØnh nµy sang tØnh kh¸c ( c©u võa møc lçi vÒ dïng tõ võa m¾c lçi vÒ p/c p2 thay “ lang thang b»ng “phiªu b¹t”. VD2: t«i kÓ cho b¹n nghe mét chuyÖn hi h÷u míi x¶y ra ë quª t«i (“hi h÷u lµ 1 tõ H¸n ViÖt co nghi· lµ hiÕm cã, hiÖn nay Ýt dung nªn thay b»ng 1 tõ kh¸c nh­ “l¹” - Khi dùng từ ngữ đòi hỏi khi nói hoặc viết ta phải biết dùng từ đúng nghĩa của nó trong TV. 4. lçi vÒ ng÷ ph¸p. VD1: Nguyễn Trãi, nhà thơ yêu nước của dân tộc ViÖt Nam. (c©u sai ng÷ ph¸p: thiÕu VN , cÇn ph¶i thªm VN. VD:……………..đã hết lòng giúp đỡ Lê Lợi trong cuộc kháng chiến chống quân xâm lược nhà Minh). VD2: Qua / nh©n vËt chÞ DËu/ cho ta thÊy râ TN những đức tính cao đẹp đó VN Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> TiÕt 2:. Häc sinh nhËn xÐt thiÕu thµnh phÇn g×?. Nguyªn nh©n m¾c lçi lµ g×?. (Qua nh©n vËt chÞ DËu kh«ng thÓ lµ CN ®­îc bëi v× tõ qua kh«ng thuéc thµnh phÇn c©u nµo c¶. VËy c©u này chưa phải là một câu đúng bởi vì không có CN câu sai từ “qua” ở đàu câu đã biến cả VD nµy thµnh thµnh phÇn phô TN. - Cã thÓ t¹o ra CN = c¸ch : Bá tõ “Qu¸” ë ®Çu c©u còng tøc lµ bá thµnh phÇn phô trong c©u, cã thÓ thêm từ “Hg” vào vị trí “cho” để tạo ra CN. 5. Lçi vÒ phong c¸ch. VD: Hãy bóp cổ những nương cần bãi cọc Bắt nhả ra nghìn triệu tấn lương vàng. (Câu mắc lỗi về phong cách : Hình ảnh bị cường điệu quá mức, làm cho người đọc phải nghi ngờ, lời thơ trở nên miễn cưỡng, hiệu quả NT không còn n÷a). * Nh­ vËy : nhiÖm vô ph¸t triÓn TV kh«ng chØ lµ nhiệm vụ chung cho mọi người mà còn là nhiệm vụ cho mỗi người. Muốn đáp ứng được yêu cầu đó. ViÖc rÌn luyÖn sö dôg trong sinh ho¹t, häc tËp ph¶i là việc làm thường xuyên của mỗi học sinh. b, Lçi vÒ c©u. * Lçi vÒ thµnh phÇn c©u. Từ ngữ trong câu thường nhiều chức vụ NP xác định vµ ph©n biÖt vÒ nhau lµm thµnh nh÷ng thµnh phÇn trong câu. trong những câu sai thông thường người viÕt hoÆc kh«ng lµm râ ranh giíi g i­a thµnh phÇn c©u nµy víi thµnh phÇn c©u kia, hoµ nhËp chung 1 trong 1 tæ hîp . vµ ph©n biÖt víi nhau hoµn thµnh c¸c thµnh phÇn trong câu. Trong những câu sai thông thường người viÕt hoÆc kh«ng lµm râ ranh giíi gi÷a thµnh phÇn c©u nµy víi thµnh phÇn c©u kia, hßa nhËp chung lµm mét trong mét tæ hîp tõ hoÆc lµm chóng lÉn lén do suy nghÜ ch­a rµnh m¹nh. Cần tránh đánh đồng những câu viết sai với những câu viết theo lối không bình thường nhằm tạo ra nh÷ng s¾c th¸I ý nghÜa bæ sung( ý nghÜa TT) vµ t¹o ra những câu sai không bình thường và phải có dụng ý rõ rệt & phải được nhiều người đọc chấp nhận là cã mang nÆng nh÷ng s¾c th¸i, nh÷ng s¾c th¸i ý nghÜa bæ sung cßn c©u sai chØ t¹o ra c¸i v« nghÜa hoÆc bèi rèi khã ®o¸n nhËn. Lỗi không phân định rõ thành phần TN và CN VD: Qua nhân vật chị Dậu cho ta thấy đức tính cao đẹp đó. - Tõ” “ nh©n vËt chÞ DËu thµnh phÇn TN. VËy c©u này chưa phải là câu đúng bởi vì không có CN-> câu sai. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> - C¸ch ch÷a: Cã thÓ bá tõ” Qua” hoÆc bæ sung thªm CN(” t¸c gi¶”). - Nguyªn nh©n: CN: + VÞ trÝ: §Çu c©u + Tõ lo¹i: Danh tõ TN:+ VÞ trÝ: §Çu, cuèi + CÊu t¹o: KÕt tõ + DT( côm DT) -> Người ta hay nhầm lẫn vì chúng có nhiều điểm tương đồng Cách chữa: + Biến đổi TN thành CN( bỏ kết từ) + Gi÷a thªm thµnh ng÷ vµ céng thªm mét CN Lỗi không phân định rõ yếu tố phụ miêu tả cụm DT, phÇn phô Chñ vµ VN VD: CÆp m¾t lonh lanh cña th¸i v¨n/ A mµ xu©n CN §N miÔn gäi lµ m¾t thÇn canh biÓn. - Vd này không có VN bởi vì từ “ mà” cho đến hết lµ §N -> C©u sai. -> Người viết nhầm lần giữa yếu tố phụ miêu tả của DT víi CN( VÞ trÝ chÝnh cña c©u chØ ra tÝnh chÊt, trạng thái hoạt động của CN) VN trong câu đóng vai trò gì? §øng ë vÞ trÝ nµo? Cách chữa: + Thêm VN thích hợp:” đã trở thành nãi t¸c gi¶” Thuéc lo¹i tõ g×? + Có thể bỏ từ” mà” để biến cặp mắt … Đổi thành đề ngữ của câu. - VN: + Vai trß: Thµnh phÇn chÝnh chØ( TÝnh chÊt, trạng thái, hoạt động...) + VÞ trÝ: Sau Vậy phải làm như thế nào để + Tõ lo¹i: §T, TT ph©n biÖt gi÷a yÕu tè phô miªu t¶ - YÕu tè phô miªu t¶ cña DT: + §øng sau DT DT víi VN? + Miªu t¶ tÝnh chÊt, tr¹ng th¸i ->Lỗi: không yếu tố rõ về định ngừ và VN - C¸ch ph©n biÖt: + YÕu tè phô miªu t¶ DT g¾n chÆt víi DT b»ng tõ quan hÖ” mµ” + Trong khi đó CN với VN thì phân định rất rõ ràng víi nhau-> kh«ng cã quan hÖ tõ nt nµy. Lỗi không phân định rõ trật tự cần có của thành phÇn c©u VD: Sau nh÷ng ngµy th¸ng ch×m næi khæ ®au, b»ng Cho thêi gian sù thÓ hiÖn cña chÝnh b¶n th©n m×nh víi tr¸i tim TN chỉ cách thức phương tiện nhân hậu& ngọn bút tài hoa- bút đã đưa ông lên hµng thi hµnh - C©u nµy chØ lµ phÇn TN liªn tiÕp chØ c¸ch thøc Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> TiÕt 3. phương tiện, thời gian… phần sau chỉ để giải thích cho phần trước. - Chú ý: Đôi khi trong viết văn người viết đưa ra qu¸ nhiÒu thµnh phÇn phô cho nªn nhÇm lÉn nã víi thµnh phÇn chÝnh( C-V) - C¸ch ch÷a: Thªm côm C-V. Ngoµi ra cßn thiÕu 1 lçi n÷a lµ thiÕu c¶ CN vµ VN cña thµnh phÇn phô. VD: T«i/ nãi víi anh r»ng. QuyÓn s¸ch Êy C V ThiÕu VN MÆc dï c©u cã côm C-V, song vÉn chÊp nhËn ®­îc do thiÕu VN ë thµnh phÇn phô. - Trong một số trường hợp câu đã đủ C-V nòng cốt vÉn bÞ coi lµ c©u sai do thiÕu thµnh phÇn phô -> Ch÷a: Bæ xunca * Lçi vÒ quan hÖ ý nghÜa gi÷a c¸c bé phËn trong c©u vµ gi÷a c©u víi c©u: a) Không phân định rõ những BN có cách chi phối kh¸c nhau VD: PBC là một người đầu tiên hiểu rõ vai trò quan trọng của phụ nữ đối với CM - C©u nµy kh«ng sai vÒ cÊu tróc nh­ng xem trËt tù -> thiÕu quan hÖ tõ - C¸ch ch÷a: Bá tõ “1” th× PBC b¶n th©n nã lµ 1 råi hoặc nói “PBC” là 1 “trong số nhiều” người đầu tiên … b) Không phân định rõ mối quan hệ giữa các vế c©u& gi÷a c©u víi c©u VD: Vì phong trào” ba đảm đang” đang phát triển sôi nổi khắp nơi nên chị em phụ nữ của chúng ta đã đóng góp rất nhiều thành tích to lớn vào công cuộc đấu tranh chống ngoại xâm, xây dựng tổ quốc giàu m¹nh - C©u nµy låi vÒ mÆt ý nghÜa - Người ta đóng góp là vì: + Lòng yêu nước chứ kh«ng ph¶i v× phong trµo… Mµ phong trµo Êy chØ ®­îc lµm nªn bëi lßng yªu nước mà thôi cho nên giữa các vế trong câu chưa thống nhất nên phải đổi “ Hưởng ứng phong trào…” * LuyÖn tËp 1) Nh÷ng c©u nãi cña Lan/ mµ ó §øc th× thËt lµ ngät ngµo -> C©u thiÕu VN - C¸ch ch÷a: + Bá” mµ” nh÷ng c©u nãi cña §øc víi Lan… + HoÆc gi÷ nguyªn vµ thªm vÞ ng÷ thÝch hîp … Cßn víi T«i th× chua ch¸t biÕt bao 2) Qua mỗi lần như vậy, người ta tích lũy được kinh nghiệm và thành công nhất định về sau -> Đây là câu có đủ cả CN& VN Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> Liªn hÖ c¸ch hái:” Thµnh c«ng bao giê?( hái vÒ qu¸ khứ) trong yếu tố thường đứng sau ĐT và” bao giờ thành công”( hỏi về tương lai) trong đó chỉ thường đứng trước ĐT, chúng ta thấy trong câu này nên viết:” Về sau nhất định thành công” -> Cho nªn VD trªn ch­a hîp lÝ Chó ý c¸ch hái: B¹n lµm bµi xong lóc nµo? §T TG(vÒ qu¸ khø) TiÕt 4: -> ĐT đứng trước TG * Không phân định rõ thành phần Lúc nào bạn làm bài xong? TN& CN TG (tương lai) -> TG đứng trước ĐT Lçi: Kh«ng gi¶i thÝch râ vÒ trËt tù cÇn cã cña thµnh phÇn c©u. II. thùc hµnh söa lçi 1) Văn thơ yêu nước của NĐC bằng những từ ngữ giản dị của đồng quê mộc mạc, khi lâm li khi tha thiết, NĐC đã làm sống lại trong tâm trí người đọc c¶ 1 phong trµo chèng ph¸p gian khæ, oanh liÖt cña đồng bào nam kì - Người viết nhầm:” Văn thơ… NĐC” là CN- nó gièng CN th«i v× nã lµ côm DT nh­ng kh«ng ph¶i lµ CN -> Nã lµ TN nh­ng nã ch­a cã dÊu hiÖu g× lµ TN c¶ nên phải thêm từ” trong” ở đầu câu để biến đoạn câu nªu trªn thµnh 1 TN cña c©u Hoặc: Bỏ từ” NĐC” thứ 2 để cho đoạn câu” văn thơ tha thiÕt” gi÷ vai trß CN cña c©u 2) Bằng trí tuệ sắc bén, thông minh của người lao * Không phân định rõ yếu tố phụ động không những điều hành trực tiếp mà còn đấu miêu tả của DT, phần phụ Chủ và tranh gián tiếp chống chế độ phong kiến VN -> Người viết nhầm thành phần phụ TN& CN - C¸ch ch÷a: + Thªm tõ”m” vµo sau tõ” cña” + Hoặc bỏ từ” của” và thay vào đó dấu phẩy, để tách thành phần phụ TN ra khỏi CN(người lao động) Không phân định rõ trật tự cần có -> Không phân định rõ thành phần CN với VN cña thµnh phÇn c©u 3) NĐC, nhà thi sĩ mù, yêu nước của dân tộc Việt Nam -> Đoạn từ “ nhà…cho đến hết”: Chỉ là phần phụ chñ - Cách chữa: + Thêm từ” là” vào trước nó để tạo ra 1 VN + Gi÷ nguyªn vµ coi toµn bé” phÇn” đã chỉ là CN và thêm vào đó 1 VN thích hợp( VD: * Không phân định rõ những BN Đã từng đau nỗi đau của DT chẳng hạn) cã c¸ch chi phèi kh¸c nhau 4) Cùng với các nhà văn khác ưu tú,NC Hoan đã Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> m¹nh d¹n bãc trÇn c¸c hiÖn thùc ®en tèi cña x· héi thùc d©n phong kiÕn thêi bÊy giê - C©u nµy ch­a hîp lÝ:” cïng víi…­u tó” cã thÓ nhiều người ưu tú& NC Hoan không phải nhân vật ­u tó hoÆc: NC Hoan ­u tó h¬n nhiÒu nh©n vËt kh¸c -> Dẫn đến nhiều cách nên ta phải đổi lại” khác víi…” 5) Thùc tÕ kÕt qu¶ cho thÊy: Thµnh c«ng chØ cã thÓ cã qua nh÷ng lÇn rót kinh nghiÖm, kh¾c phôc tõ những thất bạ bước đầu - “ Rót kinh nghiÖm” cÇn ph¶i cã quan hÖ tõ kÕt hîp -> Th× kh«ng cã - “ Khắc phục” không đòi hỏi phải có quan hệ từ -> Thì lại có ,ngược lại Ta thường nói” Rút kinh nghiệm từ( ở) những thất bại bước đầu”, còn với từ” Khắc phục” thì không ®­îc dïng quan hÖ tõ” tõ” hoÆc” ë” -> Hai §T nµy * Không phân định rõ giữa các vế có cách chi phối khác nhau: c©u& gi÷a c¸c c©u víi c©u + Một bên thường sử dụng quan hệ từ + Mét bªn kh«ng ®­îc dïng quan hÖ tõ - C¸ch ch÷a: + Cã thÓ t¸ch ra thµnh” nh÷ng lÇn rót kinh nghiÖm từ những thất bại bước đầu và khắc phục chúng” + HoÆc gi÷ nguyªn vµ rót bá tõ” Tõ” coi nh­ nãi gọn” Rút kinh nghiệm của thất bại bước đầu” 6) Đức tính của người phụ nữ trong phong trào” Ba đảm đang” đã được phát huy cao độ từ đức tính sẵn có mà chị Dậu đã mang lấy đến nay hai mươi bảy năm chẵn là bài học quý báu. Tuy đối với nay thì đức tính đó chưa đầy đủ và hoàn chỉnh - ở VD này có hiện tượng chập phần cuối của ý nµy vµo phÇn ®Çu cña ý tiÕp theo, t¹o nen c¸i gäi lµ” Dây cà ra dây muống”. Có thể xác định lại mối quan hệ giữa các ý chứa trong đó như sau: “ Đức tính của người phụ nữ trong phong trào“ ba đảm đang” là sự phát huy cao độ đức tính sẵn có ở chị Dậu về 27 năm về trước. Đức tính đó là một bài học quý tuy chưa phải là đầy đủ, hoàn chỉnh đối với Những lỗi về diễn đạt trong viÖc viÕt bµi v¨n I. Khái niệm về kĩ năng diễn đạt trong bài văn 1) Khái niệm về kĩ năng diễn đạt - Kĩ năng diễn đạt là kĩ năng biểu hiện NT, tư tưởng, tình cảm của mình bằng phương tiện ngôn ngữ, khiến cho người đọc, người nghe lĩnh hội được đầy đủ, chính xác những nội dung đó Kĩ năng diễn đạt( giới hạn trong kĩ năng diễn đạt ở. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(9)</span> d¹ng ng«n ng÷ viÕt cña bµi v¨n( cã thÓ gåm nhiÒu phương diện) + KÜ n¨ng viÕt ch÷ vµ sö dông c¸c kÝ hiÖu thuéc vÒ ch÷ viết, cần viết đúng các quy định về chữ viết: . ChÝnh t¶ . ViÕt hoa . ViÕt tõ nc/ ng vÒ vËn dông dÊu c©u hay c¸c kÝ hiÖu ch÷ viÕt kh¸c& c¶ víi tr×nh bµy v¨n b¶n… + Kĩ năng dùng từ sao cho đúng& hay . §óng vÒ h×nh thøc cÊu t¹o . §óng vÒ nghÜa . Đúng về đặc điểm ngữ pháp( Thể hiện ở sự kết hợp Em hiểu thế nào là với các từ khác để cấu tạo cụm từ và câu) kĩ năng diễn đạt? . §óng c¶ vÒ s¾c th¸i biÓu c¶m& phong c¸ch ng«n ngữ chung của bài viết đồng thời sử dụng một cách sáng tạo, có tính nghệ thuật và đạt hiệu quả giao tiếp cao + Kĩ năng đạt câu sao cho mỗi câu đều đúng theo quy tắc cấu tạo câu của tiếng việt, đáp ứng được nhiệm vụ Có những kĩ năng và mục đích giao tiếp chung của cả bài văn, đồng thời c¬ b¶n nµo? néi dung ý nghÜa cña tong c©u thÓ hiÖn chÝnh x¸c vµ râ ràng nội dung định biểu đạt và phù hợp với những nguyªn t¾c chung trong nghÖ thuËt vµ t­ duy cña con người. + Kĩ năng liên kết các câu với nhau để tổ chức lên các đơn vị lớn hơn của bài văn( Đoạn, mục, phần) và tổ chøc lªn toµn bµi v¨n( Bµi v¨n) Dïng tõ thÕ nµo th× + KÜ n¨ng t¸ch ®o¹n v¨n vµ liªn kÕt c¸c ®o¹n môc được gọi là đúng phần trong bài văn, kĩ năng đặt đề mục và tên đề cho vµ hay? bµi v¨n 2) Một số yêu cầu cơ bản về diễn đạt trong bài văn viết - Cần diễn đạt trong sáng gãy gọn - Cần diễn đạt cho chặt chẽ, nhất quán, không MT - Cần diễn đạt ngắn gọn, giản dị, trách cầu kì, sáo rỗng - Cần diễn đạt phù hộ với phong cách ngôn ngữ của bµi v¨n 3) Phân tích và chữa một số loại lỗi về diễn đạt Trong việc viết bài văn, có thể mắc lỗi diễn đạt về những phương diện khác nhau a) Diễn đạt tối nghĩa, quan lạc VD: Trong khi gia đình bị tan nát, bọn sai nha hoành hành, hách dịch đem Vương Ông, vơ vét của cải cho đầy túi tham, Nguễn Du đã vạch bộ mặt thật của chúng là trên địa vị của đồng tiền có thể đổi trắng thay đen, đồng tiền tác oai tác phúc hãm hại ngườ dân lương thiện để làm giàu cho lũ quan nha, thật hết sức vô liêm sØ. VD trªn m¾c nhiÒu lçi: Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(10)</span> Trong mét bµi v¨n cÇn cã nh÷ng yªu cÇu c¬ b¶n nµo?. - Quan hÖ ý nghÜa gi÷a phÇn tõ ng÷( Trong khi gia đình bị tan nát…)& CN(Nguyễn Du) -> Không phù hîp - Phần:” Trên địa vị của đồng tiền có thể đổi trăng thay ®en”-> RÊt tèi nghÜa - Sai h×nh thøc cÊu t¹o cña côm tõ” T¸c oai t¸c phóc”( Ph¶i lµ t¸c oai t¸c qu¸i) - Tõ” H·m h¹i”-> Dïng tõ sai - Phần” thật hết sức đồ liêm sỉ”-> không có quan hệ ý nghÜa râ rµng víi c¸c phÇn trªn Cã thÓ söa ch÷a nh­ sau:( Xem SGV) b) Diễn đạt dài dòng,lủng củng,” dây cà ra dây mu«ng” VD: Qua c/® vµ sù l---- v¨n th¬ cña NguyÔn Tr·i cho chúng ta thấy ông có lòng yêu nước căm thù giặc sâu sắc với tất cả vì đất nước, vì nhân dân ông nghĩ như vậy mà nguyện hết lòng, hết sức ra sức cứu nước, giúp dân với c/đ thơ văn của ông là vũ khí sắc bén quân thù đã phải khiếp sợ và mãi mãi lưu trong lịch sử đất nước ta. Lçi: - C©u dµi, lñng cñng, l»ng nh»ng gi÷a c¸c ý - Phần đầu không phân định rõ ràng giữ Tngữ và CN - Trật tự sắp xếp trong phần” Với tình cảm vì đất nước, vì nông dân nghĩ như vậy mà nguyện …cứu nước gióp d©n”-> kh«ng m¹ch l¹c - Từ” với”-> dùng 2 lần trong câu đều không đúng lµm cho quan hÖ ý nghÜa trong c©u kh«ng ®­îc ph©n định rõ ràng -> Cã thÓ ch÷a b»ng c¸ch ng¾t thµnh nhiÒu c©u vµ ch÷a nh÷ng tõ ng÷ cÇn thiÕt nh­ sau( Xem SGV) c) Diễn đạt có mâu thuẫn, không nhất quán VD: Đoàn thuyền đánh cá ra khơi trong cảnh màn trời buông xuống. Sóng biển cài then đêm sập cửa, vũ trụ đi vào yên tĩnh, vắng lặng bốn bề không một tiếng động. Lá cờ đỏ trên đỉnh cột buồm bay phần phật trước gió. Nh÷ng ®­êng chØ viÒn ãng ¸nh nh­ s¸ng rùc trong đêm. Tg sóng vỗ vào thân thuyền rì rầm nghe như bản nh¹c v« tËn cña biÓn c¶ ng©n nga nh­ lêi t©m sù. Nh÷ng khu«n mÆt r¸m n¾ng, nh÷ng c¸ch tay g©n guèc, b¾p thÞt næi cuån cuén khÈn truowng chuÈn bÞ nhæ leo lªn ®­êng Lçi:( nhiÒu låi) - Sù triÓn khai ý cã nhiÒu MT: + C©u ®Çu: Nãi ra kh¬i + C©u cuèi: L¹i cho biÕt míi chuÈn bÞ nhæ leo + Đêm đã buông xuống mà còn có thể thấy rõ những đường chỉ viền của lá cờ trên đỉnh cột buồm, thÊy râ nh÷ng khu«n mÆt r¸m n¾ng, nh÷ng c¸nh tay Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(11)</span> gân guốc, bắp thịt nổi cuồn cuộn, vũ trụ đã yên tĩnh, vắng lặng, không 1 tg động, nhưng lại miêu tả tg phần phËt cña l¸ cê, tg vç sãng… - Sự tg tg của cá nhân người viết không đúng với BT” §T§ c¸”- Huy CËn-> Ch÷a: ( SGV) d) Diễn tả không đúng quan hệ lập luận VD: Quan l¹i tham nhòng bãc lét nh©n d©n. ChÝnh v× thế mà tên quan xử kiện đã bắt cha và em Thúy Kiều sau khi vơ vét của cải nhà Vương Ông Lçi: - §o¹n v¨n dïng h×nh thøc thÓ hiÖn lËp luËn” ChÝnh v× thế”, nhưng quan hệ ý nghĩa giữa câu trước và câu sau không đúng quan hệ giữa luận cứ và kết luận: Câu đầu kh«ng ph¶i lµ nguyªn nh©n kÕt luËn ë c©u sau - Phần sau chưa diễn đạt rõ ý -> Ch÷a(SGV) e) Diễn đạt rời rạc, đứt mạnh, thiếu sự liên kết VD:SGV Lçi: - C¸c ý trong ®o¹n kh«ng m¹ch l¹c, thiÕu sù liªn kÕt + C©u ®Çu giíi h¹n trong t¸c phÈm”Sèng mßn” + Nhưng sau đó 1 số câu lại nói về những nhân vật ở c¸c t¸c phÈm kh¸c: nh©n vËt Hé - ý trong ®o¹n v¨n lén xén: Tõ t¸c phÈm nµy nhÈy sang t¸c phÈm kh¸c - Gi÷a c¸c c©u thiÕu c¸c sù chuyÓn ý nªn thiÕu g¾n kÕt víi nhau -> Ch÷a: ( SGV) g) Diễn đạt trùng lặp VD: SGV Lçi: - §o¹n v¨n cã 10 c©u nh­ng ý trïng lÆp ë 4 c©u: 2, 5, 6, 9-> Ch÷a: ( SGV) h) Diễn đạt sáo rỗng VD: SGV i) Diễn đạt vụng về, thô thiển VD: SGV k) Diễn đạt không phù hợp với phong cách ngôn ngữ viÕt cña bµi v¨n VD: SGV II. Thùc hµnh 1) Phân tích và chữa lỗi diễn đạt trong những đoạn văn sau: a) C¶nh vËt trong BT” “ - Phân tích lỗi: Diễn đạt MT, không nhất quán. Những hình ảnh dường như đều chuyển dịch. Vậy mà nói cảnh v¾ng vÎ, im ¾ng b) NguyÔn Tu©n s¸ng t¹o Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(12)</span> - Lỗi: Diễn đạt tối nghĩa không rõ ràng. Ngµy so¹n: 27/11 Ngµy d¹y:. Ký duyÖt: Hoạt động của GV vµ HS. TiÕt 2:. Tập luận về các phương thức biểu đạt& vận dụng tổng hợp các phương thức biểu đạt trong bài văn. Nội dung kiến thức cần đạt I. Khái quát về biểu đạt và phương thức biểu đạt 1) Kh¸i niÖm - Con người không thể sống mà không trao đổi những ý nghĩ, những cảm xúc của mình với những người xung quanh b»ng lêi nãi hoÆc ch÷ viÕt. Vµ kh«ng ai kh«ng muốn những tư tưởng và tình cảm đó được hưởng một cách thật đúng đắn và đầy đủ. Việc tỏ rõ ra ngoài cho mọi người thấy được những tư tưởng và tình cảm của mình như thế gọi là tình đạt + Muốn biểu đạt, trước hết, chúng ta cần phải có ý nghÜ, t×nh c¶m cña chÝnh m×nh vµ cã niÒm mong muèn, kh¸t khao ®­îc bµy tá ý nghÜ, t×nh c¶m Êy víi mét ( hoặc nhiều) người nào đó. VD: Lêi tá t×nh cña chµng trai trong bµi ca dao:” T¸t nước… Hôm qua tát nước đầu đình Bá quªn chiÕc ¸o trªn cµnh hoa sen…” Nội dung bày tỏ phải chân thực, phong phú, đẹp đẽ, mạnh mẽ, thiết tha nếu không thì sự biểu đạt không thể thµnh c«ng - Tuy nhiên không phải lúc nào chúng ta cũng biểu đạt được hết những điều mà mình thấy là lí thú cho người kh¸c nghe - Vì vậy đòi hỏi người biểu đạt phải nắm vững và sử dụng những phương pháp, cách thức biểu đạt thích hợp -> gọi là phương thức biểu đạt 2) Các phương thức biểu đạt - Tù sù, mt¶, biÓu c¶m, NL, thuyÕt minh II. Một số phương thức biểu đạt 1) Tù sù - Là thuật lại, kể lại diễn biến của một sự việc nào đó. HoÆc kh¸c häa tÝnh c¸ch nh©n vËt vµ nªu lªn nh­ng NT sâu sắc, mới mẻ về bản chất của con người và cuộc sèng Trong thùc tÕ kh«ng ai ch­a mét lÇn tù sù Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(13)</span> GV kÓ GV kÓ. Tù sù nh»m môc đích gì?. VD: Kể về một câu chuyện đã trải hoặc tư tưởng tg ra nhằm mong muốn người đọc, người nghe thích thú như m×nh - Muốn thế thì người kể chuyện, trước hết phải xây dùng cho c©u chuyÖn cña m×nh mét cèt truyÖn ch©n thùc, hîp lÝ, hÊp dÉn, tæ chøc c¸c sù kiÖn sao cho thu hút được sự chú ý của người đọc( người nghe) * C¸c thµnh phÇn cña cèt truyÖn: + Tr×nh bµy( më ®Çu): Giíi thiÖu hoµn c¶nh cña c©u chuyện( thời gian, địa điểm, h/c, lai lịch& mối quan hệ của các nhân vật… Trước khi xảy ra MT, xác định hoặc những đột biến khác) VD: Nh©n vËt CP( ®o¹n ®Çu) + Khai ®o¹n( th¾t nót): Nªu SK më ra MT, K§ hay những đột biến khác VD: Trước và sau khi Chí ra tù + Ph¸t triÓn: C¸c MT, X§… ®­îc triÓn khai theo thêi gian và trên bề rộng để ngày càng trở nên căng thẳng, ngày càng có sức cuốn thút người đọc( người nghe) VD: MT vµ X§ gi÷a cq vµ BK + §Ønh ®iÓm( cao trµo): C¸c MT, X§…®­îc ®Èy lªn tíi møc cao nhÊt, chuÈn bÞ cho kÕt thóc VD: CP giÕt BK - Chó ý: §©y kh«ng ph¶i lµ m« h×nh duy nhÊt. Kh«ng ph¶i cèt truyÖn cña t¸c phÈm tù sù nµo còng b¾t buéc phải có đầy đủ 5 thành phần này và các thành phần ấy không phải lúc nào cũng được sắp xếp theo đúng thứ tự VD: Chiếc lược ngà- Nguyễn Quang Sáng - Con người tìm đến hoạt động tự sự để khắc họa các tÝnh c¸ch vµ lµm cho c¸c tÝnh c¸ch ®­îc kh¾c häa t¹o ra những ấn tượng, cảm xúc& suy nghĩ sâu sắc trong người đọc, người nghe + V× vËy ph¶i chó träng kh©u x©y dùng nh©n vËt - Tự sự còn đòi hỏi người thuật chuyện phải tải tới người nghe 1 tư tưởng về cuộc sống - Tự sự còn đòi hỏi người thuật chuyện biến câu chuyện cña m×nh theo mét ng«i kÓ thÝch hîp 2) Miªu t¶ - Là dùng ngôn ngữ hoặc phương tiện NT nào đó làm cho người khác có thể hình dung được cụ thể sự vật, sự việc hoặc thế giới nội tâm của con người - Miêu tả đem lại những hình ảnh có thể khiến người nghe ( người xem) cảm thấy như gặp con người, nghe thÊy ©m thanh, nh×n ra c¶nh s¾c, vµ cã khi cßn tg nh­ ch¹m ®­îc tay vµo nh©n vËt. VD: - TiÕng h¸t trong nh­ tiÕng h¸t xa - N¨m gian nhµ cá thÊp le te - §¸ ngò s¾c long lanh nh­ gÊm dÖt … Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(14)</span> + ChÝnh x¸c Khi sö dông miªu + Làm nổi bật những nét riêng của đối tượng VD: SGV tả phải đạt những yªu cÇu nµo? - Phải quan sát kĩ con người và sự vật 3) BiÓu c¶m - BiÓu c¶m lµ mét nhu cÇu cña con ngõ¬i trong cuéc sèng. Bëi v× trong thùc tÕ sèng lu«n lu«n cã nh÷ng ®iÒu khiến tâm hồn ta dung động và muốn bộc lộ với người kh¸c - Cảm xúc của người viết phải chân thành, xuất phát từ hiÖn thùc - Khi vËn dông ph¶i t×m ra c¸ch nh×n, c¸ch c¶m xóc độc đáo, để thu hút người nghe và ngừơi đọc 4) ThuyÕt minh - Là một hoạt động mà con người thường xuyên tiến hành trong đời sống. Người ta tìm đến phương thức thuyÕt minh khi cÇn cung cÊp, giíi thiÖu, gi¶ng gi¶i những tri thức về một sự vật, hiện tượng nào đó. - TÝnh chuÈn x¸c-> V« Ých vµ cã h¹i cho NT cña con người Yªu cÇu cña thuyÕt - TÝnh khoa häc, kÕt qu¶ vµ cßn ph¶i hay, hÊp dÉn minh lµ g×? + Tìm đến những đề tài đặc sắc hoặc những chi tiết bất ngờ, đặc sắc của ND VD: SGV Muốn đạt được + Làm giảm bớt sự khô khan, trìu tượng bằng những tÝnh hÊp dÉn mµ c©u chuyÖn, nh÷ng chi tiÕt cô thÓ hoÆc nh÷ng so s¸nh vÉn kh«ng mÊt ®i thó vÞ bÊt ngê tÝnh chuÈn x¸c cÇn VD: SGV + Lời văn sinh động, gợi những cảm xúc như hùng ph¶i lµm g×? tr¸ng, trang nghiªm th¬ méng hay hãm hØnh VD: - Ph¶i cã kh¶ n¨ng ph¸t hiÖn vµ sù kÐo lÐo trong diÔn đạt, nắm được các hình thức kết cấu và các phương ph¸p thuyÕt minh - Cã 5 d¹ng: + KÕt cÊu theo tr×nh tù th¸ng : N¨m th¸ng + KÕt cÊu theo tr×nh tù + KÕt cÊu theo tr×nh tù NT + KÕt cÊu theo tr×nh tù tæng hîp – ph©n tÝch Cã mÊy d¹ng kÕt + KÕt cÊu theo tr×nh tù chñ yÕu- thø yÕu cÊu trong v¨n 5) NghÞ luËn thuyÕt minh? - Xem SGV III. Vận dụng tổng hợp các phương thức biểu đạt Ngµy d¹y: Ký duyÖt:. Một số vấn đề của văn học dân gian viÖt nam qua nh÷ng t¸c phÈm trong. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(15)</span> chương trình ngữ văn 10 A- Môc tiªu bµi häc: - Nắm được các đặc trưng cơ bản của văn học dân gian đã học, hiểu õ vị trí, vai trò và những giá trị to lớn về néi dung vµ nghÖ thuËt cña v¨n häc d©n gian trong mèi quan hệ với văn học viết và với đời sống văn hóa dân téc - Bước đầu biết đọc hiểu TP văn học dân gian theo đặc tr­ng thÓ lo¹i. BiÕt ph©n tÝch vai trß, t¸c dông cña v¨n học dân gian qua những tác phẩm đã học - Tr©n träng vµ yªu thÝch nh÷ng t¸c phÈm v¨n häc d©n gian cña d©n téc.VËn dông vµo t¸c phÈm cô thÓ. Hoạt động của GV vµ HS. B- Phương tiện thực hiện - SGV, thiÕt kÕ bµi häc C- C¸ch thøc tiÕn hµnh - Tổ chức giờ dạy học theo hình thức đọc- hiểu - TÝch ph©n víi luËn v¨n Nội dung kiến thức cần đạt. I. Những đặc điểm chính của một số thể loại văn học dân gian đã học. 1) Sö thi d©n gian: Nªu nh÷ng thÓ lo¹i a) §Þnh nghÜa: Nh÷ng t¸c phÈm tù sù d©n gian cã quy v¨n häc d©n gian? m« lín, sö dông ng«n ng÷ cã vÇn nhÞp, x©y dùng những hình tượng nghệ thuật hoành tráng, hào hùng để kÓ vÒ mét hoÆc nhiÒu nhiÒu biÕn cè lín diÔn ra trong đời sống cộng đồng của cả dân gian thời cổ đại. b) §Æc ®iÓm - Nôi dụng: Qua chiến đấu và những chiến công của người anh hùng, sử thi thể hiện sức mạnh& mọi KV của cộng đồng TĐ -NT: Ng«n ng÷ trang träng, giµu nhÞp ®iÖu, giµu h×nh ảnh, sử dụng phương pháp so sánh và phóng đại đạt hiệu quả thẩm mỹ cao, đậm đà màu sắc dân tộc 2) TruyÒn thuyÕt: VD: ADV vµ MC a) §Þnh nghÜa: Nh÷ng t¸c phÈm tù sù d©n gian kÓ vÒ 1 – TT lịch sử ( hoặc có liên quan đến lịch sử) theo xu hướng lí tưởng hóa, qua đó thể hiện sự ngưỡng mộ và tôn vinh của nhân dân đối với những người có công với đất nước, dân tộc hoặc cộng đồng dân cư của một vùng. b) §Æc ®iÓm - Là một cách giải thích nguyên nhân việc mất nước ¢u L¹c nh»m nªu lªn bµi häc lÞch sö vÒ t×nh thÇn c¶nh giác với kẻ thù trong và giữ nước, và về cách xử lý đúng đắn mối quan hệ giữa cá nhân với cộng đồng. - Hình tượng nhân vật( ADV, RV, MC, TT) mang nhiều chi tiết hư cấu nhưng vẫn bảo đảm phần cốt lõi Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(16)</span> VD: TÊm C¸m. lÞch sö 3) TruyÖn cæ tÝch: a) §Þnh nghÜa: Nh÷ng t¸c phÈm tù sù d©n gian mµ cèt truyện mà hình tượng được hư cấu có chủ định, kể về số phận con người bình thường trong xã hội, thể hiện tinh thần nhân đạo và lạc quan của NDLĐ b) §Æc ®iÓm: - Sù biÕn hãa cña TÊm-> ThÓ hiÖn søc sèng, søc chuçi dạy mãnh liệt của con người trước sự vùi dập của kẻ ác> Chứa đựng triết lí dân gian về sự thất thắng của cái thiện đối với cái ác. MT vµ X§ lµ sù khóc x¹ cña MT& X§ trong g® phô q thêi cæ. NghÖ thuËt : KÜ n¨ng miªu t¶ sù chuyÓn biÕn cña nh©n vật Tấm từ yếu đuối, thụ động đến kiên quyết, chủ động đấu tranh giành lại quyền sống& quyền hưởng hạnh phúc chính đáng của mình 4) Truyện cười a) §Þnh nghÜa: Nh÷ng t¸c phÈm tù sù d©n gian ng¾n, cã kÕt cÊu chÆt chÏ, kÕt thóc bÊt ngê, kÓ vÒ nh÷ng sù viÖc xÊu, tr¸i tù nhiªn trong cuéc sèng, cã t¸c dông g©y cười, nhằm mục đích giải trí, phê phán b) §Æc ®iÓm - Tam đại con gà + Phê phán sự dốt nát và thói sĩ diện của ông thầy đồ( cái dốt càng cố che đậy càng lộ ra, thường làm trò cười cho thiªn h¹) + NghÖ thuËt x©y dùng nh©n vËt th«ng qua c¸c t×nh huèng liªn tiÕp x¶y ra, trong qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt t×nh huống, cái dốt của thầy đồ dần tự lộ ra. - Nh­ng nã ph¶i hai: + Phª ph¸n sù tham nhòng thÓ hiÖn qua tÝnh 2 mÆt cña quan lại địa phương khi xử kiện + NT là ở sự kết hợp cử chỉ với lời nói( gây cười) trong đó có xử dụng lối chơi chữ động đoán của nhân vËt. 5) Ca dao: a) §Þnh nghÜa: Nh÷ng lêi th¬ ch÷ t×nh d©n gian, thường kết hợp âm nhạc khi diễn xướng, được sáng tác nhằm diễn tả thế giới nội tâm của con người b) §Æc ®iÓm: * Chùm ca dao than thân, yêu thương tình nghĩa. - Néi dung c¶m xóc cña nh÷ng bµi- c©u ca dao lµ nçi niềm chua xót đắng cay khi người bình dân nghĩ về số phận, cảnh ngộ và những hoàn cảnh yêu thương, chung thñy cña hä trong quan hÖ b¹n bÌ, TG vµ trong mèi quan hệ với xóm làng, quê hương, đất nước. - Bộc lộ vừa chân thành, vừa tinh tế, kín đáo qua NT Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(17)</span> GV kÓ:. diễn đạt giàu hình ảnh, đậm màu sắc dân tộc và dân dã cña ca daddach * Chùm ca dao hài hước - ND: Tác giả cười giải trí, tác giả cười tự hào, hoặc tác giả cười châm biêm, phê phán, qua đó thể hiện lòng yêu đời, TL lạc quan, triết lí sống lành mạnh của người lao động. - Những cái ấy được bộc lộ bằng những lỗi diễn đạt th«ng minh, hãm hØnh II. Nh÷ng gi¸ trÞ c¬ b¶n cña v¨n häc d©n gian qua c¸c tác phẩm đã học 1) Gi¸ trÞ néi dung - Phản ánh chân thực cuộc sống lao động, chiến đấu để dựng nước và giữ nước của d©n téc VD: Trong ADV vµ MC – TT - ThÓ hiÖn truyÒn thèng d©n chñ vµ tinh thÇn nh©n v¨n cña nh©n d©n VD: Trong TÊm C¸m - Bộc lộ đời sống tâm hồn phong phú, tinh tÕ& s©u sắc của nhân dân( yêu đời, lạc quan, yêu cái thiện, cái đẹp trong cuộc sống, căm ghét cái xấu, sự độc ác, sống tình người, thñy chung) VD: Bộc lộ + Tình yêu quê hương “ Anh ®i anh nhí quª nhµ …” + Tình yêu đôi lứa: “ B©y giê mËn…” “ Hôm qua tát nước…” + Tình yêu lao động “ KÐo lªn råi c¨ng buåm ta l¸i…” - Tæng kÕt nh÷ng tri thøc, kinh nghiÖm cña nh©n d©n vÒ mäi lÜnh vùc trong mèi quan hÖ gi÷a con người với tù nhiªn, XH& chÝnh b¶n th©n m×nh. 2) Gi¸ trÞ nghÖ thuËt - X©y dùng ®­îc nh­ng mÉu h×nh nh©n vËt đẹp, tiêu biÓu cho truyÒn thèng quy b¸u cña d©n téc. VD: §am San tiªu biÓu cho tinh thÇn bÊt khuÊt, chiÕn đấu dũng cảm của người anh hùng vì hạnh phúc cộng đồng; ADV dù bị thất bại trước ©m m­u cña TriÖu §µ vÉn tiªu biÓu cho tinh thÇn bÊt khuÊt cña d©n téc. Tấm: Tiêu biểu cho lòng yêu đời, ham sống của những người lao động bị áp bức Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(18)</span> trong XH cò. - V¨n häc d©n gian lµ n¬i h×nh thµnh nªn nh÷ng thÓ lo¹i v¨n häc c¬ b¶n vµ tiªu biÓu của dân tộc do nhân dân lao động sáng tạo nên. Đời thường nó còn là” khó” lưu giữ nh÷ng thµnh tùu ng«n ng÷ nghÖ thuËt mang đậm đà bản sắc dân tộc mà các thế hÖ sau cÇn häc tËp vµ ph¸t huy. III. Vai trß vµ t¸c dông cña v¨n häc d©n gian trong đời sống tinh thần của XH& trong nÒn v¨n häc d©n téc 1) Vai trò và tinh thần trong đời sống tinh thÇn cña x· héi - V¨n häc d©n gian nªu cao nh÷ng bµi häc vÒ phÈm chất tinh thần, đạo đức, truyền thống tốt đẹp của dân téc + Tinh thần nhân đạo + Lßng l¹c quan + ý chí đấu tranh bền bỉ để giải phóng con người khỏi bất công + ý chí độc lập tự cường + NiÒm tin bÊt diÖt vµo c¸i thiÖn… - V¨n häc d©n gian gãp phÇn quan träng bồi dưỡng cho con người những tình cảm tốt đẹp, chách nghĩ, lối sống tích cực và lµnh m¹nh 2) Vai trß, t¸c dông trong nÒn v¨n häc d©n gian - Nhiều tác phẩm văn học dân gian đã trở thành những mẫu mực về NT của TĐ đã qua mà các NV cần học tập để sáng tạo nªn nh÷ng t¸c phÈm cã gi¸ trÞ VD: NguyÔn Du, HXH, §T§, NK, TX,TH÷u -> cã nh÷ng tiÕp thu s¸ng t¹o v¨n häc d©n gian trong s¸ng t¹o cña m×nh - V¨n häc d©n gian m·i m·i lµ nguån nuôi dưỡng, là cơ sở của văn học viết về phương diện đề tài, thể loại, văn liệu… IV. Một số lưu ý về phương pháp đọc hiểu v¨n häc d©n gian - Nắm vững đặc trưng của thể loại bởi lẽ không một nét độc đáo nào của một tác phẩm văn học gian dân cụ thể lại vượt ra khỏi những đặc trưng cơ bản của thể loại. Cần lấy những đặc trưng chung về thể Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(19)</span> loại làm căn cứ để đọc- hiểu những tác phÈm cô thÓ - Muốn đọc hiểu chính xác một tác phẩm văn học dân gian, cần đặt nó vào trong hệ thống những văn bản tương quan thích ứng( đề tài, thể loại, cách diễn đạt) VD: SGV - Trong quá trình sinh thành, biến đổi, lưu trường, tác phẩm luôn gắn bó mật thiết& phôc vô trùc tiÕp cho c¸c h×nh thøc sinh hoạt cộng đồng khác nhau(gia đình, xã héi,…) cña ND VD: SGV. TiÕt : 19+20 Ngµy so¹n: 20.12 Ngµy d¹y: Ký duyÖt:. Hoạt động của GV vµ HS Muèn viÕt ®­îc ®o¹n v¨n tù sù th× trước hết phải hiểu thÕ nµo lµ tù sù?. §o¹n v¨n trong v¨n b¶n tù sù cã đặc điểm gì?. Một số vấn đề cách viết đoạn văn tự sù . thù hµnh viÕt ®o¹n v¨n tù sù A- Môc tiªu bµi häc - Gióp häc sinh cñng cè kiÕn thøc KN,ND& nhiÖm vô cña ®o¹n v¨n trong v¨n b¶n tù sù tõ viÕt ®­îc c¸c ®v tù sù B- Phương tiện thực hiện - SGK, SGV, tham kh¶o - ThiÕt kÕ bµi häc C- C¸ch thøc tiÕn hµnh - Tổ chức giờ dạy học theo hình thức hỏi đáp - TÝnh ph©n víi GV Nội dung kiến thức cần đạt I. Kh¸i niÖm - Tự sự là một câu chuyện kể về một người nào đó, một vật gì đó hay một sự kiện nào đó. Trong văn bản tự sự, mỗi đoạn văn thường có câu nêu ý khái quát-> gọi là chủ đề: Các câu khác diễn đạt nh÷ng ý cô thÓ - Mçi v¨n b¶n tù sù gåm nhiÒu ®o¹n v¨n víi nh÷ng nhiÖm vô kh¸c nhau + §o¹n më bµi-> Giíi thiÖu c©u chuyÖn + §o¹n th©n bµi-> KÓ diÔn biÕn sù viÖc chi tiÕt + Đoạn kết bài-> Tạo ấn tượng mạnh với suy nghĩ, cảm xúc người đọc -> ND mỗi đoạn văn tuy khác nhau( cách tả người, kể sự việc) nhưng đều có chung nhiệm vụ là thể hiện chủ đề và kĩ năng văn bản II. C¸ch viÕt ®o¹n v¨n trong bµi v¨n tù sù - Trước khi viết hoặc kể chuyện, Cần suy nghĩ, dự kiến đoạn văn mở bài& đoạn văn kết bài để bài văn vừa chặt Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(20)</span> Người viết phải làm gì để viết tốt ®o¹n v¨n tù sù?. Yêu cầu HS đọc ®o¹n v¨n trong SGK. Cho HS viÕt ®o¹n v¨n theo nhãm TiÕt:21-> 27 Ngµy so¹n: 28/12 Ngµy d¹y: Ký duyÖt:. chẽ, vừa có sức lôi cuốn hấp dẫn người đọc Đoạn mở đầu bài và kết bài có thể giống nhau về đối tượng trình bà( tả cảnh, người) hoặc có thể khác nhau( Đầu-> cảnh, Kết-> tả người). Nhưng dù giống hay khác nhau thế nào thì đọan văn mở bài& kết bài của một bài v¨n tù sù ph¶i øng víi nhau& ph¶i tËp trung vµo nhiÖm vụ dẫn dắt câu chuyện, làm nổi bật chủ đề, tư tưởng mà bµi v¨n cÇn thÓ hiÖn - Trong v¨n b¶n tù sù, mçi ®o¹n v¨n cã mét nhiÖm vô riªng vµ cã vÞ trÝ thÝch hîp nh»m giíi thiÖu miªu t¶ sù vật hoặc dẫn dắt sự việc, tạo sự hấp dần cho người đọc - Muốn viết đoạn văn trong bài văn tự sự, người viết cần huy động năng lực quan sát, tưởng tượng vốn sèng… Sau đó vận dụng kĩ năng miêu tả, kể chuyện, biểu cảm… để hoàn chỉnh đoạn văn khi viết, có thể dùng câu chủ đề để nêu ý bao trim sau đó viết các câu thể hiÖn nh÷ng néi dung cô thÓ VD: - Trong văn bản tự sự, người viết cần nhất quán về ng«i kÓ. NÕu v¨n b¶n dïng ng«i kÓ nµo ë ®o¹n v¨n më ®Çu th× c¸c ®o¹n tiÕp theo cÇn duy tr× ng«i kÓ Êy. Cã nh­ vËy v¨n b¶n tù sù míi chÆt chÏ, logic, hÊp dÇn vµ thuyết phục người đọc III. LuyÖn tËp 1. ViÕt ®o¹n v¨n dùa vµo chÝn c©u ®Çu tiªn” Lêi tiÔn dặn”để thể hiện rõ tâm trạng cô gái?( nhóm 1) 2. Tõ BT” KiÒu ë lÇu nh­ng bÝch”. H·y viÕt ®o¹n v¨n( nhãm 2) 3. Viết một đoạn văn tả cảnh TN theo chủ đề tự chọn( nhãm 3) 4. Viết một đoạn KN sâu sắc nhất đối với em( nhóm 4 ) Thùc hµnh vÒ phong c¸ch ng«n ng÷ Ng÷ vµ c¸c biÖn ph¸p tu tõ cã trong chương trình ngữ văn 10 A- Môc tiªu bµi häc - Cñng cè vµ rÌn luyÖn thªm vÒ kiÕn thøc vµ kÜ n¨ng sö dông ng«n ng÷ - Cho HS thấy& nắm vững các BPTT có trong chương tr×nh v¨n häc B- Phương tiện thực hiện - Tham kháa SGK - ThiÕt kÕ bµi häc C- C¸ch thøc tiÕn hµnh - GV tổ chức giờ dạy học theo đúng phương thức kết. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(21)</span>