Giáo án Ngữ văn 10 – Năm học: 2009 – 2010

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Vương Đông – Giáo án Ngữ văn 10 (CB) – Năm học: 2009 – 2010 ……………………………………………………………………………………………… …………... Ngày soạn: 10 tháng 8 năm 2009 Tiết:1. Đọc văn:. tæng quan v¨n häc viÖt nam. A.Mục tiêu bài học: Giúp hs:- Nhận thức được những nét lớn của nền VHVN về c¸c phương diện: các bộ phận hợp thành, các thời kì phát triển (thêi k× tõ thÕ kØ X- XIX). - Biết vận dụng các tri thức đó để tìm hiểu và hệ thống hãa những tác phẩm sẽ học về VHVN. - Bồi dưỡng niềm tự hào về VHVN. B. Sự chuẩn bị của thầy và trò: - Sgk, sgv và các tài liệu tham khảo. - Hs so¹n bµi theo c¸c c©u hái cña sgk. - Gv thiết kế dạy- học. C. Cách thức tiến hành: Gv tổ chức giờ dạy- học theo cách kết hợp các hình thức nêu vấn đề, trao đổi - thảo luận và trả lời các câu hỏi. D. Tiến trình dạy học: 1. æn định tổ chức lớp. 2.Bài mới: Hoạt động của gv và hs Yêu cầu cần đạt -VHVN bao gåm c¸c I. C¸c bé phËn cña nÒn VHVN: bé phËn lín nµo? 1. VH d©n gian: -VH dân gian là gì? - K/n: Là sáng tác tập thể và truyền miệng của nhân dân lao động. Người trí thức có tham - Người trí thức có tham gia sáng tác VH dân gian nhưng phải tuân gia sáng tác VH dân thủ các đặc trưng cơ bản của VH dân gian, trở thành tiếng nói tình gian ko? Nêu vài VD cảm chung của nhân dân lao động. mµ em biÕt? VD: Bài ca dao:“Trong đầm gì đẹp bằng sen...”(Một nhà nho), “Tháp Mười đẹp nhất bông sen...”(Bảo Định Giang), “Hỡi cô tát nước bên đàng...”(Bàng Bá Lân),... - C¸c thÓ lo¹i VH d©n gian: ThÇn tho¹i, truyÒn thuyÕt, sö thi, - Kể tên các thể loại truyện cổ tích, truyện cười, truyện ngụ ngôn, tục ngữ, câu đố, ca VH d©n gian? dao, vÌ, truyÖn th¬, chÌo. - §Æc tr­ng: - §Æc tr­ng c¬ b¶n cña + TÝnh tËp thÓ. VH d©n gian? + TÝnh truyÒn miÖng. + TÝnh thùc hµnh (g¾n bã vµ phôc vô trùc tiÕp cho c¸c sinh ho¹t khác nhau trong đời sống cộng đồng). - Vai trß: - Vai trß cña VH d©n + Gi÷ g×n, mµi giòa vµ ph¸t triÓn ng«n ng÷ d©n téc. gian? + Nuôi dưỡng tâm hồn nhân dân. + Gãp phÇn h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn VH viÕt. 2. VH viÕt: Lop11.com. 1.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> Vương Đông – Giáo án Ngữ văn 10 (CB) – Năm học: 2009 – 2010 ……………………………………………………………………………………………… …………... - K/n: Lµ s¸ng t¸c cña trÝ thøc, ®­îc ghi l¹i b»ng ch÷ viÕt, mang - VH viÕt lµ g×? dÊu Ên cña t¸c gi¶. - §Æc tr­ng c¬ b¶n cña - §Æc tr­ng: Lµ s¸ng t¹o cña c¸ nh©n, mang dÊu Ên c¸ nh©n. VH viÕt? - C¸c thµnh phÇn chñ yÕu: - C¸c thµnh phÇn chñ + VH viÕt b»ng ch÷ H¸n. yÕu cña VH viÕt? Nªu + VH viÕt b»ng ch÷ N«m. mét vµi t¸c phÈm thuéc + VH viÕt b»ng ch÷ quèc ng÷. - HÖ thèng thÓ lo¹i: các thành phần đó? - HÖ thèng thÓ lo¹i cña + Tõ thÕ kØ X-XIX: VH viÕt? VH ch÷ H¸n:+ V¨n xu«i. + Th¬. + V¨n biÒn ngÉu. VH ch÷ N«m:+ Th¬. + V¨n biÒn ngÉu. + Tõ ®Çu thÕ kØ XX- nay:+ Tù sù. + Tr÷ t×nh. + KÞch. * Lưu ý: Hai bộ phận VH dân gian và VH viết luôn có sự tác động qua l¹i. Khi tinh hoa cña hai bé phËn v¨n häc nµy kÕt tinh l¹i ë nhưng cá tính sáng tạo, trong những điều kiện lịch sử nhất định đã h×nh thµnh c¸c thiªn tµi VH (NguyÔn Tr·i, NguyÔn Du, Hå ChÝ Minh,...). Gv chuyÓn ý, dÉn d¾t. II. C¸c thêi k× ph¸t triÓn cña nÒn VHVN: - Nêu cách phân kì tổng 1. VH trung đại (Thời kì từ thế kỉ X-XIX): qu¸t nhÊt cña VH viÕt a. VH ch÷ H¸n: VN? Ba thêi k× lín - Ch÷ H¸n du nhËp vµo VN tõ ®Çu c«ng nguyªn. được phân định ntn? - VH viÕt VN thùc sù h×nh thµnh vµo thÕ kØ X khi d©n téc ta giµnh - Chữ Hán được du được độc lập. nhËp vµo VN tõ kho¶ng thêi gian nµo? T¹i sao đến thế kỉ X, VH viết - Các tác giả, tác phẩm tiêu biểu: VN mới thực sự hình + Lí Thường Kiệt: Nam quốc sơn hà. thµnh? + Trần Quốc Tuấn: Hịch tướng sĩ. - Kể tên một số tác giả, + Nguyễn Trãi: Bình Ngô đại cáo, Quân trung từ mệnh tập,... t¸c phÈm VH viÕt b»ng + NguyÔn Du: §éc TiÓu Thanh kÝ, Së kiÕn hµnh,... ch÷ H¸n tiªu biÓu? b. V¨n häc ch÷ N«m: - Ch÷ N«m lµ lo¹i ch÷ ghi ©m tiÕng ViÖt dùa trªn c¬ së ch÷ H¸n - Em biết gì về chữ do người Việt sáng tạo ra từ thế kỉ XIII. Nôm và sự phát triển -VH chữ Nôm:+ Ra đời vào thế kỉ XIII. cña VH ch÷ N«m? + Ph¸t triÓn ë thÕ kØ XV (t¸c gi¶, t¸c phÈm tiªu biÓu: NguyÔn Tr·i- Quèc ©m thi tËp, Lª Th¸nh T«ng- Hång §øc quèc ©m thi tËp,...). + Đạt đến đỉnh cao vào thế kỉ XVIII- đầu thế kỉ XIX (t¸c gi¶, t¸c phÈm tiªu biÓu: NguyÔn Du- TruyÖn KiÒu, §oµn ThÞ Lop11.com. 2.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Vương Đông – Giáo án Ngữ văn 10 (CB) – Năm học: 2009 – 2010 ……………………………………………………………………………………………… …………... Điểm- Chinh phụ ngâm, Thơ Nôm Hồ Xuân Hương,...). - ý nghÜa cña ch÷ N«m vµ VH ch÷ N«m: + Chứng tỏ ý chí xây dựng một nền VH và văn hóa độc lập của d©n téc ta. - ý nghĩa của chữ Nôm + ảnh hưởng sâu sắc từ VH dân gian nên VH chữ Nôm gần gũi vµ VH ch÷ N«m? và là tiếng nói tình cảm của nhân dân lao động. + Khẳng định những truyền thống lớn của VH dân tộc (CN yêu nước, tính hiện thực và CN nhân đạo). + Ph¶n ¸nh qu¸ tr×nh d©n téc hãa vµ d©n chñ hãa cña VH trung đại.. E. Cñng cè, dÆn dß: Yªu cÇu hs:- Häc bµi. - Lµm bµi tËp: lËp b¶ng so s¸nh VH d©n gian vµ VH viÕt.. Ngµy so¹n: 14 tháng 8 năm 2009 TiÕt: 2. §äc v¨n:. tæng quan v¨n häc viÖt nam(tiÕp) A.Mục tiêu bài học: Giúp hs:- Nhận thức được các giai ®o¹n phát triển cña VHVNH§ và một số nét đặc sắc truyền thống của VH dân tộc. - Biết vận dụng các tri thức đó để tìm hiểu và hệ thống hãa những tác phẩm sẽ học về VHVN. - Bồi dưỡng niềm tự hào về VHVN. B. Sự chuẩn bị của thầy và trò: - Sgk, sgv và các tài liệu tham khảo. - Hs so¹n bµi theo c¸c c©u hái cña sgk. - Gv thiết kế dạy- học. C. Cách thức tiến hành: Gv tổ chức giờ dạy- học theo cách kết hợp các hình thức nêu vấn đề, trao đổi- thảo luận và trả lời các câu hỏi. Lop11.com. 3.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> Vương Đông – Giáo án Ngữ văn 10 (CB) – Năm học: 2009 – 2010 ……………………………………………………………………………………………… …………... D. Tiến trình dạy học: 1. æn định tổ chức lớp. 2. KiÓm tra bµi cò: C©u hái: Ph©n biÖt VHDG vµ VH viÕt? C¸c thµnh phÇn cña VHT§? ý nghÜa cña ch÷ N«m vµ VH ch÷ N«m? 3.Bài mới: Hoạt động của gv và hs Yêu cầu cần đạt -Vì sao nền VHVN thế 2. VH hiện đại (Từ đầu thế kỉ XX- hết thế kỉ XX): kØ XX ®­îc gäi lµ VH hiện đại? Hs thảo luận, tr¶ lêi: a. VHVN tõ 1900- 1930: - VHH§ ®­îc chia ra - §Æc ®iÓm: Lµ giai ®o¹n v¨n häc giao thêi. thành những giai đoạn + Dấu tích của nền VH trung đại: quan niệm thẩm mĩ, một số nhỏ nào? Nêu đặc điểm thể loại VH trung đại (thơ Đường luật, văn biền ngẫu,...) vẫn chÝnh cña giai ®o¹n ®­îc líp nhµ nho cuèi mïa sö dông. + Cái mới: VHVN đã bước vào quỹ đạo hiện đại hóa, có sự tiếp VH 1900-1930? - KÓ tªn c¸c t¸c gi¶ tiªu xóc, häc tËp VH ch©u ¢u. biÓu trong giai ®o¹n - C¸c t¸c gi¶ tiªu biÓu: T¶n §µ, Hå BiÓu Ch¸nh, Ph¹m Duy Tèn, Phan Béi Ch©u,... nµy? b. VHVN tõ 1930-1945: - Nêu đặc điểm chính - Đặc điểm: của VHVN giai đoạn + VH phát triển với nhịp độ mau lẹ. + Công cuộc hiện đại hóa nền VH đã hoàn thành. tõ 1930-1945? Gv gîi më: §©y lµ giai - C¸c t¸c gi¶ tiªu biÓu: ®o¹n ph¸t triÓn rùc rì + ThÕ L÷, Xu©n DiÖu, ChÕ Lan Viªn, NguyÔn BÝnh,... nhÊt cña VHVNH§. + Ng« TÊt Tè, Nam Cao, Vò Träng Phông, NguyÔn Tu©n,... Nền VH nước ta khi ấy + Tố Hữu, Hồ Chí Minh,... víi tr¨m nhµ ®ua tiÕng + Hoµi Thanh, H¶i TriÒu,... nh­ tr¨m hoa ®ua në. “Mét n¨m cña ta b»ng ba mươi năm của người”(VũNgọc Phan). - Nhịp độ phát triển cña VHVN giai ®o¹n nµy ntn? C«ng cuéc hiện đại hóa nền VH dân tộc đã hoàn thành ch­a? - KÓ tªn c¸c t¸c gi¶ tiªu c. VHVN tõ 1945-1975: biÓu? - §Æc ®iÓm: Lµ giai ®o¹n VH c¸ch m¹ng. + VH được sự chỉ đạo về tư tưởng, đường lối của Đảng. - Nêu đặc điểm chính + VH ph¸t triÓn thèng nhÊt phôc vô c¸c nhiÖm vô chÝnh trÞ. cña VHVN giai ®o¹n - Néi dung ph¶n ¸nh chÝnh tõ 1945-1975? Lop11.com. 4.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> Vương Đông – Giáo án Ngữ văn 10 (CB) – Năm học: 2009 – 2010 ……………………………………………………………………………………………… …………... + Sự nghiệp đấu tranh cách mạng. - VHVN ®­îc sù chØ + C«ng cuéc x©y dùng cuéc sèng míi cña nh©n d©n. đạo về tư tưởng, đường  VH mang đậm cảm hứng sử thi và chất lãng mạn cách mạng. lèi cña tæ chøc nµo? - C¸c t¸c gi¶ tiªu biÓu: phôc vô nhiÖm vô g×? Quang Dòng, NguyÔn §×nh Thi, Hoµng CÇm, T« Hoµi, Kim Nh÷ng néi dung ph¶n L©n, NguyÔn Minh Ch©u, Ph¹m TiÕn DuËt, Xu©n Quúnh,... ¸nh chÝnh cña nã? - KÓ tªn c¸c t¸c gi¶ tiªu biÓu? d. VHVN tõ 1975- hÕt thÕ kØ XX: - Nêu đặc điểm chính - Đặc điểm: của VHVN giai đoạn + VHVN bước vào giai đoạn phát triển mới. từ 1975- hết thế kỉ XX? + Hai mảng đề tài lớn là: lịch sử chiến tranh cách mạng và con người Việt Nam đương đại. - KÓ tªn c¸c t¸c gi¶ tiªu - C¸c t¸c gi¶ tiªu biÓu: biÓu? Lê Lựu, Nguyễn Khắc Trường, Bảo Ninh, Nguyễn Huy Thiệp, NguyÔn ThÞ Thu HuÖ,...  §¸nh gi¸: Nền VHVN đã đạt được thành tựu to lớn: + KÕt tinh ®­îc nh÷ng t¸c gi¶ VH lín: NguyÔn Tr·i, NguyÔn Du, Hå ChÝ Minh,... + NhiÒu t¸c phÈm cã gi¸ trÞ ®­îc dÞch ra nhiÒu thø tiÕng trªn thÕ giíi: TruyÖn KiÒu, NhËt kÝ trong tï, Th¬ t×nh Xu©n DiÖu,... + Có vị trí xứng đáng trong nền VH nhân loại. III. Con người Việt Nam qua VH: 1. Con người Việt Nam trong mối quan hệ với thế giới tự Gv chuyÓn ý, dÉn d¾t. nhiªn: Mèi quan hÖ cña con - NhËn thøc, c¶i t¹o, chinh phôc thÕ giíi tù nhiªn: người Việt Nam với thế VD: + Thần thoại Thần trụ trời, Quả bầu tiên,... giải thích sự giới tự nhiên được biểu hình thành thế giới tự nhiên và con người. hiÖn qua nh÷ng mÆt + TruyÒn thuyÕt S¬n Tinh- Thñy Tinh kh¸t väng chinh nµo? VD minh häa? phôc thÕ giíi tù nhiªn. - Thiên nhiên là người bạn tri âm, tri kỉ: VD: + Ca dao về quê hương đất nước: “ §­êng v« xø NghÖ quanh quanh...” “ Hỡi cô tát nước bên đường...” “Đứng bên ni đồng ngó bên tê đồng...” + Thơ Nôm Nguyễn Trãi, Hồ Xuân Hương, Nguyễn KhuyÕn,... - Thiên nhiên gắn với lí tưởng thẩm mĩ, đạo đức nhà nho: VD: Tùng, cúc, trúc, mai cốt cách người quân tử (thơ Nguyễn Tr·i, NguyÔn BØnh Khiªm,...). - Thiên nhiên thể hiện tình yêu quê hương, đất nước, yêu cuộc sống và đặc biệt là tình yêu lứa đôi: Lop11.com. 5.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> Vương Đông – Giáo án Ngữ văn 10 (CB) – Năm học: 2009 – 2010 ……………………………………………………………………………………………… …………... VD: Ca dao  t×nh yªu nh÷ng vËt th©n thuéc t×nh yªu quª hương đất nước. - Từ mối quan hệ gắn Sóng (Xuân Quỳnh), Tương tư (Nguyễn Bính), Hương thầm bã s©u s¾c cña con (Phan ThÞ Thanh Nhµn),... người Việt Nam và  Con người Việt Nam có tình yêu thiên nhiên sâu sắc và thấm thiªn nhiªn, em thÊy thÝa. người Việt có tình cảm 2. Con người Việt Nam trong mối quan hệ với quốc gia dân víi thiªn nhiªn ntn? téc: - CN yêu nước - một trong những nội dung quan trọng và nổi bật - Tại sao CN yêu nước nhất của VHVN. l¹i trë thµnh mét trong - BiÓu hiÖn: những nội dung quan + Tình yêu quê hương (yêu cảnh đẹp của quê hương đất nước). träng vµ næi bËt nhÊt + NiÒm tù hµo vÒ truyÒn thèng v¨n hãa d©n téc, lÞch sö dùng cña VHVN? nước và giữ nước hào hùng. V×: + ý chí căm thù quân xâm lược và tinh thần xả thân vì độc lập tự + Nh©n d©n ta cã lßng do... yêu nước nồng nàn,  CN yêu nước là một nội dung tiêu biểu, một giá trị quan trọng sím cã ý thøc x©y cña VHVN. dựng một quốc gia độc lËp, tù do. + Do ®iÒu kiÖn tù nhiªn đặc biệt đất nước ta luôn phải đấu tranh chống ngoại xâm để giành và giữ độc lập  lòng yêu nước được mµi giòa. - Nh÷ng biÓu hiÖn cña CN yêu nước trong VHVN? 3. Con người Việt Nam trong mối quan hệ với xã hội: - Mơ ước về một xã hội công bằng tốt đẹp ước muốn, khát - Em hãy nêu những vọng muôn đời của nhân dân ta. biÓu hiÖn cña mèi quan VD: TruyÖn cæ tÝch (TÊm C¸m, Th¹ch Sanh,...)  kh¸t väng hệ giữa con người Việt công lí “ở hiền gặp lành”, “ác giả ác báo”. Nam vµ x· héi? Ph©n - Tè c¸o, phª ph¸n c¸c thÕ lùc chuyªn quyÒn vµ bµy tá lßng c¶m tÝch VD minh häa? th«ng víi nh©n d©n bÞ ¸p bøc. VD: TruyÖn KiÒu (NguyÔn Du), Chinh phô ng©m (§oµn ThÞ Điểm), Tắt đèn (Ngô Tất Tố),... - NhËn thøc, phª ph¸n, c¶i t¹o x· héi. VD: Từ Hải (Truyện Kiều), Chị Sứ (Hòn đất), Chị út Tịch (Người mẹ cầm súng),...  là những con người với ý chí quật cường, có sức mạnh tiềm tµng ko chÊp nhËn lµ n¹n nh©n ®au khæ cña x· héi ¸p bøc bÊt công mà ko ngừng đấu tranh cho tự do, hạnh phúc, nhân phẩm Lop11.com. 6.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> Vương Đông – Giáo án Ngữ văn 10 (CB) – Năm học: 2009 – 2010 ……………………………………………………………………………………………… …………... vµ quyÒn sèng cña m×nh. - Cảm hứng xã hội sâu đậm là tiền đề hình thành CN hiện thực và CN nhân đạo trong VHVN. - VHVN đã và đang đi sâu phản ánh công cuộc xây dựng cuộc sèng míi tuy cßn khã kh¨n gian khæ nh­ng ®Çy høng khëi tin vào tương lai. VD: Mïa l¹c (NguyÔn Kh¶i), RÎo cao (Nguyªn Ngäc),... 4. Con người Việt Nam và ý thức về bản thân: - ý thức cá nhân: là ý thức về chính con người mình với các mặt song song tån t¹i (thÓ x¸c- t©m hån, b¶n n¨ng- v¨n hãa, t­ t­áng vị kỉ- tư tưởng vị tha, ý thức cá nhân- ý thức cộng đồng,...). - Theo em, ý thøc c¸ - BiÓu hiÖn: nh©n lµ g×? + VHVN ghi lại quá trình lựa chọn, đấu tranh để khẳng định đạo lí làm người của con người Việt Nam trong sự kết hợp hài hòa hai phương diện: ý thức cá nhân – ý thức cộng đồng. - ý thức về bản thân + Vì những lí do khác nhau nên ở những giai đoạn nhất định, của con người Việt VHVN đề cao một trong hai mặt trên. Nam ®­îc biÓu hiÖn Trong chiÕn tranh hoÆc c«ng cuéc c¶i t¹o, chinh phôc tù nhiªn, trong VH ntn? cần huy động sức mạnh của cả cộng đồng, VHVN đề cao ý thức Gợi mở: Mối quan hệ cộng đồng (VHVN giai đoạn thế kỉ X-XIV, 1945-1975). giữa ý thức cá nhân và Khi cuộc sống yên bình, con người có điều kiện quan tâm đến ý thức cộng đồng? Khi đời sống cá nhân hoặc khi quyền sống của cá nhân bị chà đạp, ý nào người Việt Nam thức cá nhân được đề cao (VHVN giai đoạn thế kỉ XVIII- đầu chú trọng đến ý thức cá XIX, 1930-1945). nhân, ý thức cộng + Xu hướng của VH nước ta hiện nay: xây dựng đạo lí làm người đồng? Nêu các giai với những phẩm chất tốt đẹp (nhân ái, thuỷ chung, tình nghĩa, vị ®o¹n VH minh häa? tha, đức hi sinh vì sự nghiệp chính nghĩa,...).VHVN đề cao - Xu hướng của VH quyền sống cá nhân nhưng ko chấp nhận chủ nghĩa cá nhân cực nước ta hiện nay là gì? đoan. Em có tán đồng những tác phẩm chỉ đề cao quyền hưởng thụ theo b¶n n¨ng cña con người ko? Vì sao? IV. Tæng kÕt bµi häc: Ghi nhí (sgk) Hs đọc và học phần ghi nhí (sgk). E. Cñng cè, dÆn dß: Yªu cÇu hs: - Häc bµi. - Lµm bµi tËp: LËp b¶ng so s¸nh VHT§ vµ VHH§. - Đọc trước bài: Hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ.. Lop11.com. 7.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> Vương Đông – Giáo án Ngữ văn 10 (CB) – Năm học: 2009 – 2010 ……………………………………………………………………………………………… ………….... Ngµy so¹n: 18/8/09. TiÕt :3. TiÕng ViÖt:. hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ. A. Môc tiªu bµi häc: Giúp hs:- Nắm được các kiến thức cơ bản về hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ; các nhân tố giao tiếp: nhân vật, hoàn cảnh, nội dung, mục đích, phương tiện, cách thức giao tiếp; hai quá trình trong hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ. - Xác định các nhân tố giao tiếp trong một hoạt động giao tiếp, nâng cao năng lực giao tiÕp khi nãi (viÕt) vµ n¨ng lùc ph©n tÝch, lÜnh héi khi giao tiÕp. - Giáo dục thái độ và hành vi phù hợp trong một hoạt động giao tiếp bằng ngôn ng÷. B. Sù chuÈn bÞ cña thÇy vµ trß: - Sgk, sgv. - Một số tài liệu về hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ. - Hs đọc trước bài học. - Gv thiÕt kÕ d¹y- häc. C. C¸ch thøc tiÕn hµnh: Gv tổ chức giờ dạy- học theo cách kết hợp các hình thức trao đổi- thảo luận, trả lời các câu hái. D. TiÕn tr×nh d¹y- häc: 1. ổn định tổ chức lớp. 2. KiÓm tra bµi cò: C©u hái: Em h·y nªu c¸c bé phËn hîp thµnh cña VHVN? VH viÕt ®­îc chia thµnh c¸c thêi kì chủ yếu nào? Con người VN được khắc họa qua những mối quan hệ nào trong VH? Qua đó, em thấy con người VN bộc lộ những phẩm chất đáng quý nào? Lop11.com. 8.

<span class='text_page_counter'>(9)</span> Vương Đông – Giáo án Ngữ văn 10 (CB) – Năm học: 2009 – 2010 ……………………………………………………………………………………………… …………... 3. Bµi míi: * Giíi thiÖu bµi míi: Nhµ v¨n T« Hoµi trong t¸c phÈm DÕ MÌn phiªu l­u kÝ cã mét ph¸t hiện thú vị về loài kiến. Theo ông, loài kiến cũng biết giao tiếp, chúng trao đổi thông tin khi chạm đầu vào nhau trên đường di chuyển. Với loài người, hoạt động giao tiếp cũng chính là điều kiện quan trọng để tồn tại và phát triển. Con người có thể giao tiếp bằng nhiều phương tiện khác nhau. Nhưng phương tiện giao tiếp quan trọng nhất, hiệu quả nhất, diễn ra thường xuyên của con người trong xã hội ở mọi lúc, mọi nơi là ngôn ngữ (nói và viết). Để thấy được điều đó, hôm nay, chúng ta sẽ tìm hiểu về hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ. Hoạt động của gv và hs Yêu cầu cần đạt Yêu cầu hs đọc ngữ I. Tìm hiểu ngữ liệu: liÖu trong sgk, th¶o 1. Ng÷ liÖu 1: VB Héi nghÞ Diªn Hång. luËn, tr¶ lêi c¸c c©u - Nh©n vËt giao tiÕp: Vua vµ c¸c vÞ b« l·o. hái: - Cương vị: a. Hoạt động giao tiếp + Vua- người đứng đầu triều đình, cai quản đất nước, chăm lo ®­îc VB trªn ghi l¹i cho mu«n d©n bÒ trªn. diễn ra giữa các nhân + Các vị bô lão- người đại diện cho trăm họ bề dưới. vËt giao tiÕp nµo? Hai bên có cương vị và - Đổi vai: quan hÖ víi nhau ntn? + Lượt 1: Vua Trần nói- các bô lão nghe. b. Trong hoạt động giao + Lượt 2: Các bô lão nói- vua Trần nghe. tiếp trên, các nhân vât + Lượt 3: Vua Trần hỏi- các bô lão nghe. giao tiếp lần lượt đổi + Lượt 4: Các bô lão trả lời- vua Trần nghe. vai (vai người nói-  Đổi vai lần lượt. người nghe) ntn? Người - Hành động của vua Trần (người nói): hỏi các bô lão liệu tính ntn nãi tiÕn hµnh nh÷ng khi qu©n M«ng Cæ hung h·n trµn sang. hoạt động cụ thể nào? - Hành động của các bô lão (người nói): xin đánh. Người nghe thực hiện - Hành động tương ứng của vua Trần và các bô lão (người nghe): những hành động tương lắng nghe. øng nµo? - Hoµn c¶nh giao tiÕp: c. Hoạt động giao tiếp + Địa điểm: điện Diên Hồng. trên diễn ra trong hoàn +Thời điểm: quân Nguyên xâm lược nước ta lần 2(1285). c¶nh nµo? (ë ®©u? vµo lúc nào? khi đó nước ta có sự kiện gì đặc biệt?) - Nội dung giao tiếp: d. Hoạt động giao tiếp + Bàn về nguy cơ của một cuộc chiến tranh xâm lược đã ở vào trên hướng vào nội tình trạng khẩn cấp. dung g×? + Đề cập đến vấn đề nên hoà hay nên đánh. e. Mục đích của cuộc - Mục đích của hoạt động giao tiếp : Thống nhất ý chí và hành giao tiếp (hội nghị) là động để chiến đấu bảo vệ tổ quốc. gì? Cuộc giao tiếp đó  Mục đích đó đã thành công. có đạt được mục đích ko? Hs th¶o luËn tr¶ lêi c¸c 2. Ng÷ liÖu 2: VB Bµi tæng quan VHVN. c©u hái trong sgk. Gv - C¸c nh©n vËt giao tiÕp: Lop11.com. 9.

<span class='text_page_counter'>(10)</span> Vương Đông – Giáo án Ngữ văn 10 (CB) – Năm học: 2009 – 2010 ……………………………………………………………………………………………… …………... nhận xét, chốt ý đúng. + Người viết sgk. a. C¸c nh©n vËt giao + Gi¸o viªn Ng÷ V¨n THPT. + Häc sinh líp 10 toµn quèc. tiÕp qua VB trªn? - §Æc ®iÓm: + §é tuæi: tõ 65 tuæi trë xuèng 15 tuæi. b. Hoạt động giao tiếp + Trình độ: từ các giáo sư, tiến sĩ xuống học sinh lớp 10. đó diễn ra trong hoàn - Hoàn cảnh giao tiếp: có tính chất quy phạm, có tổ chức, mục c¶nh nµo? đích, nội dungvà được thực hiện theo chương trình mang tính c.Nội dung giao tiếp pháp lí trong nhà trường. thuéc lÜnh vùc nµo? VÒ - Néi dung giao tiÕp: đề tài gì? Bao gồm + Lĩnh vực: Văn học sử. những vấn đề cơ bản + Đề tài: Tổng quan VHVN. nµo? + Vấn đề cơ bản: Các bộ phận hợp thành VHVN, tiến trình phát d. Mục đích giao tiếp là triển, con người VN qua VH. gì? (mục đích của - Mục đích giao tiếp: người viết, người đọc?) + Người viết: cung cấp cho người đọc cái nhìn tổng quát về VHVN. + Người đọc: lĩnh hội một cách tổng quát nhất về các bộ phận, e.Phương tiện ngôn ngữ tiến trình phát triển và con người VN qua VH. và cách tổ chức VB có - Phương tiện ngôn ngữ: đặc điểm gì nổi bật? + Ng«n ng÷: thuéc lo¹i VBKH gi¸o khoa. + Bè côc: râ rµng, hÖ thèng m¹ch l¹c. + LÝ lÏ chÆt chÏ, thuyÕt phôc, dÉn chøng tiªu biÓu. II. HÖ thèng ho¸ kiÕn thøc: 1. Khái niệm hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ: Gv yêu cầu hs dựa vào - Hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ là hoạt động trao đổi thông kết quả của việc tìm tin của con người trong xã hội, được tiến hành chủ yếu bằng hiểu ngữ liệu và đọc phương tiện ngôn ngữ (dạng nói hoặc dạng viết) nhằm thực hiện phần ghi nhớ trong sgk mục đích về nhận thức, tình cảm, hành động,... để trả lời các câu hỏi:  Hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ là hoạt động “liên cá nhân” - Thế nào là hoạt động nhằm: giao tiếp bằng ngôn + Trao đổi thông tin. ng÷? + Trao đổi tư tưởng, tình cảm. + T¹o lËp quan hÖ x· héi. 2. Các quá trình của hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ: - Tạo lập (sản sinh) VB: người nói (người viết) thực hiện. - Lĩnh hội VB: người nghe (người đọc) thực hiện. - C¸c qu¸ tr×nh diÔn ra trong hoạt động giao tiÕp b»ng ng«n ng÷? Ai là người thực hiện mỗi 3. Các nhân tố của hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ: quá trình đó? - Nh©n vËt giao tiÕp. - Hoµn c¶nh giao tiÕp. - Néi dung giao tiÕp. Lop11.com. 10.

<span class='text_page_counter'>(11)</span> Vương Đông – Giáo án Ngữ văn 10 (CB) – Năm học: 2009 – 2010 ……………………………………………………………………………………………… …………... - Mục đích giao tiếp. - Các nhân tố của hoạt - Phương tiện và cách thức giao tiếp. động giao tiếp bằng ng«n ng÷? E. Cñng cè, dÆn dß: Yªu cÇu hs:- §äc vµ lµm c¸c bµi tËp trong sgk trang 20, 21, 22. - So¹n bµi: Kh¸i qu¸t VH d©n gian VN.. Ngµy so¹n: 20/8/09 TiÕt: 4. §äc v¨n:. kh¸i qu¸t v¨n häc d©n gian. A. Môc tiªu bµi häc: Giúp hs:- Nắm được những đặc trưng, hệ thống thể loại và những giá trị cơ bản của VH d©n gian. - RÌn kÜ n¨ng t×m vµ tãm t¾t c¸c ý chÝnh cña bµi, t×m vµ ph©n tÝch c¸c dÉn chøng tiªu biÓu cho c¸c ý. - Giáo dục thái độ trân trọng đối với VH dân gian, di sản văn hóa của dân tộc. B. Sù chuÈn bÞ cña thÇy vµ trß: - Sgk, sgv. - Mét sè tµi liÖu vÒ VH d©n gian. - Hs so¹n bµi theo c¸c c©u hái cña sgk. - Gv thiÕt kÕ d¹y- häc. C. C¸ch thøc tiÕn hµnh: Gv tổ chức giờ dạy- học theo cách kết hợp các hình thức trao đổi- thảo luận, trả lời các câu hái. D. TiÕn tr×nh d¹y- häc: 1. ổn định tổ chức lớp. 2. KiÓm tra bµi cò: Lop11.com. 11.

<span class='text_page_counter'>(12)</span> Vương Đông – Giáo án Ngữ văn 10 (CB) – Năm học: 2009 – 2010 ……………………………………………………………………………………………… …………... C©u hái: Nªu c¸c bé phËn cña VHVN? KÓ tªn c¸c thÓ lo¹i cña VH d©n gian? VD ? Vai trß cña VH d©n gian? 3. Bµi míi: * Giới thiệu bài mới: Trong mạch suy cảm về đất nước, nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm đã giải thích về sự hình thành các địa danh: “Những người vợ nhớ chồng còn góp cho đất nước những núi Vọng Phu CÆp vî chång yªu nhau gãp nªn hßn Trèng M¸i Gót ngựa của Thánh Gióng đi qua còn trăm ao đầm để lại Chín mươi chín con voi góp mình dựng đất tổ Hùng Vương Nh÷ng con rång n»m im gãp dßng s«ng xanh th¼m Người học trò nghèo góp cho đất nước mình núi Bút, non Nghiên.” (Đất nước) Những xúc cảm sâu sắc đó của ông bắt nguồn từ VH dân gian. Kho tàng VH dân gian của d©n téc ta thùc sù lµ suèi nguån v« tËn cho th¬ ca vµ nh¹c häa. H«m nay, chóng ta sÏ cïng t×m hiÓu nh÷ng nÐt lín vÒ VH d©n gian. Hoạt động của gv và hs. Yêu cầu cần đạt. I. VH d©n gian lµ g×? - VH d©n gian lµ g×? T¹i Lµ nh÷ng t¸c phÈm ng«n tõ truyÒn miÖng ®­îc tËp thÓ s¸ng t¹o sao nói VH dân gian là nhằm phục vụ trực tiếp cho các sinh hoạt khác nhau của đời sống tác phẩm nghệ thuật cộng đồng. ng«n tõ? Hs th¶o luËn, tr¶ lêi. Gv nhËn xÐt, chèt ý: VH d©n gian lµ t¸c phÈm nghÖ thuËt ng«n tõ do VH d©n gian lÊy ng«n tõ lµm chÊt liÖu nghÖ thuËt. II. §Æc tr­ng c¬ b¶n cña VH d©n gian: -VH d©n gian cã nh÷ng 1. TÝnh truyÒn miÖng: đặc trưng cơ bản nào? - Không lưu hành bằng chữ viết mà được truyền miệng từ người - Em hiểu thế nào là tính này sang người khác qua nhiều thế hệ và các địa phương khác truyÒn miÖng? nhau. - Được biểu hiện trong diễn xướng dân gian. - T¸c dông cña tÝnh  T¸c dông: truyÒn miÖng? VD? + Lµm cho t¸c phÈm VH d©n gian ®­îc trau chuèt, hoµn thiÖn, phù hợp hơn với tâm tình của nhân dân lao động. + T¹o nªn tÝnh dÞ b¶n (nhiÒu b¶n kÓ) cña VH d©n gian. VD: VB truyện cổ tích Tấm Cám, truyền thuyết An Dương Vương và Mị Châu- Trọng Thủy,... 2. TÝnh tËp thÓ: - Quá trình sáng tác tập - Quá trình sáng tác tập thể: Cá nhân khởi xướng tập thể hưởng thÓ cña VH d©n gian øng (tham gia cïng s¸ng t¹o hoÆc tiÕp nhËn) tu bæ, söa ch÷a, Lop11.com. 12.

<span class='text_page_counter'>(13)</span> Vương Đông – Giáo án Ngữ văn 10 (CB) – Năm học: 2009 – 2010 ……………………………………………………………………………………………… …………... diÔn ra ntn? thªm bít cho phong phó, hoµn thiÖn. 3. TÝnh thùc hµnh: - Lµ sù g¾n bã vµ phôc vô trùc tiÕp cho c¸c sinh ho¹t kh¸c nhau - Em hiểu thế nào là tính trong đời sống cộng đồng. thực hành của VH dân - VD: Bài ca lao động: Hò sông Mã, hò giã gạo,... gian? VD? Bài ca nghi lễ: Hát mo Đẻ đất đẻ nước của người Mường,... III. HÖ thèng thÓ lo¹i cña VH d©n gian: Yêu cầu hs đọc và tự học các định nghĩa về c¸c thÓ lo¹i VH d©n gian trong sgk. - LËp b¶ng hÖ thèng c¸c thÓ lo¹i VH d©n gian?. - Tri thøc d©n gian lµ g×? Gv định hướng: Tri thức d©n gian lµ nhËn thøc, hiÓu biÕt cña nh©n d©n đối với cuộc sống quanh m×nh. - V× sao VH d©n gian ®­îc coi lµ kho tri thøc v« cïng phong phó vµ ®a d¹ng? Gv gîi më: Tri thøc d©n gian bao gåm nh÷ng tri thøc vÒ c¸c lÜnh vùc nµo? Cña bao nhiªu d©n téc? - VH d©n gian thÓ hiÖn trình độ nhận thức và quan ®iÓm cña ai? §iÒu đó có gì khác với giai cÊp thèng trÞ cïng thêi? VD? Tri thøc d©n gian ®­îc tr×nh bµy ntn? VD? Gv më réng: Tuy nhiªn. Tù sù. Tr÷ t×nh. - ThÇn tho¹i - Sö thi - TruyÒn thuyÕt - TruyÖn cæ tÝch - Truyện cười - TruyÖn ngô ng«n - TruyÖn th¬ - VÌ. - Ca dao. NghÞ luËn - Tôc ng÷ - Câu đố. S©n khÊu - ChÌo. IV. Nh÷ng gi¸ trÞ c¬ b¶n cña VH d©n gian: 1. VH dân gian là kho tri thức vô cùng phong phú về đời sống c¸c d©n téc (gi¸ trÞ nhËn thøc): - VH dân gian  là tri thức về mọi lĩnh vực của đời sống tự nhiên, xã hội và con người phong phú.  lµ tri thøc cña 54 d©n téc ®a d¹ng. - VH dân gian thể hiện trình độ nhận thức và quan điểm tư tưởng của nhân dân lao động nên nó mang tính chất nhân đạo, tiến bộ, khác biệt và thậm chí đối lập với quan điểm của giai cấp thống trị cïng thêi. VD: + Con vua th× l¹i lµm vua Con s·i ë chïa th× quÐt l¸ ®a Bao giê d©n næi can qua Con vua thÊt thÕ l¹i ra quÐt chïa. + §õng than phËn khã ai ¬i Cßn da: l«ng mäc, cßn chåi: n¶y c©y... - Tri thức dân gian thường được trình bày bằng ngôn ngữ nghệ thuËt hÊp dÉn, dÔ phæ biÕn, cã søc sèng l©u bÒn víi thêi gian. VD: Bài học về đạo lí làm con: C«ng cha nh­ nói Th¸i S¬n Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra Mét lßng thê mÑ kÝnh cha Cho tròn chữ hiếu mới là đạo con.. Lop11.com. 13.

<span class='text_page_counter'>(14)</span> Vương Đông – Giáo án Ngữ văn 10 (CB) – Năm học: 2009 – 2010 ……………………………………………………………………………………………… …………... nhËn thøc cña nh©n d©n lao động ko phải hoàn toµn vµ bao giê còng đúng. VD: Đi một ngày đàng học một sàng kh«n; Những người ti hí mắt lươn / Trai thường chốn 2.VH dân gian có giá trị giáo dục sâu sắc về đạo lí làm người: chúa, gái buôn lộn - Tinh thần nhân đạo: + Tôn vinh giá trị con người (tư tưởng nhân văn). chång... - Tính giáo dục của VH + Tình yêu thương con người (cảm thông, thương xót). dân gian được thể hiện + Đấu tranh ko ngừng để bảo vệ, giải phóng con người khỏi bất qua những khía cạnh công, cường quyền. - Hình thành những phẩm chất truyền thống tốt đẹp: nµo? VD? + Tình yêu quê hương, đất nước. + Lòng vị tha, đức kiên trung. + TÝnh cÇn kiÖm, ãc thùc tiÔn,... 3. VH d©n gian cã gi¸ trÞ thÈm mÜ to lín, gãp phÇn quan träng t¹o nªn b¶n s¾c riªng cho nÒn VH d©n téc: - Giá trị thẩm mĩ to lớn - Nhiều tác phẩm VH dân gian trở thành mẫu mực nghệ thuật để của VH dân gian được người đời học tập. - Khi VH viết chưa phát triển, VH dân gian đóng vai trò chủ đạo. biÓu hiÖn ntn? - Kể tên một vài tác giả - Khi VH viết phát triển, VH dân gian là nguồn nuôi dưỡng, là cơ ­u tó cã sù häc tËp VH së cña VH viÕt, ph¸t triÓn song song, lµm cho VH viÕt trë nªn phong phú, đa dạng, đậm đà bản sắc dân tộc. d©n gian? E. Cñng cè, dÆn dß: Yªu cÇu hs: - §äc phÇn ghi nhí (sgk) - Soạn bài: Hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ (tiếp theo) Ngµy so¹n: 24/8/09 TiÕt:5: TiÕng ViÖt:. Hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ (tiÕp). A. Môc tiªu bµi häc: Giúp hs: - Củng cố khái niệm và các nhân tố chi phối của hoạt động giao tiếp bằng ngôn ng÷. - Vận dụng lí thuyết về hoạt động giao tiếp vào việc phân tích các tình huống giao tiÕp cô thÓ. - Giáo dục thái độ và hành vi phù hợp trong hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ. B. Sù chuÈn bÞ cña thÇy vµ trß: - Sgk, sgv. - Hs đọc trước bài học. - Gv thiÕt kÕ d¹y- häc. Lop11.com. 14.

<span class='text_page_counter'>(15)</span> Vương Đông – Giáo án Ngữ văn 10 (CB) – Năm học: 2009 – 2010 ……………………………………………………………………………………………… …………... C. C¸ch thøc tiÕn hµnh: Gv tổ chức giờ dạy- học theo hình thức trao đổi thảo luận. Một số hs lên bảng làm các bài tập, các em khác tự làm vào vở, nhận xét, bổ sung bài của bạn. Gv nhận xét, định hướng hoµn chØnh. D. TiÕn tr×nh d¹y- häc: 1. ổn định tổ chức lớp. 2. KiÓm tra bµi cò: Câu hỏi: VH dân gian là gì? Những đặc trưng cơ bản và các giá trị của VH dân gian? Cho VD mét vµi bµi ca dao cã gi¸ trÞ gi¸o dôc? 3. Bµi míi: * Giới thiệu bài mới: ở tiết học trước về hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ, các em đã ®­îc t×m hiÓu nh÷ng tri thøc lÝ thuyÕt c¬ b¶n. Trong tiÕt häc h«m nay, chóng ta sÏ vËn dông các kiến thức đó để làm các bài tập để củng cố, khắc sâu các kiến thức đó. Hoạt động của gv và hs Yêu cầu cần đạt Gv yªu cÇu 3 hs lªn III. LuyÖn tËp: b¶ng lµm c¸c bµi tËp 1, Bµi 1: 2, 3 trong sgk. C¸c em a. Nh©n vËt giao tiÕp:- Chµng trai (anh). kh¸c tù lµm vµo vë, theo - C« g¸i (nµng). dõi bài của bạn nhận Lứa tuổi: 18-20, trẻ, đang ở độ tuổi yêu đương. xÐt bæ sung. b. Thêi ®iÓm giao tiÕp: §ªm tr¨ng s¸ng, yªn tÜnh thÝch hîp víi Gv nhận xét, khẳng định những cuộc trò chuyện của những đôi lứa đang yêu. đáp án, lưu ý hs các kiến c. Nội dung giao tiếp: thức và kĩ năng cần thiết. Nghĩa tuờng minh: Chàng trai hỏi cô gái “tre non đủ lá”(đủ già) rồi thì có dùng để đan sàng được ko? - Nghĩa hàm ẩn: Cũng như tre, chàng trai và cô gái đã đến tuổi trưởng thành, lại có tình cảm với nhau liệu nên tính chuyện kết duyªn ch¨ng? - Mục đích giao tiếp: tỏ tình, cầu hôn tế nhị. d. Cách nói của chàng trai: Có màu sắc văn chương, tình tứ , ý nhị, mượn hình ảnh thiên nhiên để tỏ lòng mình phù hợp, tinh tÕ. Bµi 2: a,b. Các hành động nói (hành động giao tiếp): - Chµo (Ch¸u chµo «ng ¹!). - Chào đáp (A Cổ hả?). - Khen (Lớn tướng rồi nhỉ?). - Hỏi (Bố cháu có gửi pin đài lên cho ông ko?). c. Tình cảm, thái độ: + A Cæ: kÝnh mÕn «ng giµ. + ¤ng giµ: tr×u mÕn, yªu quý A Cæ. - Quan hÖ: gÇn gòi, th©n mËt. Bµi 3: a. Néi dung giao tiÕp: - Nghĩa tường minh: Miêu tả, giới thiệu đặc điểm, quá trình làm Lop11.com. 15.

<span class='text_page_counter'>(16)</span> Vương Đông – Giáo án Ngữ văn 10 (CB) – Năm học: 2009 – 2010 ……………………………………………………………………………………………… …………... bánh trôi nước. - Nghĩa hàm ẩn: Thông qua hình tượng bánh trôi nước, tác giả ngợi ca vẻ đẹp, thể hiện thân phận bất hạnh của mình cũng như của bao người phụ nữ trong XHPK bất công. Song trong hoàn cảnh khắc nghiệt, họ vẫn giữ trọn được phẩm chất tốt đẹp của m×nh. - Mục đích: + Chia sẻ, cảm thông với thân phận người phụ nữ trong XH cò. + Lªn ¸n, tè c¸o XHPK bÊt c«ng. - Phương tiện từ ngữ, hình ảnh: biểu cảm, đa nghĩa. b. C¨n cø: - Phương tiện từ ngữ: + “Trắng”, “tròn” gợi vẻ đẹp hình thể. + M« tÝp më ®Çu: “th©n em” lêi than th©n, béc lé t©m t×nh cña người phụ nữ. + Thµnh ng÷ “b¶y næi ba ch×m” th©n phËn long ®ong, bÊt h¹nh. + “TÊm lßng son” phÈm chÊt thñy chung, trong tr¾ng, son s¾t. Bµi 4: Gv gîi ý hs viÕt th«ng b¸o theo bè côc: - Tiªu ng÷. - Tªn th«ng b¸o. - Nªu lÝ do. Gv yªu cÇu hs lµm ë - Thêi gian thùc hiÖn. nhµ. - Néi dung c«ng viÖc. Gv lưu ý hs: Ngày - Lực lượng tham gia. 5/6/1972, Đại hội đồng - Dụng cụ. Liªn Hîp Quèc s¸ng lËp - KÕ ho¹ch cô thÓ. ngày môi trường thế - Lời kêu gọi. giíi. Bµi 5: a. Nh©n vËt giao tiÕp: + Bác Hồ- chủ tịch nước. + Hs toàn quốc- thế hệ tương lai của đất nước. b. Hoµn c¶nh giao tiÕp: Gv yêu cầu hs đọc bức + Tháng 9-1945: đất nước vừa giành được độc lập Hs lần đầu thư của Bác Hồ và trả lời tiên được đón nhận một nền giáo dục hoàn toàn Việt Nam. c¸c c©u hái trong sgk. + Bác Hồ: giao nhiệm vụ, khẳng định quyền lợi của hs nước Việt Gv lưu ý hs: Khi thực Nam độc lập. hiện bất cứ hoạt động c. Nội dung giao tiếp: giao tiếp bằng ngôn ngữ - Niềm vui sướng của Bác vì thấy hs- thế hệ tương lai của đất nào (dạng nói và viết), nước được hưởng nền giáo dục của dân tộc. chóng ta cÇn ph¶i chó ý: - NhiÖm vô vµ tr¸ch nhiÖm nÆng nÒ nh­ng vÎ vang cña hs. + Nhân vật, đối tượng - Lời chúc của Bác với các em hs. giao tiếp (Nói và viết d. Mục đích giao tiếp: cho ai?). - Chúc mừng hs nhân ngày khai trường đầu tiên của nước Việt + Mục đích giao tiếp Nam DCCH. Lop11.com. 16.

<span class='text_page_counter'>(17)</span> Vương Đông – Giáo án Ngữ văn 10 (CB) – Năm học: 2009 – 2010 ……………………………………………………………………………………………… …………... (Nói và viết để làm gì?). - Xác định nhiệm vụ nặng nề nhưng vẻ vang của các em hs. + Néi dung giao tiÕp e. H×nh thøc: (Nói và viết để làm gì?). - Ngắn gọn. + Giao tiÕp b»ng c¸ch - Lêi v¨n võa gÇn gòi, ch©n t×nh võa nghiªm tóc, trang träng. nµo (Nãi vµ viÕt ntn?). E. Cñng cè, dÆn dß: Yªu cÇu hs:- Lµm bµi tËp 4 trong sgk. - Đọc, tìm hiểu trước bài : Văn bản.. Ngµy so¹n: 26/8/09 TiÕt:6. TiÕng ViÖt:. v¨n b¶n. A. Môc tiªu bµi häc: Giúp hs:- Nắm được khái niệm, đặc điểm, các loại VB phân chia theo lĩnh vực và mục đích giao tiÕp. - N©ng cao kÜ n¨ng thùc hµnh ph©n tÝch vµ t¹o lËp VB trong giao tiÕp. - BiÕt ph©n biÖt, sö dông c¸c lo¹i VB phï hîp, linh ho¹t trong c¸c lÜnh vùc kh¸c nhau của đời sống. Lop11.com. 17.

<span class='text_page_counter'>(18)</span> Vương Đông – Giáo án Ngữ văn 10 (CB) – Năm học: 2009 – 2010 ……………………………………………………………………………………………… …………... B. Sù chuÈn bÞ cña thÇy vµ trß: - Sgk, sgv. - Hs đọc trước bài học.Gv thiết kế dạy- học. C. C¸ch thøc tiÕn hµnh: Gv tổ chức giờ dạy- học theo cách kết hợp các hình thức trao đổi- thảo luận, trả lời các câu hái. D.TiÕn tr×nh d¹y- häc: 1. ổn định tổ chức lớp. 2. KiÓm tra bµi cò. 3. Bµi míi: * Giới thiệu bài mới: Trong hoạt động giao tiếp hàng ngày, con người tiếp xúc, tạo ra rất nhiều văn bản. Vậy văn bản là gì? Chúng có những đặc điểm gì? Có các loại văn bản nào? Tiết học hôm nay, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu các vấn đề đó. Hoạt động của gv và hs Yêu cầu cần đạt Yêu cầu hs đọc các văn I. Khái niệm, đặc điểm: b¶n trong sgk, th¶o luËn, 1. T×m hiÓu ng÷ liÖu: tr¶ lêi c¸c c©u hái. a. Các văn bản được tạo ra trong hoạt động giao tiếp bằng 1. Mçi v¨n b¶n trªn ®­îc ng«n ng÷: người nói (viết) tạo ra - Văn bản 1: Trao đổi kinh nghiệm sống. Gồm 1 câu. trong loại hoạt động nào? - Văn bản 2: Trao đổi tình cảmlà lời than thân của người con Để đáp ứng yêu cầu gì? gái trong XHPK. Gồm 4 câu. Dung lượng văn bản? - Văn bản 3: Trao đổi thông tin chính trị- xã hội của Bác Hồ (vị chủ tịch nước) với toàn dân. Gồm 17 câu. b. Néi dung c¸c v¨n b¶n: 2. Mỗi văn bản trên đề - Văn bản 1: Hoàn cảnh sống có thể tác động đến sự hình thành cập đến vấn đề gì? Vấn đề nhân cách của con người theo hướng tích cực hoặc tiêu cực. đó được triển khai nhất - Văn bản 2: Thân phận bị phụ thuộc, không tự quyết định được qu¸n ë trong toµn bé v¨n h¹nh phóc cña m×nh mµ hoµn toµn phô thuéc vµo sù may rñi b¶n ntn? của người phụ nữ trong XHPK. - Văn bản 3: Kêu gọi, khích lệ đồng bào thống nhất ý chí và hành động để chiến đấu chống thực dân Pháp, bảo vệ tổ quốc.  Các vấn đề được triển khai nhất quán, các từ, câu cùng hướng đến làm rõ chủ đề. 3. ë nh÷ng v¨n b¶n cã nhiÒu c©u (v¨n b¶n 2 vµ 3), néi dung cña v¨n b¶n ®­îc triÓn khai m¹ch l¹c qua tõng c©u, tõng ®o¹n ntn? - §Æc biÖt ë v¨n b¶n 3, v¨n b¶n ®­îc tæ chøc theo kÕt cÊu 3 phÇn ntn? Gv gi¶i thÝch: M¹ch l¹c lµ sù tiÕp nèi theo mét trËt tù. c. Sù triÓn khai m¹ch l¹c cña néi dung v¨n b¶n: - V¨n b¶n 2: C« g¸i vÝ th©n phËn m×nh nh­ h¹t m­a  h¹t m­a ko tự quyết định được địa chỉ mà nó sẽ rơi xuống  ngẫu nhiªn, may rñi.  C« g¸i trong x· héi cò bÞ g¶ b¸n n¬i nao còng ph¶i cam phËn. - Văn bản 3:+ Lập trường chính nghĩa của ta, dã tâm của thực d©n Ph¸p (c©u 1- c©u 3). + Ch©n lÝ sèng cña d©n téc: thµ hi sinh tÊt c¶ chø nhất định ko chịu mất nước, ko chịu làm nô lệ (câu 4- câu 5). Lop11.com. 18.

<span class='text_page_counter'>(19)</span> Vương Đông – Giáo án Ngữ văn 10 (CB) – Năm học: 2009 – 2010 ……………………………………………………………………………………………… …………... hîp lÝ, l«gÝc gi÷a c¸c ý, + Kêu gọi mọi người đứng lên đánh thực dân Pháp c¸c phÇn cña v¨n b¶n. b»ng mäi vò khÝ cã thÓ (c©u 6- c©u 11). + Kêu gọi binh sĩ, tự vệ, dân quân-lực lượng chủ chèt cña cuéc kh¸ng chiÕn (c©u 12- c©u 14). + Khẳng định niềm tin vào thắng lợi tất yếu của d©n téc (c©u 15- c©u 17). KÕt cÊu 3 phÇn:- Më ®Çu: c©u 1- c©u 3. - Th©n bµi: c©u 4- c©u 14. - KÕt bµi: c©u 15- c©u 17. 4. VÒ h×nh thøc, v¨n b¶n 3 d. DÊu hiÖu h×nh thøc: có dấu hiệu mở đầu và kết - Mở đầu: Tiêu đề. thóc ntn? - KÕt thóc: DÊu c©u(!) e. Mục đích giao tiếp: 5. Mỗi Văn bản trên được + Văn bản 1: Truyền đạt một kinh nghiệm sống. tạo ra nhằm mục đích gì? + Văn bản 2: Lời than thân nêu lên một hiện tượng bất công trong đời sống XHPK để mọi người thấu hiểu, cảm thông. + Văn bản 3: Kêu gọi, khích lệ đồng bào toàn quốc quyết tâm kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p. 2. Các vấn đề lí thuyết: a. Kh¸i niÖm v¨n b¶n: - Nªu kh¸i niÖm v¨n b¶n? Là sản phẩm của hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ, gồm một, nhiÒu c©u hay nhiÒu ®o¹n. b. Các đặc điểm của văn bản: - Mỗi văn bản tập trung thể hiện một chủ đề. - §Æc ®iÓm cña v¨n b¶n? - C¸c c©u trong v¨n b¶n cã sù liªn kÕt chÆt chÏ, kÕt cÊu m¹ch l¹c. - Mçi v¨n b¶n cã dÊu hiÖu biÓu hiÖn tÝnh hoµn chØnh vÒ néi dung. - Mỗi văn bản nhằm thực hiện một hoặc một số mục đích giao tiếp nhất định. Yªu cÇu hs tr¶ lêi c¸c c©u II. C¸c lo¹i v¨n b¶n: hái trong sgk: 1. T×m hiÓu v¨n b¶n: 1. So s¸nh c¸c v¨n b¶n 1, 2 a. So s¸nh v¨n b¶n 1, 2 vµ v¨n b¶n 3 (môc I): với văn bản 3 (mục I) về * Vấn đề được đề cập đến: các phương diện: - V¨n b¶n 1: Mét kinh nghiÖm sèng Thuéc lÜnh vùc quan hÖ - Vấn đề được đề cập đến giữa con người- hoàn cảnh xã hội. trong mỗi văn bản là gì? - Văn bản 2: Thân phận bất hạnh của người phụ nữ trong Thuéc lÜnh vùc nµo trong XHPK Thuéc lÜnh vùc t×nh c¶m. cuéc sèng? - V¨n b¶n 3: Kªu gäi toµn d©n kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n - Từ ngữ được sử dụng Pháp Thuộc lĩnh vực tư tưởng- chính trị. trong mçi v¨n b¶n thuéc * Tõ ng÷ : lo¹i nµo? - Văn bản 1, 2: Từ ngữ thông thường, giàu hình ảnh. - V¨n b¶n 3: Tõ ng÷ chÝnh trÞ. - C¸ch thøc thÓ hiÖn néi * C¸ch thøc thÓ hiÖn néi dung: Lop11.com. 19.

<span class='text_page_counter'>(20)</span> Vương Đông – Giáo án Ngữ văn 10 (CB) – Năm học: 2009 – 2010 ……………………………………………………………………………………………… …………... dung? - Văn bản 1, 2: Thông qua hình ảnh cụ thể, có tính hình tượng. - V¨n b¶n 3: Dïng lÝ lÏ, lËp luËn trùc tiÕp. b. So s¸nh v¨n b¶n 2, 3 víi mét sè lo¹i v¨n b¶n kh¸c: * Ph¹m vi sö dông: Gv yªu cÇu hs th¶o luËn, + V¨n b¶n 2: Giao tiÕp nghÖ thuËt. so s¸nh v¨n b¶n 2, 3 víi + V¨n b¶n 3: Giao tiÕp chÝnh trÞ. c¸c v¨n b¶n kh¸c: bµi häc + V¨n b¶n sgk: Giao tiÕp khoa häc. trong sgkc¸c m«n häc vµ + §¬n tõ, giÊy khai sinh: Giao tiÕp hµnh chÝnh. đơn xin nghỉ học hoặc * Mục đích giao tiếp: giÊy khai sinh. - V¨n b¶n 2: Béc lé c¶m xóc than th©n. - Ph¹m vi sö dông cña mçi - V¨n b¶n 3: Kªu gäi toµn quèc kh¸ng chiÕn lo¹i v¨n b¶n? - V¨n b¶n sgk: TruyÒn thô kiÕn thøc khoa häc. - Mục đích giao tiếp của - Đơn từ, giấy khai sinh: Trình bày ý kiến nguyện vọng; ghi mçi lo¹i v¨n b¶n? nhận sự việc, hiện tượng trong đời sống. * Tõ ng÷: - Lớp từ ngữ riêng được sử - Văn bản 2: Từ ngữ thông thường và giàu hình ảnh. dông trong mçi lo¹i v¨n - V¨n b¶n 3: Dïng nhiÒu tõ chÝnh trÞ. b¶n? - V¨n b¶n sgk: Dïng nhiÒu tõ ng÷ khoa häc. - §¬n tõ, giÊy khai sinh: Dïng nhiÒu tõ hµnh chÝnh. 2. Các vấn đề lí thuyết: Các loại văn bản phân theo lĩnh vực và mục đích giao tiếp: - V¨n b¶n thuéc phong c¸ch ng«n ng÷ nghÖ thuËt. KÓ tªn c¸c lo¹i v¨n b¶n - V¨n b¶n thuéc phong c¸ch ng«n ng÷ sinh ho¹t. ph©n theo lÜnh vùc vµ môc - V¨n b¶n thuéc phong c¸ch ng«n ng÷ khoa häc. - V¨n b¶n thuéc phong c¸ch ng«n ng÷ hµnh chÝnh. đích giao tiếp? - V¨n b¶n thuéc phong c¸ch ng«n ng÷ chÝnh luËn. - V¨n b¶n thuéc phong c¸ch ng«n ng÷ b¸o chÝ. E. Cñng cè, dÆn dß: Yªu cÇu hs:- Häc bµi, lµm bµi tËp tr.37-38. - ChuÈn bÞ viÕt bµi lµm v¨n sè 1(t¹i líp).. Ngµy so¹n: 27/8/09 TiÕt:7. Lµm v¨n:. bµi viÕt sè 1 Lop11.com. 20.

<span class='text_page_counter'>(21)</span>