Giáo án môn Ngữ văn khối 11 - Tiết 101: Về luân lí xã hội ở nước ta

<span class='text_page_counter'>(1)</span>TiÕt 101(§V). Về luân lí xã hội ở nước ta ( Trích Đạo đức và luân lí Đông Tây- Phan Châu Trinh) A.Môc tiªu bµi häc : Gióp häc sinh: - Hiểu được tinh thần yêu nước và mối quan đặc biệt tới vấn đề dân trí của Phan Châu Trinh khi kêu gọi xây dựng nền luân lí xã hội nước ta- một điều kiện thiết yếu để khôi phục ý thức về nghĩa vụ đối với quốc gia, dân tộc nhằm mục đích giành lại độc lập ,tự do. - C¶m nhËn ®­îc søc thuyÕt phôc cña bµi diÔn thuyÕt th«ng qua ®o¹n trÝch cã lËp luận tương đối chặt chẽ, cách diễn đạt dung dị, dễ hiểu, giọng văn chân thành thèng thiÕt. B. KiÓm tra bµi cò : - §äc thuéc lßng bµi th¬ Tõ Êy, ph©n tÝch søc hÊp dÉn, truyÒn c¶m míi mÎ cña hai khæ ®Çu. C. Phương tiện dạy học : SGK, SGV, thiết kế bài dạy D. Hướng dẫn bài mới Hoạt động của GV và H Kiến thức cần đạt H§1: §äc tiÓu dÉn t×m I. T¸c gi¶, t¸c phÈm. hiÓu t¸c gi¶, t¸c phÈm 1.T¸c gi¶ : *Cuộc đời: (1872-1926). Là nhà yêu nước và nhà cách m¹ng lín cña lÞch sö ViÖt Nam ®Çu thÕ kØ XX - Ông là người chủ trương bãi bỏ chế độ quân chủ, thực hiện dân chủ, khai thông dân trí, mở mang công thương nghiÖp; - BÞ b¾t bá tï ë C«n §¶o n¨m 1911. Ra tï sang Ph¸p tìm cách thúc đẩy cải cách chính trị ở Đông Dương nh­ng kh«ng thµnh - Năm 1925 cụ về Sài Gòn , diễn thuyết hai lần sau đó ốm nặng và qua đời . Lễ truy điệu cụ đã trở thành phong trào vận động ái quốc rộng khắp cả nước * SNST: - Thơ văn tỏ chí và truyền truyền, vận động đồng bào lµm c¸ch m¹ng - ST c¶ ch÷ H¸n ch÷ N«m, ch÷ Quèc ng÷ ( SGK) Luân lí xã hội là gì ? Nhận 2. Đoạn trích" Về luân lí XH ở nước ta": xÐt c¸ch nªu vµ ph©n tÝch * XuÊt xø: luËn ®iÓm cña t¸c gi¶ - Trích phần III của bài " Đạo đức và luân lí Đông Em hiểu câu một tiếng bè Tây" được PCT diễn thuyết vào đêm 19-11- 1925 tại b¹n kh«ng thÓ thay cho héi thanh niªn ë Sµi Gßn. luân lí xã hội như thế nào - Bài diễn thuyết đề cao tác dụng của đạo đức, luân lí ? khẳng định phải tìm nguyên nhân mất nước trong việc để mất đạo đức, luân lí truyền thống * TL: v¨n diÏn thuyÕt - §Æc thï cña VB diÔn thuyÕt ( SGV tr 121) - DiÔn thuyÕt lµ h×nh thøc giao tiÕp víi c«ng chóng thường được các nhà chính trị dùng để khẳng định, phổ Lª Thi V©n Hång - THPT §µo Duy Tõ. 1 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> T¸c gi¶ quan niÖm néi dung cña lu©n lÝ x· héi lµ g×? - ¤ng so s¸nh, ph©n tÝch hai nÒn lu©n lÝ x· héi Đông( nước ta) và Tây( Ch©u ©u- Ph¸p) nh­ thÕ nào, nhằm mục đích gì ?. - Nguyªn nh©n v× sao d©n kh«ng biÕt ®oµn thÓ, kh«ng träng c«ng Ých ? - Bọn học trò trong nước mÊy tr¨m n¨m gÇn ®©y cã nh÷ng biÖu hiÖn suy th¸i, sa đạo về đạo đức luan lí nh­ thÕ nµo?. biến một tư tưởng , một q.niệm, một đương lối c.trị , k.tế, văn hóa nào đó.. II. §äc- hiÓu 1. ThÕ nµo lµ lu©n lÝ x· héi: - Luân lí: những quy tắc về quan hệ đạo đức giữa người vµ ng­ßi trong XH - Lu©n lÝ x· héi: lµ kh¸i niÖm chØ nh÷ng nguyªn t¾c quy định hợp lí, hợp lẽ thường chi phối mọi quan hệ, hoạt động và phát triển của xã hội. - Lu©n lÝ x· héi theo q.niÖm cña PCT: lµ nghÜa vô trong quan hệ cộng đồng XH, giưã người với người, nước này với nước khác ( tầm thế giới) và ở trong nước . 2.Luân lí XH ở nước ta: - Thực tế LL XH ở nước ta: Tuyệt nhiên ko có, cụ thể: + D©n ta " ph¶i ai tai nÊy", ai chÕt mÆc ai" , sî sÖt, ï l×, tr¬ tr¸o. + D©n " ko biÕt ®oµn thÓ, ko träng c«ng Ých" + Người này đối với người kia đều " ngó theo sức m¹nh , thÊy quyÒn thÕ th× ch¹y theo, quþ lôy, dùa dÉm. + Vua quan mÆc søc bãp nÆn d©n chóng, chØ biÕt v¬ vét, coi sự dốt nát của dân là điều kiện tốt để củng cố quyÒn lîi vµ lßng tham cña m×nh. + Quan niÖm Nho gia ( tÒ gia, trÞ quèc, b×nh thiªn h¹) đã bị hiểu sai hiểu lệch đi: Bình thiên hạ là cai trị xã hội, là đè nén mọi người đem lại quyền lợi cho cá nhân m×nh. (ThËt ra b×nh thiªn h¹ (x· héi) lµ gãp phÇn lµm cho xã hội mọi người an cư lạc nghiệp no đủ, giàu có, h¹nh phóc v¹n nhµ ) -> TG tỏ thái độ phê phán rất nghiêm khắc , càng đau lßng l¹i cµng thÊy cÇn ph¶i chØ ra sù hÌn kÐm cña d©n mình, nước mình. - Nguyªn nh©n: + Theo PCT nguyªn nh©n s©u xa cña t×nh tr¹ng nµy nằm ở sự phản động thối nát của bọn vua chúa, quan lại Nam TriÒu, bän trÝ thøc T©y häc h¸o danh, vinh th©n, phì gia chà đạp lên dân tình. + Từ đây TG hướng mũi dùi đả kích vào bọn chúng ( đối tượng mà ông gọi là: bọn học trò, kẻ mang đai đội mũ, kẻ áo rộng khăn đen, bọn quan lại, bọn thượng lưu) -> sự căm ghét cao độ của TG đối với bọn quan lại Nam triều . . Trong mắt TG, chế độ vua quan chuyên chế vô cùng tồi tệ, cần phải phủ định một cách triệt để + NT: Dïng c¸c h×nh ¶nh, lèi vÝ von " cã kÎ mang ®ai ..., c¸ch ®iÖp có ph¸p , c©u c¶m th¸n, c¸ch kÕt hîp yÕu tè biÓu c¶m víi yÕu tè NL trong bµi v¨n -> nh»m thÓ hiện thái độ phủ định của TG rất mạnh mẽ. - Gi¶i ph¸p cña PCT: + Phải biết gây dựng đoàn thể để hỗ trợ nhau trong c.s. Lª Thi V©n Hång - THPT §µo Duy Tõ. 2 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> và để tự bảo vệ chính quyền lợi của mình. - NhËn xÐt nh÷ng c©u c¶m + Ph¶i bá thãi dùa dÉm vµo quyÒn thÕ chÊm døt tÖ n¹n th¸n trong ®o¹n v¨n? mau danh bán tước + Phải đánh đổ chế độ vua quan thối nát làm hoại luân lí xã hội khiến cho tư tưởng cách mạng không thể nảy nở và nước ta không thể có được độc lập tự do + Theo Phan Chu Trinh nh©n d©n ta vèn cã truyÒn thống cộng đồng, đoàn kết từ ngàn xưa (TG dẫn thành ngữ, tục ngữ " Nhiều tay vỗ nên bộp, không thể bẻ đũa - Những giải pháp của cả nắm "Nhưng bấy lâu nay tình hình đất nước có sự Phan Ch©u Trinh? thay đổi, truyền thống đó đã bị mai một đi -> cần phải biÕt kh¬i dËy. => Những điều đề nghị của tác giả hết sức cấp thiết, thể hiện quan điểm tư tưởng của một nhà nho uyên bác, sắc s¶o vµ thøc thêi . 3. NghÖ thuËt viÕt v¨n luËn thuyÕt cña PCT : - LËp luËn s¸ng sña, khóc chiÕt, t×nh c¶m trµn ®Çy, thường biểu lộ qua những lới cảm thán thống thiết. - Lập trường đánh đổ chế độ quân chủ luôn được công bố công khai, dứt khoát, kế hoạch hành động được vạch ra cô thÓ, râ rµng HĐ4: Củng cố, Bài tập - So sánh luân lí Châu âu( Pháp) và ở nước ta n©ng cao - VËn dông c¸c thµnh ng÷ tôc ng÷, lèi nãi DG -> võa gợi hình vừa biểu cảm vừa có tác động mạnh lẽ đến nhËn thøc cña ng­ßi nghe. 4. ý nghÜa cña bµi v¨n : - Những vấn đề đặt ra trong Về luân lí xã hội nước ta không chỉ có ý nghĩa đối với thời của Phan Châu Trinh mà còn có ý nghĩa đối với cả thời của chúng ta hôm nay - Chủ trương xây dựng nền luân lí xã hội ở Việt Nam nh»m nh¾c nhë vÒ tÇm quan träng cña viÖc x©y dùng ®oµn thÓ nh»m t¹o nªn ý thøc tr¸ch nhiÖm víi céng đồng của mọi người sống trong xã hội. - Nã c¶nh b¸o nguy c¬ tiªu vong c¸c quan hÖ x· héi tèt đẹp do lũ người ích kỉ, vụ lợi ham quyền đem dến. - Nã kh¬i dËy niÒm lo ©u vÒ sù chËm tiÕn cña x· héi mµ ở đó tinh thần dân chủ còn chưa được ý thức như một nh©n tè thóc ®Èy sù ph¸t triÓn - Nó khẳng định: giữa việc tuyên truyền ý thức công d©n, g©y dùng ®oµn thÓ víi SN giµnh tù do, §L cho TQ ph¶i cã mèi quan hÖ chÆt chÏ. ( Bêi v× " SN CM lµ cña quÇn chóng nh©n d©n) G. Hướng dẫn học sinh học bài: Học bài cũ thao câu hỏi SGK K. Tµi liÖu tham kh¶o, bæ sung kiÕn thøc:. - Lời nói đầu của bài diễn thuyết Đạo đức và luân lí Đông Tây - Phan Ch©u Trinh - vÒ t¸c gi¶ vµ t¸c phÈm- TrÇn Thi H¶i YÕn Lª Thi V©n Hång - THPT §µo Duy Tõ. 3 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> Lª Thi V©n Hång - THPT §µo Duy Tõ. 4 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(5)</span>