Giáo án Ngữ văn 11 - Tiết 93: Từ ấy (Tố Hữu)

<span class='text_page_counter'>(1)</span>18/02/2017 TIẾT 93: Đọc văn Ngày soạn:: 11/02/2017 Ngày dạy: 18/02/2017 – Lớp 11b8 TỪ ẤY (Tố Hữu) I. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT: Qua bài học học sinh cần: 1. Kiến thức: Giúp học sinh: - Cảm nhận được niềm vui lớn,lẽ sống lớn, tình cảm lớn của Tố Hữu trong buổi đầu gặp gỡ lí tưởng cộng sản. - Hiểu được sự vận động tứ thơ và những đặc sắc trong hình ảnh, ngôn ngữ, nhịp điệu… - Niềm vui và nhận thức mới về lẽ sống, sự chuyển biến sâu sắc trong tình cảm… của người thanh niên khi được giác ngộ lí tưởng cộng sản. - Nghệ thuật diễn tả tâm trạng của Tố Hữu trong bài thơ. 2. Kĩ năng : - Đọc –hiểu tác phẩm trữ tình. - Phân tích thơ trữ tình theo đặc trưng thể loại. 3. Về thái độ: - Nghiêm túc rèn luyện đạo đức, tư tưởng cách mạng, lập trường kiên định của thế hệ trẻ hiện nay. 4. Định hướng phát triển năng lực. - Năng lực thu thập thông tin liên quan đến văn bản. - Năng lực giải quyết các tình huống đưa ra trong văn bản. - Năng lực đọc hiểu văn bản theo đặc trưng thể loại. - Năng lực trình bày suy nghĩ, cảm nhận của cá nhân về ý nghĩa văn bản. -Năng lực hợp tác trao đổi, thảo luận về nội dung và nghệ thuật của văn bản. II. BẢNG MÔ TẢ CÁC MỨC ĐỘ YÊU CẦU CẦN ĐẠT Nhận biết Nêu thông tin về tác giả, sự nghiệp sáng tác.. Thông hiểu Các yếu tố trong cuộc đời nhà thơ ảnh hưởng đến sự nghiệp sáng tác.. Vận dụng thấp Cảm nhận được niềm vui lớn,lẽ sống lớn, tình cảm lớn của Tố Hữu trong buổi đầu gặp gỡ lí tưởng cộng sản. Niềm vui và nhận thức mới về lẽ sống, sự chuyển biến sâu. Lop11.com. Vận dụng cao Đặc điểm hồn thơ Tố Hữu qua tác phẩm và một số bài thơ khác..

<span class='text_page_counter'>(2)</span> sắc trong tình cảm… của người thanh niên khi được giác ngộ lí tưởng cộng sản. Nhận ra thể thơ, chủ đề, cảm hứng sáng tác của bài thơ.. Các biện pháp nghệ thuật.. Hiểu được sự vận động tứ thơ và những đặc sắc trong hình ảnh, ngôn ngữ, nhịp điệu…. Cảm nhận về vẻ đẹp, ý nghĩa các hình ảnh, biện pháp nghệ thuật trong bài thơ.. Nghệ thuật diễn tả tâm trạng của TH trong bài thơ.. Ủng hộ nhà thơ theo đuổi lí tưởng và con đường cách mạng của Đảng. Biết trân trọng những lẽ sống cao đẹp của thanh niên Việt Nam qua mọi thời đại. Tìm hiểu thêm các tác phẩm đặc sắc của nhà thơ Tố Hữu để minh chứng rõ nét cho hồn thơ của nhà thơ.. III. CHUẨN BỊ: 1. GV: Sách giáo khoa, sách giáo viên, chuẩn kiến thức- kĩ năng, giáo án, công nghệ thông tin, các phương tiện dạy học liên quan... 2. HS: Đọc sách giáo khoa, vở soạn, vở ghi,... IV. PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC. - Phương pháp: Phương pháp phân tích, thuyết giảng, nêu vấn đề, vấn đáp, bình giảng,... V. TIẾN TRÌNH BÀI HỌC VÀ CÁC HOẠT ĐỘNG CỤ THỂ. 1. Ổn định lớp, kiểm tra sĩ số: (1p) 11b8 2. Kiểm tra bài cũ: (1p) Kiểm tra vở soạn 3. Bài mới: (40p) a. Đặt vấn đề: Bài thơ Từ ấy có ý nghĩa mở đầu cho con đường cách mạng, con đường thi ca của Tố Hữu, nó là tuyên ngôn về lẽ sống của một người chiến sĩ cách mạng, cũng là tuyên ngôn nghệ thuật của nhà thơ. Từ đó cho đến khi “ tạm biệt đời yêu quý nhất”, Tố Hữu đã sống và sáng tác theo định hướng ấy của bài thơ. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> b. Triển khai bài mới: Hoạt động của GV và HS * Hoạt động 1: Hướng dẫn HS đọc tiểu dẫn, tìm hiểu tác giả, tác phẩm. Thao tác 1: Tác giả GV dẫn: Tố Hữu là một tác giả lớn của văn học Việt Nam, nhưng ở lớp 11 thì chúng ta chỉ tìm hiểu đặc điểm cơ bản, đến năm các em lên 12 thì sẽ có nguyên 45p để tìm hiểu kĩ hơn về ông. -GV: Dựa vào tiểu dẫn và vở soạn em hãy nêu những nét chính về tác giả Tố Hữu? -GV: Em hãy cho biết sự nghiệp sáng tác và phong cách nghệ thuật của Tố Hữu? -GV giảng: +Tố Hữu sinh ra ở Huế, trong một nhà nho nghèo.Đây là mảnh đất giàu về truyền thống văn hóa ( những làn điệu dân ca, điệu hò mái nhì, mái đẩy- Nhã nhạc cung đình). Tất cả có ảnh hưởng tới tâm hồn thơ Tố Hữu. + Năm 1936, giác ngộ lí tưởng cách mạng, năm 1938 được kết nạp vào Đảng Cộng sản.Từ đó sự nghiệp thơ ca của ông gắn liền với sự nghiệp cách mạng. Thao tác 2: Tìm hiểu về tác phẩm. Nội dung cần đạt. Định hướng năng lực cần đạt.. I. Tìm hiểu chung 1. Tác giả : Tố Hữu ( 1920- 2002) - Tên khai sinh là Nguyễn Kim Thành - Quê quán : làng Phù Lai, xã Quảng Thọ, huyện Quảng Điền, tỉnh Thừa Thiên-Huế. - Cuộc đời : Thuở nhỏ học trường Quốc học Huế Năm 1938 được kết nạp vào Đảng CS Việt Nam. - Sự nghiệp thơ ca : gắn liền với sự nghiệp CM, Tố Hữu được đánh giá là “ lá cờ đầu của thơ ca cách mạng” Việt Nam hiện đại - Phong cách nghệ thuật: Thơ Tố Hữu mang phong cách trữ tình chính trị, đậm đà tính dân tộc.. 2. Tác phẩm:. Lop11.com. -Năng lực tiếp cận văn bản, thu thập thông tin. -Năng lực sử dụng ngôn ngữ.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> -Em hãy cho biết xuất xứ của bài thơ? - Bài thơ được sáng tác trong hoàn cảnh nào?. - Bài thơ nằm trong phần “ Năng lực phát hiện, Máu lửa” của tập thơ “Từ hiểu biết. ấy” - Bài thơ được sáng tác vào tháng 7-1938, đánh dấu mốc quan trọng trong cuộc đời Tố Hữu. II . Đọc - hiểu văn bản :. * Hoạt động 2: Hướng dẫn học sinh đọc hiểu văn bản. Thao tác 1:Hướng dẫn đọc bài thơ. ( Chậm, diễn tả được những cung bậc trong tình cảm trong bài thơ) - Gọi HS đọc bài thơ.GV nhận xét và góp ý cho HS. GV dẫn: Bài thơ được chia làm 3 khổ, Nhưng mỗi khổ lại diễn tả mỗi cung bậc cảm xúc khác nhau, để hiểu sâu hơn thì ta đi vào tìm hiểu nội 1. Nội dung: dung bài thơ này. Thao tác 2: Yêu cầu đọc a. Khổ 1: Niềm vui lớn. khổ 1: -GV: Các em có thể thấy trong bài thơ có cụm từ trùng với nhan đề, vậy em nào có thể cho biết “từ ấy” có ý nghĩa gì? -GV giảng: “ Từ ấy” năm 1938, Tố Hữu 18 tuổi, tuổi trẻ giàu mơ ước, lí tưởng “ băn khoăn tìm kiếm lẽ yêu đời” thì được giác ngộ lí tưởng Cộng sản và được kết nạp.. - “Từ ấy” : là trạng ngữ chỉ thời gian, đánh dấu một cột mốc đặc biệt trong cuộc đời cách mạng và đời thơ của Tố Hữu... Lop11.com. -Năng lực đọc – hiểu văn bản/ cảm thụ, thưởng thức văn học. - Năng lực đọc iễn cảm bài thơ..

<span class='text_page_counter'>(5)</span> -GV: Nhà thơ đã sử dụng - “nắng hạ” : ánh sáng rực rỡ những hình ảnh nào để -“ mặt trời chân lý” : chân thể hiện lí tưởng cách lý của Đảng, gợi nguồn mạng, hình ảnh đó có ý sống ấm nóng nghĩa như thế nào? -GV: Hãy cho biết biện pháp nghệ thuật được sử dụng ở 2 câu đầu? Và thái độ nhà thơ được thể hiện như thế nào?. hình ảnh ẩn dụ: khẳng định lý tưởng cộng sản làm. Năng lực phát hiện. bừng sáng tâm hồn nhà thơ, thể hiện thái độ thành. -GV: Ngoài sử dụng hình kính, ân tình. ảnh ẩn dụ tác giả còn sử -Sử dụng các động từ mạnh dụng biện pháp nghệ thuật nào nữa không? + “Bừng”: Ánh sáng phát + HS trả lời, GV nhận xét, bổ sung. ra đột ngột. + “Chói”: Ánh sáng chiếu thẳng, mạnh  Khẳng định và nhấn mạnh lý tưởng Cộng sản Năng lực phát hiện, như một nguồn sáng rực rỡ, phân tích diệu kì làm bừng sáng cả tâm hồn, trí tuệ của nhà thơ, đã mở ra trong tâm hồn nhà thơ chân trời mới.. - Hình ảnh -GV đọc câu 3-4 - GV: Nhà thơ đã dùng + vườn hoa lá những hình ảnh nào để + rất đậm hươn thể hiện niềm vui sướng + rộn tiếng chim.. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> say mê khi bắt gặp lý gợi tả một thế giới với tưởng cách mạng.. đầy màu sắc, tràn ngập mùi. + HS trả lời. GV nhận xét thơm và rộn rã tiếng chim. bổ sung. - GV: Phân tích nghệ  Hình ảnh so sánh: Hồn thuật sử dụng ở 2 câu 3 – tôi (là khái niệm trừu 4.. tượng) được vật chất hóa,. + HS trả lời. GV nhận xét cảm nhận bằng các giác bổ sung.. quan: “vườn hoa lá” (thị giác), “rất đậm hương” (khứu giác) và “rộn tiếng. -GV: Hãy cho biết nét đặc sắc về giọng điệu ? - GV bình: Trong thời đại bấy giờ, thanh niên Việt Nam đang “ băn khoăn đi. chim” (thính giác). - Giọng điệu tha thiết, rộn ràng, kết hợp với bút pháp tự sự và cảm hứng lãng mạn bay bổng. Năng lực đánh giá, nhận xét. kiếm lẽ yêu đời”, hầu hết họ đều chưa tìm thấy con đường cho riêng mình. Tố Hữu cũng đã từng viết: Bâng khuâng đứng giữa hai dòng nước. Chọn một dòng hay để nước trôi. Các nhà thơ cùng thế hệ với Tố Hữu như Huy Cận, Xuân Diệu đều chưa tìm thấy đường. Vì vậy Tố. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> Hữu vui sướng tột cùng khi bắt gặp lý tưởng cách mạng. -GV: Cảm nhận của em *Tiểu kết: Bằng việc sử về khổ thơ đầu? dụng các biện pháp nghệ thuật đặc sắc, nhà thơ thể hiện niềm vui sướng, say. Năng lực trình bày suy nghĩ, cảm nhận. mê của một thanh niên lần đầu tiên bắt gặp lý tưởng Cộng sản. Thao tác 3: tìm hiểu khổ thơ 2: GV dẫn:Niềm vui sướng, hân hoan của nhà thơ khi được đón nhận lí tưởng cách mạng đã thể hiện sâu sắc ở khổ thơ đầu. Và nó đã nhanh chóng chuyển biến thành những nhận thức mới về lẽ sống ở khổ thơ thứ hai. - Gọi HS đọc khổ 2. - GV: Lẽ sống mới của Tố Hữu đã được thể hiện qua những từ ngữ nào? Và những từ ngữ ấy có ý nghĩa gì? - GV: Em hiểu thế nào là:. b. Khổ 2 : Lẽ sống lớn :. -Lẽ sống mới của Tố hữu đã được thể hiện qua các từ ngữ đặc sắc, có tác dụng gắn kết như: “buộc” “trang trải” “gần gũi” + “Buộc”: buộc chặt, gắn Năng lực phát hiện, bó với mọi người, thể hiện “buộc”, “trang trải”, giải thích. ý thức quyết tâm cao độ muốn thoát khỏi giới hạn “gần gũi” ? của cái tôi cá nhân để + HS: Trả lời. GV nhận hướng vào cộng đồng. + “Trang trải”: tâm hồn xét, bổ sung. nhà thơ trải rộng với cuộc đời.. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> + “Gần gũi”: Gần nhau về quan hệ tinh thần, tình cảm, đó là sự gắn bó ruột thịt. -GV: Vậy thì khi đã gắn + khối đời: Hình ảnh ẩn dụ kết mình với mọi người chỉ một khối người đông với từng người để làm gì? đảo, cùng chung lí tưởng. Và tác giả đã sử dụng Đó là sức mạnh tập thể của biện pháp nghệ thuật gì?. nhân dân.. - GV: Khi được ánh sáng *Tiểu kết: Lẽ sống mới của lý tưởng cộng sản soi được đặt ra ở đây là sự tự rọi, nhà thơ đã nhận thức nguyện, quyết tâm vượt như thế nào về lẽ sống?. qua giới hạn của “cái tôi”. Năng lực trình bày hòa vào “cái ta” chung để + HS trả lời. GV nhận xét suy nghĩ , cảm nhận tạo sự gắn bó, sức mạnh của cá nhân về ý bổ sung. trong cuộc đấu tranh cách nghĩa của văn bản mạng. c. Khổ 3 : Tình cảm lớn. Thao tác 4: Phân tích khổ 3. -GV dẫn: Lẽ sống cộng đồng của nhà thơ thể hiện rõ nét ở khổ thơ thứ 2. Sau khi được đón nhận lí tưởng cách mạng, trong lòng Tố Hữu còn diễn ra sự chuyển biến mạnh mẽ về tình cảm. Điều này được thể hiện rõ ở khổ thơ thứ 3. -GV gọi HS đọc khổ thơ 3. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(9)</span> - Sự chuyển biến sâu sắc trong tình cảm của tác giả được thể hiện qua cấu trúc thơ nào? Vậy theo em thì nó có tác dụng gì? + HS trả lời, GV nhận xét, bổ sung. -Điệp từ, điệp cấu trúc: + “ Tôi đã là…” + “ là” Khẳng định ý thức tự giác, vững vàng của tác giả muốn gia nhập vào đại gia đình chung.. - Những biện pháp nghệ thuật nào được nhà thơ sử dụng trong khổ thơ này? + HS trả lời, GV nhận xét, bổ sung. - Vạn : từ ước lệ , chỉ số lượng hết sức đông đảo. - Cách xưng hô ruột thit: “con, em, anh” : khẳng định một tình cảm gia đình thật đầm ấm thân thiết, sự gắn bó ân tình sâu sắc với nhau. - Từ ngữ biểu cảm: + “ kiếp phôi pha” : Kiếp nghèo khổ, sa sút, vất vả, cơ cực. + “ cù bất cù bơ” : Lang thang, bơ vơ, không nơi nương tựa. Tấm lòng đồng cảm, xót thương tới những kiếp người đau khổ, bất hạnh. Và đây cũng chính là động lực thôi thúc nhà thơ quyết tâm hành động, đi theo con đường cách mạng. *Tiểu kết: Đây là tình cảm mới mẻ và cao đẹp của một chiến sĩ cách mạng, một nhà thơ cách mạng.. -GV : So với khổ thơ 2 thì khổ thơ 3 đã có sự chuyển biến trong tình cảm, vậy sự chuyển biến đó được khái quát như thế nào ? *Hoạt động 3 : Hướng dẫn học sinh tổng kết.. III. Tổng kết: 1. Nghệ thuật: - Hình ảnh tươi sáng, giàu ý nghĩa tượng trưng - Ngôn ngữ: gợi cảm, giàu nhạc điệu. Lop11.com. Năng lực phát hiện, phân tích.. Năng lực đánh giá, nhận xét, tổng hợp vấn đề..

<span class='text_page_counter'>(10)</span> -GV : Nhận xét về các dụng ý nghệ thuật bài thơ. +HS trả lời, GV nhận xét, bổ sung -GV :Nội dung cơ bản của bài thơ ? +HS trả lời, GV nhận xét, bổ sung. - Giọng thơ : sảng khoái.. - Nhịp điệu thơ hăm hở. 2. Nội dung: Bài thơ đã thể hiện sâu sắc niềm vui sướng của nhà thơ khi đón nhận được lí tưởng cộng sản, những nhận thức mới về lẽ sống cũng như những chuyển biến trong nhận thức và hành động của Tố Hữu.. 5. Củng cố- dặn dò (3p): 1. Củng cố: - Sự chuyển biến sâu sắc trong tình cảm tác giả biểu hiện ntn? 2. Dặn dò: - Về nhà đọc thuộc bài thơ, nắm vững nội dung và nghệ thuật. - Soạn bài mới: Tiểu sử tóm tắt theo các yêu cầu trong sách giáo khoa. Giáo viên hướng dẫn(duyệt). Sinh viên thực tập. Nguyễn Thị Loan. Trương Thị Hoài Trang. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(11)</span>