Giáo án Tự chọn lớp 10 - Tiết 34 đến tiết 39

<span class='text_page_counter'>(1)</span>TUẦN 12 Ngày soạn: 25/10/ 2009 Ngµy d¹y: 01/11/ 2009 đến ngày:6/11/2010 TiÕt: 34, 35, 36 §äc v¨n: tiết 34,35. kh¸i qu¸t v¨n häc viÖt nam tõ thÕ kØ X- XIX. I.Môc tiªu bµi häc: Gióp hs: 1. KiÕn thøc  Văn học trung đại bao gồm hầu nh mọi văn bản ngôn từ, từ văn nghị luận chính trị, xã hội, sử học, triết học, văn hành chính nh chiếu, biểu, hịch, cáo,... cho đến văn nghệ thuật nh th¬, phó, truyÖn, kÝ,... do tÇng líp trÝ thøc s¸ng t¸c.  Các thành phần, các giai đoạn phát triển, đặc điểm về nội dung và nghệ thuật của văn học trung đại. 2. KÜ n¨ng. NhËn diÖn mét giai ®o¹n v¨n häc ; c¶m nhËn t¸c phÈm thuéc giai ®o¹n v¨n học trung đại. - Cã kÜ n¨ng ph©n tÝch, tæng hîp, ph¸t hiÖn vµ chøng minh c¸c luËn ®iÓm cña bµi v¨n häc sö mét c¸ch hÖ thèng. 3. Thái độ. - Cã lßng yªu mÕn, tr©n träng di s¶n VH d©n téc. II.Ph¬ng tiÖn thùc hiÖn: - Sgk, sgv.- C¸c b¶ng biÓu hÖ thèng ho¸ kiÕn thøc. - Gv so¹n thiÕt kÕ d¹y- häc. III. C¸ch thøc tiÕn hµnh: Gv tổ chức giờ dạy- học theo cách kết hợp các phơng pháp: trao đổi- thảo luận, trả lời các c©u hái. IV. TiÕn tr×nh d¹y- häc: TiÕt 1 1. ổn định tổ chức lớp. 2. KiÓm tra bµi cò. 3. Bµi míi: * Giíi thiÖu bµi míi: Năm 938 Ngô Quyền đánh tan quân Nam Hán trên sông Bạch Đằng mở ra kỉ nguyên mới cho dân tộc. Từ đây đất nớc Đại Việt bắt tay xây dựng chế độ phong kiến độc lập tự chủ. Văn học bằng chữ viết bắt đầu hình thành từ đó. Bên cạnh dòng văn học dân gian, văn học viết phát triển qua các triều đại: Lý, Trần, Lê với thành tựu của nó đã đóng góp vào văn học trung đại Việt Nam cho đến hết thế kỉ XIX. Để thấy rõ diện mạo của nền văn học ấy, chúng ta đọc - hiểu bài "Khái quát văn học Việt Nam từ thế kỉ X đến hết thế kỉ XIX". Hoạt động của gv và hs. Yêu cầu cần đạt. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> - VH tõ thÕ kØ X- XIX cã c¸c thµnh phÇn nµo? C¸c thµnh phÇn chñ yÕu? Ch÷ quèc ng÷ xuÊt hiÖn vµo thêi gian nµo? T¹i sao VH viÕt b»ng ch÷ quèc ngữ cha đợc coi là một bộ phận của VHT§?. I. C¸c thµnh phÇn cña VH tõ thÕ kØ X- XIX: - Hai thµnh phÇn chñ yÕu:+ VH ch÷ H¸n. + VH ch÷ N«m. - Ch÷ quèc ng÷ xuÊt hiÖn vµo kho¶ng thÕ kØ XVII, VH ch÷ quèc ng÷ xuÊt hiÖn vµo giai ®o¹n cuèi cña VHTĐ nhng thành tựu cha đáng kể, cha đợc coi là mét bé phËn cña VHT§.. - Em hiÓu thÕ nµo lµ VH ch÷ H¸n? Nªu c¸c thÓ lo¹i cña VH ch÷ H¸n? VD c¸c t¸c phÈm minh ho¹? §¸nh gi¸ chung vÒ thµnh tùu cña VH ch÷ H¸n?. 1. V¨n häc ch÷ H¸n: - Lµ c¸c s¸ng t¸c b»ng ch÷ H¸n cña ngêi ViÖt. - ThÓ lo¹i: chñ yÕu tiÕp thu tõ c¸c thÓ lo¹i cña VH Trung Quèc: + Chiếu: Chiếu dời đô (Lí Công Uẩn) + BiÓu: BiÓu t¹ ¬n (NguyÔn Tr·i) + HÞch: HÞch tíng sÜ (TrÇn Quèc TuÊn) + Cáo: Bình Ngô đại cáo (Nguyễn Trãi) + TruyÖn truyÒn k×: TruyÒn k× m¹n lôc (NguyÔn D÷) + KÝ sù: Thîng kinh kÝ sù (Lª H÷u Tr¸c) + TiÓu thuyÕt ch¬ng håi: Hoµng Lª nhÊt thèng chÝ (Ng« gia v¨n ph¸i) + Phó: B¹ch §»ng giang phó (Tr¬ng H¸n Siªu) + Th¬ cæ phong, th¬ §êng luËt cña NguyÔn Tr·i, NguyÔn Du, Hå Xu©n H¬ng,...  VH chữ Hán đạt đợc những thành tựu nghệ thuật to lín. - Em biÕt g× vÒ ch÷ N«m? 2. VH ch÷ N«m: -ThÕ nµo lµ VH ch÷ N«m? Nã xuÊt - Ch÷ N«m lµ thø ch÷ viÕt cæ do ngêi ViÖt dùa vµo hiÖn vµo thêi gian nµo? chữ Hán để sáng tạo ra để ghi âm tiếng Việt. - §Æc ®iÓm cña c¸c thÓ lo¹i VH ch÷ - VH ch÷ N«m lµ c¸c s¸ng t¸c b»ng ch÷ N«m cña N«m cã g× kh¸c víi VH ch÷ H¸n? ngời Việt, ra đời từ khoảng cuối thế kỉ XIII, tồn tại và phát triển đến hết thời kì VHTĐ. - ThÓ lo¹i: chñ yÕu lµ th¬. + C¸c thÓ lo¹i tiÕp thu cña VH Trung Quèc: phó, v¨n tÕ, th¬ §êng luËt. - KÓ tªn mét vµi t¸c gi¶, t¸c phÈm VH + C¸c thÓ lo¹i VH d©n téc: ng©m khóc, truyÖn th¬, ch÷ N«m tiªu biÓu? h¸t nãi, th¬ §êng luËt thÊt ng«n xen lôc ng«n. - C¸c t¸c gi¶, t¸c phÈm VH ch÷ N«m tiªu biÓu: + NguyÔn Tr·i: Quèc ©m thi tËp. + NguyÔn Du: TruyÖn KiÒu, V¨n chiªu hån,... + §oµn ThÞ §iÓm: Chinh phô ng©m. + NguyÔn §×nh ChiÓu: Lôc V©n Tiªn,...  Sù song song tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña hai thµnh phÇn VH trªn t¹o nªn tÝnh song ng÷ trong nÒn VH dân tộc. Chúng ko đối lập mà bổ sung cho nhau cùng ph¸t triÓn. - C¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn cña VHT§?. II. C¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn cña VH tõ thÕ kØ X-. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Nêu các đặc điểm chính về hoàn cảnh XIX: lÞch sö x· héi cña giai ®o¹n VH tõ thÕ 1. Giai ®o¹n tõ thÕ kØ X-XIV: kØ X- XIV? a. Hoµn c¶nh lÞch sö- x· héi: - Dân tộc ta giành đợc quyền độc lập tự chủ. - LËp nhiÒu chiÕn c«ng chèng giÆc ngo¹i x©m: chèng - Tại sao nói đến giai đoạn VH này, Tống, quân Nguyên- Mông. VHVN tạo ra đợc một bớc ngoặt lớn? - Xây dựng đất nớc hoà bình, vững mạnh, chế độ phong kiÕn ë thêi k× ph¸t triÓn. b. C¸c bé phËn v¨n häc: - VH viết chính thức ra đời tạo bớc ngoặt lớn. - Gåm hai bé phËn song song tån t¹i vµ ph¸t triÓn: +VH ch÷ H¸n. - Nội dung, âm hởng chủ đạo của VH +VH chữ Nôm. giai ®o¹n nµy? c. Néi dung: - Em hiÓu thÕ nµo lµ hµo khÝ §«ng A? - C¶m høng yªu níc chèng x©m lîc vµ tù hµo d©n - Nªu c¸c t¸c gi¶, t¸c phÈm tiªu biÓu téc víi ©m hëng hµo hïng, mang hµo khÝ §«ng A. cña giai ®o¹n VH nµy? - Hµo khÝ §«ng A: hµo khÝ thêi TrÇn- tinh thÇn quyÕt chiÕn quyÕt th¾ng kÎ thï x©m lîc, tù hµo d©n téc. - C¸c t¸c gi¶, t¸c phÈm tiªu biÓu: + LÝ Thêng KiÖt: Nam quèc s¬n hµ. - Nêu những đặc điểm nghệ thuật lớn + Đỗ Pháp Thuận: Quốc tộ. cña VH giai ®o¹n nµy? + Lí Công Uẩn: Thiên đô chiếu. + TrÇn Hng §¹o: HÞch tíng sÜ. + Tr¬ng H¸n Siªu: B¹ch §»ng giang phó... d. NghÖ thuËt: - VH viết bằng chữ Hán đạt đợc những thành tựu lớn: văn chính luận, văn xuôi viết về đề tài lịch sử, v¨n ho¸, th¬, phó. - Nªu c¸c sù kiªn lÞch sö næi bËt trong - VH viÕt b»ng ch÷ N«m bíc ®Çu ph¸t triÓn. giai ®o¹n nµy? - HiÖn tîng v¨n- sö- triÕt bÊt ph©n. 2. Giai ®o¹n tõ thÕ kØ XV- XVII: a. Hoµn c¶nh lÞch sö- x· héi: - Chiến thắng giặc Minh, triều Hậu Lê đợc thành lập, chế độ PK đạt độ cực thịnh ở cuối thế kỉ XV. - VH viết trong giai đoạn này gồm các - Nội chiến: Mạc- Lê, Trịnh- Nguyễn chia cắt đất nbộ phận nào? ớc vào thế kỉ XVI- XVII khiến chế độ PK suy yếu. - VH giai đoạn này có gì kế tục và khác  Nhìn chung tình hình xã hội vẫn ổn định. biÖt vÒ néi dung so víi giai ®o¹n VH tr- b. C¸c bé phËn v¨n häc: ớc? Tại sao? Nêu tên 2 tác giả, tác VH chữ Hán và VH chữ Nôm đều phát triển, đạt phẩm tiêu biểu cho các nội dung đó? nhiÒu thµnh tùu. c. Néi dung: - TÕp tôc ph¸t triÓn c¶m høng yªu níc, tù hµo d©n tộc, khẳng định dân tộc và triều đình PK. VD: Bình Ngô đại cáo, Quốc âm thi tập (Nguyễn Tr·i); Hång §øc quèc ©m thi tËp, Th¸nh T«ng di th¶o (Lª Th¸nh T«ng);... - Phản ánh, phê phán hiện thực xã hội đơng thời với những tệ lậu, suy thoái về đạo đức.. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> - Các thể loại đạt đợc nhiều thành tựu cña VH ch÷ H¸n vµ VH ch÷ N«m?. - Nªu c¸c sù kiªn lÞch sö næi bËt trong giai ®o¹n nµy?. - Cảm hứng chủ đạo của VH giai đoạn nµy? - Những biểu hiện của chủ đề ấy? - Nªu c¸c t¸c gi¶, t¸c phÈm tiªu biÓu cña giai ®o¹n VH nµy? Gv phân biệt k/n nhân đạo- nhân văn: + Nhân văn: phẩm chất ngời ở con ngời- vẻ đẹp văn hóa của con ngời cảm hứng nhân văn là cảm hứng khẳng định, ngợi ca vẻ đẹp của con ngời. + Nhân đạo: đạo đức tốt đẹp của con ngêi biÓu hiÖn ë sù t«n träng, tin tëng, ngợi ca vẻ đẹp của con ngời; yêu thơng con ngời; đấu tranh bảo vệ, phát triển con ngêi. - Nªu nh÷ng thµnh tùu nghÖ thuËt tiªu biÓu cña VH giai ®o¹n nµy?. VD: Th¬ NguyÔn BØnh Khiªm, TruyÒn k× m¹n lôc (NguyÔn D÷),... d. NghÖ thuËt: - VH chữ Hán: đạt thành tựu vợt bậc ở văn chính luËn vµ v¨n xu«i tù sù. - VH ch÷ N«m: th¬ N«m ph¸t triÓn, xuÊt hiÖn xu híng ViÖt ho¸ th¬ §êng luËt, c¸c khóc ng©m, vÞnh, diÔn ca lÞch sö b»ng th¬ lôc b¸t vµ song thÊt lôc b¸t ph¸t triÓn. 3. Giai ®o¹n tõ thÕ kØ XVIII- nöa ®Çu thÕ kØ XIX: a. Hoµn c¶nh lÞch sö- x· héi: - Nội chiến PK tiếp tục gay gắt, kéo dài khiến chế độ PK suy tho¸i. - Phong trào nông dân khởi nghĩa sôi sục, đỉnh cao là khëi nghÜa T©y S¬n, diÖt TrÞnh- NguyÔn, qu©n Xiªm và quân Thanh, thống nhất đất nớc. - T©y S¬n thÊt b¹i, nhµ NguyÔn kh«i phôc v¬ng triÒu PK chuyªn chÕ. - Đất nớc bị đặt trớc hiểm họa xâm lợc của thực dân Ph¸p.  Là giai đoạn lịch sử đầy biến động, có bi kịch và cã anh hïng ca.  NÒn v¨n häc d©n téc ph¸t triÓn m¹nh, kÕt tinh nhiều tác giả, tác phẩm văn học xuất sắc  đợc đánh gi¸ lµ giai ®o¹n VH cæ ®iÓn. b. C¸c bé phËn v¨n häc: - VH ch÷ H¸n ph¸t triÓn. - VH chữ Nôm phát triển đạt đỉnh cao. c. Néi dung: Trào lu nhân đạo chủ nghĩa: + Tiếng nói đòi quyền sống, quyền hạnh phúc, đấu tranh đòi quyền giải phóng con ngời cá nhân. + C¶m th«ng víi nh÷ng sè phËn bÊt h¹nh. + Tố cáo, phê phán các thế lực bạo tàn chà đạp lên quyÒn sèng cña con ngêi. + Ngợi ca những vẻ đẹp của con ngời. + Khát vọng tự do công lí, mơ ớc về xã hội tốt đẹp cho con ngêi. - C¸c t¸c gi¶, t¸c phÈm tiªu biÓu: + §Æng TrÇn C«n- §oµn ThÞ §iÓm: Chinh phô ng©m. + NguyÔn Gia ThiÒu: Cung o¸n ng©m khóc. + Nguyễn Du: Truyện Kiều- đỉnh cao của VHTĐ. + Th¬ N«m Hå Xu©n H¬ng. + Th¬ Bµ HuyÖn Thanh Quan. + Ng« gia v¨n ph¸i: Hoµng Lª nhÊt thèng chÝ. + Th¬ Cao B¸ Qu¸t, NguyÔn C«ng Trø,.... Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> - Nªu c¸c sù kiªn lÞch sö næi bËt trong giai ®o¹n nµy?. - Nªu c¸c bé phËn v¨n häc trong giai ®o¹n nµy? - Chủ đề và cảm hứng yêu nớc là chủ đạo trong giai đoạn VH này nhng nó có đặc điểm gì khác với giai đoạn từ thế kỉ X- XIV? V× sao? - Thành tựu nghệ thuật đặc sắc của giai ®o¹n VH nµy kÕt tinh ë thÓ lo¹i, t¸c gi¶ VH nµo? Cã nh÷ng thÓ lo¹i míi nµo?. d. NghÖ thuËt: - Ph¸t triÓn m¹nh vµ kh¸ toµn diÖn c¶ VH ch÷ H¸n vµ VH ch÷ N«m, c¶ th¬ vµ v¨n xu«i. - VH chữ Nôm đợc khẳng định và phát triển đạt đến đỉnh cao. 4. Giai ®o¹n VH nöa cuèi thÕ kØ XIX: a. Hoµn c¶nh lÞch sö- x· héi: - Thực dân Pháp xâm lợc. Triều đình nhà Nguyễn ®Çu hµng tõng bíc. Nh©n d©n c¶ níc kiªn cêng chèng giÆc nhng gÆp ph¶i nhiÒu thÊt b¹i. - XHPK chuyÓn thµnh XHTD nöa PK. - Văn hóa phơng Tây bắt đầu ảnh hởng tới đời sống XH. b. C¸c bé phËn v¨n häc: - Chñ yÕu lµ hai bé phËn: ch÷ H¸n vµ ch÷ N«m. - VH viết bằng chữ quốc ngữ đã bớc đầu xuất hiện nhng thành tựu cha đáng kể. c. Néi dung: - Chñ nghÜa yªu níc chèng x©m lîc mang c¶m høng bi tr¸ng. - T tởng canh tân đất nớc trong các bản điều trần của NguyÔn Trêng Té. - Phê phán hiện thực xã hội đơng thời trong thơ NguyÔn KhuyÕn, Tó X¬ng. - C¸c t¸c gi¶, t¸c phÈm tiªu biÓu: + NguyÔn §×nh ChiÓu- t¸c gi¶ VH yªu níc lín nhÊt. + NguyÔn KhuyÕn, Tó X¬ng,... d. NghÖ thuËt: - V¨n th¬ ch÷ H¸n, ch÷ N«m cña NguyÔn §×nh ChiÓu, NguyÔn KhuyÕn, Tó X¬ng. - XuÊt hiÖn mét sè t¸c phÈm v¨n xu«i b»ng ch÷ quèc ng÷ cña Tr¬ng VÜnh KÝ, NguyÔn Träng Qu¶n, Huỳnh Tịnh Của,... đem đến những đổi mới bớc đầu theo hớng hiện đại hóa.. 4. Cñng cè, dÆn dß: Yªu cÇu hs:- Häc bµi. - Tìm hiểu những đặc điểm lớn về nội dung và nghệ thuật của VHTĐ. IV. híng dÉn häc bµi vµ chuÈn bÞ bµi míi(2’) 1. Häc bµi - Xem lại các kiến thức đã học - Năm vững các giai đoạn phát triển của VHVN từ thế kỉ X đến hết thế kỉ XIX 2. ChuÈn bÞ bµi. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> - Soạn tiết 2 của bài “ Khái quát VHVN từ thế kỉ X đến hết thế kỉ XIX. TiÕt 2.. 1. ổn định tổ chức lớp. 2. KiÓm tra bµi cò. C©u hái: C¸c thµnh phÇn, c¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn cña VHVN tõ thÕ kØ X- XIX? T¹i sao giai đoạn từ thế kỉ XVIII- nửa đầu XIX đợc coi là giai đoạn VH cổ điển? 3. Bµi míi: * Giới thiệu bài mới: Tiết trớc chúng ta đã tìm hiểu giai đoạn phát triển của VHTĐVN.Để nắm đợc các đặc điểm lớn về nội dung và nghệ thuật của VH từ TK X đến hÕt TK XIX, c« trß ta cïng t×m hiÓu tiÕt häc ngµy h«m nay Hoạt động của gv và hs Yêu cầu cần đạt - VHTĐVN phát triển dới sự tác III. Những đặc điểm lớn về nội dung của văn học động của những yếu tố nào? từ thế kỉ X-XIX: Những nội dung cảm hứng lớn của VHTĐVN phát triển dới sự tác động của các yếu nã? tè: + TruyÒn thèng d©n téc. + Tinh thần thời đại. + ¶nh hëng tõ Trung Quèc. 1. Chñ nghÜa yªu níc: - Nêu vị trí, đặc điểm và các biểu - Vị trí: là nội dung lớn, xuyên suốt quá trình tồn hiÖn cña chñ nghÜa yªu níc trong t¹i vµ ph¸t triÓn cña VHT§VN. VHT§VN? Nªu mét vµi VD minh - §Æc ®iÓm: ho¹? + G¾n liÒn víi t tëng “trung qu©n ¸i quèc”. Gv lu ý hs: Trong giai ®o¹n cuèi + Ko t¸ch rêi truyÒn thèng yªu níc cña d©n téc. cña VHT§VN, t tëng li t©m víi - C¸c biÓu hiÖn: quan niệm trung quân ái quốc + ý thức độc lập, tự chủ, tự cờng, tự hào dân tộc. trong cảm hứng yêu nớc đã xuất VD: Nam quốc sơn hà ( Lí Thờng Kiệt); Bình hiện: “Đề vào mấy chữ trong bia/ Ngô đại cáo (Nguyễn Trãi); Bạch Đằng giang phú Rằng quan nhà Nguyễn cáo về đã (Trơng Hán Siêu);... l©u” (Di chóc- NguyÔn KhuyÕn) + Khi đất nớc có giặc ngoại xâm:  Lßng c¨m thï giÆc s©u s¾c, tinh thÇn quyÕt chiÕn quyÕt th¾ng víi kÎ thï: VD: “NgÉm thï lín... ko cïng sèng” (B×nh Ng« đại cáo- Nguyễn Trãi), “Ta thờng...xin làm”(Hịch tớng sĩ- Trần Quốc Tuấn),...  Biết ơn, ca ngợi những ngời hi sinh vì đất nớc: VD: V¨n tÕ nghÜa sÜ CÇn Giuéc (NguyÔn §×nh ChiÓu),...  Xót xa đau đớn trớc cảnh đất nớc bị tàn phá, nh©n d©n phiªu b¹t, khèn cïng: VD: Bình Ngô đại cáo (Nguyễn Trãi), Chạy giặc (NguyÔn §×nh ChiÓu),... + Khi đất nớc thanh bình:. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> - Nêu vị trí, đặc điểm và các biểu hiện của chủ nghĩa nhân đạo trong VHT§VN? Nªu mét vµi VD minh ho¹?. - Em hiÓu thÕ nµo lµ “thÕ sù”, “c¶m høng thÕ sù”? - C¶m høng thÕ sù xuÊt hiÖn khi nµo trong VHT§?. - Néi dung biÓu hiÖn cña c¶m høng thÕ sù?.  Ca ngợi vẻ đẹp của thiên nhiên, đất nớc- tình yªu thiªn nhiªn. VD: Th¬ viÕt vÒ thiªn nhiªn trong VH LÝ- TrÇn, th¬ N«m NguyÔn Tr·i, NguyÔn KhuyÕn,...  Ca ngîi cuéc sèng th¸i b×nh thÞnh trÞ: VD: Phß gi¸ vÒ kinh (TrÇn Quang Kh¶i) 2. Chủ nghĩa nhân đạo: - VÞ trÝ: lµ néi dung lín, xuyªn suèt qu¸ tr×nh tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña VHT§VN. - §Æc ®iÓm: + Bắt nguồn từ truyền thống nhân đạo của ngời VN, tõ céi nguån VHDG, lèi sèng “th¬ng ngêi nh thÓ th¬ng th©n”. + ¶nh hëng tõ t tëng nh©n v¨n tÝch cùc cña c¸c t«n giáo: đạo Phật- t tởng từ bi bác ái; Nho giáo- học thuyÕt nh©n nghÜa, t tëng th©n d©n; L·o gi¸o- sèng thuËn theo tù nhiªn, hoµ hîp víi tù nhiªn. - C¸c biÓu hiÖn: + Lên án, tố cáo các thế lực bạo tàn chà đạp lên quyÒn sèng, h¹nh phóc cña con ngêi: cêng quyÒn, định kiến và hủ tục XH, thần quyền, thế lực đồng tiÒn. VD: Chinh phô ng©m, Th¬ Hå Xu©n H¬ng, TruyÖn KiÒu,... + C¶m th«ng víi nh÷ng sè phËn bÊt h¹nh, nh÷ng nçi khæ ®au cña con ngêi. VD: ChuyÖn ngêi con g¸i Nam X¬ng, Chinh phô ng©m, Cung o¸n ng©m khóc, TruyÖn KiÒu,... + Khẳng định, đề cao phẩm chất tốt đẹp, tài năng vµ kh¸t väng ch©n chÝnh cña con ngêi. VD: Các tác phẩm VH Phật giáo đời Lí (Cáo tật thÞ chóng, Ng«n hoµi,...), TruyÖn KiÒu, Lôc V©n Tiªn,... + Đề cao quan hệ đạo đức, đạo lí tốt đẹp giữa ngời víi ngêi. VD: Bạn đến chơi nhà, Khóc Dơng Khuê,... 3. C¶m høng thÕ sù: - Thế sự: cuộc sống con ngời, việc đời. - Cảm hứng thế sự: bày tỏ suy nghĩ, thái độ, tình cảm với cuộc sống con ngời và việc đời. - Xuất hiện từ VH cuối đời Trần (thế kỉ XIV), tồn t¹i vµ ph¸t triÓn trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña VHT§, cµng ë giai ®o¹n cuèi cña VHT§ cµng ®Ëm nét VH đi từ cái thật của tâm trí đến cái thật của cuộc đời, xã hội. - Néi dung biÓu hiÖn: Các tác giả hớng tới hiện thực cuộc sống để ghi lại nh÷ng “®iÒu tr«ng thÊy”:. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> - ThÕ nµo lµ tÝnh quy ph¹m? BiÓu hiÖn cña nã? Nªu tªn c¸c t¸c gi¶ vµ c¸c t¸c phÈm cña hä cã sù ph¸ vì tÝnh quy ph¹m?. - Em hiÓu thÕ nµo lµ “trang nh·” vµ “b×nh dÞ”? - C¸c biÓu hiÖn cña khuynh híng trang nh· vµ xu híng b×nh dÞ? VD? Gv lu ý thªm: + Xu híng trang nh· cã chñ yÕu trong VH ch÷ H¸n. + Xu híng b×nh dÞ xuÊt hiÖn chñ yÕu trong VH ch÷ N«m.. - VHT§ chñ yÕu tiÕp thu tinh hoa VH níc nµo? - Nªu nh÷ng mÆt tiÕp thu VH níc. + Những bài thơ về thói đời đen bạc của Nguyễn BØnh Khiªm. + Thîng kinh kÝ sù (Lª H÷u Tr¸c), Vò trung tuú bót (Phạm Đình Hổ)  bộ mặt thối nát của triều đình PK trong buæi suy tµn. + Thơ trào phúng thâm thuý về tình cảnh đất nớc trong buổi nô lệ và thơ về đời sống nông thôn của NguyÔn KhuyÕn. + Bức tranh XH thành thị thời chế độ PK mạt vận, thùc d©n Ph¸p hoµnh hµnh trong th¬ Tó X¬ng,... IV. Những đặc điểm lớn về nghệ thuật của văn häc thÕ kØ X- XIX: 1. TÝnh quy ph¹m vµ ph¸ vì tÝnh quy ph¹m: - Tính quy phạm:là sự quy định chặt chẽ theo khu«n mÉu (quy ph¹m: cung c¸ch chuÈn mùc cÇn ph¶i tu©n thñ, lµm theo).  Là đặc điểm nổi bật của VHTĐ. - BiÓu hiÖn: + Quan niệm VH: coi trọng mục đích giáo huấn của VH, “thi dĩ ngôn chí”, “văn dĩ tải đạo”. + T duy nghÖ thuËt: nghÜ theo kiÓu mÉu nghÖ thuËt có sẵn, đã thành công thức. + Thể loại văn học: có sự quy định chặt chẽ ở từng thÓ lo¹i. + Thi liÖu:sö dông nhiÒu ®iÓn tÝch, ®iÓn cè, v¨n liÖu quen thuéc. + Thiªn vÒ tîng trng, íc lÖ. - Sù ph¸ vì tÝnh quy ph¹m: lµ sù s¸ng t¹o, ph¸t huy c¸ tÝnh s¸ng t¹o vÒ c¶ néi dung vµ h×nh thøc biÓu hiện vợt ra ngoài những quy định trên. VD: C¸c t¸c gi¶ u tó cã sù ph¸ vì tÝnh quy ph¹m: NguyÔn Tr·i (th¬ §êng luËt thÊt ng«n xen lôc ngôn, sáng tạo về đề tài), Nguyễn Du, Hồ Xuân Hơng, Nguyễn Khuyến, Tú Xơng,... 2. Khuynh híng trang nh· vµ xu híng b×nh dÞ: - Trang nhã: trang trọng, tao nhã vẻ đẹp lịch lãm, thanh cao. - B×nh dÞ: b×nh thêng vµ gi¶n dÞ. - Khuynh híng trang nh·: + Đề tài, chủ đề: hớng tới cái cao cả, trang trọng h¬n c¸i b×nh thêng, gi¶n dÞ. VD: Chí lớn của ngời quân tử, đạo của thánh hiÒn,... + H×nh tîng nghÖ thuËt: híng tíi vÎ tao nh·, mÜ lÖ hơn vẻ đơn sơ, mộc mạc. VD: H×nh tîng thiªn nhiªn mang tÝnh íc lÖ, tîng trng, trang trọng, đài các (tùng, cúc, trúc, mai)... + Ng«n ng÷ nghÖ thuËt: trau chuèt, hoa mÜ.. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(9)</span> ngoµi cña VHT§VN?. VD: ChØ c¸i chÕt, c¸c t¸c gi¶ dïng “lêi lêi ch©u ngọc” để diễn tả- “gãy cành thiên hơng”, “nát than - BiÓu hiÖn cña qu¸ tr×nh d©n téc bå liÔu”, “ngËm cêi chÝn suèi”,... ho¸ h×nh thøc VH d©n téc? - Xu híng b×nh dÞ: VH ngày càng gắn bó với đời sống hiện thực: 4. Cñng cè: + Đề tài, chủ đề, hình tợng nghệ thuật: lấy từ đời Gv yêu cầu hs đọc phần ghi nhớ- sống tự nhiên, giản dị. sgk, ®a ra b¶ng hÖ thèng tæng kÕt + Ng«n ng÷ nghÖ thuËt: lÊy tõ lêi ¨n tiÕng nãi hµng c¸c néi dung chÝnh cña bµi häc. ngµy, vËn dông ca dao, tôc ng÷,... HS: đọc phần ghi nhớ trong SGK 3. TiÕp thu vµ d©n téc ho¸ tinh hoa VH níc GV: Lập sơ đồ về VHTĐVN?gv h- ngoài: - TiÕp thu tinh hoa VH Trung Quèc: íng dÉn HS lµm + Ng«n ng÷: ch÷ H¸n. + ThÓ lo¹i: th¬ cæ phong, th¬ §êng luËt, hÞch, c¸o, chiÕu, biÓu, truyÖn truyÒn k×, kÝ, tiÓu thuyÕt ch¬ng håi,... + Thi liÖu: ®iÓn cè, thi liÖu H¸n häc. - Qu¸ tr×nh d©n téc hãa h×nh thøc v¨n häc: + Ng«n ng÷: s¸ng t¹o vµ sö dông ch÷ N«m vµ sö dụng lời ăn tiếng nói, cách diễn đạt của nhân dân lao động. + ThÓ lo¹i: ViÖt ho¸ th¬ §êng luËt vµ s¸ng t¹o c¸c thÓ th¬ d©n téc. III. Tæng kÕt bµi häc: Ghi nhí:(sgk V. Híng dÉn häc bµi vµ chuÈn bÞ bµi míi - Nắm đợc các đặc điểm về nội dung và nghệ thuật của VHTĐVN. - Vẽ sơ đồ VHTĐ V. Rót kinh nghiÖm .......................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................... TiÕt: 36. Lµm v¨n:. tr¶ bµi viÕt sè 2. I. Môc tiªu bµi häc: Gióp hs: 1. KiÕn thøc. - ¤n tËp, cñng cè kiÕn thøc vµ kÜ n¨ng viÕt mét bµi v¨n tù sù. - Sửa chữa các lỗi về nhận thức yêu cầu đề, các lỗi dùng từ, câu và diễn đạt. 2. KÜ n¨ng. - Cñng cè thªm kÜ n¨ng viÕt bµi . 3. TháI độ. - Cã ý thøc h¬n trong khi lµm bµi. II.Ph¬ng tiÖn thùc hiÖn:. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(10)</span> - Hs xem l¹i bµi. - Gv chÊm bµi, so¹n thiÕt kÕ d¹y- häc. III. C¸ch thøc tiÕn hµnh: Gv tổ chức giờ dạy- học theo cách kết hợp các hình thức phát vấn- đàm thoại, nhận xét, biÓu d¬ng c¸c bµi lµm tèt, söa ch÷a nh÷ng bµi cßn nhiÒu lçi. IV. TiÕn tr×nh d¹y- häc: 1. ổn định tổ chức lớp. 2. KiÓm tra bµi cò:Lång trong bµi gi¶ng 3. TiÕn tr×nh tr¶ bµi: Hoạt động của gv và hs Yêu cầu cần đạt Gv yêu cầu hs nhắc lại đề bài, chép lại Đề bài: lªn b¶ng. Sau khi tù tö ë giÕng Loa Thµnh, xuèng thñy cung, Träng Thñy t×m gÆp l¹i MÞ Ch©u. H·y tëng tîng vµ kÓ l¹i c©u chuyện đó. - Hãy xác định kiểu bài của đề văn trên? I. Tìm hiểu đề: - Nội dung chính của câu chuyện đó là 1. Kiểu bài: g×? Tù sù (kÓ chuyÖn tëng tîng) - §Ó lµm tèt bµi v¨n tù sù nµy, chóng ta 2. Néi dung: cÇn sö dông c¸c tri thøc nµo? Cuéc gÆp gì cña MÞ Ch©u- Träng Thñy. 3. Ph¹m vi kiÕn thøc: - Kiến thức về tác phẩm truyện An Dơng Vơng và Mị ChâuTrọng Thủy, đặc biệt là về hai nhân vật Mị Châu, Trọng Thủy vµ bi kÞch t×nh yªu cña hä. - KiÕn thøc thùc tÕ phôc vô cho viÖc tëng tîng vÒ biÓn vµ - Theo em, chóng ta cÇn nªu nh÷ng néi thuû cung. dung g× ë phÇn më bµi? II. LËp dµn ý: 1. Më bµi: - Sau khi chôn cất Mị Châu, Trọng Thủy ngày đêm ân hận, tự giµy vß b¶n th©n. Gv gîi më, híng dÉn hs tëng tîng: - Mét h«m, khi ®i t¾m, Träng Thñy tëng nh thÊy MÞ Ch©u ë - Theo quan niệm tín ngỡng dân gian, dới giếng nên đã lao đầu xuống giếng mà chết. con ngêi cã nhiÒu téi lçi sau khi chÕt 2. Th©n bµi: thờng bị đày xuống thế giới nào? Hành a. Hành trình tìm gặp Mị Châu của Trọng Thủy: động của Trọng Thủy ở nơi đó? - Díi ©m phñ: - Em hãy tởng tợng về quang cảnh của + Thành khẩn hối hận, cam tâm chịu mọi hình phạt đau đớn. thuû cung? + Mong đợc đặc ân xuống thủy cung gặp lại Mị Châu. Gv lu ý hs cã thÓ tëng tîng theo nhiÒu + §îc Diªm V¬ng chÊp nhËn. c¸ch: Träng Thñy gÆp MÞ Ch©u trong một buổi tiệc linh đình ở thủy cung - Xuống thủy cung: hoÆc MÞ Ch©u cã cuéc sèng nghÌo + C¶nh vËt thiªn nhiªn: san h«, mu«n loµi t«m c¸, ngäc khæ,... trai,...lung linh đẹp đẽ, qúy giá. + Cảnh lâu đài tráng lệ, quân lính trang nghiêm- nơi Mị Châu - H·y tëng tîng diÔn biÕn t©m tr¹ng, ë. thái độ của các nhân vật trong cuộc gặp  Trọng Thủy cầu xin quân lính cho đợc gặp nàng. gì bÊt ngê nµy? Hs ph¸t biÓu, th¶o luËn b¶o vÖ c¸c c¸ch suy nghÜ kh¸c nhau. b. Cuéc gÆp gì cña MÞ Ch©u vµ Träng Thñy:. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(11)</span> - ë phÇn kÕt truyÖn, em sÏ nªu c¸c ý g×? Gv c«ng bè thang ®iÓm, nhËn xÐt cô thÓ mét sè u ®iÓm, nhîc ®iÓm cßn tån t¹i, đọc và biểu dơng bài làm tốt. Gv yêu cầu hs xem lại bài, đọc kĩ lời phê để tự rút kinh nghiệm, trao đổi bài với bạn để học tập.. - C¸ch 1: + MÞ Ch©u nÆng lêi phª ph¸n, ®o¹n tuyÖt víi Träng Thñy. + Träng Thñy bµy tá sù hèi hËn muén mµng, cÇu xin nµng tha thứ nhng vẫn ko lay chuyển đợc nàng. + Lâu đài tan biến, hồn Trọng Thủy bơ phờ, mờ dần, tan trong dßng níc xanh. - C¸ch 2: + Hai ngêi tá ý ©n hËn vÒ nh÷ng sai lÇm cña m×nh. + Cùng nhau cố quên quá khứ, hớng đến cuộc sống yên bình, ko víng bËn chuyÖn trÇn gian. - C¸ch 3: + Mị Châu phân tích rõ mọi lẽ đúng sai. + Träng Thñy tá ý ©n hËn, muèn nèi l¹i duyªn xa. + Tuy cßn t×nh yªu nhng MÞ Ch©u ko chÊp nhËn, muèn ®em tình “cầm sắt đổi ra cầm kì” 3. KÕt bµi: Nªu c¶m nghÜ cña m×nh theo c¸c c¸ch kÕt thóc trªn. III. Nhận xét, đánh giá bài làm của hs: 1. ¦u ®iÓm: - Đa số hs nhận thức đợc kiểu bài. - NhiÒu bµi viÕt béc lé kh¶ n¨ng tëng tîng phong phó, ng«n ngữ diễn đạt biểu cảm. 2. Nhîc ®iÓm: - Một số bài có sử dụng các chi tiết tởng tợng cha đúng với t©m lÝ nh©n vËt vµ kiÕn thøc thùc tÕ. - NhiÒu hs cha biÕt ph©n chia bè côc bµi hîp lÝ. - Một số bài còn sai nhiều lỗi chính tả, câu và diễn đạt. IV. Ch÷a lçi. V.§äc vµ biÓu d¬ng bµi lµm tèt. VI. Tr¶ bµi vµ dÆn dß.. 1. Cñng cè Nh÷ng bµi häc cho b¶n th©n 2. híng dÉn vÒ nhµ: ViÕt l¹i bµi viÕt trªn Yªu cÇu hs so¹n bµi: Kh¸i qu¸t VHVN tõ thÕ kØ X- XIX. V. Rót kinh nghiÖm .......................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................... Hết tuần 12. Bµi viÕt sè 3: V¨n b¶n tù sù. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(12)</span> (Lµm ë nhµ) I. §Ò bµi tham kh¶o §Ò 1. C©y lau chøng kiÕn viÖc nµng Vò N¬ng ngåi bªn bê Hoµng Giang than thë mét mình rồi tự vẫn. Viết văn bản kể lại câu chuyện đó theo ngôi thứ nhất hoặc ngôi thứ ba (më réng truyÖn ChuyÖn ngêi con g¸i Nam X¬ng cña NguyÔn D÷). Đề 2. Hãy hoá thân vào những que diêm để kể lại câu chuyện theo diễn biến và kết thóc truyÖn ng¾n C« bÐ b¸n diªm cña An-®Ðc-xen (hoÆc diÔn biÕn sù viÖc t¬ng tù nhng cã kÕt thóc kh¸c). Đề 3. “Tôi tên là Oanh Liệt. Cái tên này cậu chủ đặt cho tôi nhờ những trận đấu oanh liệt của tôi trên các sới chọi trong làng. Vậy mà giờ đây, cậu chủ bỏ rơi tôi để chạy theo nh÷ng trß ch¬i míi...” Dùa theo nh÷ng lêi t©m sù trªn, anh (chÞ) h·y viÕt mét truyÖn ng¾n theo ng«i kÓ thø nhÊt kÓ vÒ sè phËn vµ nçi niÒm cña mét con gµ chäi bÞ bá r¬i. Đề 4. Sáng tác một truyện ngắn (đề tài tự chọn mang ý nghĩa xã hội) có tác dụng thiết thực đối với tuổi trẻ hiện nay. II. Híng dÉn chung 1. Suy nghĩ kĩ về đề tài mà mình sẽ viết, sao cho thể hiện đợc câu chuyện với ý nghĩa s©u s¾c nhÊt. Dù kiÕn cèt truyÖn cho bµi v¨n. 2. LËp dµn ý cho bµi v¨n (tr×nh bµy c¸c sù viÖc, chi tiÕt theo bè côc ba phÇn), cã thÓ viÕt nh¸p ®o¹n Më bµi, ®o¹n kÓ mét sù viÖc quan träng vµ ®o¹n KÕt bµi. 3. Nên tập trung để viết liền mạch. Viết xong cần đọc lại để bổ sung, sửa chữa ý, ®o¹n, c©u, dïng tõ, chÝnh t¶,... III. Gợi ý cách làm một số đề bài cụ thể 1. §Ò 1 Đây là đề mở rộng sự việc và ý nghĩa của truyện Chuyện ngời con gái Nam Xơng. Đề yªu cÇu kÓ chuyÖn díi c¸i nh×n cña mét c©y lau (giäng kÓ ë ng«i thø nhÊt hoÆc ng«i thø ba). V× vËy tríc tiªn ngêi kÓ (ng«i thø 3) hoÆc chÝnh "nh©n vËt" c©y lau ph¶i tëng tîng ra hoµn c¶nh gÆp gì víi nh©n vËt Vò N¬ng (thêi gian, khung c¶nh bê s«ng Hoµng Giang...) để kết cấu thành phần nội dung của mở bài (giới thiệu gợi mở câu chuyện). Phần thân bài cã thÓ cã c¸c chi tiÕt, sù viÖc sau: - Tâm trạng của Vũ Nơng khi ra đến bờ sông (nàng khóc, khuôn mặt rầu rĩ và vô cïng tuyÖt väng...). - Nµng than thë (V× bÞ nghi oan nh thÕ nµo? T×nh c¶m nµng dµnh cho chång vµ con ra sao?). - Nàng mong ớc (nói với đất trời: Nếu lòng thủy chung son sắt thì khi chết mong có ngày đợc giải nỗi oan). - Vò N¬ng trÉm m×nh. PhÇn kÕt cña c©u chuyÖn: C©y lau buån vµ th¬ng xãt khi nh×n Vò N¬ng trÉm m×nh xuèng dßng s«ng. 2. §Ò 2 Đây là đề kể chuyện sáng tạo nhng dựa trên một cốt truyện đã có sẵn rồi. Điều quan. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(13)</span> trọng là ngời viết phải đóng vai que diêm thay tác giả kể lại truyện này. Kiểu đề này học sinh đã đợc làm quen nhiều lần vì vậy học sinh có thể tự làm. Có thể thay kết thúc khác nh sau: Cô bé bán diêm đợc thợng đế thơng tình cho trở về hạ giới sống trong hạnh phúc vµ giµu cã. 3. §Ò 3 Với đề này, phần thân bài cần đáp ứng đợc các ý sau: - Cuéc sèng cña con gµ chäi (gµ chäi tù kÓ chuyÖn m×nh). + Lúc nhỏ sinh ra trong một gia đình nh thế nào? (bố mẹ, các anh em). + §îc cËu chñ mua vÒ ra sao? + CËu chñ ch¨m sãc thÕ nµo? + Hµng ngµy niÒm vui nçi buån g¾n víi nh÷ng cuéc chiÕn ra sao? (vui mõng h·nh diÖn tríc mçi chiÕn th¾ng; ®au ®iÕng, buån rÇu khi thÊt trËn). - Nçi niÒm t©m sù: + Hạnh phúc và hãnh diện khi có một cuộc đời dạn dày kinh nghiệm chiến trờng. + Buồn vì cậu chủ mải chơi với những trò chơi mới. Cậu đã lãng quên mình. 4. §Ò 4 §©y lµ mét bµi tËp s¸ng t¹o nh»m ph¸t huy n¨ng lùc bÈm sinh cña mçi ngêi. H·y thö viÕt ít nhất một lần với một kỉ niệm hay một câu chuyện ấn tợng nào đó gần gũi và sâu sắc nhất. Hãy bắt đầu bằng việc dựng nên cốt truyện, xác định các nhân vật, tình tiết, sự việc... Sau đó triển khai viết từng đoạn trong truyện ngắn của mình.. TiÕt 37 §äc v¨n:. TUẦN 13 TiÕt: 37,38,39 So¹n ngµy:3.11.2010 Dạy từ ngày 8.11.2010 đến ngày 13.11.2010. tá lßng. Ph¹m Ngò L·o I. Môc tiªu bµi häc: Gióp hs: 1. KiÕn thøc  Vẻ đẹp của con ngời thời Trần với tầm vóc, t thế, lí tởng cao cả ; vẻ đẹp của thời đại với khÝ thÕ hµo hïng, tinh thÇn quyÕt chiÕn th¾ng.  H×nh ¶nh k× vÜ ; ng«n ng÷ hµm sóc, giµu tÝnh biÓu c¶m. 2. KÜ n¨ng Đọc - hiÓu mét bµi th¬ §êng luËt. 3. TháI độ. -Cảm nhận đợc vẻ đẹp của con ngời và thời đại nhà Trần, thế kỉ XIII qua hình tợng trang nam nhi víi lÝ tëng vµ nh©n c¸ch lín lao, søc m¹nh vµ khÝ thÕ hµo hïng- hµo khÝ §«ng A. - Có ý thức về bản thân, rèn ý chí, biết ớc mơ và nỗ lực hết mình để thực hiện ớc mơ đó để hoàn thiện bản thân. II.Ph¬ng tiÖn thùc hiÖn:. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(14)</span> - Sgk, sgv.- Mét sè tµi liÖu tham kh¶o. - Gv so¹n thiÕt kÕ d¹y- häc. III. C¸ch thøc tiÕn hµnh: Gv tổ chức giờ dạy- học theo cách kết hợp các phơng pháp: đọc diễn cảm, trao đổi- thảo luËn, tr¶ lêi c¸c c©u hái. IV. TiÕn tr×nh d¹y- häc: 1. ổn định tổ chức lớp. 2. KiÓm tra bµi cò: C©u hái: Nªu kh¸i niÖm vµ c¸c d¹ng biÓu hiÖn cña ng«n ng÷ sinh ho¹t? 3. Bµi míi: * Giới thiệu bài mới: Nội dung chủ đạo của VHTĐVN giai đoạn từ thế kỉ X-XIV là nội dung yêu nớc với âm hởng hào hùng. Âm hởng đó đợc thể hiện rõ trong những tác phẩm VH đời Trần. Hào khí Đông A cuộn trào trong lời Hịch tớng sĩ vang dậy núi sông của Trần Hng Đạo, khúc khải hoàn ca đại thắng Phò giá về kinh của Trần Quang Khải, áng v¨n v« tiÒn kho¸ng hËu Phó s«ng B¹ch §»ng cña Tr¬ng H¸n Siªu,... vµ c¶ trong lêi Tá lßng cña kÎ lµm trai thêi lo¹n- Ph¹m Ngò L·o. H«m nay, chóng ta sÏ cïng t×m hiÓu nçi lßng cña bËc vâ tíng toµn tµi, ngêi con cña lµng Phï ñng Êy. - Ngêi ta kÓ l¹i r»ng: GiÆc Nguyªn M«ng kÐo qu©n sang x©m lîc níc ta. ThÕ cña chúng rất mạnh, Vua Trần phái quan lại trong triều đi tìm ngời tài giỏi đánh giặc cứu nớc. Trên đờng đi tới làng Phù ủng, huyện Đờng Hào nay là huyện Ân Thi, tỉnh Hng Yên, quan quân nhà vua gặp một ngời thanh niên ngồi đan sọt giữa đờng. Quân lính quát, ngời ấy không nói gì, không chạy chỗ. Quân lính đâm một nhát giáo vào đùi, ngời ấy không hề kªu, kh«ng hÒ nhóc nhÝch. BiÕt lµ ngêi cã chÝ khÝ. Hái t¹i sao kh«ng tr¸nh vµ bÞ ®©m sao không phản ứng gì. Ngời ấy tha vì đang mải nghĩ cách đánh giặc Nguyên. Ngời ấy chính lµ Ph¹m Ngò L·o, t¸c gi¶ bµi th¬ "Tá lßng". Hoạt động của gv và hs Yêu cầu hs đọc phần tiểu dẫn. - PhÇn tiÓu dÉn tr×nh bµy néi dung g×? Nªu c¸c ý chÝnh cña nã? Gv kÓ cho hs c©u chuyÖn Ph¹m Ngũ Lão đan sọt giữa đờng, mải nghĩ cách đánh giặc mà ko hề biết TrÇn Quèc TuÊn ®i qua, cho qu©n lính đâm vào đùi mà ko hề nhúc nhÝch.... Yêu cầu hs đọc VB. Hớng dẫn giọng đọc: chậm rãi, tự tin, t©m huyÕt, m¹nh mÏ, hµo s¶ng. - Nªu nhËn xÐt vÒ thÓ th¬ vµ bè côc cña t¸c phÈm? Hs cã thÓ ®a ra 2 c¸ch ph©n chia bè côc: + 4 phÇn: khai- thõa- chuyÓn- hîp.. Yêu cầu cần đạt I. T×m hiÓu chung: 1. Vµi nÐt vÒ t¸c gi¶ Ph¹m Ngò L·o: - Ph¹m Ngò L·o (1255-1320), ngêi lµng Phï ñng, huyÖn §êng Hµo (¢n Thi- Hng Yªn). - Lµ gia kh¸ch, sau lµ con rÓ cña TrÇn Quèc TuÊn. - Cã nhiÒu c«ng lao trong cuéc kh¸ng chiÕn chèng quân Nguyên- Mông, giữ chức Điện Suý, đợc phong tíc Quan Néi HÇu. - §îc ca ngîi lµ ngêi v¨n vâ toµn tµi. - Lúc ông qua đời, vua Trần Minh Tông ra lệnh nghỉ triÒu 5 ngµy tá lßng th¬ng nhí (nghi lÔ quèc gia). 2. Sù nghiÖp th¬ v¨n: T¸c phÈm cßn l¹i: 2 bµi th¬ + ThuËt hoµi. + V·n Thîng tíng quèc c«ng Hng §¹o §¹i V¬ng. II. §äc- hiÓu v¨n b¶n: 1. §äc. 2. ThÓ th¬ vµ bè côc: - ThÓ th¬: thÊt ng«n tø tuyÖt §êng luËt. - Bè côc: 2 phÇn.. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(15)</span> + 2 phần: 2 câu đầu (tiền giải) và + Hai câu đầu: Hình tợng con ngời và quân đội thời hai c©u sau (hËu gi¶i). TrÇn. + Hai c©u sau: ChÝ lµm trai- t©m t×nh cña t¸c gi¶. 3. T×m hiÓu v¨n b¶n: a. Hai c©u ®Çu: - Hoµnh sãc: c¾p ngang ngän gi¸o thÕ tÜnh t thÕ Gv hớng hs đến cách 2- cách phân chủ động, tự tin, điềm tĩnh của con ngời có sức tÝch th¬ tø tuyÖt cña Kim Th¸nh m¹nh, néi lùc. Thán: phần tiền giải- thờng nêu sự - Múa giáo thế động gợi trình độ thuần thục của viÖc, c©u chuyÖn, c¶nh vËt; phÇn nghÒ cung kiÕm trong thao t¸c thùc hµnh, cã chót hËu gi¶i- thêng lµ c¶m nghÜ xña ph« tr¬ng, biÓu diÔn. t¸c gi¶.  Dịch cha thật đạt Thơ Đờng luật chữ Hán rất hàm súc, uyên bác, khó dịch cho thấu đáo. - So víi nguyªn t¸c (qua b¶n phiªn  Dịch giả muốn giữ đúng luật âm và dịch nghĩa), em hãy so sánh thơ (nhị tứ lục phân minh: chữ 2, 4, 6 đối thanh, bài nghÜa cña tõ “hoµnh sãc” víi “móa th¬ cã luËt tr¾c thanh 2, 4, 6: T-B-T) gi¸o”, “khÝ th«n ngu” víi “nuèt - KhÝ th«n ngu- “nuèt tr«i tr©u”  phï hîp víi h×nh trôi trâu”? Các cách dịch đó đạt và ảnh so sánh phóng đại: “ba quân nh hổ báo” cha đạt ở điểm nào? - Vẻ đẹp của con ngời thời Trần - chân dung tự họa cña t¸c gi¶: + T thế: “cầm ngang ngọn giáo”  chủ động, hiên ngang, oai hïng. + Tầm vóc: con ngời đối diện với non sông đất n- Vẻ đẹp của con ngời thời Trần ớc lớn lao, kì vĩ, mang tầm vóc vũ trụ, sánh còng chÝnh lµ ch©n dung tù häa ngang, thËm chÝ nh ¸t c¶ ko gian b¸t ng¸t më ra theo của tác giả đợc thể hiện ntn ở chiều rộng của núi sông trong thời gian dằng dặc c©u1? (“mÊy thu”- con sè tîng trng chØ thêi gian dµi). - Ba quân: 3 đạo quân (tiền- trung- hậu quân)  chỉ quân đội nhà Trần. - Biện pháp nghệ thuật: so sánh phóng đại. Sức mạnh của quân đội - Sức mạnh của hổ báo nhµ TrÇn (cã thÓ nuèt tr«i tr©u) - “Ba quân” là gì? Vẻ đẹp của  Sức mạnh vật chất và tinh thần quyết chiến quyết quân đội nhà Trần đợc biểu hiện thắng, khí thế hào hùngcủa quan đội nhà Trần- đội qua biÖn ph¸p nghÖ thuËt, c¸ch qu©n mang hµo khÝ §«ng A. nh×n ntn cña t¸c gi¶? - C¸ch nh×n cña t¸c gi¶: võa mang nh·n quan hiÖn thùc kh¸ch quan võa lµ c¶m nhËn chñ quan, kÕt hîp yÕu tè hiÖn thùc vµ l·ng m¹n. b. Hai c©u sau: - C«ng danh tr¸i: mãn nî c«ng danh. - C«ng danh nam tö: sù nghiÖp c«ng danh cña kÎ lµm trai. - Công danh:+ lập công (để lại sự nghiệp) Gv gi¶i thÝch k/n: “c«ng danh + lập danh (để lại tiếng thơm) tr¸i”- nî c«ng danh  C«ng danh biÓu hiÖn chÝ lµm trai cña trang nam  Công danh đợc coi là món nợ nhi thời PK: phải làm nên sự nghiệp lớn, vì dân, vì với cuộc đời mà những trang nam nớc, để lại tiếng thơm cho đời, đợc mọi ngời ngợi nhi thêi PK ph¶i tr¶. Tr¶ xong nî ca, t«n vinh.. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(16)</span> công danh có nghĩa là đã hoàn thành nghĩa vụ với đời, với dân, với nớc, để lại tiếng thơm đợc mọi ngêi ngîi ca... - Nªu mét sè c©u ca dao, c©u th¬ của các nhà thơ trung đại nói về chÝ lµm trai: “Lµm trai...®oµi yªn”(ca dao), “ ChÝ...hång mao”(Chinh phô ng©m), “§·...nói s«ng”(§i thi tù vÞnh),... Gv nêu vấn đề: Canh cánh bên lßng quyÕt t©m tr¶ mãn nî c«ng danh, thùc hiÖn lÝ tëng chÝ lµm trai cao đẹp nh vậy, tại sao vị tớng văn võ toàn tài, con rể của bậc đại thần (TrÇn Quèc TuÊn) l¹i thÑn khi nghe kÓ chuyÖn vÒ Vò HÇu? Vò HÇu lµ ngêi ntn? ý nghÜa cña nçi thẹn đó? Hs th¶o luËn, nªu ý kiÕn vÒ c¸c c¸ch hiÓu: + Sù hæ thÑn cña Ph¹m Ngò L·o lµ quá đáng kiêu kì? (Hổ thẹn vì mình ko đợc nh Khổng Minh là ko biÕt tù biÕt m×nh). + §ã lµ biÓu hiÖn cña mét hoµi b·o lín lao? - C¶m nhËn cña em vÒ ý nghÜa tÝch cực của bài thơ đối với thế hệ thanh niªn ngµy nay?. §ã lµ lÝ tëng sèng tÝch cùc, tiÕn bé Sù nghiÖp c«ng danh cña c¸ nh©n thèng nhÊt víi sù nghiÖp chung của đất nớc- sự nghiệp chống giặc ngoại xâm cøu d©n, cøu níc, lîi Ých c¸ nh©n thèng nhÊt víi lîi ích của cộng đồng.  ChÝ lµm trai cña Ph¹m Ngò L·o cã t¸c dông cæ vò con ngêi tõ bá lèi sèng tÇm thêng, Ých kØ, s½n sàng chiến đấu hi sinh cho sự nghiệp cứu nớc, cứu dân để “cùng trời đất muôn đời bất hủ”. - Vò HÇu- Khæng Minh Gia C¸t Lîng- bËc k× tµi, vÞ đại quân s nổi tiếng tài đức, bậc trung thần của Lu BÞ thêi Tam Quèc. - Thẹn hổ thẹn Phạm Ngũ Lão thẹn cha có đợc tài mu lợc lớn nh Gia Cát Lợng đời Hán để trừ giặc, cøu níc. Các nhà thơ trung đại mang tâm lí sùng cổ (lấy giá trÞ xa lµm chuÈn mùc), thªm n÷a tõ sù thËt vÒ Khæng Minh Nçi tù thÑn cña Ph¹m Ngò L·o lµ hiÓn nhiªn. Song xa nay, nh÷ng ngêi cã nh©n c¸ch lín thêng mang trong m×nh nçi thÑn víi ngêi tµi hoa, cã cèt cách thanh cao cho thấy sự đòi hỏi rất cao với bản th©n.  Hoµi b·o lín: íc muèn trë thµnh ngêi cã tµi cao, chí lớn, đắc lực trong việc giúp vua, giúp nớc.  Đó là nỗi thẹn tôn lên vẻ đẹp tâm hồn tác giả, thể hiện cái tâm vì nớc, vì dân cao đẹp. * Bài học đối với thế hệ thanh niên ngày nay: - Sèng ph¶i cã hoµi b·o, íc m¬ vµ biÕt m¬ íc nh÷ng ®iÒu lín lao. - Nỗ lực hết mình và ko ngừng để thực hiện hoài bão vµ hoµn thiÖn b¶n th©n. - G¾n kh¸t väng, lîi Ých cña b¶n th©n víi lîi Ých cña tæ quèc, nh©n d©n. III. Tæng kÕt bµi häc: 1. Néi dung: Bµi th¬ lµ bøc ch©n dung tinh thÇn cña t¸c gi¶ 4. Cñng cè: đồng thời cũng là vẻ đẹp của con ngời thời Trần- có sức mạnh, lí tởng, nhân cách cao đẹp, mang hào khí §«ng A. 2. NghÖ thuËt: - Nªu nhËn xÐt kh¸i qu¸t vÒ néi - Thñ ph¸p gîi, thiªn vÒ Ên tîng bao qu¸t, hµm sóc. dung vµ nghÖ thuËt cña bµi th¬? - Bót ph¸p nghÖ thuËt hoµnh tr¸ng cã tÝnh sö thi víi h×nh tîng th¬ lín lao, k× vÜ. 5. Híng dÉn häc bµi vµ chuÈn bÞ bµi míi - Nắm đợc những nét cơ bản về cuộc đời tác giả PNL - Häc thuéc bµi th¬ - Phân tích đợc bài thơ làm nổi bật 2 nội dung cơ bản: Khí phách của một con ngời. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(17)</span> vµ kh¸t väng lín lao hoµi b·o - §äc vµ so¹n tríc bµi th¬ “C¶nh ngµy hÌ” theo hÖ thèng c©u hái SGK V. Rót kinh nghiÖm .......................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................... TiÕt: 38. §äc v¨n:. b¶o kÝnh c¶nh giíi (sè 43). NguyÔn Tr·i I. Môc tiªu bµi häc: Gióp hs: 1. KiÕn thøc  Vẻ đẹp của bức tranh cảnh ngày hè đợc gợi tả một cách sinh động.  Vẻ đẹp tâm hồn Nguyễn Trãi : nhạy cảm với thiên nhiên, với cuộc sống đời thờng của nhân dân, luôn hớng về nhân dân với mong muốn "Dân giàu đủ khắp đòi phơng".  Nghệ thuật thơ Nôm độc đáo, những từ láy sinh động và câu thơ lục ngôn tự nhiên. 2. KÜ n¨ng Đọc - hiểu một bài thơ Nôm Đờng luật theo đặc trng thể loại. 3. TháI độ. - Bồi dỡng tình yêu thiên nhiên, đất nớc, tình cảm gắn bó với cuộc sống của nhân dân. II.Ph¬ng tiÖn thùc hiÖn: - Sgk, sgv.- Mét sè tµi liÖu tham kh¶o. - Gv so¹n thiÕt kÕ d¹y- häc. III. C¸ch thøc tiÕn hµnh: Gv tổ chức giờ dạy- học theo cách kết hợp các phơng pháp: đọc diễn cảm, trao đổi- thảo luËn, tr¶ lêi c¸c c©u hái. IV. TiÕn tr×nh d¹y- häc: 1. ổn định tổ chức lớp. 2. KiÓm tra bµi cò: C©u hái: §äc thuéc phÇn phiªn ©m vµ dÞch th¬ bµi ThuËt hoµi cña Ph¹m Ngò L·o? Em đánh giá ntn về nỗi “thẹn” của tác giả? 3. Bµi míi: * Giíi thiÖu bµi míi: NguyÔn Tr·i (1380-1442) lµ t¸c gi¶ VH lín cña VHT§VN. ¤ng ko chỉ là tác giả của những áng hùng văn “có sức mạnh bằng mời vạn quân” (Bình Ngô đại c¸o, Qu©n trung tõ mÖnh tËp) mµ cßn lµ t¸c gi¶ cña nh÷ng bµi th¬ N«m chan chøa c¶m xúc, tình yêu thiên nhiên, cuộc sống, nặng lòng với nhân dân, đất nớc. Tập thơ Nôm Quốc âm thi tập của ông gồm 254 bài, là tập thơ Nôm sớm nhất hiện còn, đánh dấu bớc phát triển của VH chữ Nôm trong VHTĐ.Tập thơ đó có nhiều phần, trong đó có phần Vô đề (ko có tựa đề) nhng đợc xếp thành một số mục cho chúng ta thấy rõ bức chân dung tinh thÇn cña øc Trai. H«m nay, chóng ta sÏ cïng t×m hiÓu bµi th¬ B¶o kÝnh c¶nh giíi-sè 43 (C¶nh ngµy hÌ) thuéc môc B¶o kÝnh c¶nh giíi (G¬ng b¸u r¨n m×nh). - Trªn b¸o v¨n nghÖ th¸ng 8 n¨m 1957, nhµ th¬ Xu©n DiÖu vµ Huy CËn viÕt: "C¶nh vËt cña NguyÔn Tr·i lµ c¶nh vËt ®Çy t tëng. C¶nh vËt cã t tëng, c¶nh vËt tõ t tëng. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(18)</span> mµ ra. NguyÔn Tr·i thë b»ng phong c¶nh, tá t×nh b»ng phong c¶nh, kh«ng b¾t nã thµnh non bé cña m×nh. Nhµ th¬ vµ c¶nh vËt tù nguyÖn hoµ quyÖn víi nhau nh bÇu b¹n, nh anh em, t×nh trong c¶nh Êy, c¶nh trong t×nh nµy". C¶nh ngµy hÌ lµ bµi th¬ cña NguyÔn Tr·i chứng minh cho lời nhận định ấy của Xuân Diệu và Huy Cận. Hoạt động của gv và hs Hs đọc Tiểu dẫn- sgk. - Sè lîng t¸c phÈm cña tËp th¬ Quèc ©m thi tËp? - C¸c phÇn cña tËp th¬ trªn? - Néi dung vµ nghÖ thuËt cña nã?. - Nhan đề Cảnh ngày hè do ai đặt? Nã thuéc môc nµo trong phÇn V« đề? Yêu cầu hs đọc diễn cảm bài thơ với giọng đọc: thanh thản, vui. - ThÓ th¬ cña bµi th¬? T×m hiÓu bè côc? Hs cã thÓ nªu c¸c c¸ch chia bè côc kh¸c nhau: + 2 phÇn: tiÒn gi¶i (4 c©u ®Çu) vµ hËu gi¶i (4 c©u sau). + 2 phần: câu 1-5 (vẻ đẹp bức tranh thiên nhiên, cuộc sống) và câu 1,78 (vẻ đẹp tâm hồn Nguyễn Trãi). + 4 phần: đề- thực- luận- kết. Gv hớng hs đến cách 2. - Bức tranh cảnh ngày hè đợc cảm nhËn trong kho¶ng thêi gian nµo? - Nh÷ng h×nh ¶nh nµo, ©m thanh nào đợc Nguyễn Trãi miêu tả trong. Yêu cầu cần đạt I. T×m hiÓu chung: 1. TËp th¬ Quèc ©m thi tËp: - Gåm 254 bµi th¬ N«m. - C¸c phÇn cña tËp th¬: + Vô đề:Ngôn chí, Mạn thuật, Tự thán, Bảo kính c¶nh giíi,... + M«n th× lÖnh: vÒ thêi tiÕt. + M«n hoa méc: vÒ c©y cá. + M«n cÇm thó: vÒ thó vËt. - Nội dung: Thể hiện vẻ đẹp của con ngời Nguyễn Tr·i víi 2 ph¬ng diÖn: + Ngêi anh hïng víi lÝ tëng nh©n nghÜa, yªu níc, th¬ng d©n. + Nhà thơ với tình yêu thiên nhiên, quê hơng, đất nớc, cuộc sống, con ngời. - NghÖ thuËt: + ViÖt hãa th¬ thÊt ng«n b¸t có §êng luËt, s¸ng t¹o thÓ thÊt ng«n xen lôc ng«n. + Ng«n ng÷ võa trang nh·, trau chuèt võa b×nh dÞ, tự nhiên, gần với đời sống thờng ngày. 2. Bµi th¬ B¶o kÝnh c¶nh giíi- sè 43: - Nhan đề: Cảnh ngày hè do ngời biên soạn sgk đặt. - Lµ bµi sè 43 thuéc môc B¶o kÝnh c¶nh giíi (G¬ng b¸u r¨n m×nh) II. §äc- hiÓu v¨n b¶n: 1. §äc. 2. ThÓ th¬ vµ bè côc: - ThÓ th¬: thÊt ng«n xen lôc ng«n. - Bè côc: 2 phÇn + Câu 2- câu 5: vẻ đẹp bức tranh thiên nhiên, cuộc sèng. + Câu1, câu7-8: vẻ đẹp tâm hồn của Nguyễn Trãi.. 3. T×m hiÓu v¨n b¶n: a. Vẻ đẹp bức tranh thiên nhiên, cuộc sống: - Thêi gian: tÞch d¬ng- lóc mÆt trêi s¾p lÆn chiÒu muén, ngµy tµn. - Nh÷ng h×nh ¶nh cña bøc tranh thiªn nhiªn, cuéc sống đợc miêu tả:. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(19)</span> bøc tranh thiªn nhiªn, cuéc sèng ngµy hÌ? - Tác giả dùng nhiều động từ diễn t¶ tr¹ng th¸i cña c¶nh ngµy hÌ. §ã là những động từ nào, trạng thái của cảnh đợc diễn tả ra sao? - Ph©n tÝch, chøng minh c¶nh vËt thiªn nhiªn vµ cuéc sèng con ngêi cã sù hµi hßa vÒ ©m thanh vµ mµu s¾c, c¶nh vËt vµ con ngêi?. - Em cã nhËn xÐt g× vÒ bøc tranh thiên nhiên, cuộc sống đợc Nguyễn Tr·i miªu t¶? Gîi më: +Søc sèng cña c¶nh vËt? + Sự kết hợp giữa đờng nét, màu s¾c vµ ©m thanh, con ngêi vµ c¶nh vËt ntn? + C¶nh vËt thiªn nhiªn ë ®©y mang vẻ đài các, sang trọng hay dân dã, giản dị đời thờng? So sánh với cách miªu t¶ cña t¸c gi¶ thêi Hång §øc: Níc nång sõng sùc ®Çu r« trçi/. + C©y hße. + Hoa lùu. + Hoa sen. + ¢m thanh cña cuéc sèng con ngêi: lao xao chî c¸. + ¢m thanh cña tù nhiªn: d¾ng dái cÇm ve. - S¾c th¸i cña c¶nh vËt: * Cây hoè:+ Động từ mạnh “đùn đùn” gợi tả sự vận động của một nguồn sống mãnh liệt, sôi trào. + KÕt hîp víi h×nh ¶nh miªu t¶ “t¸n rîp gi¬ng”- t¸n gi¬ng lªn che rîp.  Hình ảnh cây hoè đang ở độ phát triển, có sức sèng m·nh liÖt. * Hoa lùu: §éng tõ m¹nh “phun” thiªn vÒ t¶ søc sèng. Nã kh¸c víi tÝnh tõ “lËp loÌ” trong th¬ Nguyễn Du (Dới trăng quyên đã gọi hè/ Đầu tờng lửa lựu lập loè đơm bông) thiên về tạo hình sắc.  §éng tõ m¹nh “phun” diÔn t¶ tr¹ng th¸i tinh thÇn cña sù vËt, gîi t¶ nh÷ng b«ng th¹ch lùu bung në tùa hå mét c¬n ma hoa. * Hoa sen: “tiÔn mïi h¬ng”- ng¸t mïi h¬ng. TÝnh tõ “ng¸t” gîi sù bõng në, khoe s¾c, to¶ h¬ng ngµo ng¹t cña hoa sen mïa h¹.  Các động từ mạnh, tính từ sắc thái hóa góp phần diÔn t¶ mét bøc tranh thiªn nhiªn mïa hÌ trµn ®Çy søc sèng. Nguån sèng Êy nh t¹o ra mét sù th«i thóc tù bªn trong, ®ang ø c¨ng, ®ang trµn ®Çy trong lßng thiên nhiên vạn vật, ko kìm lại đợc, khiến chúng phải “giơng” lên, “phun” ra hết lớp này đến lớp kh¸c. - S¾c th¸i cña ©m thanh: * Lao xao chợ cá:+ Âm thanh đặc trng của làng chµi- dÊu hiÖu cña sù sèng cña con ngêi. + ¢m thanh tõ xa väng l¹i c¸i nghiªng tai k× diÖu, tinh tÕ vµ tÊm lßng lu«n híng đến con ngời và cuộc sống của Nguyễn Trãi. * D¾ng dái cÇm ve- tiÕng ve kªu inh ái nh tiÕng đàn.  Những âm thanh đợc gợi tả thật rộn rã, tơi vui. NhËn xÐt: - Bức tranh thiên nhiên, cuộc sống đợc miêu tả vào thời điểm cuối ngày nhng ko gợi cảm giác ảm đạm. Bëi ngµy s¾p t¾t nhng sù sèng ko ngõng l¹i. Thiªn nhiên vẫn vận động với một nguồn sống dồi dào, m·nh liÖt. Bøc tranh thiªn nhiªn, cuéc sèng cßn rén r· nh÷ng ©m thanh t¬i vui. - Bøc tranh thiªn nhiªn, cuéc sèng cßn hÕt søc sinh động. Bởi nó có sự kết hợp hài hòa giữa đờng nét,. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(20)</span> Ngµy n¾ng chang chang lìi chã lÌ( L¹i vÞnh n¾ng hÌ,3)? + Tác giả đã huy động các giác quan nào để cảm nhận và miêu tả bøc tranh thiªn nhiªn, cuéc sèng c¶nh ngµy hÌ? - Câu thơ đầu với 6 chữ đặc biệt cho thÊy hoµn c¶nh t¸c gi¶ s¸ng t¸c bµi th¬ nµy ntn? Hs th¶o luËn, ph¸t biÓu. Gv b×nh gi¶ng s©u h¬n. - Từ câu 2-5, Nguyễn Trãi đã mở rộng hồn thơ của mình, huy động nhiÒu gi¸c quan vµ c¶ sù liªn tëng để cảm nhận và diễn tả những vẻ đẹp của bức tranh thiên nhiên, cuộc sèng c¶nh ngµy hÌ rÊt ch©n thùc, sinh động và gợi cảm. Điều đó cho thÊy «ng cã t×nh c¶m ntn víi thiªn nhiªn vµ cuéc sèng con ngêi?. mµu s¾c vµ ©m thanh, con ngêi vµ c¶nh vËt: mµu lôc của lá hòe làm nổi bật màu đỏ của hoa lựu, ánh mặt trêi buæi chiÒu nh d¸t vµng trªn t¸n hße xanh; tiÕng ve inh ỏi- âm thanh đặc trng của mùa hè, hòa cùng tiếng lao xao nơi chợ cá- âm thanh đặc trng của của lµng chµi tõ xa väng l¹i. - C¶nh vËt thiªn nhiªn ë ®©y mang vÎ d©n d·, gi¶n dị đời thờng nhng cũng hết sức tinh tế, gợi cảm, kh¸c víi c¸ch miªu t¶ bøc tranh mïa hÌ cã phÇn méc m¹c, th« th¸p cña t¸c gi¶ thêi Hång §øc. - Tác giả đã huy động: + Thị giác: để cảm nhận màu sắc của lá hòe xanh, hoa thạch lựu đỏ ngời. + Khứu giác: để cảm nhận hơng sen thơm ngát. + Thính giác: để thu nhận âm thanh lao xao của chợ c¸ lµng chµi tõ xa. + Thính giác và sự liên tởng: để thấy tiếng ve kêu inh ỏi tựa nh tiếng đàn.  Điều đó cho thấy tác giả có sự giao cảm mạnh mÏ vµ tinh tÕ víi thiªn nhiªn c¶nh vËt vµ cuéc sèng con ngêi. - Vẻ đẹp của tâm hồn Nguyễn Trãi b. Vẻ đẹp tâm hồn của Nguyễn Trãi: qua 2 c©u kÕt? * Câu 1: Rồi- rỗi rãi hoàn cảnh đặc biệt hiếm hoi Hs th¶o luËn, ph¸t biÓu. trong cuộc đời con ngời “thân” ko nhàn mà “tâm” Gv nhËn xÐt, bæ sung, b×nh gi¶ng. còng ko nhµn.  Thêi gian r¶nh rçi, t©m hån th th¸i, thanh th¶n.  Mét ngµy víi khÝ trêi m¸t mÎ, trong lµnh.  Hoµn c¶nh lÝ tëng c¶ ®iÒu kiÖn kh¸ch quan vµ chủ quan để Nguyễn Trãi làm thơ và yêu say cảnh đẹp. øc Trai lµ nhµ th¬ cña thiªn nhiªn: “Non níc cïng ta đã có duyên”(Tự thán- 4). Ông đến với thiên nhiªn trong mäi hoµn c¶nh:thêi chiÕn, thêi b×nh, lóc buån, khi vui, lóc bËn rén vµ c¶ khi th nhµn. ¤ng luôn rộng mở hồn mình để đón nhận mọi vẻ đẹp của thiên nhiên, đất nớc, cuộc sống con ngời: “Túi th¬ chøa hÕt mäi giang san”(Tù th¸n-2)... Mét phót thanh nhµn víi bËc khai quèc c«ng thÇn, tËn trung, tận lực giúp vua, giúp nớc ấy thật đáng quý biết bao... - Nguyễn Trãi đã mở rộng hồn thơ, huy động nhiều giác quan và sự liên tởng để cảm nhận, diễn tả những vẻ đẹp của bức tranh thiên nhiên, cuộc sống c¶nh ngµy hÌ ch©n thùc, trµn ®Çy søc sèng, sinh động , vừa dân dã, giản dị vừa gợi cảm. Điều đó cho thÊy sù tinh tÕ, nh¹y c¶m, t×nh yªu thiªn nhiªn, yªu đời, yêu cuộc sống của ông. * C©u7-8:. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(21)</span>